Çocuk Psikolojisi Hakkında

Cocugun gelisimi bagimliliktan bagimsizliga, bencillikten isbirligine,somut dusunceden soyut ve mantikli dusunmeye dogrudur
Duygulari surekli degisiklik gosterir, biraz once kavga ettigi arkadasiyla bir sure sonra barisir oyunlar oynarbu yuzdendir ki cocuklarin kavgalarina ve oyunlarina yetiskinler karismamalidir

• Cocuklar yeni durumlara uymakta gucluk cekmezler, cabuk ogrenirler, kotu olaylari, sayet cok yaralayici degilse cabuk unuturlar
• Spontandirlar, dusuncelerini ve olaylari sansurlemeden anlatirlar Bu yuzden "Cocuktan al haberi" deyimi yaygin bir deyimdir
• Cocuklar dinlenilmelidir, kisiliklerine ve farkliliklarina saygi duyulmalidir
• Her zaman kendilerini ifade etmelerine olanak verilmeli, bu tavirlari desteklenmeli, "sen cocuksun sus" asla denilmemelidir

Okul Korkusu

Diger bir deyisle evden ayrilma korkusudurOkula gitmek istemeyen gitse bile sinifa girmeyen cocuklarin yasadigi duygu durumudurGenelde ilkokul caginda ortaya cikar

Okul korkusu sayet okulla ilgili herhangi somut bir problem yok ise (dayak, asagilayici ogretmen tutumlari vs) anne ve cocuk arasinda ki yogun ve de bagimli iliskiden kaynaklanirCocuk annesini kaybetme endisesi ile annesinden ayrilmak istemez
Okul Korkusu konusunun cozumunde asagidaki turde yaklasimlarda bulunmak yararli olabilir :

• Cocugunuzun korkusu uzerine konusarak, nedenlerini cocugunuzla birlikte saptamaya calisiniz
• Okula gitmedigi icin onu tehdit etmeyiniz, korkutmayiniz
• Ogretmenine durumu anlatiniz ve gerekiyorsa isbirligi saglayiniz
• Hic bir sonuc alamiyorsaniz bir uzmana danisiniz
• Cocugunuzun okuldan uzak kalmamasina dikkat ediniz

Unutmayiniz, korkular dogal tepkilerdir Nedenleri vardir
Nedenlerini arastiriniz

Tikler

Kaslarimizda olusan irademiz disi kasilmalardirErkek cocuklarinda daha siklikla gorulurGenel olarak kayginin, bunaltinin disa vurumu olarak degerlendirilir
Cocugunuzun tik sahibi olmasinin baslica nedenleri soyle siralanabilir :

• Kuralci ve titiz ana, baba tutumlari
• Denetleyici ve cocuktan performansinin uzerınde bir seyler bekleyen ana baba tutumlari

Tik konusunun cozumunde asagidaki turde yaklasimlarda bulunmak yararli olabilir :

• Cocugunuza tiki ile ilgili " yapma , etme " mesajlari vermeyiniz
• Cocugunuzun duygularini ogrenmeye calisiniz
• Tiklerin cogu gelip gecicidir Kalici olanlar icin bir uzmana basvurunuz
• Cocugunuzun hangi ortamlarda ve kimlerin yanindayken tiksel davranislarda bulundugunu belirleyiniz

Altini Islatma

Cocuklar ikinci yasin sonunda diskilarini, ucuncu yas sonunda da cislerini tutmayi ogrenirler
Arastirmalar, yataklarini islatan cocuklarin ebeveynlerinin de cocukluk donemlerinde yataklarini islattiklarini gostermektedir
Bedensel bir bozukluk yoksa psikolojik kokenlidir ve baska belirtilerle beraber gorulur
Altini Islatma problemi fizyolojik olabilir Fizyolojik nedenler arasinda bobrek ve dosaltim sistemindeki rahatsizliklar, derin uyku durmu sayilabilir Cocugunuzun oncelikle fiziksel bir muayeneden gecmesi gerekir
Altini Islatma sorunu, psikolojik kokenli ise asagidaki sebeplerden kaynaklanabilmektedir

• Kardes kiskancliklari
• Aile ortamindaki huzursuzluklar ana baba kavgalari
• Korku yaratan olaylardan sonra
• Kimi zaman da ana babanin cocuk tarafindan cezalandirilmak istenmesi olasi nedenlerdendir

Altini Islatma konusunun cozumunde asagidaki turde yaklasimlarda bulunmak yararli olabilir :

• Sayet baska davranissal bozukluklar yok ise bu durum, ana babanin anlayisli, sabirli ve hosgorulu tutumlari ile bu donem atlatilabilir
• Cocugunuzu bu durumundan dolayi asla asagilamayiniz, sertlige basvurmayiniz
• Yatma vakitlerinde sulu gidalar vermeyiniz
• Gece tuvalete gitmesini saglayiniz
• Kronik bir hal almissa ve onleyemiyorsaniz bir uzmana danisiniz

Yaramazlik

[size="2">Genelde, cocuklar mevcut duzenimize uygun davranmadigindan onlara "][/size]
Bu nedenleri soyle ozetleyebiliriz:
1- Cocuk ilginin uzerinde olmasini, yetiskinlerin kendisine hizmet etmesini ister
Verilen Mesaj:"Sizin ilginizi ancal yaramazligimla cekebiliyorum" dur
2- Cocuk mevcut otoriteye baskaldirir
Verilen Mesaj: "Burayi ben yonetecegim"dir
Cocukla bu savasin icine giren yetiskin genelde bu savasi kaybeder
3- Cocuk cevresindeki insanlardan intikam almak isteyebilir Dayak yiyen, sozel siddete maruz kalan cocuklar, yaramazliklariyla yetiskinlerden intikam alabilirler
Verilen Mesaj: "Madem beni sevmiyorsunuz, o halde benden nefret edin" dir
Yaramazlik konusunun cozumunde asagidaki turde yaklasimlarda bulunmak yararli olabilir

• Ona daha fazla ilgi gosteriniz "Seninle ilgilenmemi mi istiyorsun?" sorularla cocugunuza yaklasabilirsiniz
• Yaramazlik onemsenmemelidir Cezalandirma ve azarlamabu davranis bicimini (yaramazligi) pekistirecektir
• Otoritenizi cocukla paylasarak, ona da kontrol edebilecegi ve yoneltebilecegi alanlar birakiniz Ornegin; odasinin sorumlulugunu ona verebilirsiniz
• Cocugunuzu sevdiginizi, onu anladiginizi, onun her zaman yaninda oldugunuzu ILETEBILMELISINIZ Cocugunuz yaramazlik yaptiginda, "Ne yaparsan yap, seni sevmekten vazgecmeyecegim" diyebilirsiniz
• En iyi sonuclar, odullerle alinir Bu oduller, ovgu, onay ve ilgidir Sayet ceza verecekseniz, onlari bu odullerden mahrum ediniz
• Dayak ve hakaret bir ise yaramaz, ancak cocuklariniza bu tarz iletisimi ve davranis bicimini ogretmis olursunuz

BERNARD DEFRANCE adlı arastirmaci "Sanctions et discipline à l'école" adlı kitabında {Syros,l999}, okulda ceza ve disiplin konusunda ilginc bulgulara varmistir Ona gore,
Cocukların okulda aldiklari cezalarin hemen hemen hic etkisi yoktur Sorun cezalandirmak veya cezalandirmamak degil, kurali kimin hangi degerlere gore yaptigi ve yanlislarin nasil, hangi gerekcelerle tespit edildigidir
Defrance,"kurala uymama mi cezalandiriliyor, yoksa ogretmenin otoritesi mi kalici kilinmak isteniyor " diye sormaktadir
Bazi durumlarda ceza, cocuk tarafindan yetiskinin ondan intikam almasi olarak algilaniyor ve yetiskine dusmanca duygular beslemesine neden olabiliyor
Sonuc olarak su denilebilir ki, cezadan korkmak "uslu olmanin" gostergesi degildirCeza korkusundan kaynaklanan kurallara uygun davranis ta, o kurali kabul etmek degildir

HiperAktivite

Cocuklar genelde kosar , ziplar,gunboyu hareket halinde olurlarAncak bazi cocuklar vardir ki, onlardaki hareketlilik olaganin disindadir Cocuk yerinde duramaz, saldirgandir,savruk ve duzensizdir, uzun sure bir isle ugrasamaz, surekli kipir kipirdirZekasi yasina uygundur ancak dikkat daginikligi ve ogrenme yetenegindeki zayiflik nedeniyle okulda basarisiz olurlar
Cevredekiler tarafindan "duz duvara tirmanan cucuklar" olarak tanimlanabilirlerAncak boylesine hareketli olmalarina ragmen, hareketlerinde beceriksizlik ve koordinasyon bozuklugu soz konusudurÖrn ayakkabisini baglayamaz, giysilerini giyemez
Hiperaktif davranislarin kokeninde dogum oncesi ve sonrasinda olusan beyin zedelenmeleri yatar Ayrica arastirmalar, hiperaktif cocuklarin "putaman" adi verilen beyin bolgesine (beyinde motor aktiviteyi yöneten dikkat merkezi) az kanin gittigini bulgulamistir (milliyet gazetesi)
Tedavide aile ve davranis tedavisi ile birlikte ilac tedavisi de uygulanir
Cocugun spor ve acikhavada serbestce yapilabilecek etkinliklere yonlendirilmesi de sagaltici bir etki yapar
Hastaligin gidisati, zamaninda ve etkili bir mudahale ile genelde olumludur

Cocuk Nicin Yalan Soyler? Cocuk Ve Yalan

Yalan, bir hatayi gizlemek dolayisiyla cezadan kacinmak icin soylenir
Yasamin ilk bes yilinda cocugun soyledigi yalanlardan endise duyulmamalidirCunku gercegi algilama ve ona dsadik kalma yetisi yas ilerledikce gelisir
Gercegi ayirtedebilen bir cocuk, yine de yalan soylemeye devam edebilirCocuk yalan soyler cunku,

• Cevreyle olan iliskilerinde "yolunda gitmeyen bir seyler" vardir
• Cezadan kurtulmak ister
• Kendini digerlerindebn asagi gormektedir
• Ilgi cekmek ve cevresini sasirtarak oz doyum saglamak istediginden olmadik seyleri oluyormuscasina ifade eder, bunlara psuedo yalanlar denir
• Kendisini rahatsiz eden gercekleri gizlemek ister /örn, okul basarisizligini gizler
• Ana babasinin sevgisine ihtiyaci vardir
• Cevresindekiler de yalan soylemektedir, model alir
• Bazen de ana babasinin istegi uzerine yalan soyler ve bunu aliskanlik haline getirir
• Kendi hayatini gizlemek geregi duyar

Nasil onleyebiliriz?

• Cocugunuzu yalan soylemeye iten nedenleri bir dedektif titizligi ile tespit ediniz ve bu nedenleri onunla "boyle demek istiyor olabilir misin" diye irdeleyin
• Sizler de yalan soylemeyin
• Yalan karsisinda cok sert ve asagilayici tavir takinmayiniz

Psikososyal Gelisim Donemleri
Kuramci, Erikson a gore, gelisim yasamin tumune yayilmaktadirBu kuramcinin belirttigi gelisim evrelerinden bazilari, yas sinirlari kesin olmamakla beraber, söyledir:
1-Oral dönem (0 ? 1 yasgüven ya da güvensizlik):
Bu dönemde cocugun cevresiyle etkilesimi, güven ya da güvensizlik duygularinin yerlesmesinde etkilidirBebegin annesiyle olan iliskisi onun herseyidirDolayisiyla bebegin ihtiyac ver gereksinimlerinin karsilanmasi, anne ile bebek arasinda karsilikli anlayis ve guvenin olusmasini saglar
Bu temel duygunun gelisimi ise ilerideki yillarda bieryin cevresiyle kurdugu ilsikilerde kendine guven duymasi demektir
Kendine guvenen kisiler, kendi degerlerinin bilincinde olarak, digerleriyle daha rahat ve sevgi dolu iliskiler kurarlar
2- Anal- kas donemi ( 1 ? 3 yasözerklik ya da utanc ve kararsizlik)
Bu dönemdeki fiziksel olgunluk, bebeklerin emeklemelerine, yürüyüp kosmalarina olanak saglarBu durum da kisilik acisindan özerklik ve bagimsizlik demektir
Ayrica, tuvaletegitiminin verildigi bir donem olarak ta onemlidirbu donemde ebeveynler tuvalet egitimi sirasinda baskici ve sert tutumlari ile cocukta bir cok nevrozon yerlesmesine neden olabilirlerdolayisiyla, cocugu tuvalete alistirirken oncelikle fiziksel olgunluga erismesi beklenmeli sonrasinda da yumusak ancak kararli bir egitsel tutum sergilenmelidirdiskisini veya çisini kaciran cocuk korkutulmamali, cezalandirilmamalidir
Bu evrede cezalandirilan, kisitlanan ve bagimli olmaya yonlendirilen cocuklar, ileriki yaslarinda bastirilan ofke ve utanci yasarlar, kararsiz yetiskinler olurlar
3- Cinsel dönem ( 3 ? 5 yasgirisim ya da sucluluk duygulari)
Cocugun cevresindeki her seye ilgi ve merakla yaklastigi donemdirBu nedenle de girisimcidir, arastiricidir, surekli sorar, ogrenmek ister, hareketlidir
Bu donemde, cocugun ana babasina olan cinsel ilgisi de söz konusu olablir(Freud u odipal ve elektra kompleksleri)
Ana babanin elestirel yaklasimi ve ya cocugun merakini örseleyici tutumlar, sucluluk duygusuna neden olacaktirDolayisiyla bu donemde cocugun merek ve ilgisini destekleyici, sorularina cevap verici yaklasimlar, özgüvenin olusmasinda da etkili olacaktir
4- Gizil dönem ( 6 ? 11 yasbeceri ya da asagilik duygulari)
6 ? 11 yaslari arasindaki bu donem , surekli etkinlik icerisinde olan okul cagi cocugunu kapsarCocuga amaclarinin ve hedeflerinin degerli oldugu hissettirilirse ve desteklenirse, becerileri ve arastirici yani gelisir
Bu donem cocugun hayatina "ögretmen" kavraminin girdigi donemdir Okul problemleri basgösterirogretmen ve ailenin isbirlig cok önemlidir
5 - Ergenlik dönemi
Kimlik arayisi, dis gorunum ve begenilme arzusu baskindirOrta okul donemine denk dusen bu surecte, cinsel uyanisla beraber yani ruhsal tepki ve davranislar gelisir
Ergen kendini begenmez, surekli kusur arar, elestirilere asiri duyarlidir, hircin ve kavgaci olur
Derslere ilgi azalir, ebeveynle iliskiler kopar, arkadaslar ön plana cikar, bencillik, yasaklara tepki baslar, duygusal gel-gitler artar
Kisaca, gencin, sudan cikmis baliga dondugu cok firtinali bir donemdir
Dusunme yetenegi gelisirken, ilgi alanlari cesitlenirCosku, hayal, idealizm yogunlasir
Kimlik karmasasinin yasandigi bu donemde, yine baskic, anlayissiz ve cezalandirici ana baba tutumlari, ergenin isini daha da guclestirir
Saglikli cinsel egitim icin ebeveyn ve ergen diyalogu sarttir
Yetiskinler unutmamalidirlar ki
Her yetiskin ergen olmustur, ancak ergenler yetiskin olma yolundadirlardestek, sevgi , ilgi ve analyis beklerler

Cocuk Egitiminde Premack Ilkesi
PREMACK,ödül olarak uyarici yerine faaliyeti kullanmayi onermistir
Premack ilkesi" Her cift tepki icin olasiligi yüksek olan, olasiligi düsük olani pekistirir yani tesvik eder"
Bu ilke cocuk yetistirmenin kendisi kadar eski olup, BÜYÜKANNENIN KURALI olarak ta betimlenir
Premack kuralini su cumlelerle aciklayabiliriz::

• "ancak yemegini yedikten sonra top oynayabilirsin"yemek yemek istemeyen cocuklar icin
• "cöpü dökersen tv izlemene izin veririm"ev islerine yardim etmek istemeyen cocuklar icin

Kisacailkenin temeliönce calis, sonra oynaseklindedir

Cezanin PsikoDinamigi
Ceza terimi, olumsuz bir itici uyaricinin, bir davranimin yapilmasindan sonra ona bagli olarak uygulanmasi olayina verilen teknik bir isimdir
Ceza, istenmedik davranimlari bastirma tekniklerinden biridirDavranis dagarcigina bir sey katmaz, fakat davranis dagarcigindaki bir davranisin bastirilmasini saglayabilir
Bu anlamiyla ceza, yeni bir davranis ogrenmeyi degil, ,istenmedik bir davranisi yapmamayi ögretir
Ceza iki sekilde uygulanir

• Davranis itici bir uyarici ile sonuclandirilir(mesela bir tokat gibi)
• Davranis ödülün ortamdan kaldirilmasi ile sonuclanir(sokaga cikma yasagi gibi)

Ancak ceza ile davranislari kontrol etmenin önemli sakincalari vardirSöyle ki;

• Ceza cogu kez itici uyaricinin (dayak, hakaret, yasaklama gibi) kullanlmasini gerekli kilabilir?tici uyaricilarin kullanilmasi da birey de saldirganlik, korku, kin, nefret gibi duygularin olusumuna zemin hazirlarAyrica cezanin etkili olabilmesi icin itici uyaricinin siddeti gun gectikce artirilir Orneginsikca yapilan hatalardan biri sudur: cocugun belirli bir davranisini kontrol etmek isteyen anne veya baba, dövme , bagirma gibi siddet dolu itici uyaricilar kullanirsa,bunlar baslangicta etkili olmus olsa bile zamanla cocugun bu uyaricilara alistigi gorulurVe ebveynler dozu artirmak gibi kisir bir dongu icine girer
• Cezalandirilan davranislar, bireye belirli sonuclar saglayan ogrenilmis davranislardir
• Ceza ile bir davranis bastirilmaya calisilirken, bir baska istenmedik davranis ortaya cikabilir Örnegin cok sevdigimiz vazoyu kiran cocugumuzu cezalandiriyorsak, bu davranisimizla cocugumuza yalan soyleme davranisi kazandirabilirizCocuk cezadan kacmak icin yalan soyleyecektir
• Ceza etkili oldugunda, ceza veren kisinin davranislarini ödülleyici bir nitelik kazanabilirBunun dogal sonucunda, ceza veren kisi, dikkatini , istendik davranislarin kazandirilmasina yogunlastiracagi yerde, zamanla, yalnizca istenmedik davranislarin bastirilmasina yogunlastirabilir Örneginbir ögretmen cazanin olumsuz yönüne yakalanabilir ve zamaninin büyük bir bölümünü ögrencilere istendik davranislari kazandirmak yerine ceza vermek ve uygulamakla gecirebilir

BU NEDENLE CEZA, ELDEKI TÜM OLANAKLAR DENENDIKTEN SONRA ÖNCELIKLE ISTENMEDIK DAVRANISLARIN BASTIRILMASININ KACINILMAZ OLDUGU DURUMLARDA KULLANILABILECEK BIR SISTEM OLARAK DÜSÜNÜLMELIDIR

Cocuk ve Sorumluluk
Iletisim catismalarinin nedenlerinden biri de birey olarak sinirlarimizi ve sorumluluklarimizi bilmemekten kaynaklanmaktadirBu nedenle cocuk yetistirirkendikkat etmemeiz gereken en önemli noktalardan biri, cocuklarimiza neyi, ne zaman ve nasil yapacaklarini (yani sinirliliklar) ve davranislarinin sorumlulugunu almayi ögretmektir
Aile icinde sinir ve sorumluluklarinin biblincinde olan cocuklar, yarin, toplum icinde de kendi sorumluluklarini üstlenen , baskasinin haklarina saygi gosteren yetiskinler olacaklardir
Ebeveynler olarak neler yapmaliyiz??

• Mesajinizi iletin :Öncelikle cocugunuz, sizin ondan ne istediginizi net ve acik bir sekilde bilsinmesela,
  • "kardesinle kavga etmeni istemiyorum"
  • "odani toplamalisin"
  • "her gün bir saat ders calismani istiyorum"
• Simdiye dek kullandiginiz ve bir ise yaramayan cezalandirma yontemlerini birakin
• Cocugunuza, istediginiz yapmaz ise sonucun ne olacagini ve bundan da kendisinin sorumlu oldugunu soyleyin Mesela,
  • "kardesinle kavga edersen sinemaya gidemezsin"
  • "odani toplamazsan arkadaslarinla bulusamazsin"
• Bu son ve en önemli asamadirSOYLEDIGINIZ SÖZÜN ARKASINDA DURUNASLA YERINE GETIREMEYECEGINIZ SOZLER SARFETMEYIN

Muhakkak cocugunuz israrla istemediginiz sekilde davranacakti, ancak sizin dediklerinizi yapacagindan emin olursa davranisini degistirecektir
SAYET BIR KEZ TUTARSIZ DAVRANIRSANIZ BUNU EN KISA ZAMANDA SUISTIMAL EDILECEGINI BILMELISINIZ
Siz tutarli ve kararli oldugunuz sürece, cocugunuz davranislarinin sonucundan kendisinin sorumlu oldugunu ve yapmasi gereken bir isi yapmaz ise sonuclarina katlanmasi gerektigini ogrenecektir
TOPLUMUMUZUN, DAVRANISLARININ SORUMLULUGUNU ALMASINI BILEN YETISKINLERE IHTIYACI VARDIR

Cinsel Tacize Ugramis Cocuklar
Cinsel taciz, ne yazik ki sadece yetiskinler degil, cocuklar da maruz kalmaktadirlarBoyle bir durumla karsilastiginizda, mutlaka cocugunuzla beraber bir uzmana basvurmalısınız
Cocuklar bu durumu saklama egilimi icinde olabilirlerCinsel tacize ugramis cocuklarda gozlemlenen belirtiler söyledir:

• cinsel organlarda surekli kasinti, dokununca agriyan popo
• fiziksel nedeni olmayan karin agrilari
• gece isemeleri
• yemek düzeninin bozulmasi
• uyku sorunlari, gece korkulari
• cocukta bebeksi davranisların ortaya cıkması, davranıssal gerileme
• durgunluk, arkadaslardan kacma
• okul basarısında düsüs

Unutmayalim ki, KOTU NIYETLI INSANLARI YOK ETMEK MUMKUN DEGILDIRKarsı cınsı kotuleyerek te bir yere varamayız
COCUKLARIMIZI ASLA KORKUTMADAN, KOTU NIYETLI KISILERINDE OLABLICEGINI ONLARA ANLATARAK VE YASAMIN CİRKİN YÜZÜNÜ ASLA ONLARDAN GİZLEMEDEN, BU TIP BIR OLAYLA KARSILASTIKLARINDA NELER YAPMALARI GEREKTIGINI, ONLARA ANLATMALIYIZ

Tuvalet Egitiminde Dikkat Edilecek Noktalar
Tuvalet egitimin amaci, cocugun tuvalete gitme davranisini kontrol etmesidir12-15 aylar bu egitim icin uygundur 1-1,5 yas arasinda baslatilan egitim, anne-cocuk arasinda bir cekismeye-guc savasina donusturulmemelidir

• Oncelikle cocugunuzun hangi saatler de tuvalete gittigini ve ne kadar sure de tuvalette kaldigini tespit ediniz
• Onunla birlikte tuvalete gitmeli, onu tuvalete oturturarak yaninda beklemelisiniz
• Tuvaletini yapmiyor ise 10 dakikadan fazla tuvalette beklemeyiniz Bu 3 basamak cocugunuzun tuvalet ihtiyaci hissettiginde nereye gitmesi ve ne yapmasi gerektigi konusunda yol gostericidir Daha sonra, cocugunuzu kendi kendine tuvalete gitmesi konusunda desteklemelisiniz Asagidaki her bir basamakta basari saglamadan digerine gecmeyin
• Tuvalete goturerek oturun ancak yaninda beklemeyin Ellerini kendisi yikamali
• Tuvaletin kapisinda getirin, iceri kendisi girmeli Tuvaletini yaparsa onu guzel bir soz veya davranis ile odullendirin
• Bu basamakta cocugunuz tuvalete kendi basina gitmeli Kendi kendine gittikten sonra kapiyi kapatiniz

Bu surecte cocugunuzu gosterdigi gayret ve cabalardan dolayi odullendiriniz, ovunuzKendi basina bir seyler basarma duygusu hosuna gidecektir Ancak cocugunuz korkar ve tek basina tuvalete gitmek istemezse israrci olmayiniz Buraya kadar basardigini, gerisini de basarabilecegini soyleyerek onu yureklendiriniz
Bir basamagi basarmadan digerine gecmeyiniz
Basarisiz oldugunuz basamakta gerekiyorsa bir alt basamaga donerek yeniden baslayiniz

Oyun Terapisi
Oyun terapisi, çocuğun psikolojik sorunlarını gidermeyi, onun daha uyumlu olması için yardımcı olmayı amaçlayan, çocuk ve terapistin birbirlerini oyun yolu ile etkiledikleri bir yöntemdir
Oyun terapisi, konuşma problemlerinde, okuma problemlerinde, handikaplı çocuklarda etkili olabilir
Çocuklar genelde problemlerinin farkında değillerdir Yalnızlık ve anlaşılamamız olmanın yarattığı kaygı ve sıkıntıyla başedemezler Oyun terapisi ile kendi fonksiyonlarını, yeteneklerini gerçekleştirebilir, duygularını ifade eder ve yaratıcı davranışlar ortaya koyabilirler
Oyun terapisinde terapist

• Öncelikle bu alanda yeterli eğitim ve beceriye sahip olmalı
• Çocukla sıcak, samimi ve dostça bir ilişki kurmalıdır
• Çocuğun duygularını açıklaması için gerekli desteğin verilmesi gerekir
• Çocuğun faaliyetlerine karışmamalıdır, çocuk yolu belirler, terapist izler ancak (bana-kendine ve oyun odasına zarar vermemelisin) kuralı belirtilmelidir
• Terapiyi hızlandırmamalıdır, terapi yavaş ilerler ve terapist tarafından olduğu gibi onaylanmalıdır
• İlk karşılaşmada, terapist kendini tanıtmalı, çocuğun "evet", "hayır", yanıtları verebileceği sorular sormamalı, çömelerek onun göz hızasına inmeli, "seninle biraz oyun oynayacağız, benimle gel ve oyun odamızı, oyuncakları gör" denilebilir
• Çocuğun o ortama getirilme nedeni, ona basit ve anlayacağı bir dille anlatılmalıdır
• Çocuk duygularını ifade etmekte zorlanıyorsa, terapist kendi duygularından bahsederek onu teşvik edebilir Unutmayın ki açıklık açıklığı doğurur Mesela "hastalandığımda ben de çok öfkeli ve sinirli olurum" gibi

Cocugun Zihinsel Gelisimi
Piaget adli bir kuramciya göre cocugun zihinsel gelisimi 4 ana evreye ayrilmistirBunlar, duyusal motor dönem- islem öncesi dönem- somut islemsel dönem- soyut islemsel dönemdir
DUYUSAL MOTOR DÖNEM: ( 0- 2 yas) bu dönemde bebek kendisini dis dunyadan ayridedemez yani kendisinin ve cevresinin basli basina birer varlik oldugunun bilincinde degildirbu dönemde taklit geli?mistir, kaybolan nesneler gözler ile takip edilir,davran?i? düzenli ve sistemli olarak gelisir, nesne ilsikileri ögrenilir ve nesne kavrami gelisir2 yaslarina dogru zihinsel semboller üretilir, kelimelrin kullanilisi sembolik anlamlara baglidir
?SLEM öncesi dönem: ( 2- 7 yaslar )mantiksal düsünme henüz gelismemistirCocuklar henuz nesnelerin görüntüsünün etkisi altindadirlarNesneleri baska seylerin simgesi olarak kullanirlarBu dönemde dil gelismesiyle düsünce yayginlasirBu dönemde cocuk günes ve ayin hareket etmesi nedeniyle onlarin canli oldugunu düsünürdogal olaylarin insanlar tarafindan kontrol edildigine inanir
SOMUT ?SLEMSEL DÖNEM: ( 7- 11 ya?): mant?ksal dü?ünme, say? mekan, zaman kavramlari yerlesmeye baslamistirCocuklar dü?ündüklerini islevsel olarak gerceklestirmekten cok hoslanirlarmesela, yazi yazmayi ögrenmesi , toplama yapmasi hosuna gderYÜrütülen islemler herseyden önce fiziksel gercege dayanirSomut olmayan seyler hakkinda düsünce yürütemezler
SOYUT ??LEMSEL DÖNEM ( 11 ve sonrasi) yuksek düzseyde bir dengelenmeye ula?mak dönemim özelligidirEsnek ve etkin olan düsünce problem cözmeye yöneliktirBu dönemdeki zihinsel yapilar somut olarak varolmayan durumlara iliskin" eger sonra" türünde düsünceye olanak verir

Parmak Emme
Cocuklar emme faaliyetlerinden hoslanirlarAnnelerini emerek onla aralarinda duygusal bir bag kurmakta ve bu arada karinlarini da doyurmaktadirlar Cocuklarda 1 yasina kadar emme faaliyeti faydalidir ve normaldirBebek beslenmesi bittikten sonra da parmagini emerse bu yeterince emme faaliyetinin yerine getirilmediğini diger bir deyişle yeterince doyurulmadığını düşündürebilirAraştırmalar göstermektedir ki, 5-6 yaşlarina kadar parmak emme zararli değildir Ancak sosyal ortamlarda ebeveynler cocukların bu davranısından rahatsızlık duyarlar ve bu emme davranışı ebeveynler için sorun olur Bu durumda aşağıdaki davranış biçimlerinin benimsenmesi öneririm:

• Cocugunuzu ürkütmeden hatta onunla beraber emme taklidi yaparak duygularini anlamaya çalışınız
• Emme davranışı cocuk gelişiminde bir gereksinim olmakla beraber 6 yaşından sonra duygusal bir sorun olarak değerlendirilirbbu nedenle cocugunuzla olan iletişiminizi tekrar gözden gecirin
• Ev ortamına katılacak yeni bir kardeş veya var olan ortamdaki değişiklikler cocugunuzda kaygi yaratabilir bunlari göz önüne alin
• Sonucta bu davranis eleştirilmeden ilgisini başka yönlere çekilerek ortadan kaldırılabilir

Tirnak Yeme Aliskanligi
Sıklıkla cocuklarda görülmesine rağmen yetişkinlerde de görülen bir davranıştır Cocuklarda 3-4 yaşlarında başlar Aynı zamanda ögrenilmiş bir davranıştır Ailesinde tırnak yeme davranışı olan bir cocuk bunu kopyalayabilir Olası Nedenleri şunlardır:

• Ev ortamindaki asiri baskici tutumlar, kuralci yapi
• Sonucta güvensizlik göstergesidir Cocugun azarlanmasi, toplum içinde aşagılanması, ona yaşına uygun sorumluluk verilmemesi ( mesela odasini toplamasi, kahvaltiyi hazirlamasi, gibi basit ev işleri) kardeşler arasinda taraf tutma, ana baba ilgisizliği, yaşamış olduğu korkular gibi nedenler cocukta tırnak yeme davranışını tetikler

ALINACAK ÖNLEMLER:

• Cocuktaki gerginlik ve huzursuzluk yaratan nedenler titizlikle araştirilmalidirSonucta tirnak yeme duygusal bir sorundur
• Azarlamak korkutmak, başkalarını örnek göstermek veya onu tehdit etmek sorunu çözmeyeceği gibi daha da ağirlaştirir
• Onlarda korku ve kaygi yaratabilecek film video atari gibi faaliyetlerden uzak tutmak gerekir
• Ebeveynler cocuklarinin önünde asla kavga etmemelidirler Ederlerse bile bu bir alişkanlik haline gelmemeli anlaşmazlik nedenleri cocuga uygun bir dille aciklanmalidir
• Sorun uzun sürerse bir uzmanla yüzyüze görüşün

UNUTMAYINIZ Kİ COCUKLAR YENİ ORTAMLARA VE YENİ KİŞİLERE UYUM GÖSTERMEKTE ZORLUK ÇEKMEZLER VE COCUKLARDA BAZİ DAVRANİS BİÇİMLERİNİN SORUNA DÖNÜŞMESİNE NEDEN OLAN YETİŞKİNLERDİR

Cocugu Dinlemenin Yararlari

• Dinlenildigini anlayan çocuk konusmaya daha hevesli olur, sözel gelisimi daha hizlanir Konusma yetenegi artar, kelime bilgisi gelisir, kendini daha iyi ifade etme becerisi kazanir
• Herhangi bir sorunu var ise bunu davranisla göstermek yerine ( hirçinlik, aglamak, saldirganlik gibi) kelimelere dökerek rahatlar bu da hirçinlasmasini engeller
• Anlasildigini hissetmek yetiskinlerde oldugu gibi cocukta da rahatlik ve huzur yaratir Bu da onun kisisel ve sosyal gelisimine katkida bulunur, kendine güveni artar
• Cocuk ile egitici (veya ebeveyn) arasinda yakinlik dogar, cocuk onlara danismayi ögrenir, aralarindaki diyalog zenginlesir
• Söyledikleri dinlenen çocuk da ögretmenini dinlemeye baslar

Çocukta Dikkat Çekme Mekanizmasi

Çogu cocugun ustalikla kullandigi bir yöntemdir Bir grubun parçasi olamadigina inanan çocuk ilgi ve dikkat çekme amaciyla bu mekanizmayi kullanirOlumsuz olan ve dikkat çeken bir cok davranis bulunmaktadir

Mesela, grup içinde bagirarak konusma, arkadaslarina sözel ve fiziksel tehidtte bulunma, istedigi olmayinca bagirarak aglama, ebeveynin veya yuva egticilerinin sinirlenmesini saglayacak sekilde davranma gibiBurada önemli olan yetiskinin de sistem içine cekilmesidircocugun hedefi buduryetiskini de oyunu içine cekerek dikkat cekmek ve yetiskinin kendisine hizmet etmesini saglamak

Unutulmamalidir ki çocuk görmemezlikten gelinmek yerine cezalandirilmayi tercih edecektirAncak bazen çocuklar olumusz davranmak yerine yetiskinlerle isbirligine giderek kendilerinden istenildigi gibi davranirlarBu durumda, çocugun yardim etmek ve katkida bulunmak için mi yoksa ilgi ihtiyacini karsilamak icin mi isbirligi yaptigini kestirmek güçtür
Dikkat cekme yoluyla ilgiyi üzerinde toplamak ögrenilmis bir davranis ta olabilirebeveyn tutumlari sonucu cocuk olumsuz davranarak ilgiyi üzerine cekebilecegini cabuk kavrarve sürekli olumsuz davranarak ( mesela, isteklerini bagirarak veya aglayarak belirtir, grup içinde saldirganca davranir, bagirarak konusur, birseyler çalar veya kirar vb) Yetiskinin ilgisini çekerbu gibi durumlarda yetiskin uyanik olmali,

• Cocugun kendisini sinirlendirmek istedigini acikca ona ifade etmeli ( beni sinirlendirerek sana ilgi göstermemi istedigini düsünüyorum tarzi)
• Empati yaparak cocugun içnde bulundugu duygu durumunu ( öfke, nefret kirginlik gibi) anlamaya calismali
• Kendisinden örnekler vererek cocukla iletisime gecmeli( Bende senin yasindayken annemi boyle kizdiriyordum ancak sonra istedigimi elde edince de hep sucluluk hissetim Tarzibu yaklasim cocugun kendisiyle ilgili konusmasina olanak verir

Cocuklarda Depresyon

Yetiskinlerde oldugu gibi cocuklarda da, yasantilarinda herhangi bir stresor uzun sureli etki yaptiginda, cocuk davranisinda gerileme ve yavaslama
goze carpacaktir Ancak yetiskin ve cocuk depresyonlari arasinda onemli farkliliklar vardir En goze carpan farkiiliklardan biriside sudur ki; cocuklardaki tespitlerde, depresif devre tektir Oysa yetiskinle siklikla birden fazla depresif devre gecirmektedirler

Asagidaki listede bebeklik cocukluk ve adolesan donemi depresyonlarina iliskin belrtiler verilmistirBU belirtiler en az 6 ay devam ediyorsa
depresyon baslamis demektir

Bebeklik Donemi

1- konusuldugunda ya da dokunuldugunda tepki vermeme
2- aglamama' gulmeme
3- oyun oynamada isteksizlik
4- uyku ve yemek problemleri
5- sindirim sistemi problemleri
6- sese ve dokunmaya duyarlilik
7- yerinde duramama

Cocukluk Donemi

1- olumsuz dusunme ve surekli sikayet etme
2- kronik ic sikintisi
3- kolayca incinme ve aglama
4- dusuk benlik algisi
5- uyku ve yemek problemleri
6- yavas konusma ve hareketlerde yavaslik
7- kabizlik, ishal, tepkisellik
8- kronik uzuntu ve korku
9- bas agrisi, mide agrisi, kol ve bacak agrilari gib fiziksel sikayetler
10- intihar dusunceleri ve denemeleri

Adolesan Donemi

1- kalici mutsuzluk, olumsuzluk, sinirlilik
2- dusuk benlik saygisi,
3- bas donmesi, bas ve mide agrilari, sindirim sistemi sikayetleri gibi fiziksel yakinmalar
4- kontrol edilemeyen ofke patlamalari
5- asiri kendini elestirme, gereksiz sucluluk duygulari
6- intihar dusuncesi ve denemeleri
7- konsantrasyon, dogru dusunme, hatirlama ve karar verme yoklugu
8- yavslamis konusma ve hareket
9- ilgi ve gunluk aktivitelerde gerileme
10- kronik uzuntu ve korku
11- konusmalarda edebiyatta ve cizimlerde olum faktorunun yer almasi

Major depresyon tanisi icin yukarda sayilan belirtilerden en az 5 tanesinin son iki hafta ve daha uzun suredir var olmasi gerekmektedir

Distimi ise depresyonun bir baska cesidi olup, yukarda tanimlanan maddelerin en az bir sene cocukta belirgin bir sekilde var olmasini gerektirir

Cocuklarda Depresif Düsünce Bicimleri

Bilişsel psikologlar yaşantılara yüklenen anlamları önemserler Dolayısıyla olaylara verilen anlamlar yüklenen değerler depresyonu oluşturur, geliştirir veya tetikler

Bilişsel psikolog Aaron Beck, mantıksız düşünce biçimlerine dikkat çekmiştir
Bunlar :
· aaafi cıkarsama : çocugunuz sınıfın en basarısız ögrencisi oldugunu söyler
· Seçilmiş özetleme : cocugunuz okuldan nefret eder çünkü cok arkadası yoktur
· Aşırı genelleme : çocugunuz kimsenin onun sevmediğini söyler çünkü okul takımında başarılı olamamıştır
· Aşırı büyütme ve aşırı küçültme : çocugunuz kazanmış olduğu sınava değil başarısız olduğu sınava odaklanmıştır Kötümserlik söz konusudur
· Kişiselleştirme : çocugunuz basarısız oldugu işleri kendi sucu gibi algılar
· Ya hep ya hiç tarzı düşünme : olayları değerlendirirken siyah ve beyaz olarak ele alır

Ya mutludur ya mutsuz , ya basarılıdır ya basarısız ,ya sevilir ya sevilmez İçe kapanan, gunluk işlevleri yavaslayan, dikkat sorunu olan, kendini olumsuz degerlendirme eğiliminde olan cocuklarınızla kuracagınız iletisimde yukarda belirtilen dusunce bicimlerinin olup olmadıgını tespit etmelisiniz
Uzmanlar belirlenmis olumsuz düsüncelerin yerine daha olumlu dusunceler olusturulabilecegini ifade ederler

Bunun icinde aileler cocuklarına ornek olmalı yeni dusunce bicimleri olusturmada onlara yardımcı olmalıdırlar Cunku cocuklar depresyon surecine ailelerini ornek alarak ta girebilirler

Cocuklarda Panik Atak

Panik atak kaygının endişenin motor ve fiziksel faaliyetlere yansımış şeklidir Düşünce biçimleri tarafından harekete geçirilen kaygı aniden beliren bir takım fiziksel şikayetlerle kendini gösterir

Dolayısıyla panik atak birden beliren şikayetler ile kaygının diğer şekillerden farklıdır Cocuklar da da gözlenebile panik atak şikayetleri yetişkinlerle aynıdır Ancak aynı depresyonda olduğu gibi bu tanı öncesinde de çocugun bu şikayetleri ebeveynlerinden gözlemleyerek ögrenip ögrenmedigini sorgulamak gerekir Belirtiler:

· hızlı nefes alıp verme
· terleme
· nefes darlıgı
· tıkanma hissi
· titremek ve ya sallanmak
· göguste sıkısma veya agrı
· mide bulantısı
· gercek dısı dusunceler veya kısılk dagılması
· kontrolu kaybetme korkusu
· olum korkusu soguk veya sıcak basması

bu sikayetlere ek olarak ,

· yogunlasan atakların kalıcı olacagını dusunme
· kontrolumu kaybedecegım , cıldıracagım dusuncelerinden kaynaklanan yogun endise duyguları
· ataklarla ilgili davranıslarda anlamlı degismeler

Cocuklar bu atakları yasaa korkusu yüzünden okula gıtmek ve dıs mekanlara cıkmak istemezler, evde kalmayı tercih ederler Dolayısıyla okul korkularının ardında bu tip sikayetlerin olup olmadıgı degerlendirilmelidir

Bu sikayetlere sahip olan cocukların en kısa zamanda cocuk psikiyatristine goturulmeleri gerekir Uzman aileyle beraber sikayetlerle nasıl baş edilebilecegini arastırır