Karın Ağrılı Hastanın Değerlendirilmesi

GİRİŞ

İLK DEĞERLENDİRME :

Tüm vakalarda olduğu gibi AVPU ve ABC değerlendirilir Sonra karın ağrılı hastaya özgü değerlendirmeye geçilir :

Ağrı (PQRST)

SAMPLE [HİKAYE ; H: hastalıkları(P), İ: ilaçları(M), K: çağrıya neden olan kaza veya hastalık (E), A: Alerjileri, Alışkanlıkları (A), Y: yediği/içtiği(L), E: Emareler/belirti/bulgular (S)]

Kanama

Bulantı-kusma

Halsizlik, deri rengi

Barsak alışkanlıkları

Üriner bulgular

Ateş,üşüme (titreme)

Kardiyo - pulmoner semptomlar

1- P → Ağrıyı artıran azaltan etkenler var mı?

> Ağrıyı azaltmak üzere hasta pozisyon arayışında mı?

Q → Nasıl bir ağrı : batıcı, yırtılır gibi, kramp girmiş gibi, yangılı, sancılı, sinsi (künt) ?

NOT: Ağrıyı hastanın tanımladığı şekilde rapora yazın ; bıçak saplanır veya iğne batar gibi vs

R → Ağrı yaygın mı / lokalize mi ?

> Yansıyor mu / yayılıyor mu ?

S → Hafif mi, dayanılacak gibi mi, dayanılamayacak kadar şiddetli mi ?

NOT : 65-70 yaşlarında ağrı eşiği daha yüksek olduğundan yanılmayın ! Hafif bir ağrı ciddi bir sorunun habercisi olabilir

T → Ne zaman başladı

> Aniden mi başladı, giderek artan bir ağrı mı?

> Sürekli mi, sabit mi, aralıklarla mı geliyor, kramp tarzında mı?

> Ağrı ile birlikte bayılma, bulantı, kusma vb görülüyor mu?

2- H→ Şimdikinin benzeri yakınmaları daha önce olmuş mu ? Evetse sonuç ne olmuş?

→ Kalp hastalıkları, KOAH, hipertansiyon, diyabet, karaciğer hastalıkları, ülserler, idrar yolu enfeksiyonları,

batın ameliyatı, geçirilmiş aorta abdominalis anevrizması gibi yakınmaları var mı ?

İ → Abdominal yakınmaları için kullandığı ilaç/lar var mı?

→ Başka nedenlerden dolayı sürekli veya geçici olarak kullandığı ilaçlar var mı ( aspirin, gripin, doğum kontrol hapı gibi)

K→ Ambulansı çağırmaya neden olan yakınma nedir, nasıl başlamış?

A→ Alerjileri var mı, sigara – içki alışkanlığı var mı?

Y→ En son ne zaman, ne yemiş / içmiş, ne kadar yemiş / içmiş (iştahı nasıl) ?

E→ Belirti ve bulgular – vaka hazırlarken ilk muayenedeki veriler olduğundan “S” yi yazmaya gerek yok

3- Kanama var mı > ağızdan ( balgamda mı, köpüklü mü, kahve telvesi gibi mi ?), rektumdan (taze kanlı, zift

gibi siyah ve parlak?) vajen, idrar yolu ?

> kanama sızıntı şeklinde, hafif, aşırı miktarda ?

> kanamanın rengi parlak kırmızı mı, koyu mu ?

4- Bulantı – kusma > Ne zamandan beri var ?

> Ağrı ile bağlantılı mı ?

> Kusmuğun rengi, miktarı, özelliği, kokusu ?

> Dehidratasyon var mı?

5- Deri rengi > Sklera ve deride sarılık var mı ? Ne zamandan beri var ?

Halsizlik > Ne zamandan beri var ?

6- Barsak alışkanlıkları > Herhangi bir değişiklik, kabızlık, ishal var mı?

7- Ateş / üşüme / titreme > Enfeksiyon durumunda ortaya çıkar

8- Üriner bulgular > Dizüri (yangılı idrar), hematüri, poliüri, pollaküri, anüri var mı?

9- Kardiyopulmoner semptomlar > Çocuklarda Pnömoni karın ağrısına neden olabilir

> Myokard infarktüsü karın ağrısına ve kusmaya neden olabilir Öncelikle bunların olmadığı saptanmalıdır

İKİNCİ MUAYENE :

1- BAK > Karında şişlik, çökme, ameliyat izi, (travmada CLAP bulguları)

2- DİNLE > Barsak seslerini Ortam sessizse ve hastanın durumu acilen nakletmeyi gerektirecek kadar kötü değilse dinlenir Barsak seslerinin alanda dinlenmesi acil bakım açısından bize bir fayda sağlamayacağından vakit kaybetmeye değmez Ancak hastanın durumu ve ortam uygunsa hastane tedavisinde değerli bir bilgi olabilir Göbeğin hemen altından steteskopla dinlenir Dakikada 5 – 10 kez çağıldayan ses olarak duyulur

Dakikada 5 altında olması barsakların hipoaktif, 10 üzerinde ise hiperaktif olduğunu gösterir Genellikle barsak tıkanmalarında hipoaktif, ishallerde hiperaktif ses duyulur

3- HİSSET (PALPASYON) > Karın, göbek merkez alınarak, hayali dört bölmeye(kadrana) ayrılır Soğuk olmayan ellerle, ani bastırmaktan (basınç oluşturmaktan) kaçınarak, eller birbirine ve karna paralel olarak tutularak parmak uçları ile muayene edilir Hassas ya da ağrılı bölge en sona bırakılır

Rebound > Karna bastırdıktan sonra aniden ellerin çekilmesiyle oluşan şiddetli ağrıdır (şoka neden olabilecek kadar şiddetli ağrı olabilir) ALANDA MUAYENE YÖNTEMİ OLARAK ASLA KULLANILMAZ ! Peritoneal iritasyon (örnekeritonit) sonucu görülür

Muayene esnasında bakılacak batın özellikleri > Yumuşaklık, sertlik, gerginlik (muskular kasılma), tümöral veya atımlı kitle (abdominal aorta anevrizması rüptürü belirtisidir), hassasiyettir

4- PRİAPİZM : Cinsel uyarı olmaksızın penisin devamlı ereksiyonudur Nedeni genellikle lumbosakral bölgedeki omurga yaralanması veya batın içindeki hastalıklardır

Başa Dön

KARIN / BATIN / ABDOMEN ANATOMİSİ

Karın boşluğunun (abdominal kavitenin)

· Üst sınırı èdiyafram

· Alt sınırı è pelvis

· Arka sınırı è lumbal omurlar

· Ön sınırı è karın duvarı kasları

PERİTON

Karın boşluğunu çevreler

· Çift katlıdır :

Visseral periton

Pariyetal periton

· Karın boşluğunu ikiye böler:

Peritoneal boşluk

Retroperitoneal aralık

SİNDİRİM SİSTEMİNİ OLUŞTURAN YAPILAR

Sindirim sistemi = gastrointestinal / midebarsak sistemi

· Ağız/ağız boşluğu

· Dudaklar, yanaklar, dişetleri, dişler, dil

· Farinks (Pharynx, boğaz)

· Burun boşluğu ile lareks(gırtlak) arasında kalan soluk yoludur

· Özefagus (yemek borusu) farinksle mide arasındaki sindirim borusu

· Mide

· Boşluklu sindirim organıdır

· Yemek borusu ile gelen besinlerin dolduğu yerdir

· İnce bağırsak

· Mide ile çekum arasındaki kısımdır; duodenum(oniki parmak bağırsağı), jejenum ve ileumdan oluşur

· Kan yoluyla, besinlerin vücuda emildiği yerdir

· Kalın bağırsak

· İleçekal kapaktan anüse kadar olan kısımdır

· Çekum, kolon ve rektumdan oluşur

· Sindirim sisteminden salgılanan su buradan geri emilir

SİNDİRİM SİSTEMİNE YARDIMCI YAPILAR

· Tükürük bezleri

· Tükürük salgısını yapar ve salgılanmasını sağlar

· Kanallarla ağız içine açılır

· Karaciğer

· Sağ üst kadranda, büyük ve katı bir organdır

· Safra yapar ve salgılar

· Vücuda gerekli proteinleri üretir

· Pıhtılaşma faktörlerini üretir

· Zehirli maddelerin zehrini etkisiz hale getirir

· Glikojeni depolar

· Safra kesesi

· Karaciğerin hemen altında yer alır

· Safrayı depolar

· Pankreas

· İç kısmından (endokrin pankreas ) kana insülin salgılar

· Dış (ekzokrin pankreas) bağırsaklara sindirim enzimleri ile bikarbonat salgılar

· Appendiks

· Kalın bağırsağa yapışık, boşluklu oluşumdur, herhangi bir fizyolojik işlevi yok