Atın Evrimi

Atın Evrimi

Fosiller, bize atın evriminin çok karışık bir yol izlediğini ve kökeninin milyonlarca yıl öncesine, EOSEN’e kadar uzandığını göstermektedirÖzellikle Kuzey Amerika’da bol miktarda bulunan fosiller, atların buradıgını türediğini, daha sonra Asya’ya geçtiğini Amerika’da kalanların PLEISTOSEN’ DE salgın bir hastalık nedeni ile ortadan kalktığını kanıtlamaktadırBugün Amerika’da yaşayan atlar daha sonra Avrupa’dan getirtilen atlardan üretilmiştir

Fosillerin incelenmesinden anlaşıldığı kadarıyla, atın evriminde belirli bir yol izlenmiş, fakat bu yolda birçok dallanmalar ortaya çıkmıştırbu yan dalların bir çoğu doğal seleksi yon ile ortadan kaldırılmıştırAtın evriminde birinci derecede, üyelerin ve dişlerin, aynı zamanda vücut büyüklüğünün değiştiğini görüyoruz

Atın filogenisinde ilk hayvanın köpek büyüklüğünde Eohippus (=Hyracotherium) olduğunu biliyoruzBu hayvanın ön ayağında iş görür durumda dört, arka ayağında üç parmak vardırÖn ayakta bir, arka ayakta iki körelmiş parmak bulunurBu, bu hayvanın beş parmaklı bir atadan köken aldığını göstermektedirKörelen parmaklar birinci ve beşinci parmaklardırKırk dört dişi vardırDişlerinin taç kısmı kısa, kök kısmı uzundurBugünkü atlardan farklı olarak ormanın içerisinde ve çevresinde yaşamaktaydıBu nedenle dişleri, genç dalları öğütecek şekli kazanmıştıDevrin diğer memeli hayvanlarından, ormanın tenha yerlerine kaçarak kurtulmuşturOrta EOSEN’le Orohippus’un molar dişleri biraz daha gelişmiştirÜst EOSEN’le Epihippus yaşamıştırVücut büyüklüğünde gittikçe artma görülür

Evrimsel hat üzerinde ikinci bir gelişim oligosende MESOHIPPUS’ UN ortaya çıkmasıdırVücut, büyük bir koyun kadar olmuşturHer iki ayakta üçer parmak bulunmakla beraber, orta parmaklar diğerlerine göre daha fazla büyüyerek vücudun yükünü çekmeye başlamıştırÜst oligosende ayakları biraz daha değişmiş MIOHIPPUS görülürMiyosencin başında MORYHIPPUS, orta miyosende PARAHIPPUS ve HYPOHIPPUS görülürBu hayvanlarda orta parmak vücudun tüm ağırlığını çekmekle beraber, diğer iki parmak ta dıştan görülebilirMolar dişler daha düzleşmiştirDolayısı ile artık ormanlık yerlerde değil, açık arazi ve çayırlarda yaşamaktasınKafatası ileriye doğru uzanmış, göz çukurları geriye doğru çekilmiştirÜst miyosende hayvanın büyüklüğü 90-120cm ye ulaşırBu devirde MIOHIPPUS’ TAN ayrılan bir dal daha sonra ortadan kalkan ANCHITHERIUM’ evrimleşmiştir

Pliyosende Pliohippus ortaya çıkmıştırBu hayvan, at özelliklerinin bir çoğunu kazanmıştırHer ayakta tekbir parmak vadır, diğerlerini kalıntı halindeki kemiklerden anlıyoruzBu ayak tipi değişmeden günümüze kadar gelmiştirDişler ise çiğnemeye daha iyi uyum yapacak hale gelmiştirBu hayvanda iki ayrı evrimsel çizgi göstermiştir;Daha sonra ortadan kalkan Hipparion, diğeri ise Pleistosen’de bugünkü adların cinsini meydana getiren Eguus’tur

Evcilleştirilmiş ata, yani Eguus Cabellus’a köken olan Tür kesin olarak bilinmemektedir Zamanımızda yaşayan tek yabani at türü Moğolistan’daki Eguusprezewalskii’dirBu hayvanın yüksekliği 120 cm olup boz renkli, büyük başlı, küçük gözlü ve kısa kulaklıdırEvcilleştirilmiş atla yavru meydana getirebilirEvcil atın atası olma olasılığı zayıftır

Gerçek yabani atlar Amerika’daki atlardırAmerikanın bulunuşundan kısa bir süre sonra bilinmeyen bir nedenle (belki bir hastalıktan dolayı) ortadan kalkmıştırAmerika’da bugün yaşayan yabani atların atası, İspanyollar tarafından getirilen Avrupa kökenli atlardır İnsanlar mağara devrinde atları besin için avlamışlardırDaha sonra Mısırlılar araba çekmede kullanmışlardırArap atlarının iskeleti diğerlerinden farklı olduğu için (kafa tasında fazladan bir şaft bulunur, kuyruğu daha az omurlu, ön üyelerinde küçük bir kemik vardır) farklı bir kökenden geldiğine inanılmaktadırAltmış milyonluk bir süre içerisinde gelişen atın, daha sonra yapay çaprazlamalar ve ıslahı sonucu daha iri, daha uzun üyeli ve daha güçlü ırkları elde edilmiştirBu arada uyum yapamayan bir çok yan dal ise tamamen ortadan kalkmıştır

Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Prof Dr Ali DEMIRSOY Yaşamın Temel Kuralları Cilt:I / Kısım:I / Sayfa:676