Saldırganlıkla İlgili Kuramsal Görüşler

SALDIRGAN DAVRANIŞIN KÖKENLERİNİ İÇGÜDÜLERE BAĞLI OLARAK AÇIKLAYAN GÖRÜŞ
20yy Başlarında saldırganlığı içgüdüsel olarak açıklayan Lorens ve Froud’un genel kabul gördüğü bilinmektedir
Lorens’e göre;insan saldırganlığı sürekli akan enerji pınarının beslediği bir iç güdüdür ve ortaya çıkması için dışarıdan bir uyarıcıya gerek yoktur
Lorens’in saldırganlıkla ilgili modeli, Froud’un cinsellik iç güdüsü için öne sürdüğü gibi kapalı bir kapta depolanmış bir suyun ya da buharın uyguladığı basınca benzediğinden dolayı hidrolik model olarak adlandırılmaktadır
Froud’e göre ölüm iç güdüsünün önemli bir türevi olan saldırganlık,aslında insanın kendine yönelik olan yıkıcı eğilimlerinin dış dünyadaki nesnelere çevrilmesidirKendini yok etme isteği yaşam iç güdülerinin gücü tarafından engellendiği için insan diğer insanlarla savaşır ve onlara karşı yıkıcı davranır
Hem Froud hem Lorens, saldırganlığın eylem olarak dışa vurulmamasının sağlıksız olduğunu kabul etmektedirBu ortak noktaya karşı, saldırganlığın amacı konusundaki görüşleri farklılaşmaktadırFroud saldırganlığın yıkıcı bir güç olduğunun ve ölüme hizmet ettiğini, Lorens ise yaşama hizmet eden bir dürtü olduğunu belirtmektedir
SALDIRGAN DAVRANIŞLARI ÖĞRENME YAŞANTILARI VE ENGELLEME HİPOaaaİNE GÖRE AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER
Saldırganlığın kökenlerine ilişkin ilk uzlaşmayı başlatanlardan biri olan Fromm, saldırganlığa ilişkin açıklamalarında iç güdüsel açıklamalada ağırlık vermekle birlikte öğrenmenin etkisini de göz arde etmemiştir
Fromm, iki tür saldırganlık tanımlayarak, bu iki tür saldırgan eğilimini birbirinden ayrılması gerektiğini öne sürmektedirBunlar;
1 Kişinin kendi ve başkalarının yaşamını tehtit eden bir olaya karşı savunma ya da kendini özdeşleştirdiği görüşlerine yönelik saldırılara karşı bir tepki olarak kabul etmektedir
2 Yalnızca insanda varolan ve yıkma bozma isteğinden başka hiçbir amacı olmayan yaşamı yok etme eğilimi olan zararlı saldırganlıktırBu tür saldırganlık, zalimlik ve yıkıcılık olarak adlandırılmaktadır
Özellikle sosyal öğrenme kuramının öncüsü olan Bandura, saldırgan davranışın çevreyle olan etkileşim sonucunda öğrenildiğini ve korunduğunu, saldırgan davranışın diğer yeni davranışların öğrenilmesi gibi, pekiştireçler ve cezalar tarafından kontrol edildiğini savunmuştur Bu görüşe göre kişi saldırganca davrandığında olumlu bir sonuçla ödüllendirilmişse saldırgan davranışlar kazanacaktır Eğer saldırgan davranış cezalandırılırsa yeni saldırgan davranıştan kaçınacaktır Bandura’ya göre saldırgan davranışlar model alma yoluyla da kazanılmaktadır
Bandura, bireyin kitle iletişim araçlarını izleyerek, işbirliği yaparak ve yardımseverlik gibi birtakım sosyal davranışları taklit edecekleri gibi, saldırganlık vb birtakım istenmeyen davranışlarda da taklide yönelebileceklerini belirtmektedir
BİLGİYİ İŞLEMEYE VE BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI KURAMA GÖRE SALDIRGANLIĞI AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER
Bilgiyi işleme kuramına göre sosyal davranış,bireyin ön öğrenmeleri doğrultusunda geliştirdiği davranış programları tarafından kontrol edilmektedirBu programlar hafızada depolanan bilişsel yapılar olarak tanımlanmakta ve şema olarak adlandırılmaktadırŞemalar, diğer bilişsel davranış stratejilerinde olduğu gibi kodlanmakta, tekrar edilmekte,depolanıp geri getirilmektedirÇocuğun kritik gelişim dönemlerinde saldırganlıkla ilgili oluşturduğu şemalar, saldırganlığı olumlu bir davranış olarak tanımlıyorsa çocuk ileride de saldırganca davranışlar sergileyecektir
Bilişsel davranışçı kurama göre belirli bir davranış ödüllendirildiğinde bir bireyin bu davranışı gelecekte yineleme olasılığı artacaktır; cezalandırıldığında ise bu olasılık azalacaktır
SALDIRGANLIĞA İLİŞKİN TANIMLAR
Saldırganlıkla ilgili yapılan tanımlarda varılan ortak nokta, saldırganlığın zarar verici bir davranış olduğudur
Bilgin’e göre saldırganlık genel olarak, diğerine zarar vermek amacıyla bir kişi ya da grup tarafından gerçekleştirilen davranış olarak tanımlanmaktadır
Hellenhorst’a göre saldırganlık, başka bir insana veya nesneye zarar vermek amacı güden motor bir davranıştır
ÇOCUKLARDA SALDIRGANLIK
Saldırganlığın, çocuğun aktif olarak yemek yemeye başladığı andan itibaren görüldüğü belirtilmiştir Çocuk büyüyüp istekleri artınca her zaman istediği her şeye sahip olamayacağını anlarBu engellemelere karşın çocukların tepkileri farklı olabilmektedirAşırı derecede saldırgan olan çocuğun amacı,duruma hakim olmak,engelleri aşmak ya da bir şeyi bozmak olabilirSaldırgan çocuklar bu hedeflere ulaşmak için, itme, kakma, ısırma, bağırıp çağırma ve öfke nöbetleri gibi davranışlar gösterebilirGenellikle anne babalar çocuğun bu davranışı karşısında , onun istediğini yaparak çözüm bulmaya çalışmaktadırEğer çocuk bu yolla istediğini elde ederse, sözü edilen olumsuz davranışları tekrarlama eğiliminde olmaktadır Çocukta gözlenen saldırganlık, ileride suç işleme, madde bağımlılığı ve kişilik bozukluklarına neden olmaktadır Saldırgan çocuk sevilmediğine inanır, özgüveni ve öz saygısı azalır Kendisine gösterilmemiş hoşgörüyü o da başkasına göstermez DSM IV’te insanlara ve hayvanlara karşı gösterilen saldırgan davranış başkalarının temel haklarına saldırdığı bir davranış örüntüsü olarak betimlenerek tanı ölçütleri belirlenmiştir Saldırgan davranış tanısı konulabilmesi için aşağıda belirtilen tanı ölçütlerden en az üçünün son 12 aydır gözleniyor olması gerekmektedir:
1-Çoğu zaman başkalarına kabadayılık eder, gözdağı verir ya da gözünü korkutur
2-Çoğu zaman kavga-dövüş başlatır
3-Başkalarının ciddi bir biçimde fiziksel olarak, yaralanmasına neden olacak bir silah kullanmıştır
4-İnsanlara karşı fiziksel olarak acımasız davranmıştır
5-Hayvanlara karşı fiziksel olarak acımasız davranmıştır
6-Başkalarının gözü önünde çalmıştır
7-Birisini cinsel etkinlikte bulunmadığı için zorlamıştır