Psikoterapi Hakkında Sık Sık Sorulan Sorular

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-06-2012

Bir seans kaç dakika sürer ?

Bireysel terapi seansları genellikle 45-50 dakika sürer Aile terapileri genellikle 60 dakikadır Grup psikoterapileri genellikle 90 dakikadır
Psikoterapi Nasıl Etkili Olur ?

Nasıl etkili olacağı birazda aldığınız psikoterapinin türü ile ilgilidir Psikoterapi bir çok şekilde etkili olabilir Bazı örnekler vermek gerekirse;
1 Doğal gelişme ve değişme süreçlerinizin önünde duran engelleri ve şablonları fark etmenizi sağlayabilir
2 Geçmiş deneyimlerinizden yararlanarak şu anı ve geleceğinizi kontrol etmenizi sağlayabilir
3 Semptom (hastalık belirtisi) ve çatışmalarınızı çözümleyerek etkili olabilirler
4 Psikoterapiler zaten var olan ama belki de fark edemediğiniz içsel potansiyellerinizi kullanarak etkili olabilirler
5 Duygu düşünce ve davranışlarınızda yaptığınız küçük değiştirmelerin yaşantınızda nasıl büyük değişmelere yol açabildiğini anlamanıza yardımcı olabilir
Ya psikoterapi işe yaramazsa?

Psikoterapi herkes için olumlu sonuçlar vermez Tıpkı bir antibiyotiğin her insanda sonuç vermemesi gibi Maalesef bazı psikoterapilerin yarar yerine zarar verebildiği de olabilmektedir 2-3 seanstan sonra kendinizi daha kötü hissederseniz terapistinize durumu mutlaka söyleyiniz Nasıl bir değişim geçirdiğinizi psikoterapistinizin bilmesi çok önemlidir Zarar görmüşseniz psikoterapistiniz size bir kaç farklı öneride bulunabilir Bir tanesi farklı yöntemler uygulayan başka bir terapiste müraacat etmenizdir Bir psikoterapiden sonuç alamamanız umutların bittiği anlamına gelmez Profosyonel bir terapist terapide gelişme olmadığı için sizi suçlamayacaktır
Grup psikoterapileri daha yararlı değil mi?

Size hangisinin uygun olacağını hissediyorsanız siz hangi psikoterapi türünde daha rahatsanız size yararlı olan psikoterapiyi buldunuz demektir Bazı problemlerde grup psikoterapileri daha etkili sonuçlar vermektedir (ÖrnAlkol ve madde bağımlılığı) Grup psikoterapilerinin avantaşı izolasyon ve yalnızlık duyguların azaltmasıdır Bu şekliyle Aynı sorunları yaşayanın sadece siz olmadığınızı anlayarak başkalarının tecrübelerinden de yararlanma şansı bulabilirsiniz Grup psikoterapisine katılma kararı kişisel bir karardır Ülkemizde grup psikoterapilerinin tercih edilmesinin en önemli nedeni daha ekonomik olmasıdır
Psikoterapiden yaralanmaya ne zaman başlarım ?

Bu sorunuzun cevabı probleminizin niteliği ile çok ilişkili olmakla birlikte araştırmalar altı aylık bir periyottan sonra ölçülebilir olumlu gelişmeler olduğunu göstermektedir Altı ay sonunda insanların yarısının psikoterapiden yararlanabildiklerini göstermektedir
Bir yıllık bir psikoterapi çalışmasından sonra ise insanların % 75'inin psikoterapiden yararlandığını gösteren araştırmalar mevcuttur
Psikoterapiden yararlandığımı nasıl anlayabilirim?

Psikoterapistinizden durumunuzu ve gösterdiğiniz değişimi objektif testlerle ölçmesini isteyebilirsiniz Bunlar kağıt kalem testleri olarak adlandırılır ve terapinin başında ve değişik zamanlarda uygulanabilirler İkinci bir yol ise psikoterapistinizin gösterdiğiniz gelişme hakkındaki yorumunu dinlemenizdir Ehil bir terapist bu durumu değerlendirebilir
Kısa Dönem Psikoterapiler Kaç Seanstır ?

Kısa dönem psikoterapiler 12-20 seans sürer Kısa Dönem psikoterapiler genellikle kronik anksiyete ve depresyon gibi sorunlarda yeterli olmamakla birlikte derin analizler yapmak için de elverişli değildir
Hatırlamak bile istemediğim duygularımı konuşmanın ne yararı olabilir ki?

Hatırlamak istemediğiniz duygularınızı kelimelere dökmeniz, bu duygularınızın güç kaybetmesini sağlayarak, bu duyguların semptomlara dönüştürülmesine engel olur
Psikoterapinin işe yaradığını nasıl biliyorsunuz?

1995 yılında psikoterapi görmüş 4000 insanla yapılan bir ankette psikoterapiden sonra insanların % 90'nı yaşamlarını daha iyi kontrol ettiklerini belirtmişlerdir
Yine bilimsel araştırmalar psikoterapilerin ilaçlardan daha yararlı olduğunu vurgulamaktadır
Bir bilimsel araştırmaya göre psikolojik sorunu olan ve psikoterapi gören insanlar psikoterapi görmeyen insanlara göre % 80'den fazla iyileşme göstermiştir (Smith,Glass ve Miller, 1980)
Bilimsel araştırmalardan çıkardığımız sonuç şudur ki psikoterapilerin işe yaradığı kesin olmakla birlikte psikoterapiler herkes için değildir Tıpkı hiç bir şekilde iyileşemeyen depresyon hastalarının bulunması gibi Psikoterapinin sizin için işe yarayacağını anlamanın en kolay yolu o süreçten sizin de geçmenizdir
Ne sıklıkla psikoterapiye gitmeliyim ?

Kişinin ihtiyaçlarına, problemin yapısına, finansal kaynakların gücüne göre değişebilmektedir Ortalama bir rakam söylemek gerekirse haftada bu rakam haftada 1-2 seferdir Aşırı motive olmuş bazı danışanların her gün seans istedikleri de görülmüştür
Ya terapiler esnasında terapistime karşı olumsuz duygular hissedersem ?

Hipnoterapi hariç diğer terapilerde zaman zaman bu tür olumsuz duygular oluşabilmektedir Hatta psikodinamik oryantasyona sahip terapilerde bu tür olumsuz duygular iyileşmenin esasını bile oluşturabilmektedir Niye hipnoterapide hipnotiste karşı olumsuz duygular hissedilmiyor diye sorarsanız şöyle açıklayabilirim : Hipnozda insan derin bir gevşeme halindedir Hipnoz halinde bir şeye sinirlenmek çok zor bir olaydır
Psikoterapi gören kişi ilk 2-3 seansta psikoterapist ile işbirliği yapıp yapamayacağını az çok kestirir Eğer iş birliği yapılacağına inanılmıyorsa başka bir terapi uzmanına başvurulmalıdır Genel olarak psikoterapinin temelinde karşılıklı güven yatar Terapist ile hasta arasında kurulan iyi ilişki psikoterapinin etkili olmasında çok önemlidir
Kimlere psikoterapi uygulanamaz ?

Orta veya ağır derecelerde zeka kusurları olan kişilerde psikoterapi uygulamak neredeyse imkansızdır

Hangi yaşlar psikoterapi için daha uygundur ?

Tedaviye başlamak için ergenliğin sonu ve yetişkinliğin başı en uygun dönemlerdir Buna rağmen yaş kişilik ve ruhsal hastalıkların tedavisini uygulanmaması için tamamen bir etken değildir

Hangi psikoterapi daha etkilidir ?

Aşağıdaki tablodan bunu rahatlıkla anlayabilirsiniz Her sorun için hangi terapinin daha etkili olabileceğinin farklılaşabileceğini unutmayınız Rakamların o psikoterapi türünün etki derecesinin daha iyi olduğunu gösterir
Tablo1
Terapinin Çeşidi
Ortalama Etki Derecesi (effect-size)
Psikodinamik Terapi (Psychodynamic therapy)
069
Dinamik- Eklektik Terapi (Dynamic-eclectic therapy)
089
Adlerian therapy
062
Hypnotherapy (Hipnoterapi)
182
Danışan Merkezli Terapi (Client-centered therapy)
062
Gestalt therapy
064
Rational-emotive therapy
068
Diğer kognitif psikoterapiler (Other cognitive therapies)
238
Transactional therapy
068
(gerçeklik terapisi) Reality therapy
014
Sistematik desensitizasyon (Systematic desensitization)
105
Implosion
068
Davranış terapileri (Behavior modification)
073
Kognitif-davranışçı terapi (Cognitive-behavioral therapy)
113
Eclectic-behavioral therapy
089
Vocational-personal development
065
Undifferentiated counseling
028
Placebo treatment (Placebo etkisi)
056
Toplam
085

Kaynak: Smith, M L, Glass, G V , and Miller, T I (1980)

İyi bir psikoterapist nasıl bulabilirim?

Şu ana kadar duyduğum en zor soru buydu Psikoterapideki başarı oranı yapanın kim olduğundan büyük oranda etkilenebilmektedir Bir psikoterapistin başarılı olmasında psikoterapistin kişisel özellikleri ve kişilik özellikleri de önemli rol oynamaktadır Bir çok bilimsel araştırma terapinin başarılı olmasında terapistin yalnız sözlü davranışları değil, beden hareketleri ve yüz ifadesi gibi sözsüz davranışlarının da etkili olduğunu saptanmıştır
Peki diyeceksiniz ki hiç mi ip ucu yok Örneğin deneyimli terapistler daha iyi değil mi ? Bilimsel araştırmalar buna da ışık tutmuş ve deneyimli bir psikoterapist olmanın deneyimle hiç bir ilgisi olmadığı hatta deneyimsizlerin işlerini daha iyi yaptığı ortaya çıkmış
Bu terapist "bana uyar" diyebiliyorsanız doğrusu şanslısınız Yapabileceğiniz en iyi şey psikoterapiler ve psikoterapistler hakkında bilgilenmektir
Hipnoterapi ve Psikoterapi arasındaki fark nedir

Ben hipnozu psikoterapiden, psikoterapiyi de hipnozdan ayrı düşünemiyorum

Benim için her hipnoz aynı zamanda bir psikoterapi olmakla birlikte, her etkili psikoterapide bir hipnoterapidir

Çünkü her etkili psikoterapi telkin gizli veya açık telkin vermek zorundadır

Bilinen tüm psikoterapi yöntemleri kişi hipnoz altında iken daha rahat uygulanır

Hipnoterapi psikoterapilerin etkisini arttırır

Ayrıca ilaç tedavisine devam eden kişilerde hipnoterapi, tedaviyi ve psikoterapiyi hızlandırır

Psikolog Tuncay Özer

09-06-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Psikoterapi Hakkında Sık Sık Sorulan Sorular Bir seans kaç dakika sürer ? Bireysel terapi seansları genellikle 45-50 dakika sürer Aile terapileri genellikle 60 dakikadır Grup psikoterapileri genellikle 90 dakikadır Psikoterapi Nasıl Etkili Olur ? Nasıl etkili olacağı birazda aldığınız psikoterapinin türü ile ilgilidir Psikoterapi bir çok şekilde etkili olabilir Bazı örnekler vermek gerekirse; 1 Doğal gelişme ve değişme süreçlerinizin önünde duran engelleri ve şablonları fark etmenizi sağlayabilir 2 Geçmiş deneyimlerinizden yararlanarak şu anı ve geleceğinizi kontrol etmenizi sağlayabilir 3 Semptom (hastalık belirtisi) ve çatışmalarınızı çözümleyerek etkili olabilirler 4 Psikoterapiler zaten var olan ama belki de fark edemediğiniz içsel potansiyellerinizi kullanarak etkili olabilirler 5 Duygu düşünce ve davranışlarınızda yaptığınız küçük değiştirmelerin yaşantınızda nasıl büyük değişmelere yol açabildiğini anlamanıza yardımcı olabilir Ya psikoterapi işe yaramazsa? Psikoterapi herkes için olumlu sonuçlar vermez Tıpkı bir antibiyotiğin her insanda sonuç vermemesi gibi Maalesef bazı psikoterapilerin yarar yerine zarar verebildiği de olabilmektedir 2-3 seanstan sonra kendinizi daha kötü hissederseniz terapistinize durumu mutlaka söyleyiniz Nasıl bir değişim geçirdiğinizi psikoterapistinizin bilmesi çok önemlidir Zarar görmüşseniz psikoterapistiniz size bir kaç farklı öneride bulunabilir Bir tanesi farklı yöntemler uygulayan başka bir terapiste müraacat etmenizdir Bir psikoterapiden sonuç alamamanız umutların bittiği anlamına gelmez Profosyonel bir terapist terapide gelişme olmadığı için sizi suçlamayacaktır Grup psikoterapileri daha yararlı değil mi? Size hangisinin uygun olacağını hissediyorsanız siz hangi psikoterapi türünde daha rahatsanız size yararlı olan psikoterapiyi buldunuz demektir Bazı problemlerde grup psikoterapileri daha etkili sonuçlar vermektedir (ÖrnAlkol ve madde bağımlılığı) Grup psikoterapilerinin avantaşı izolasyon ve yalnızlık duyguların azaltmasıdır Bu şekliyle Aynı sorunları yaşayanın sadece siz olmadığınızı anlayarak başkalarının tecrübelerinden de yararlanma şansı bulabilirsiniz Grup psikoterapisine katılma kararı kişisel bir karardır Ülkemizde grup psikoterapilerinin tercih edilmesinin en önemli nedeni daha ekonomik olmasıdır Psikoterapiden yaralanmaya ne zaman başlarım ? Bu sorunuzun cevabı probleminizin niteliği ile çok ilişkili olmakla birlikte araştırmalar altı aylık bir periyottan sonra ölçülebilir olumlu gelişmeler olduğunu göstermektedir Altı ay sonunda insanların yarısının psikoterapiden yararlanabildiklerini göstermektedir Bir yıllık bir psikoterapi çalışmasından sonra ise insanların % 75'inin psikoterapiden yararlandığını gösteren araştırmalar mevcuttur Psikoterapiden yararlandığımı nasıl anlayabilirim? Psikoterapistinizden durumunuzu ve gösterdiğiniz değişimi objektif testlerle ölçmesini isteyebilirsiniz Bunlar kağıt kalem testleri olarak adlandırılır ve terapinin başında ve değişik zamanlarda uygulanabilirler İkinci bir yol ise psikoterapistinizin gösterdiğiniz gelişme hakkındaki yorumunu dinlemenizdir Ehil bir terapist bu durumu değerlendirebilir Kısa Dönem Psikoterapiler Kaç Seanstır ? Kısa dönem psikoterapiler 12-20 seans sürer Kısa Dönem psikoterapiler genellikle kronik anksiyete ve depresyon gibi sorunlarda yeterli olmamakla birlikte derin analizler yapmak için de elverişli değildir Hatırlamak bile istemediğim duygularımı konuşmanın ne yararı olabilir ki? Hatırlamak istemediğiniz duygularınızı kelimelere dökmeniz, bu duygularınızın güç kaybetmesini sağlayarak, bu duyguların semptomlara dönüştürülmesine engel olur Psikoterapinin işe yaradığını nasıl biliyorsunuz? 1995 yılında psikoterapi görmüş 4000 insanla yapılan bir ankette psikoterapiden sonra insanların % 90'nı yaşamlarını daha iyi kontrol ettiklerini belirtmişlerdir Yine bilimsel araştırmalar psikoterapilerin ilaçlardan daha yararlı olduğunu vurgulamaktadır Bir bilimsel araştırmaya göre psikolojik sorunu olan ve psikoterapi gören insanlar psikoterapi görmeyen insanlara göre % 80'den fazla iyileşme göstermiştir (Smith,Glass ve Miller, 1980) Bilimsel araştırmalardan çıkardığımız sonuç şudur ki psikoterapilerin işe yaradığı kesin olmakla birlikte psikoterapiler herkes için değildir Tıpkı hiç bir şekilde iyileşemeyen depresyon hastalarının bulunması gibi Psikoterapinin sizin için işe yarayacağını anlamanın en kolay yolu o süreçten sizin de geçmenizdir Ne sıklıkla psikoterapiye gitmeliyim ? Kişinin ihtiyaçlarına, problemin yapısına, finansal kaynakların gücüne göre değişebilmektedir Ortalama bir rakam söylemek gerekirse haftada bu rakam haftada 1-2 seferdir Aşırı motive olmuş bazı danışanların her gün seans istedikleri de görülmüştür Ya terapiler esnasında terapistime karşı olumsuz duygular hissedersem ? Hipnoterapi hariç diğer terapilerde zaman zaman bu tür olumsuz duygular oluşabilmektedir Hatta psikodinamik oryantasyona sahip terapilerde bu tür olumsuz duygular iyileşmenin esasını bile oluşturabilmektedir Niye hipnoterapide hipnotiste karşı olumsuz duygular hissedilmiyor diye sorarsanız şöyle açıklayabilirim : Hipnozda insan derin bir gevşeme halindedir Hipnoz halinde bir şeye sinirlenmek çok zor bir olaydır Psikoterapi gören kişi ilk 2-3 seansta psikoterapist ile işbirliği yapıp yapamayacağını az çok kestirir Eğer iş birliği yapılacağına inanılmıyorsa başka bir terapi uzmanına başvurulmalıdır Genel olarak psikoterapinin temelinde karşılıklı güven yatar Terapist ile hasta arasında kurulan iyi ilişki psikoterapinin etkili olmasında çok önemlidir Kimlere psikoterapi uygulanamaz ? Orta veya ağır derecelerde zeka kusurları olan kişilerde psikoterapi uygulamak neredeyse imkansızdır Hangi yaşlar psikoterapi için daha uygundur ? Tedaviye başlamak için ergenliğin sonu ve yetişkinliğin başı en uygun dönemlerdir Buna rağmen yaş kişilik ve ruhsal hastalıkların tedavisini uygulanmaması için tamamen bir etken değildir Hangi psikoterapi daha etkilidir ? Aşağıdaki tablodan bunu rahatlıkla anlayabilirsiniz Her sorun için hangi terapinin daha etkili olabileceğinin farklılaşabileceğini unutmayınız Rakamların o psikoterapi türünün etki derecesinin daha iyi olduğunu gösterir Tablo1 Terapinin Çeşidi Ortalama Etki Derecesi (effect-size) Psikodinamik Terapi (Psychodynamic therapy) 069 Dinamik- Eklektik Terapi (Dynamic-eclectic therapy) 089 Adlerian therapy 062 Hypnotherapy (Hipnoterapi) 182 Danışan Merkezli Terapi (Client-centered therapy) 062 Gestalt therapy 064 Rational-emotive therapy 068 Diğer kognitif psikoterapiler (Other cognitive therapies) 238 Transactional therapy 068 (gerçeklik terapisi) Reality therapy 014 Sistematik desensitizasyon (Systematic desensitization) 105 Implosion 068 Davranış terapileri (Behavior modification) 073 Kognitif-davranışçı terapi (Cognitive-behavioral therapy) 113 Eclectic-behavioral therapy 089 Vocational-personal development 065 Undifferentiated counseling 028 Placebo treatment (Placebo etkisi) 056 Toplam 085 Kaynak: Smith, M L, Glass, G V , and Miller, T I (1980) İyi bir psikoterapist nasıl bulabilirim? Şu ana kadar duyduğum en zor soru buydu Psikoterapideki başarı oranı yapanın kim olduğundan büyük oranda etkilenebilmektedir Bir psikoterapistin başarılı olmasında psikoterapistin kişisel özellikleri ve kişilik özellikleri de önemli rol oynamaktadır Bir çok bilimsel araştırma terapinin başarılı olmasında terapistin yalnız sözlü davranışları değil, beden hareketleri ve yüz ifadesi gibi sözsüz davranışlarının da etkili olduğunu saptanmıştır Peki diyeceksiniz ki hiç mi ip ucu yok Örneğin deneyimli terapistler daha iyi değil mi ? Bilimsel araştırmalar buna da ışık tutmuş ve deneyimli bir psikoterapist olmanın deneyimle hiç bir ilgisi olmadığı hatta deneyimsizlerin işlerini daha iyi yaptığı ortaya çıkmış Bu terapist "bana uyar" diyebiliyorsanız doğrusu şanslısınız Yapabileceğiniz en iyi şey psikoterapiler ve psikoterapistler hakkında bilgilenmektir Hipnoterapi ve Psikoterapi arasındaki fark nedir Ben hipnozu psikoterapiden, psikoterapiyi de hipnozdan ayrı düşünemiyorum Benim için her hipnoz aynı zamanda bir psikoterapi olmakla birlikte, her etkili psikoterapide bir hipnoterapidir Çünkü her etkili psikoterapi telkin gizli veya açık telkin vermek zorundadır Bilinen tüm psikoterapi yöntemleri kişi hipnoz altında iken daha rahat uygulanır Hipnoterapi psikoterapilerin etkisini arttırır Ayrıca ilaç tedavisine devam eden kişilerde hipnoterapi, tedaviyi ve psikoterapiyi hızlandırır Psikolog Tuncay Özer