Hashas

Schlafmohn / Poppy / Papaver / Papaveraceae / Papaver somniferum glabrum / Oplum poppy) Yüzyillardan beri ekilmekte olan bir kültür bitkisidir Hashas ziraatinin ilk defa nerede baslamis oldugu kesin olarak belli degildir Bâzi yazarlara göre Akdeniz havzasi, Anadolu ve Mezopotamya’dir Türklerin eski anayurtlari olan Orta Asya’da hashas ziraatini yapmakta olduklari ve göçler ile bu kültürü etrafa yaydiklari düsünülmektedir Etiler zamaninda Anadolu’da hashas ekimi yapildigi arkeolojik kazilarla ortaya çikmistir Anadolu birçok cografik ve ekolojik hashas gruplarinin toplandigi bir yerdir Bu sebeple Anadolu’da çok çesitli hashas gruplarina rastlanir Memleketimizde yetistirilen hashas iki alt türe ayrilmaktadir:
1) Papaver somniferum alt tür anatolicum (Körhashas): Bitki 50-120 cm boyunda, az veya orta dalli, kapsülleri büyük (5 cm çapli), kalin kabuklu, konik, yuvarlak, olgunlasinca delikleri açilmayan türdür
Bu alt türün de beyaz ve mor çiçekli olan varyeteleri (çesit) vardir
Varyete albescens (Akhashas): Çiçekler saf beyaz, tohumlar beyaz veya devetüyü renklidir Ekilmekte olan hashaslarin % 60-70’ini bu varyete teskil etmektedir Bilhassa soft bölgede (Amasya, Tokat, Çorum, Malatya) ekilmektedir
Varyete violascens (Karahashas, Gökhashas): Çiçekler açik veya koyu mor, tohumlar gri veya kahverengidir Yukaridaki varyeteye göre daha az ve genellikle onunla birlikte ekilmektedir
2) Papaver somniferum alttür spontaneum (Açikhashas):
Bitki 60-100 cm boyunda, kapsülleri küçük (2,5 cm çapli), çok ve nadiren orta dalli, ince kabuklu olup olgunlasinca kapsül meyvede delikler açilir Bu alt türün de varyeteleri vardir Ekimi körhashas alt türünün varyetelerine göre az olmakla beraber Bilecik, Kütahya, Usak, Afyon, Burdur, Isparta, Denizli ve hashas zirâati yapilan hemen her mintikada bulunur Varyete violaceum’un çiçekleri açik mordan koyu mora kadar degisen renkli, dip kisimlari koyu mor renklidir Tohumlar mavimsi-gri veya kahverengidir Anadolu’da açik hashasin ençok rastlanan varyetesidir
Türkiye’de yetistigi yerler: Anadolu
Kullanildigi yerler: Bitkinin kullanilan kisimlari ham meyvelerinin çizilmesi ile elde edilen afyon, kurutulmus ham meyveler, yapraklar, tohumlari ve tohumlarindan elde edilen yagidir Hashas yapragi elde edildigi alt türe ve gövdedeki yerine göre sekli az çok degisir Bilhassa hâricen kullanilan bâzi merhemlerin bilesimine girer ve agri dindiricidir Hashasbasi, hashasin olgunlasmasindan, sütlüyken toplanan ve kurutulan, tohumlari çikarilan kapsül meyveleridir Bilesiminde toplanma zamanina göre degisen afyon alkoloitleri vardir Harici agri dindirici olarak, özellikle dis hekimliginde kullanilir Tohumlarinin yagi ise, tohumlari sogukta tazyik edilmesi sûretiyle elde edilen yagdir Sogukta elde edilen yagin bilesiminde asitler az, sicakta elde edilen yagin ise asitleri fazladir Sogukta elde edilen yag, bâzi merhemlerin bilesimine girer Sicakta elde edilen yag, yemek yagi ve sanayide sabun yapiminda kullanilir Içerdigi zehirli maddele dolayisiyla, hekim kontrolü ve tavsiyesi olmadan kesinlikle kullanilmamalidir