Unutulmuş

Zweig insanın, ötekini bırakalım kendini bile anlamasının imkânsızlığının bilincinde, gene de arayış ve sorgulamasını hiç bırakmaması yolundaki samimi ümidi okşayarak yazmış bu öyküleri

Stefan Zweig’ın öykülerinden Ahmet Arpad tarafından oluşturulan bir derleme bu kez Everest Yayınları’ndan, yine Ahmet Arpad ile Burhan Arpad’ın çevirileri yoluyla okuyucularla buluştu

Stefan Zweig gibi 20 yüzyılın en önemli yazarlarından birinin öyküleri arasından seçilerek oluşturulmuş bu derlemeye bütün olarak bakıldığında öyküler arasında okuyucuya da geçen ortak his boyutunda oluşmuş bir bütünlükten söz edilebilir
Zweig’ın hemen tüm metinlerinde olan insanı –karanlık ve ortada olan yanlarıyla- anlama ve anlatma çabası bu öykülerde de çarpıcı bir şekilde yer alıyor Bu insanlar kimi zaman bir yankesici, kimi zaman bir hayat kadını ya da aldatıldığını anlayan ve bu anlayışın getireceği büyümeden habersiz bir çocuk olarak çıkıyor karşımıza Detayları seven, kendilerinde ve çevrelerinde olan biteni sorgulamaktan çekinmeyen kişiler bunlar Hayatın getirdiği o anlık değişikliklerin peşinden gidecek kadar cesurlar hatta Keşfetmenin ve büyümenin sınırlarında bazen çocukluk, duyuların ve duyguların zamanla köreldiği bilgisinin acılığında bazen yaşlılık zamanlarında dolanıyor

Kitabın ilk öyküsü ‘Bir Yankesiciyle Tanışmam’,bir beyefendinin Paris seyahati sırasında, bir kahvede otururken tesadüfen gözüne kestirdiği bir yankesiciyi uzun uzun gözlemlemesi, yankesicinin insanlar arasında doğru avı bulmak için hızla gezinip durması, tüm bu gerilimin ortasında onun tüm hareketlerini anlama çabasını konu alır Zweig’ın yapmaktan çok hoşlandığı gibi, kimse aslında yalnızca tek bir kimse değildir düşüncesini doğrular gibi bu yankesicinin hayatı üzerine teoriler geliştirir ve işi onu izlemeye kadar vardırır Gerçekten de Zweig’ın öykülerinde herkes her şey olabilir ama tek boyutlu ya da bir ‘tip’ olmaya indirgenmez

Yaşam içinde çocukluğun ve çocukluktan çıkmanın sırları üzerine düşünüp kalem oynatmamış yazar herhalde yok gibidir Böylesi zengin bir malzemeden olağanüstü bir öykü çıkarmış Zweig, ‘Yakıcı Sır’ adında Hastalıklı, henüz çocukluktan çıkmasa da bazı uyanışlara gebe bir dönem içindeki oğlanın, annesiyle bir otelde konaklamaları sırasındaki birkaç güne odaklanır öykü Orada tanışılan ve oğlanın babasının onlarla birlikte olmamasından faydalanarak annesine kur yapan baronla annesinin işbirliği nedeniyle kendini yalnız ve aldatılmış hisseden çocuk, artık –kendisi bilmese de-büyümenin eşiğindedir Annesiyle baronun tuhaf hallerini gördükçe düşünür: “Bana açmak istemedikleri bir sır var aralarında Bu sırrın ne olduğunu iyice bir araştıracağım, ne olursa olsun Biraz anlar gibi olmuyor değilim Yüzüme hep kapıların kapandığı, kitaplarda yazdığı o şey olmalı… Operalardan da kadın ve erkeklerin kollarını açıp karşılıklı söylediği, birbirlerini kucaklayıp sonra da itiverdikleri şey gibi”

Evet o küçük oğlanın belki bir anda büyümesine neden olacak ‘o şey’ diğer bazı öykülerde gelir gibi yapıp uzaklaşıyor ya da mazideki diğer şeyler gibi yarım bir gülümsemeyle hatırlanıyor Örneğin, ‘Unutulmuş Düşler’ adlı öyküde yıllar önce zengin bir adam uğruna terk ettiği aşkının ziyaretini tuhaf bir kayıtsızlıkla karşılayan kadın ya da ‘Tek Başına Işıldayan Bir Yıldız’ adlı öyküde sevdiği kontes uğruna canına kıymayı göze alan garson ‘o şey’den ne kadar etkilenmişlerdir acaba Tüm bu dramatik öğeler Zweig’ın metinlerinde başkaca yazarların öykülerinde duracakları gibi durmuyor Zweig tüm bu ağır konuların ayaklarını yere, kendine özgü o duyarlı gerçeklikle bastırmayı biliyor

Kişinin çok iyi tanıdığı sandığı kendisinde bile –hem de yaşlanmaya yüz tutmuşken- keşfedemediği ne çok şeyin olabileceğini hissettiriyor Zweig kimi öykülerinde Zweig insanın, ötekini bırakalım kendini bile anlamasının imkânsızlığının bilincinde, gene de arayış ve sorgulamasını hiç bırakmaması yolundaki samimi ümidi okşayarak yazmış bu öyküleri