Avrupa'daki Tengricilik

Hun Ordusu İtalyaya Girerken

Tengricilik Hunlar Avarlar Ön bulgarlar (Türk bulgarlar) Komanlar
ve daha geç bir zamanda Cengiz Han'in Altın Ordusu tarafından
Avrupa'ya da taşınılmıştır

Bu inanç göçebe yaşamına o kadar bağlıdır ki
Tengrici kavimlerin yerleşmiş bir yaşama geçişleri
daima göçebe hayatı ile birlikte Tengriciliği de bırakmaları
diğer inançları kabul etmeleri ile birlikte gerçekleşmiştir
Göçebeliği bırakmayan kavimler Tengriciliği de bırakmamışlardır
Doğu ve Orta Avrupa'da Orta Çağ'ın sonlarına kadar
hâlâ Tengri'ye dua eden bazı ufak göçebe kavimlere rastlamak
mümkün olmuştur[1]

macarca olan "tudomany" sözcüğü
(bugünkü Macarca'da "Bilim" demek)
eskiden "sihir" ya da "esrarengiz bilgi" anlamına gelirdi
"Taltos" denilen Macar Şaman'ları günlerce sürebilen bir baygınlıktan sonra
"tudomandy"yi elde ederlerdi
"Taltos" sözcüğünün etimolojisi
Eski Türkçe "tal-" ya da "talt-"'dan (yeni Türkçe: "dalmak")
kaynaklanır ve "bayılmak" ya da "şuurunu kaybetmek" anlamına gelir
Şaman olma işlemi şaman olacak kişinin kendinden geçmis bir vaziyette
"Gök'e kadar uzanan ağaca"
(Macarca "Tetejetlen nagy fa")
tırmanması ile gerçekleşirdi Bu "Dünyalar Ağacı"
bu halkların inancının bir parçasıydı [2]

Ön bulgarlar Gök tanrısı Tengri'ye "Tangra" derlerdi [3]
ve Tengricilik için tipik olan dağların kutsallığına inanma kapsamında
Balkan'ın en yüksek dağına "Tangra" adını vermişlerdir
Bu dağın adı Osmanlılar tarafından 15inci yy'da
"Maşaallah"'a çevrilene kadar böyle kalmıştır
Bugünkü bulgarca'da bu dağın adı Maşaallah'dan türetilmiş şekilde
"Musala"'dır

Ayrıca şimdiye kadar bulunan
80 civarında eski Bulgar run yazıtlarının neredeyse hepsinde
"Tangra"nın adı geçmektedir
ve Bulgarlardan öncede çoktan
Trakyalılar ve Yunanlar tarafından kutsal sayılmış olan
ve eteklerinde eski Yunan tapınakları bulunan Perpenikon Dağı'nın
en yüksek zirvesindeki dikili taşa eski verimlilik tanrıçası olan
Umay'in resmi kazınmıştır

Bulgarların Tengriciliği 864 yılında Çar Boris Mikail Kağan'ın
hristiyanlığı kabul etmesi ile birlikte sona ermiştir

Avrupa'ya göç etmiş olan göçebe Tengrici kavimler
yerli olmaları ile birlikte zamanla eski inançlarını unutmuş
ve yerli Slav Cermen ve Roman halklarının arasında erimişlerdir

(1) Urreligion der Ungaren

(2) Wörterbuch der Mythologie
Band 2 Stuttgart 1973 Hsg Norbert Reiter
S249 darin: der Aufsatz von M de Ferdinandy
Die Mythologie der Ungarn