Göktürkçede Birleşik Fiiller

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

Göktürkçede birleşik fiiller, aşağıda sıralandığı şekilde iki yolla yapılır:

1

?İsim +
yardımcı
fiil?: Geçişsiz fiiller için ?bol-?; geçişli fiiller için ?kıl-? yardımcı fiili kullanılır

?kul bol-? (kul olmak), ?küŋ bol-? (cariye olmak), ?baz kıl-? (tâbi kılmak)

2

?Fiil + zarf fiil eki + tasvir fiili?:

- ?Fiil + -A~-I/-U + bir-?: Kesinlik bildirir

?Ver-? tasvir fiili Türkiye Türkçesinde tezlik bildirir

Göktürkçede tezlik değil, kesinlik bildirir: ?Tuta birmiş? (tutmuştur), ?alı birmiş? (almış)

- ?Fiil + -I/-U + u-?: Yeterlik bildirir: ?kim artatı udaçı erti? (kim bozabilecek idi), ?itini yaratunu umaduk yana içikmiş? (teşkilâtlanmadığı için tekrar tâbi olmuş)

- ?Fiil + -U + ıd-?: Oluşun, hareketin tamamlandığını bildirir: ?ıçgınu ıdmış? (elden çıkarmış), ?yitürü ıdmış? (kaybetmiş)

- ?Fiil + -A ~-U~(X)p + bar-?: Oluşun, hareketin tamamlandığını bildirir: ?uça barmış? (uçup gitmiş, vefat etmiş), ?yokadu barır ermiş? (yok olup gidermiş)

İSİM CÜMLESİ

Göktürkçede isim cümlesi iki şekilde kurulur

Birincisinde cümlenin sonuna doğrudan isim soylu bir sözcük getirilir: ?Bilge Tonyukuk men

? (Ben Bilge Tonyukuk?um

) İkincisinde ?er-? fiili kullanılır: ?Tabgaç kagan yagımız erti

? (Çin milleti düşmanımız idi

)

Konu Araçları	Bu Konuda Ara
Yazıcı Çıktısını Göster Sayfayı E-posta ile Yolla	Bu Konuda Ara: Gelişmiş Arama
Görünüm Modları

12-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Göktürkçede Birleşik Fiiller Göktürkçede birleşik fiiller, aşağıda sıralandığı şekilde iki yolla yapılır: 1 ?İsim + yardımcı fiil?: Geçişsiz fiiller için ?bol-?; geçişli fiiller için ?kıl-? yardımcı fiili kullanılır ?kul bol-? (kul olmak), ?küŋ bol-? (cariye olmak), ?baz kıl-? (tâbi kılmak) 2 ?Fiil + zarf fiil eki + tasvir fiili?: - ?Fiil + -A~-I/-U + bir-?: Kesinlik bildirir ?Ver-? tasvir fiili Türkiye Türkçesinde tezlik bildirir Göktürkçede tezlik değil, kesinlik bildirir: ?Tuta birmiş? (tutmuştur), ?alı birmiş? (almış) - ?Fiil + -I/-U + u-?: Yeterlik bildirir: ?kim artatı udaçı erti? (kim bozabilecek idi), ?itini yaratunu umaduk yana içikmiş? (teşkilâtlanmadığı için tekrar tâbi olmuş) - ?Fiil + -U + ıd-?: Oluşun, hareketin tamamlandığını bildirir: ?ıçgınu ıdmış? (elden çıkarmış), ?yitürü ıdmış? (kaybetmiş) - ?Fiil + -A ~-U~(X)p + bar-?: Oluşun, hareketin tamamlandığını bildirir: ?uça barmış? (uçup gitmiş, vefat etmiş), ?yokadu barır ermiş? (yok olup gidermiş) İSİM CÜMLESİ Göktürkçede isim cümlesi iki şekilde kurulur Birincisinde cümlenin sonuna doğrudan isim soylu bir sözcük getirilir: ?Bilge Tonyukuk men? (Ben Bilge Tonyukuk?um) İkincisinde ?er-? fiili kullanılır: ?Tabgaç kagan yagımız erti? (Çin milleti düşmanımız idi)