Bellek Sorunları

Bellek Sorunları

BELLEK SORUNLARI

Hatırlama ve unutmaya yönelik elde edilen bulgular bu konunun tarihsel süreci içersinde çeşitlilik göstermektedir En son bulgulardan olan Daniel Schacter’in 2001 Mayıs ayında “Psycology Today” adlı dergide bulunan ve Internet üzerinden yayınlanan makalesinde yer alan, bu konuda yazdığı kitabın özet niteliğinde olan bu çalışmanın sonuçlarına baktığımızda “Seven Sins Of Memory” başlığı altında yer alan bu makalede hafıza ile ilgili öne sürülen yedi sorun şöyle özetlenebilir (Metin İngilizce olduğundan dolayı kavramlar İngilizce’den Türkçe’ye çevrilmiştir):

1Dalgınlık(Absentmindedness): Dikkat ve hafıza arasında yaşanan bir sorundur Hatırlamamız gereken şey üzerinde yogunlaşilmamasindan kaynaklanır Örnek olarak anahtarları yanlış yere koyma, randevu unutma verilebilir

2Geçicilik(Transience): Zamanla hafızanın zayıflaması ya da kaybolması olarak tanımlanabilir Zaten hafıza problemlerinin temel özelliği de budur

3Engelleme(Blocking): Hatırlanmaya çalışılan bilginin engellenmesidir Yüz ile ad eşleştirmemesi yapamamak , bir bilgiyi günler sonra hatırlamak bu hafıza sorununa örnek olarak verilebilir

4yanlış adlandırma(Misattribution): Hafızayı yanlış kaynağa yönlendirme, gerçekle hayal kurulan şeyi karıştırma, arkadaşının söylediğini zannettiği şeyi aslında gazetede okumuş olma gibi

5Telkin (Suggestibility): Soru yorum ya da tekliflere telkinle bir kişinin geçmişi hatırlamaya çalışırken kafasına bir şeyler sokmak

6Yönlendirme(Bias): Şu anki bilgi ve inançların, geçmişin hatırlanması üzerindeki etkisi Bu durumda geçmiş gözden geçirilir ve yeniden yazılır

7Israrcılık(Persistence): Unutmayı istediğimiz şeyin unutulamaması, akla gelinmesi istenmediği halde akıla gelmesi Örneğin işte yapılan bir gaf, önemli bir sınavda alınan bir sonuç bu guruba girmektedir

Sinir dilbilimdeki gelişmeler beynin nasıl öğrendiğini ve hatırladığını görmeye imkan sağlamaktadırBu da yedi sorunu açıklamakta yardımcı olmaktadırAyrıca bu çalışmalar hafızada bir başarısızlık /hata meydana geldiğinde kafamızın içinde neler olduğunu görmemizi sağlamaktadır

HATIRLAMA ve UNUTMA

Neden Unuturuz?

EK’te verilen ders kitabı hakkında yukarıda yapılan açıklamada da belirtildiği gibi hatırlama ve unutmaya yönelik özel durumlar yer almakta ve hafıza konusu içersinde ayrı olarak değerlendirilmeleri gerekmektedir Bu doğrultuda Doç Dr Hasan Bacanlı’nın (2001:227) kitabında yer verdiği üzere unutmanın nedenlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

1Kullanılmayan bilgiler unutulur

2Örgütlenmemiş bilgilerin iyi yerleşmemesi ( Piaget’e göre dengelenmenin sağlanamaması)

3İşimize gelmeyen olayları unuturuz; baskı uygularız( Schacter’in “Seven Sins” iddiasını göz önüne aldığımızda bu maddenin oradaki Israrcılık(Persistence) başlığına denk geldiğini görürüz)

4Yeni yaşantılar edindikçe eskileri unuturuz(Bu da Yönlendirme(Bias) ilkesine denk düştüğünü görürüz)

Unutmayı Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Hasan Bacanlı (2001:228) yukarıda değindiği unutma nedenlerine aynı zamanda çözüm teşkil edecek şekilde unutmayı önlemek için neler yapılabilir buna değinmiştir Bunlara göz atacak olursak:

1Öğrendiklerinizi kullanın

2Dengelenme ve örgütlenmede herhangi bir sorun varsa anlamlı hale getirin Ve edindiğiniz bilgiyi ayırt edici konuma getirin

3Baskıyı hoş ve tehdit etmeyen bir biçime getirmeye çalışın

4Ket’ e karşı kontrol süreçlerine başvurun Ket vurma ihtimali olan öğrenmeleri birbirinden uzaklaştırarak öğrenin

Unutturma ve Unutturma Yöntemleri:

Hatırlama kadar bazen - yedi sorunun da içinde yer aldığı gibi- unutmak da gerekmektedir Doç Dr Hasan Bacanlı(2001: 224-5) unutmaya yönelik olarak insanların başvurduğu kavramları şöyle açıklamaktadır:

Unutma: Unutulması istenen davranışı harekete geçiren uyarıcı organizmadan uzak tutma

Sönme: Tekrar yapılmaması karşısında gözlenen davranışın sönmesi, ortaya çıkmaması

Bastırma: Bir davranışın ortaya çıkması istendiğinde ödül yerine ceza yöntemine başvurulabilir