T.C Kronoloji

Çok güzel ve yararlı bir paylaşım Teşekkürler

1953

5 OCAK - Bayar, bir Hollanda şirketi ile İş Bankasi'nın beraberce İstanbul-Bakırköy'de kurdukları yemeklik yağ fabrikasını hizmete açtı
20 OCAK - General Eisenhowver, Amerika Birleşik Devletleri Başkanlığı'na seçildi
21 OCAK - Petrollerimizin işletilmesiyle ilgili olarak ilk anlaşma bir Amerikan firmasıyla yapıldı
22 OCAK - Türkiye Milliyetçiler Derneği kapatıldı
29 OCAK - Tanınmış ney üstadı, hiciv şairlerinden Neyzen Tevfik Kolaylı (Doğ: 1879) öldü
31 OCAK - Türk Tabibleri Birliği Kanunu yürürlüğe girdi
5 şubat - Kurtuluş Savaşı komutanlarından Albay Halit Akmansu (Doğ: 1884) öldü
14 ŞUBAT - Yeni Balkan Antlaşması Ankara'da imzalandı
16 şubat - İnönü; bütçe tenkidim bizzat yaptı Başbakan Menderes tarafından da alkışlandı
28 şubat - Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında üçlü dostluk antlaşması Ankara'da imzalandı
1 MART - Çumra Sulu Ziraat Deneme İstasyonu açıldı
18 MART - Balıkesir, Gönen, Çan ve Yenice bölgelerinde deprem
21 MART - Eski Alman Elçiliği binası sahiplerine teslim edildi
24 MART - Türkiye ve Ortadoğu Amme îdaresi Enstitüsü kuruldu
4 NİSAN - Türk Deniz Kuvvetleri'ne bağlı 'Dumlupınar Denizaltısı', NATO manevralanndan dönerken Çanakkale Boğazı'nda 'Nabo-land' adü İsveç gemisiyle çarpışarak battı Bütün çabalara rağmen geminin battığı yerin derin ve boğaz sulannın da sert ve akıntılı olmasından dolayı kurtarma çanı takılamadı ve 88 denizcimiz şehit oldu
6 NİSAN - Menderes Kabinesinde değişmeler
24 NİSAN - Nato Konseyi, Balkan Paktı'nı onayladı
2 MAYIS - İzmir ve dolaylannda şiddetli deprem
5 MAYIS - Millî Korunma Kanunu yürürlükten kaldınîdı
11 MAYIS - Karayolları Trafik Kanunu kabul edildi
12 MAYIS - Celal Bayar, Sarıyer Baraji'nın çevirme tünelim açtı
13 MAYIS - Turizm Endüstrisin! Teşvik Kanunu kabul edildi
18 MAYIS - Meclisi, 'Balkan Paktı'nı oy birliğiyle onayladı
26 MAYIS - Ankara'da Türk-Amerikan görüşmelerine Dışişleri Bakam Poster Dulles de katıldı
28 MAYIS - Kore'de 28/29 Mayıs savaşlarmda Türk tugayından 155 şehit verildi
29 MAYIS - Türk Ekspres Bank hizmete girdi
30 MAYIS - Başbakan A Menderes; Kraliçe Elizabeth'in Taç Giyme töreninde bulunmak üzere Londra'ya gitti
4 HAZİRAN - Türkiye-Hindistan Ticaret Antlaşması imzalandı
9 HAZİRAN - CHP malları için DP Grubunda tartışmalar
10 HAZİRAN - Sovyet Rusya nota vererek;' İki memleket ilişkilerindeki gerginliği hafifletmek teklifinde' bulundu
16 HAZİRAN - Yunan Başbakanı Mareşal Papagos ile Dışişleri Bakanı Stefanopulos Ankara'ya geldiler
18 HAZİRAN - Edirne ve dolaylannda büyük deprem
19 HAZİRAN - Eskişehir yeni gar binası temeli atıldı
22 HAZİRAN - X CHP Kurultayı toplandı Kasım Gülek yemden genel sekreter seçildi
24 HAZİRAN - Bakanlıklar arası Prodükdivite Merkezi kuruldu
29 HAZİRAN - Türkiye-Pakistan Kültür Antlaşması imzalandı
2 TEMMUZ - Sovyetler, Türkiye'ye şifahî nota verdi
3 TEMMUZ - Amortisman ve Kredi Sandığı Kanunu (6115) kabul edildi
8 TEMMUZ - Adlî Tıp Müessesesi kurulması hakkındaki kanun kabul edildi
9 TEMMUZ - İçişlerinde (4) ilçenin kurulması (Banaz, Ulubey, Karahanlı, Sivaslı) kanunlaştı
9 TEMMUZ - Uşak ilinin kuruluş kanunu kabul edildi
13 TEMMUZ - PTT İşletmesi Genel Müdürlüğü Kanunu kabul edüdi
15 TEMMUZ - Kargı ilçesi, Kastamonu ilinden ahnarak Çorum iline
bağlandı 17 TEMMUZ - Seyhan Barajı ihale edildi
21 TEMMUZ - Profesörlerin politika üe uğraşmalarım yasaklayan ka-nun kabul edildi
22 TEMMUZ - Sovyetler, Türkiye'ye sözlü ikinci nota verdi
22 TEMMUZ - TC Devlet Demiryolları İşletmesi Kanunu kabul edüdi
24 TEMMUZ - Vicdan ve Toplanma Hürriyetinin Korunması hakkında-ki (6187 sayılı) kanun kabul edildi
25 TEMMUZ - Bayar; Avrupa'yı Asya'ya bağlayacak asma köprünün yapılmasının zaruri olduğunu, bunun için teşebbüslere girişildiği söyledi
31 TEMMUZ - Samsun Limanı 70 milyona ihale edildi
1 AĞUSTOS - Yeşilköy Terminali hizmete açıldı
1 AĞUSTOS - Sovyetler, dost filoların İstanbul'a yaptıkları ziyaretlerle ilgili olarak yeni bir nota verdi
9 AĞUSTOS - İsparta Hava Limanı hizmete açıldı
15 AĞUSTOS - Türkiye-Mısır Ticaret Antlaşması imzalandı
16 AĞUSTOS - İzmir'de Panayakapu'da Meryem'in son olarak yaşadı-ğı 'Hacı evi' onarılarak törenle hizmete açıldı
24 ağustos - Amerika Cumhurbaşkanı Eisenhower'in Türkiye'ye dair sözleri: 'Kore'deki diğer Birleşmiş Milletler askerinin yarımda Türk Tugayı'nm elde ettiği başarılar, Türkiye'nin fevkalade savaş kabiliye-tim ve hür dünyanın yarımda daima yer almak azminde olduğunu ispat etmiştir'
30 AĞUSTOS - Hava Harp Okulu'na Sancak verildi
5 EYLÜL - Kayseri otomatik telefon santralı hizmete açıldı
6 EYLÜL - Balıkesir İplik Dokuma Fabrikasının temeli atıldı
6 EYLÜL - Balıkesir Gaziosmanpaşa Göçmen Mahallesi hizmete açıldı
9 EYLÜL - Dışişleri Bakanı; İstanbul'da yayınlanan Hürriyet Gazetesi'nde kendisinin ve Bakanlığının manevî şahsiyetine hakarette bulunulduğunu ileri sürerek dava açta
12 EYLÜL - Ağn Hava Limanı hizmete açıldı
13 EYLÜL - Bayar; Amasya ve Konya şeker Fabrikalanrun temelim attı
16 EYLÜL - Pendik içme suyu tesisleri açıldı
19 EYLÜL - Çanakkale Hava Limanı hizmete girdi
22 EYLÜL - Gazeteci ve eski Dışişleri Bakanlanndan Necmettin Sadak (Doğ: 1890) öldü
22 EYLÜL - Beypazan'nda büyük yangın oldu
30 EYLÜL - Fransız Başbakanı Bidaut Ankara'ya geldi
11 EKİM - Bayar, Adapazarı Seker Fabrikasi'nı hizmete açtı 'Memleke-tin her tarannda milletin eli ve emeği ile kurulacak sınaî tesisler halkı mesut ve müreffeh kılacaktır'
19 EKİM -167 komünistin yargılanmasına başlandı
25 EKİM - Seyhan Baraji'nın temeli atıldı
26 EKİM - Gaziantep-Narb Demiryolu hattı hizmete açıldı
26 EKİM - Adana santralı hizmete açıldı
2 KASIM- Bursa Göçmen Evleri sahiplerine dağıtıldı
2 KASIM - Bayar; Ankara Çimento Fabrikasi'nm temelini attı
4 KASIM - Atatürk'ün geçici kabri, Anıtkabir'e taşınmak üzere açıldı
6 KASIM - Aydın Verem Hastanesi hizmete açıldı
6 KASIM - Bafra içme suyu hizmete açıldı
10 KASIM - ATATÜRK'ün 15 Ölüm Yıldönümü Ata'nın Aziz naşı Etnografya Müzesindeki muvakkat kabrinden ahnarak Amtkabir'deki ebedî istirahatgahına defnedildi
(Anıtkabir; Ankara'da Rasat Tepe'de yapılmıştı 29 yabancı 20 yerli projenin katıldığı proje yanşmasını, bir kısım değişiklikler yapılması şartiyle 'Prof Emin Onat ve Doçent Orhan Arda' projesi kazanmıştır Temel 9 Ekim 1944'te atılmıştır Anıt'a dikilecek 35 m tek parça çelik bayrak direğini Amerika'ya yerleşmiş Nazmi Cemal adlı bir Türk göndermiştir AnıtKabir'in her türlü hizmeti, 9 Temmuz 1956 tarihinden sonra Müzeler Genel Müdürlüğüne verilmiştir) 12 KASIM - İtalya Başbakanı Giuseppe Pella, Ankara'ya geldi
17 KASIM - Uşak il genel seçimlerim CHP kazandı
27 KASIM - İçişlerinde 2 ilçe, (Çamlıdere, Horasan) kanunlaştı
27 KASIM - Fındıklı İlçesi Çoruh'tan alınarak Rize'ye (No 6190) bağlan-dı
1 ARALIK - Amme İdaresi Enstitüsü öğrenme başladı
8 ARALIK - Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü kuruldu
9 ARALIK - CHP'nin mallamun hazineye devredilmesiyle ilgili kanun Meclise geldi
10 ARALIK - CHP'nin bildirişi: 'CHP kendisin! bir mal ve mülk da smda karşısında değil, bir rejim davası karşısmda görmektedir, î» ruz kaldığımız bu muameleyi seçim mücadelesinin meşru olma} bir tertibi saydığımız yüksek sesle bildiririz'
11 ARALIK - Karikatürist, romancı, piyes yazan, gazeteci ve en s Hürriyet Gazeteşi kurucusu Sedat Simavi (Doğ: 1896), İstanbul' Kanlıca'daki evinde öldü
14 ARALIK - CHP'nin haksız iktisaplannın hazineye devri hakkadi tasansı kanunlaştı İnönü'nün konuşmasından sonra:' Suçlular bi telaşınız nedir? Işıktan mı korkuyor sunuz? Arkadaşlar, Ti geleneklerinde fikir sahibi bir kişi 400 kişiye karşı fikrini söyler Ti adetinde 400 babayiğit bir kişiye hücum etmez' Halk Partililer M lis salonunu terk ettiler Taşan; 346 oyun 341'i ile kanunlaştı
19 ARALIK - CHP'nin yeni genel merkezi Ankara'da törenle açıldı
29 ARALIK - Bursa çarşısmda yapımı biten 900 dükkan törenle sahip rine dağıtıldı
21 ARALIK - Abana ilçesi kaldınîdı Bozkurt ilçesi kuruldu
27 ARALIK - Eski Başbakanlardan şükrü Saraçoğlu (Doğ: 1887) öldı

1954

4 OCAK - Kahire Hükümeti, Türkiye Büyük Elçisi Fuat Hulusi Tugay memleketi terk etmesi için 24 saat izin verdi Cumhurbaşkanı Celal Bayar Kayseri'de Türkiye'nin ilk İşçi Bankasını açtı
6 OCAK - Mısır Hükümeti'ne protesto notası verildi
15 OCAK - Türkiye Vakıflar Bankası kuruldu
17 OCAK - Yazar ve öğretmen İsmail Habib Sevik (Doğ: 1892) öldü
17 OCAK - Bayar, ABD Başkanı Eisenhower'in davetlisi olarak Amerika'ya gitti ,
18 OCAK - Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu kabul edildi
25 OCAK - 3 Olağanüstü CHP Kurultayı toplandı
27 OCAK - Köy Enstitüleri kaldınîdı (No 6234)
27 OCAK - Millet Partisi kapandı
28 OCAK - Başkan Eisenhowver'in konuşması: ' Dünyanın en çetin müdafilerinden biri olan Türk Milleti'ni selamlıyoruz Türkiye'l tek bir kuşakta meydana gelen gelişmesi, zamanımızın harikalaı dan biridir' (Bu konuşma, Türkiye Devlet Başkanı Bayatın Ameli gezişi dolayısıyla yapılmıştır)
29 OCAK - Celal Bayar Amerikan Kongresinde konuştu
4 şubat - Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Kanunu yürürlüğe gir-di
4 şubat - Köy Enstitüleriyle, ilköğretmen okullarmın birleştirilmesi hakkındaki (6234 sayılı) kanun yürürlüğe girdi Bu suretle enstitüler öğretmen okulu haline geldi
14 şubat - Bayar; Amerika'da Dallas şehrinde basın toplannsı yapa
17 şubat - Seçim kanunu değişikliği Meclis'te kabul edildi
28 şubat - Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü kuruldu
8 ŞUBAT -1954 yılı bütçesi; 55 aleyhte ve 339 lehte oyla kabul edildi
7 MART - Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Kanunu kabul edildi
9 MART - Türk Veteriner Hekimler Birliği kanunu kabul edildi
10 MART - Bayar, Amerika'dan döndü
12 MART - IX TBMM son defa iki celselik toplanh yaptı Seçimlerin ye-nilenmesi oy birliğiyle kabul edilerek dağıldı
16 MART - Petrol Dairesi Kanunu kabul edildi
17 MART - Başvekalet Teşkilat Kanunu kabul edildi
18 MART - Federal Almanya Devlet Başkanı Dr Adenauer Ankara'ya geldi
31 MART - Türkiye Demir ve Çelik Fabrikalarmın haddehane, çelikha-ne ek binalannm temeli atıldı
2 NİSAN - Türkiye-Pakistan Dostluk Pakti Karaşi'de imzalandı
4 NİSAN - Mersin Limanı ihale edildi
4 NİSAN - Samsun liman inşaatı, Bayar'm bir konuşmasıyla başladı
7 NİSAN - Remzi Oğuz Ank (Doğ: 1899) öldü
13 NİSAN - İnönü, İstanbul'da konuştu:' Çok iyi idare edilen bir em-niyet içinde muhalefet görevimize devam ediyoruz Bizi bir uğradı-ğımız yere bir daha uğratmıyorlar'
15 NİSAN - Yugoslav Devlet Başkanı Mareşal Tito, Türkiye'ye geldi
17 NİSAN - Çanakkale Abidesi'nin temeli atıldı
18 NİSAN - Haydarpaşa ve Salıpazan limanları temeli atıldı
18 NİSAN - Muhalefet Lideri İnönü; Mersin'de müfrit DP'liler yüzün-den konuşamadı
19 NİSAN - Bayar; Susurluk Seker Fabrikasının temelim attı
20 NİSAN - Bayar; Bursa'da Merinos Fabrikası ek inşaatı açılış törenm-de bulundu
21 NİSAN - Bayar; İzmit'te 3 kağıt Fabrikasını işletmeye açtı
21 NİSAN - Bayar, Adapazarı'nda konuştu:' Bundan sonra Adapaza-n'na değil, Sakarya Vilayeti'nin merkezine geleceğim'
22 NÎSAN - Bayar, Bolu'da:' Biz Kore'ye asker gönderdik Bunun an-lamım anlamak istemeyenlerin sizlere neler söylediklerim biliyoruz Siz de bunu hatırlarsınız, artık hakikat belli olmuştur Bu isabetli ka-rar memleketimize büyük iyilikler temin etmiş/ aynı zamanda, Türk kahramanları, emsalsiz evlatlanmız silahlarıyla ne şekilde dövüştük-lerim bütün dünyaya göstermiş bulunmaktadır'
24 NİSAN - İskenderun Sun'i Gübre Fabrikası temeli atıldı
25 NİSAN - Bayar; Mersin Limanmın temelim attı
26 NİSAN - Burdur Seker Fabrikasını temeli atıldı
2 MAYIS - Genel Seçim:
(DP: 404, CHP: 30, CMP: 5, Bağımsız: 7)
7 MAYIS - Türkiye-Pakistan Antlaşmasıyla ilgili Sovyet notasına ( verildi
11 MAYIS - Sait Faik Abasıyanık (Doğ: 1906) öldü
12 MAYIS - CHP'nin eski il binası Talebe Federasyonu'na teslim edildi
14 MAYIS - TBMM, en yaşlı üye Gen Ali Fuat Cebesoy (İstanbul) baş-i kanlığında X Dönem çahşmalanna başladı İstanbul Milletvekili Celal Bayar, 486 oyla yeniden Cumhurbaşkanlığına seçildi Menderes, Kabineyi kurmakla görevlendirildi
17 MAYIS - Menderes Kabinesi:
Başbakan: Adnan Menderes (İstanbul)
Fatin Rüştü Zorlu (Çanakkale) Dr Mükerrem Sarol (İstanbul) Osman Şevki Çiçekdağ (Ankara)
Devlet Bakam Devlet Bakam Adliye Bakam MSavunma Bakam İçişleri Bakam Dışişleri Bakam Maliye Bakam MEğitim Bakam Bayındırlık Bakam Ek ve Tic Bakam Sağlık Bakanı Gümrük ve in Be Tanm Bakanı Ulaştırma Bakan Çalışma Bakanı İşletmeler Bakam
: Etem Menderes (Aydın) Namık Gedik (Aydm) Prof Fuat Köprülü (İstanbul) Hasan Polatkan (Eskişehir) Celal Yardımcı Kemal Zeytinoğlu Sıtkı Yırcalı (Balıkesir) Dr Behçet Uz (İstanbul) Bakanı : Emin Kalafat (Çanakkale) Nedim Ökmen (Maraş) Muammer Çavuşoğlu (İzmit) Hayrettin Erkmen (Giresun) Fethi Çelikbaş (Burdur)
Menderes Kabinesi, 27 red oyuna karşılık, 491 oyla güven aldı
30 MAYIS - Kırşehir ilini ilçe yapan (6429 sayıh) kanun kabul edildi
31 MAYIS - Başbakan A Menderes, Amerika'ya davet edildi
l HAZİRAN - İçişlerinde 31 ilçenin kurulması (Taşlıçay, Göynücek, Yığ-hca, Arhavi, Havsa, Ağm, Çayırlı, Narman, Gelendost, Çatal Zeytin, Yahyah, Kozaklı, Gerger, Selendi, Akkuş, Pozantı, Durağın, Tonya, Halfeti, Şefaatli, Şişli, Savaştepe, Hazro, Çat, Erdemli, Karşıyaka, Çe-likhan Erguvan, Ula, Kulu, Almus) kanunlaştı
11 HAZİRAN - Meclis, Türk-Pakistan Antlaşmasi'nı onayladı
14 HAZİRAN - Sakarya ve Adıyaman illeri kuruldu
23 HAZİRAN - Kurtuluş Savaşı komutanlarından Orgeneral Salih Omurtak (Doğ: 1889) öldü
23 HAZİRAN - Türkiye-Amerika Vergi Muafiyetleri Antlaşması imza-landı
20 TEMMUZ - Nevşehir ili kuruldu
21 AĞUSTOS - Liseler tekrar 11 smifa indirildi
22 AĞUSTOS - Çorum Çimento Fabrikasi'nın temeli atıldı
23 AĞUSTOS - Ürdün Meliki Hüseyin bin Tallal Türkiye'ye geldi
28 AĞUSTOS - Bayar; Savarona Yatı ile Yugoslavya'ya gitti
6 EYLÜL - Meriç Nehri üzerinde yeni köprünün yapılmasına başlandı
16 EYLÜL - Afyon Çimento Fabrikasi'nın temeli atıldı
17 EYLÜL - Tunçbilek Termik Santralı'nın temeli atıldı
18 EYLÜL - Eskişehir Çimento Fabrikasi'nın temeli atıldı
19 EYLÜL - Konya Seker Fabrikasi'nın temeli atıldı
20 EYLÜL - Ayrancı Baraji'nın temeli atıldı
21 EYLÜL - Amasya Şeker Fabrikası hizmete açıldı
23 EYLÜL - Hüseyin Cahit Yalçın 26 ay hapse mahkum oldu
26 EYLÜL - Gökpınar Santralı hizmete açıldı
26 EYLÜL - Denizli Elektrik Santralı hizmete açıldı
l EKİM - Başbakan A Menderes resmî ziyarette bulunmak üzere Batı Almanya'ya gitti
3 EKİM - Darende Hidroelektrik Santralı hizmete açıldı
8 EKİM - Giresun Limam'nın temeli atıldı
9 EKİM - Irak Başbakanı Nuri Sait Paşa İstanbul'a geldi
7 KASIM - Muhtar ve İhtiyar Heyeti seçünleriiü DP kazandı
13 KASIM - CHP Meclisi, basın hürriyeti, hakim teminatı, muhtar seçimleri, hayat pahalılığı ve ekonomik zorluklarla ilgili bir bildiri yayınladı
14 KASIM - Bursa'da (304) göçmen evi sahiplerine dağıtıldı
16 KASIM - Başbakan A Menderes, resmî ziyarette bulunmak üzeri İran'a gitti
24 KASIM - Kütahya Şeker Fabrikası hizmete açıldı
26 KASIM - İstanbul'da tarihî Kapalıçarşı'da 30 dükkan yandı
3 ARALIK - İnönü; Hüseyin Cahit Yalçın'ı Üsküdar Cezaevi'nde ziyaret etti
15 ARALIK - Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı kuruldu
19 ARALIK - Türkiye-Avrupa Kültür Antlaşması imzalandı
21 ARALIK - Türkiye-Almanya Ekonomik Antlaşması imzalandı
25 ARALIK - Kütahya Seker Fabrikası hizmete açıldı

1955

6 OCAK- On iki Ada karasuları sınırının saptanması için Yunanistan ile görüşmelere başlandı
10 OCAK - Seyhan Verem Dispanseri hizmete açıldı
12 OCAK - İnegöl'de yapılan göçmen evleri sahiplerine dağıtıldı
12 OCAK - Türkiye-Irak Antlaşması imzalandı
14 OCAK - Başbakan A Menderes, Suriye'yi ziyaret etti
14 OCAK - Başbakan A Menderes, Lübnan'ı ziyaret etti
17 OCAK - Yakın ve Orta-Doğu Çalışma Enstitüsü açıldı
24 OCAK - Zonguldak'ta büyük bir grizu patlaması
29 OCAK - Türkiye-İtalya İktisadî ve Teknik İşbirliği Antlaşması imza-landı
30 OCAK - Başbakan, Adnan Menderes, İtalya'yı resmen ziyaret etti
6 şubat - Süreyya İlmen (Doğ: 1875) öldü
12 ŞUBAT - Bayar, Pakistan'a gitti
12 ŞUBAT - Karma Komisyon, arazi vergisi tasansını reddetti
14 ŞUBAT - İzmir Alsancak Limanı temeli atıldı
19 şubat - Türkiye-Yunanistan, Meriç ve Tuna nehirlerinin ıslahı ko-
nusunda anlaştılar 23 şubat - Başbakan Adnan Menderes, İrak'ı ziyaret etti :
23 şubat - Türkiye-Bulgaristan arasında Ticaret Antlaşması imzalandı
24 şubat - Bağdat'ta Türkiye ile Irak arasında karşılıklı işbirliği anü4, maşı (CENTO) imzalandı Pakta sonra İngiltere, Pakistan ve İran uy olarak katıldı Amerika Birleşik Devletleri de müşahit gönderdi
24 ŞUBAT - Bayar, Bağdat'a gitti
3 MART - Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında parlamentola arası konsey kuruldu
4 MART - Türk Traktör ve Ziraat Makine Aş Fabrikası açıldı
14 MART - Kütahya Verem Dispanseri hizmete açıldı
18 MART - Bayar; Hüseyin Cahit Yalçm'm cezasını, anayasanın kendi-sine tanıdığı yetkiye dayanarak kaldırdı
23 MART - Demirköprü Baraj ve Hidroelektrik Santrah'run temeli atıldı
24 MART - Ulus İş Hanı yapım sözleşmesi imzalandı
30 MART - Lübnan Başbakanı Sami El-Sulh Ankara'ya geldi
30 MART - İngiltere; Türkiye-Irak Paktı'na katıldı
l NİSAN - Kıbrıs'ta EOKA terör örgütü faaliyete başladı
l NİSAN - Lübnan' Cumhurbaşkanı Camille Chamoun, Ankara'yı res-men ziyaret etti
3 NİSAN - Antalya Dokuma Sanayii TAş kuruldu
5 NİSAN - İlk parti yerli traktör Ziraî Donatım Kurumu'na teslim edildi
14 NİSAN -1 İmar Kongresi Ankara'da çalışmalanna başladı
15 NİSAN - Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı petrol arama izni aldı
15 NİSAN - DP kuruculanndan Prof Fuat Köprülü, Dışişleri Bakanlığından çekildi
17 NİSAN - Başkan Bayar'a Prof Milin ameliyat yaptı
17 NİSAN - Sakarya Telefon Santralı hizmete girdi
24 NİSAN - Hirfanlı Baraj ve Hidro-elektrik Santralı'nın temeli atıldı
28 NİSAN - Ankara'da ilk kan merkezinin temeli atıldı
30 NİSAN - Nusaybin Sağlık Merkezi açıldı
30 NİSAN - Karaköse Askeri Hastanesi açıldı
3 MAYIS - Türk-Amerikan Atom Antlaşması imzalandı
5 MAYIS - Türk Kadınlar Birliği'nin tespiti ile her yıl Mayıs ayırım ikin-ci pazar gününün 'Anneler Günü' olarak kutlanmasma karar verildi
8 MAYIS - Celal Bayar, Lübnan'ı ziyaret etti
13 MAYIS - Türkiye Selüloz ve Kağıt Fabrikaları îşletmesi Kanunu ka-bul edildi
13 MAYIS - Türkiye Demir ve Çelik İşletmeleri Kanunu kabul edildi
13 MAYIS - Türkiye, La Haye'de kurulan Milletlerarası Beratlar Enstitüsü'ne katıldı
15 MAYIS - Millî Kütüphane Bibliyografya Enstitüsü Kuruluş Kanunu (No 6568) kabul edildi
20 MAYIS - Ege Üniversitesi Kanunu kabul edildi
20 MAYIS - Karadeniz Teknik Üniversitesi kanunu kabul edildi
21 MAYIS - Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı kanunu kabul edildi
22 MAYIS - Tarihimizin kadın kahramanlanndan 1877-1878 Erzurum
Savaşı'nda çatışmalara katılan Nene Hatun (Doğ: 1857) öldü
22 MAYIS- Meclis'te muhalefet lideri ile Başbakan Menderes arasmda sert tartışmalar oldu Olay, İnönü'nün ' Başbakanı durduracak hiçbir kuvvet kalmamıştır' demesi üzerine çıktı
10 HAZİRAN - İstanbul'da Hilton Oteli açıldı
15 HAZİRAN - Bayar, Libya'yı resmen ziyaret etti
19 HAZİRAN - Bayar'a Trablus Şehri hemşehriliği verildi
20 HAZİRAN - Adana Verem Hastanesi açıldı
22 HAZİRAN - NATO üyesi devletler arasmda atom üe ilgili bilgi antlaşması Paris'te imzalandı 26 HAZİRAN - Irak Kralı İkinci Faysal, resmî ziyarette bulunmak üzere Türkiye'ye geldi
l TEMMUZ - Devlet ve ilim adamlanndan Dr Adnan Adivar (Doğ: 1882) öldü
l TEMMUZ - Pakistan, Türkiye-Irak Pakhna (CENTO) katılacağım ilan
etti
5 TEMMUZ - Gazeteci Ali Naci Karacan (Doğ: 1896) öldü
11 TEMMUZ - Yunanistan'a Kıbrıs olayları için ilk nota verildi '
14 TEMMUZ - Thomburg, raporunu hükümete verdi ;
14 TEMMUZ - Irak Kralı Faysal ve Veliahd Abdülillah Türkiye'yi resmen ziyaret etti
16 TEMMUZ - Ege dolaylarında büyük deprem
25 TEMMUZ - İzmit Dikişli Boru Fabrikasi'nın temeli atıldı,
5 AĞUSTOS - Avrupa Para Antlaşması imzalandı
18 AĞUSTOS - CHP Genel Sekreteri Kasım Gülek tahliye edildi
21 AĞUSTOS - 4000 hatlık İzmir Otomatik Santralı hizmete girdi
23 AĞUSTOS - İngiltere'ye Kibns için ilk nota verildi :
29 AĞUSTOS - Kibns Konferansı Londra'da toplandı
4 EYLÜL - Londra'da bulunan Türk vatandaşları Kıbrıs için miting yaptılar
4 EYLÜL - Ege Üniversitesi temeli atıldı
6/7 EYLÜL - Selanik'te Atatürk'ün evine bomba atıldığı haberi üzerine İstanbul, İzmir ve Ankara'da masumane bir şekilde başlayan protesto gösteri ve yürüyüşü tahrip ve yağmacılığa döndü Bu üç şehirde ;
sıkıyönetim ilan edildi
7 EYLÜL - TBMM olağanüstü toplantıya çağrıldı,
9 EYLÜL - İstanbul'da üç, Ankara ve İzmir'de birer askerî mahkeme kuruldu
10 EYLÜL - İçişleri Bakanı Namık Gedik istifa etti
12 EYLÜL - TBMM, sıkıyönetimi 6 ay uzattı
18 EYLÜL - Cumhurbaşkanı Celal Bayar, resmî ziyarette bulunmak üze¬re İran'a gitti
23 EYLÜL - Burdur Şeker Fabrikası hizmete girdi
23 EYLÜL - Pakistan, Türk-Irak paktına resmen katıldı
26 EYLÜL -10 Yıl Kongresi İstanbul'da Dolmabahçe Sarayı'nda açıldı
30 EYLÜL - İstanbul'da Migros-Türk Gıda Servisi çalışmaya başladı
5 EKİM - Soma Termik Santralı'nın temeli atıldı
6 EKİM - Söke Çimento Fabrikasi'nın temeli atıldı
6 EKİM - Aydın Dokuma Fabrikasi'nın temeli atıldı
7 EKİM - Kemer Barajı hidro-elektrik tesislerinin temeli atıldı
11 EKİM - İran, Bağdat Paktı'na girdi
12 EKİM -19 Milletvekili, DP Yüksek Haysiyet Divani'na verildi
15 EKİM - DP 4 Büyük Kongresi Ankara'da toplandı
15 EKİM - Basina ispat hakkı verilmesüü isteyen 9 milletvekili DP'den ihraç edildi (10'u da istifa etti)
23 EKİM - Genel Nüfus Sayımı:
1927:13648270,1935:16158018,1940:17820950, 1945:18790174,1950: 20947188,1955: 24064763, 1960: 27754820,1965: 31391421,1970: 35666549
24 EKİM - Bayındırlık Bakanı Muammer Çavuşoğlu 6/7 Eylül olaylarında uğradıkları kayıplar dolayısıyla İzmir'deki Yunan Konsolosluğuna; resmi tarziye yerine geçmek üzere Hükümet adına Yunan bayrağı çekti
25 EKİM - Elazığ Çimento Fabrikası hizmete girdi
26 EKİM - Genç-Muş Demiryolu hizmete girdi
1 KASIM - Bayar, TBMM'nin 10 Dönem 2 Toplantı yılım açh Hüküme¬tin yaptığı işler dışında, 6/7 Eylül olaylanndan, Kıbrıs konusundan söz etti
2 KASIM - Türkiye-Pakistan Hava Servisleri Antlaşması imzalandı
2 KASIM - Bayar, resmî ziyarette bulunmak üzere Ürdün'e gitti
6 KASIM - Kayseri Şeker Fabrikası hizmete açıldı
13 KASIM - Belediye seçimleri yapıldı
29 KASIM - Menderes Kabinesi çekildi Yeni Kabineyi kurmakla Men¬deres görevlendirildi
8 ARALIK - IV Menderes Kabinesi kuruldu Hükümet, 58 muhalife karşı 398 oyla güven aldı
17 ARALIK - 6/7 eylül 1955 olaylanndan sonra Ankara-İstanbul ve İz¬mir'de sürdürülen sıkıyönetim Ankara ve izmir'de kalktı
20 ARALIK - Hürriyet Partisi kuruldu 2
0 ARALIK - Eskişehir ve dolaylarında şiddetli deprem

1956

2 OCAK - Akşehir îlköğretmen Okulu açıldı
2 OCAK - Ankara îlköğretmen Okulu açıldı
6 OCAK- Kanada'da 14 ülkenin katıldığı hava gösterisi yarışmalarında Türkiye birinci oldu
7 OCAK - Konya Et Kombinası açıldı
7 OCAK - Konya Kiremit ve Tuğla Fabrikası açıldı
8 OCAK - Konya Hububat Silosu'nun temeli atıldı
14 OCAK - İstanbul'da Divan Oteli açıldı
18 OCAK - Atatürk'ün kız kardeşi Makbule Atadan (Doğ: 1885) öldü
2 ŞUBAT - Türk Eczacılar Birliği kuruldu
6 ŞUBAT - şekerbank kuruldu
13 ŞUBAT - Gerze kasabası kuruldu
20 ŞUBAT - Eskişehir ve dolaylarmda büyük deprem
23 ŞUBAT - Meclis'te, Emin Kalafatın, İnönü'nün 6/7 Eylül olaylanndan söz etmesinin vatanperverlikle bağdaşmadığını söylemesinden olaylar çıktı İnönü: 'Geçen defa sözümü geri almıştun Bu defa almayacağım' dedi Muhalefet toplantı salonunu terk etti
25 ŞUBAT - Çoruh Hinin adı Artvin olarak değiştirildi
28 ŞUBAT - Devlet Hava Meydanları İş Gn Müdürlüğü Kanunu kabul edildi
1 MART - 6/7 Eylül'de zarar görenlerin zararları ödenmeye başlandı
l MART - Türk Hava Yolları Kurumu, bu ad alanda son şeklini aldı
l MART - İstanbul Belediyesi ve Valiliği birbirinden ayrıldı
12 MART - Türkiye-İngiltere Kültür Antlaşması imzalandı
18 MART - Başbakan Menderes Pakistan'ı resmen ziyaret etti
31 MART - Çataloğlu Santralı ikinci kısım tesisleri hizmete açıldı
6 NİSAN - Tunçbilek tesisleri hizmete açıldı
8 NİSAN - Seyhan Barajı hizmete açıldı
9 NİSAN - Adana Çırçır Prese ve Bez Fabrikası hizmete açıldı
10 NİSAN - Birecik Köprüsü hizmete açıldı
12 NİSAN - Danca Çimento Pabrikasının 120 bin ton kapasiteli ikinci kısmı hizmete açıldı
12 NİSAN - VII Türk Tarih Kongresi çalışmalanna başladı
25 NİSAN - Tuzla Jeep Montaj Fabrikası açıldı
15 MAYIS - İran Sahi Rıza Pehlevi ve Kraliçe Ferah Diba Türkiye'yi ziyaret etti
21 MAYIS - CHP 12 Büyük Kurultayı toplandı İnönü, iki yıllık olayların özetim yaptı Hükümeti şiddetle eleştirdi Kabine'nin çekilmesini tavsiye etti
7 HAZİRAN - Yeni basın kanunu; 51 aleyhte, 297 lehte oyla kabul edildi
17 HAZİRAN - TBMM'nin manevî şahsiyetine hakaret iddiasıyla l yıl hapis cezasıyla 4 ay Bursa'da otunnaya mahkum edilen CHP genel sekreteri Kasım Gülek, Ankara'ya döndü
27 HAZİRAN - Toplantı ve gösteri yürüyüşleri (No 67-1) kanunu kabul edildi Muhalefet toplu olarak Meclisi terk etti inönü 'Aramızdaki farkı bilelim Biz mutlakıyetten bugüne geldik Siz bugünden mutla-kiyete gidiyorsunuz' dedi
8 TEMMUZ - Eskişehir işçi evleri sahiplerine dağıtıldı
8 TEMMUZ - Muhalefet; (İnönü-Karaosmanoğlu-Bölükbaşı) müşterek tebliğ yayınladı
8 TEMMUZ - Birleşik Amerika Cumhurbaşkanı Yardımcısı Nixon, resmî ziyarette bulunmak üzere Türkiye'ye geldi
9 TEMMUZ - Anıt-Kabir'in her türlü hizmetlerinin Maarif Vekaletince ifasına dair (5776 sayılı) kanun kabul edildi
15 TEMMUZ - Kurtuluş Savaşı komutanlarından Orgeneral Cemil Cahit Toydemir (Doğ: 1883) öldü
l AĞUSTOS - Başbakan A Menderes resmî ziyarette bulunmak üzere İran'a gitti
7 AĞUSTOS - Libya Meliki Seyyid İdris El Sunnusi, resmî ziyarette bulunmak üzere Türkiye'ye geldi
13 AĞUSTOS - Ortaokullarda din öğretimi yapılmasına (Bakanlar Kurulu karan: 4/7805) karar verildi
27 AĞUSTOS - Adıyaman sel felaketine uğradı
27 AĞUSTOS - Atom Enerjisi Komisyonu kurulması hakkında kanun kabul edildi
27 EYLÜL - İstanbul İstinye'de Türkay Kibrit Fabrikası açıldı
30 EYLÜL - Erzurum Telefon Santralı hizmete girdi
30 EYLÜL - Erzincan Şeker Fabrikası hizmete girdi
30 EYLÜL - Erzurum Şeker Fabrikası hizmete girdi
21 EKİM - Gazeteci yazar Hakkı Tank Us (Doğ: 1889) öldü
26 EKÎM - Türkiye Milletlerarası Atom Enerjisi Ajansı statüsüne katıldı

1957


1 OCAK - Yeni Ticaret Kanunu yürürlüğe girdi
6 OCAK- Milli Türk Talebe Birliği "rock and roll" ve "striptiz"in yasaklanmasını istedi
20 Ocak -Şair Ziya Osman Saba, 47 yaşında İstanbul'da öldü
23 OCAK - Orta-Doğu Teknik Üniversitesi kuruluş ve hazırlık kanunu kabul edildi
3 ŞUBAT - İzmir yolcu gemisi, izmir önlerinde bir Amerikan şüebiyle çarpışarak battı
4 ŞUBAT - Maluliyet, ihtiyarlık ve ölüm sigortaları kanunu kabul edildi
12 ŞUBAT - Türkiye-Çin Cumhuriyeti Kültür Antlaşması imzalandı
7 MART - NATO Başkomutanı Gen Norstad Ankara'ya geldi
21 NİSAN - İzmit Kağıt Fabrikası 3 ünitesi hizmete girdi
5 MAYIS - Batı Almanya Devlet Başkanı Dr Heus Türkiye'yi ziyaret etti
8 MAYIS - Türkiye-Batı Almanya Kültür Antlaşması imzalandı
17 MAYIS - Yazar ve eleştirici Nurullah Ataç (Doğ: 1898) öldü
22 MAYIS - Türkiye Kömür İşletmeleri Kanunu kabul edildi
26 MAYIS - Bolu ve dolaylarında şiddetli deprem
5 HAZİRAN - Gülhane Askerî Tıp Akademisi Kanunu kabul edildi
7 HAZİRAN - Erzurum Atatürk Üniversitesi kuruluş kanunu yürürlüğe girdi
19 HAZİRAN - İçilen Bakanlığı'nda 14 ilçenin kurulması: (Yumurtalık, İhsaniye, Dazkırı, Havran, Ovacık, Orta, Ortaköy, Kale, Susuz, Ko-faz Kaynarca, Sarayönü, Saruhanh, Aybastı, Kalkandere, Arsin, Yomra) kanunlaştı
30 HAZİRAN - Sanayi Bakanlığı kuruldu
1 TEMMUZ - Kırşehir'i yeniden il haline getiren (No 7001) kanun kabul edildi (3061954 gün ve 6429 sayılı kanunla ilçe yapılmışta)
2 TEMMUZ - Kırşehir Milletvekili Osman Bölükbaşı tutuklandı
6 AĞUSTOS - Zonguldak Liman Tesisleri törenle hizmete açıldı
26 AĞUSTOS - Afgan Kralı Zahir Şah Türkiye'yi resmen ziyaret etti
l EYLÜL - Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu kuruldu
4 EYLÜL - Tunçbilek Santralı'ndan Afyon'a elektrik verümeye başlandı
6 EYLÜL - Eskişehir Sanayi Sitesi hizmete açıldı
7 EYLÜL - DP kurucularından ProfDr Fuat Köprülü partiden istifa etti
9 EYLÜL - CHP XIII Kurultayı toplandı
11 EYLÜL - TBMM'nin X dönem son birleşiminde seçimlerin yenilenmesine karar verildi
16 EYLÜL - İstanbul'da 12 bin meskenli Ataköy Sitesi'nin temeli atıldı
18 EYLÜL - Türkiye-İran radyo telefon hath hizmete girdi
21 EYLÜL - Ankara Güvenevler'de yapımı biten 60 ev, ihtiyaç sahiplerine dağıtıldı
21 EYLÜL - Ankara Hastanesi Ebe ve Hemşire Okulu açıldı
21 EYLÜL - Üç parti, seçimle ilgili olarak ayn ayrı bildiri yayınladı
l EKİM - Meclis eski başkanlanndan Mustafa Abdülhak Renda (Doğ:1881) öldü
l EKİM - İçişlerinde 21 ilçenin kurulması (Karataş, Suluova, Güdül, Yenimahalle, Yeni Pazar, Araba, Espiye, Uludere, Zeytinbumu, Selçuk, Selim, Felahiye, Soğanhisar, Yeşilyurt, Sangöl, Ortanca, Sapanca, Batman, Türkeli, Muratlı, Sarıkaya, Kurucaşile) kanunlaştı
1 EKİM - Çocuk sağlığı ve hastalıkları enstitüsü, Ankara'da hizmete girdi
2 EKİM - Ankara'da Orta-Doğu Teknik Üniversitesi'nin temeli atıldı
3 EKİM - Ankara'da İstatistik Genel Müdürlüğü binasının temeli atıldı
4 EKİM - Nevşehir Mensucat Fabrikasi'nm temeli atıldı
6 EKİM - Oleyis işçilerine yapımı biten 188 ev dağıtıldı
7 EKİM - Gazi Fişek Fabrikası hizmete girdi
8 EKİM - Mudanya jüt ipliği, çuval ve kanaviçe fabrikasuun temeli atıldı
9 EKİM - Bursa Mensucat Fabrikasi'nın yünlü dokuma tesisleri hizmete girdi
11 EKİM - Afyon Çimento Fabrikası hizmete girdi
27 EKİM - Genel Seçimler:
(DP: 419, CHP: 173, CMP: 4, HP: 4, Bağımsız: 2)
l KASIM - TBMM en yaşlı üye Gen Ali Fuat Cebeso/un başkanlığında XI dönem çalışmalanna başladı İstanbul Milletvekili Bayar 413 oyla, 3 defa Cumhurbaşkanhğı'na seçildi Kabineyi kurmakla Adnan Menderes görevlendirildi
11 KASIM - İtalya Cumhurbaşkanı Giovanni Gronchi Türkiye'yi resmen ziyaret etti
13 KASIM - Milli Kalkınma Partisi Lideri Nuri Demirağ (Doğ: 1886) öldü
25 KASIM - Basın Yayın ve Turizm Bakanlığı kuruldu
25 KASIM - V Adnan Menderes Kabinesi kuruldu
1957 135A Menderes Tevfik İleri (Samsun) Emin Kalafat (Çanakkale) Muzaffer Kurbanoğlu (Manisa) Esat Budakoğlu (Balıkesir) Semi Ergin (Manisa) Dr Namık Gedik (Aydın) Fatin R Zorlu (Çanakkale) Hasan Polatkan (Eskişehir) Celal Yardımcı (Ağn) Etem Menderes (Aydın) Abdullah Aker (İzmir) Dr Lütfü Kırdar (İstanbul) Hadi Hüsmen (İstanbul) Nedim Ökmen (Gaziantep) Gen Fevzi Uçaner (İzmir) Hayrettin Erkmen (Giresun) Samet Ağaoğlu (Manisa) Sıtkı Yırcalı
Başbakan
Devlet Bakam ve Yrd Devlet Bakam Devlet Bakam Adliye Bakam MSavunma Bakam İçişleri Bakam Dışişleri Bakam Maliye Bakam MEğitim Bakam Bayındırlık Bakam Ticaret Bakanı Sağlık Bakam Gümrük ve İn Bakam Tanm Bakam Ulaştırma Bakam Çalışma Bakam Sanayi Bakam Basm-Yaym Bakam İmar Bakam
Medeni Berk (Niğde)
Kabine: 4121957'de 133 aleyhte, 403 lehte oyla güven aldı Oylamaya 536 milletvekili katıldı
28 KASIM - Hürriyet Partisi fesih karan aldı CHP ile güç birliğine karar verildi (Güç birliği hareketi)
9 ARALIK - Kurtuluş Savaşı komutanlarından Tümgeneral Ali İhsan Sabis (Doğ: 1882) öldü
27 ARALIK - Meclis iç tüzük değişmesi 170 aleyhte, 381 oyla kabul edildi
28 ARALIK - Kızılay'ın 2 Kan Merkezi İstanbul'da açıldı
31 ARALIK -1 Aralık 1957'de tutuklanmış bulunan CHP Meclis üyesi Cemil Sait Barias tahliye edildi

1958

3 OCAK - Kurtuluş Savaşı komutanlarından Tümgeneral Cafer Tayyar Eğilmez (Doğ: 1877) öldü
10 OCAK - Türkiye-Norveç Kültür Antlaşması imzalandı
16 OCAK - İstanbul'da 9 subay tutuklandı (9 Subay Olayı)
19 OCAK - Millî Savunma Bakam Semi Ergin çekildi
136 195827 OCAK - Bağdat Paktı Konferansı açıldı
28 OCAK - Kıbrıs'ta elim olaylar İngiliz Askeri Türklere karşı ilk defa silah kullandı
31 OCAK - ingiltere'nin Kıbrıs'taki davranışı TBMM'nde kınandı
2 ŞUBAT - Cumhurbaşkanı Bayar, Türk Deniz Kuvvetleri'nin Gemlik Muhribiyle Libya'ya resmi ziyaret yaptı
9 ŞUBAT - Türkiye-Libya İşbirliği ve Kültür Antlaşması imzalandı
27 ŞUBAT - İstiklal Marşı'ımı bestecisi Osman Zeki Üngör (Doğ: 1880) öldü
l MART - Deniz Yolları îdaresi'nin İzmit Körfezi'nde çalışan şemsi Kaptan yönetiminde 72 numaralı 'Üsküdar' vapuru, evlerine dönen öğrencilerle dolu olduğu halde birden meydana gelen bir kasırga sonu devrilerek battı Öğrenciler boğuldu Bütün yurt sonsuz bir yasa büründü
l NİSAN - İçişlermde 22 ilçenin kurulması (Mağara, Gölbaşı, Çay, Sultandağı Hamur, Kumluca, Sultanhisar, Kıbrısçık, Ağlasun, Yapraklı, Bayat, Çamak, Hani, San, Cakaya, Yavuzeli, Dereli, Bornova, Hanak, Pehlivanköy, Çerkezköy, Ulubey) kanunlaştı
9 NİSAN - CHP organı olan Ulus Gazetesi l ay süre ile kapatıldı
9 NİSAN - İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi profesörlerinden H Naili Kübalı görevine iade edildi Demeci üzerine l ay süre ile derse girmesi Üniversite Senatosu tarafından yasaklandı 17 NİSAN - Türkiye-Tunus Ticaret Antlaşması imzalandı
19 NİSAN - Başbakan Menderes; Kore, Japonya ve Formoza'yı ziyaret etmek üzere Uzak Doğu'ya hareket etti
l MAYIS - Başbakan Menderes, resmî ziyaret amacıyla Hindistan'a gitti
7 MAYIS - Bayar, Batı Almanya'y a resmî ziyaret yaptı
9 MAYIS - İmar ve İskan Bakanlığı Kanunu kabul edildi
14 MAYIS - Elazığ ve dolaylarında deprem
14 MAYIS - Öğretmenler Bankası kuruluş kanunu kabul edildi
22 MAYIS - Ankara Şeker Fabrikasi'nın temeli atıldı
24 MAYIS - Çankırı'da sel ve büyük tahribat 18 vatandaş boğuldu
26 MAYIS - Tutuklu bulunan 9 subayın mahkemesi başladı
28 MAYIS - Basın suçlulannın affı, DP'lilerin oylarıyla Meclis'te reddedildi
31 MAYIS - 34 bin tonluk Haydarpaşa Silosu hizmete girdi
31 MAYIS - Haydarpaşa Limam'nm l kısmı hizmete girdi
2 HAZİRAN - İnönü'nün; İstanbul CHP Merkezi'nde yaptığı basın top¬lantısındaki demecine yayın yasağı konuldu
7 HAZİRAN - İstanbul'da Beyazıt-Hürriyet Meydam'nda Büyük Kibns
mitingi yapıldı
9 HAZİRAN - Sivil Savunma Kanunu kabul edildi 12 HAZİRAN - Ankara'da Büyük Kibns mitingi yapıldı
14 HAZİRAN - Türk Hükümeti İngiltere'nin Kıbrıs planım kabul etmedi
21 HAZİRAN - Eskişehir, Bursa ve Maraş'ta Kibns mitingleri yapıldı 23 HAZİRAN - Banka Kredilerinin Tanzimi Komitesi Kanunu kabul
edüdi
25 HAZİRAN - Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Kanunu kabul edildi
14 TEMMUZ - İran Şahı Rıza Pehlevi ve Pakistan Cumhurbaşkanı İskender Mirza, Bağdat Paktı dolayısıyla Ankara'ya geldiler
14 TEMMUZ - Irak ihtilali Kral Faysal, Prens Abdüllillah ve Başbakan Nuri Sait öldürüldü
15 TEMMUZ - Amerika, Lübnan'a silahlı kuvvetler çıkardı
17 TEMMUZ - İngiltere; Ürdün'e asker indirdi
20 TEMMUZ - Irak'taki olaylar dolayısıyla kısmî seferberlik hazırlıkla-na başlandı,
20 TEMMUZ - Muhalefet Lideri İnönü, halkı millî birliğe davet etti Türk Milleti, güç olaylar karşısında, fedakarlıkta birbirleriyle yanş ederek beraber hareket etmesini bilen bir millettir,' dedi
23 TEMMUZ - Karabük Demir Çelik Fabrikalan'nda ikinci çelik ocağı hizmete girdi
25 TEMMUZ - TBMM; 147 mizah CHP takriri üzerine toplanbya çağni-" di
9 AĞUSTOS - İngiliz Başbakanı McMillan Türkiye'ye geldi
15 AĞUSTOS - Gerze yangınında zarar görenlere yapımı biten 166 konut ve iş yeri dağıtıldı
18 AĞUSTOS - Türkiye Fikir Ajansı kuruldu
21 AĞUSTOS - Ankara'da Atatürk Bulvan üzerinde yapımı biten demiryolu köprüsü hizmete açıldı
24 AĞUSTOS - Bursa yangıncıda tarihi Kapalıçarşı dahil 2000'ev ve dükkan yandı
30 AĞUSTOS - Mersin Limanı Ticaret Rıhtımı hizmete girdi
3 EYLÜL - İstanbul Gazeteciler Cemiyeti'nin Mecidiyeköy, Esentepe'deyaptırdığı 147 ev sahiplerine dağıtıldı
4 EYLÜL - istanbul'da Zeynep Kamil Hastanesi'ne yeni pavyon eklenerek, hastanenin yatak sayışı bir misli artırıldı
6 EYLÜL - Balıkesir Hal Binası ve Soğuk Hava Deposu hizmete açıldı
7 EYLÜL - Soma Termik Santralı hizmete açıldı
8 EYLÜL - Bursa Çarşısi'nın temeli atıldı
12 EYLÜL - Cumhurbaşkanı Bayar, ziyareti iade etmek üzere Afganis-
tan'a gitti 21 EYLÜL - Manisa Tekstil Fabrikası hizmete açıldı
21 EYLÜL - Denizli Tekstil Fabrikası hizmete girdi
22 EYLÜL - İzmir Hava Harp Okulu binası hizmete girdi
22 EYLÜL - İzmir, Alsancak Limanı hizmete girdi '
22 EYLÜL - İzmir'de 20000 tonluk silo hizmete girdi
23 EYLÜL - Aydın Tekstil Fabrikası hizmete girdi
25 EYLÜL - Kemer Barajı ve Hidro-elektrik Santralı hizmete girdi
26 EYLÜL - Kıbrıs buhranı devam ediyor İngiliz muhalif işçi partisi, yeni Kıbrıs planının durdurulmasını istedi Uygulanmaya başlandı
l EKİM - İngiltere'nin hazırladığı ve Türkiye'nin kabul etmiş olduğu,
yeni Kıbrıs planı uygulanmaya başlandı
1 EKİM - Diyanet İşleri Başkanı Eyüp Sabri Hayırlıoğlu'nun, Bati Trakya'da yayınlanan "Sebat" gazetesine gönderdiği cevap: ' Kur'an Türk Harfleriyle yazılması doğru değildir' ve tepkileri
2 EKİM - İstanbul'da Türk Eczacıbaşı Seramik ve Porselen Sergisi açıldı
5 EKİM - İstanbul'da Türk Milli Sanayi Sergisi açıldı
13 EKİM - Menderes; Manisa konuşmasında 'Vatan Cephesi' kurulma-sından söz etti
17 EKİM - Züe'de olaylar
18 EKİM - Türkiye-İran Pipe Line Antlaşması imzalandı
l KASIM - Yahya Kemal Beyatlı (doğ: 2111884) öldü
3 KASIM - Ulus Gazetesi l ay süre ile kapatıldı
7 KASIM - Yazar Aka Gündüz (Enis Avni, doğ: 1885) öldü
17 KASIM - Erzurum Atatürk Üniversitesi, Cumhurbaşkanı Bayar'ın konuşmasıyla açıldı
25 KASIM - 9 subaydan (9 Subay Olayı) 8'i beraat etti
27 KASIM - Pınarhisar Çimento Fabrikası açıldı
27 KASIM - Türkiye-Almanya Kredi Antlaşması imzalandı: 210 milyon kredi
28 KASIM - Türkiye-Belçika Malî Yardım Antlaşması imzalandı
28 KASIM - Türkiye-Fransa Malî Yardım Antlaşması imzalandı
28 KASIM - İstanbul'da Çemberlitaş semtinde 'Darürşafaka Sitesi' inşaatı bitirildi
29 KASIM - Türkiye-İtalya Kredi Antlaşması imzalandı 2,5 milyar liret kredi
29 KASIM - Türkiye-Hollanda Kredi Antlaşması imzalandı 57 milyon florin kredi
10 ARALIK - Türkiye-Norveç Kredi Antlaşması imzalandı,j
10 ARALIK - Aünması gerektiren tedbirleri tespit etmek üzere DP Meclis Grubu tarafmdan görevlendirilen 15 kişilik komisyon görevine başladı,
17 ARALIK - Türkiye-Danimarka Kredi Antlaşması imzalandı
18 ARALIK - Türkiye-Portekiz Kredi Antlaşması imzalandı
22 ARALIK - Türkiye-İsviçre Kredi Antlaşması imzalandı
28 ARALIK - Ankara'da Varlık Mahallesinde İşçi Sigortası, tarafından yapılan 132 apartman sahiplerine dağıtıldı,
31 ARALIK - Denürköprü Barajı ve Hidroelektrik Santralı hizmete açıldı

1959

6 OCAK - İstanbul'da Tan Matbaası infilakı 16 vatandaşımız öldü 141'i yaralandı
10 OCAK - Atatürk dönemi İçişleri Bakanlanndan şükrü Kaya öldü
12 OCAK - İnönü, CHP Büyük Kurultayım açtı
19 OCAK - Türkiye Öğretmenler Bankası TAş kuruldu
29 OCAK - Türkiye-İran Kültür Antlaşması imzalandı
29 OCAK - Türkiye-Avusturya Kredi Antlaşması imzalandı
5 ŞUBAT - Türk-Yunan Kıbrıs görüşmeleri Zürih'te başladı
10 ŞUBAT - İnönü'nün, CHP Grubunda; 'Milletvekillerine zam teklifinin reddedilmesini isteyen' önergesi oy birliğiyle kabul edildi
11 ŞUBAT - Zürih Antlaşması imzalandı Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla ilgili madde ve belgeler, Türkiye ile Yunanistan arasında tes¬pit olundu
16 ŞUBAT - Milletvekillerine zam; 144 CHP'li ve DPlinin aleyhte oy kullanmasma karşı, 249 oyla kabul edildi
17 ŞUBAT - Başbakan Menderes'i Londra'ya götüren ŞEV uçağı, Gatwick Kasabası yakınlanna düştü 14 kişi öldü A Menderes kurtulanlar arasındaydı Olay memleketimizde istisnasız herkesi son derece duygulandırmıştı iktidarla-muhalefet arasındaki husumet duyguları bir anda unutuluverdi Bu kaza bir bahar havasının müjdecisiydi ama devam ettirilemedi
19 ŞUBAT - Kıbrıs konusunda Londra Antlaşması imzalandı Türkiye-İngiltere-Yunanistan-Kibns Türk ve Rum cemaat Temsilcileri Lond¬ra Antlaşmasi'm imzalamak suretiyle Zürih Antlaşmasi'na katıldılar
4 MART - TBMM, Kıbrıs Antlaşmasi'nı; muhalefetin 138 red oyuna karşı, 347 oy ile kabul etti
5 MART - Türk-Amerikan işbirliği (No 7480) Antlaşması imzalandı
25 MART - Ankara Siteler'de Türk basm teknisyenleri için 240 konutluk blok inşaatın temeli atıldı
27 MART - Türk-Amerikan İstimlak Antlaşması imzalandı 315 milletvekilinden 212 lehte, 103 aleyhte oy kullandı
l NİSAN - İçişlerinde 17 ilçenin kurulması (Yumurtalık, İhsaniye, Dazkırı, Havran, Ovacık, Orta, Ortaköy (Çorum), Kale, Susuz, Kofçaz, Kaynarca, Sarayönü, Saruhanh, Aybash, Kalkandere, Arsin, Yomra) kanunlaştı
15 NİSAN - Başbakan Menderes, İspanya'yı ziyaret etti
24 NİSAN - Endonezya Devlet Başkanı Sukamo Türkiye'yi ziyaret etti
24 NİSAN - İnönü'nün 28 Aralık 1958 tarihinde Ankara'da yapılan ü kongresindeki konuşması dolayısıyla 'dokunulmazlığı'nın kaldınl-ması istenildi
29 NİSAN - Futbol müsabakalannda müşterek bahis kanunu iptal edildi
1 MAYIS - Uşak'ta Muhalefet Lideri İnönü'nün basma taş atıldı Gezi planım değ4tirmedi
2 MAYIS - İzmir olaylannın yayınlanması yasaklandı
4 MAYIS - İstanbul'da cereyan eden olayların yayınlanması yasaklandı
4 MAYIS - İnönü, İzmir'de basm toplantısı yaph:' 'Seyahatunin niha-yetini çok huzurlu idrak ettim Basının memleket meselelerine gösterdiği çok feyizli ilginin minnettarıyım'
4 MAYIS - Eğridir yangınında 215 ev yandı
7 MAYIS - Yunanistan Başbakanı Karamanlis, memleketimizi resmen ziyaret etti
15 MAYIS - Başkan Eisenhower; Türk-Amerikan Dostluk Sergisi'nin açılması dolayısıyla bir mesaj gönderdi
21 MAYIS - Dünya Sağlık Teşkilatı Türkiye Temsilciliği kuruldu
26 MAYIS - Türkiye-Amerika Atom Enerjisi İşbirliği Antlaşması imzalandı
8 HAZİRAN - Cumhurbaşkanı Bayar, resmî ziyarette bulunmak üzere îtalya'ya gitti
15 HAZİRAN - İktisadî ve Ticarî İlimler Akademisi Kanunu yürürlüğe girdi
22 HAZİRAN - Sosyal Hizmetler ve Enstitüsü Kanunu yürürlüğe girdi
23 HAZİRAN - Bestekar Yüksek Mühendis Fehmi Tokay vefat etti
26 HAZİRAN - Eskişehir Beton Traves Fabrikasi'nın temeli atıldı
20 TEMMUZ - TBMM'nde çetin tartışmalardan sonra ara seçimin ertelenmesi kabul edildi
29 TEMMUZ - İstanbul'da 3, Nazilli'de l gazeteci hapse mahkum edildi
2 AĞUSTOS - Diyarbakır'da Sinan l, petrol kuyusu 41etmeye açıldı
5 AĞUSTOS - Winston Churchili, özel bir yatla İstanbul'a geldi
20 AĞUSTOS - Türkiye-Birleşik Amerika Kredi Antlaşması imzalandı
21 AĞUSTOS - İstanbul'da yeniden düzenlenen 'Askerî Müze' halka açıldı
10 EYLÜL - Turistik Ankara Oteli'nin temeli atıldı
12 EYLÜL - Bakırköy Çocuk Sitesi'nin temeli atıldı
14 EYLÜL - Türkiye-Endonezya Ticaret Antlaşması imzalandı
27 EYLÜL - CHP Genel Sekreteri Kasım Gülek istifa etti
7 EKİM - Başbakan Menderes, CENTO toplantısmda bulunmak üzere Amerika'ya gitti
9 EKİM - Türkiye-İngütere Sosyal Sigorta Antlaşması imzalandı
7 KASIM - Türkiye-Afganistan Kültür Antlaşması imzalandı
7 KASIM - Temyiz yolu açık olmak üzere, milletvekili Osman Bölükbaşı, 10 ay hapse mahkum oldu
18 KASIM - Yüksek İslam Enstitüsü, İstanbul'da geçici olarak İmam Hatip Okulu'nda öğretime başladı
18 KASIM - Pakistan Devlet Başkanı Eyüp Han Ankara'ya geldi
30 KASIM - Akis Dergisi başyazarı İnönü'nün damadı Metin Toker, Nihat Erim'in manevi şahsiyetim tahkirden bir yıllık mahkumiyetim bitirerek, cezaevinden çıktı
6 ARALIK - Amerika Cumhurbaşkanı Eisenhower resmî ziyarette bulunmak üzere Türkiye'ye geldi
16 ARALIK - Vatan Gazetesi bir ay süre ile kapatıldı
17 ARALIK - CHP Genel Başkanı ismet İnönü'nün taşlanması ile sonuç¬lanan Uşak olaylanna adları kansan 12 sanığın duruşmasına Uşak Asliye Ceza Mahkemesi'nde başlandı
30 ARALIK - CHP Grubu; 'bedelsiz ithal yolu ile otomobü getirilmemesini' CHP, milletvekillerine tavsiye etti

1960

l OCAK - Nurcular, çalışma alanlarım genişlettiler Said-i Nursi İstanbul'a geldi
4 OCAK- Amerikan Ajansı'nın yıllık raporunda Türk basını için, "Doğrudan doğruya sansür mevcut olmamakla beraber, sıkı kanunlar basın üzerinde kontrole yol açmaktadır" dendi
6 OCAK - Mersin Petrol Tasfiyehanesi'nin temeli atıldı
8 OCAK - Hirfanlı Barajı hizmete girdi
8 OCAK - Kesikköprü Baraji'nın temeli atıldı
16 OCAK - İstanbul Sigorta Hastanesi açıldı
3 ŞUBAT - Kırşehir Trafo Merkezi'nin temeli atıldı
25 ŞUBAT - CHP'den Cemil Sait Barlas, 10 ay hapse mahkum oldu
26 ŞUBAT - Hükümet; İnönü'nün diğer birkaç milletvekili ile birlikte dokunulmazlığının kaldınîmasını istedi
29 ŞUBAT - Bütçe, 158 ret, 396 muvafık oyla kabul edildi
7 MART - Gazeteci Ahmet Emin Yalman; 15 ay 16 günlük mahkumiyetim çekmek üzere cezaevine girdi
10 MART - İstanbul'da köprünün Kadıköy îskelesi yüzer halde yapdarak rıhtıma bağlandı
18 MART - Türkiye-İsrail Ticaret Antlaşması imzalandı
19 MART - Kırıkkale Devlet Hastanesi'nin temeli atıldı
25 MART - Yeşilhisar olayları başladı 3 Nisan 1960'da İnönü'nün ilçeyi ziyareti sırasında bu olaylar daha da arttı
1 NİSAN - İçişlerinde 17 ilçenin kurulması (Samsat, Elmadağı, Sulakyurt, Delice, Eldiven, Eynesil, Atabey, Aralık, Sanoğlan, Domaniç, Turboğlu, Silopi, Derinkuyu, Kumru, Korgan, Çamhhemşin, Erfelek) kanunlaştı
2 NİSAN - İnönü'nün Kayseri gezişi olaylarla başladı
5 NİSAN - CHP Meclis Grubu, bildiri yayınladı ve son olaylar üzerinde durarak, yurdun selameti bakımından seçimlerin bir an önce yapıl-masını istedi
7 NİSAN - Başbakan Menderes Parti grubunda konuştu: 'Memleket bugün kabili idare olmaktan çıkmıştır İşler çoktan laçka olmuştur Adliye işlemez hale gelmiş, idare acze düşmüştür'
14 NİSAN - Ürdün Kralı Hüseyin Türkiye'yi ziyaret etti
15 NİSAN - Gazeteci Ahmet Emin Yalman, sağlık durumundan ötürü tahliye edildi
18 NİSAN - Bursa Milletvekili Mazlum Kayalar ve Denizli Milletvekili Baha Akşit'in 'CHP'nin yıkıcı, gayri meşru ve kanun dışı faaliyetleri-nin memleket sathında cereyan tarzı ve bunların mahiyetlerinin nelerden ibaret olduğunu tahrik, tespit ve memleketin her tarahnda yaygın bir halde görülen kanun dışı siyasî faaliyetlerin muhtelif se-beplerine intikal etmek, matbuat meseleleriyle adlî ve idarî mevzu¬atın ne suretle tatbik edilmekte olduğunu tetkik eylemek üzere Meclis tahkikatı açılmasını isteyen önergelerinin kabulü
Sert tartışmalar sürdürüldü Muhalefet Lideri İnönü:' Biz demokratik rejimi kurduk Bu demokratik rejimi istikametinden ayınp baskı rejimi haline getirmek tehlikeli bir şeydir Bu yolda devam ederseniz, ben de sizi kurtaramam' dedi
(Tahkikat Komisyonu Başkanlığı'na seçilen Ahmet Hamdi Sancar'ın adına izafetle bu komisyon 'Sancar Komisyonu' olarak adlandırıla¬caktır)
19 NİSAN - Türkiye-Batı Almanya Malî Yardım Antlaşmağı imzalandı
20 NİSAN - Meclis'te tartışmak geçen görüşmeden sonra CHP milletvekilleri toplantı salonunu topluca terk ettiler
23 NİSAN - Balıkesir İşçi Sitesi temeli atıldı
25 NİSAN - İzmir Kan Merkezi açıldı
25 NİSAN - TBMM adına tahkikatları yapacak olan komisyonların vazife ve selahiyetleri ile ilgili olarak Çorum Milletvekili Hüseyin Ortak-çıoğlu (DP) ve üç arkadaşı tarafından hazırlanan bir kanun teklifi Meclis'e verildi
27 NİSAN - Tahkikat Encümeni selahiyet kanunu, uzun ve çetin tartışmalardan sonra kabul edildi (Kanun No 7468) 12 CHP milletvekili 3-6 celse çıkarma cezası aldı Muhalefet Lideri İnönü, 12 inikat ceza-sına çarptınîdı Meclis görüşmelerinin yayınlanması yasaklandı ;
27 NİSAN - Pakistan Cumhurbaşkanı Eyüp Han Türkiye'yi resmen ziyaret etti;
27 NİSAN - Mersin Limanı hizmete açıldı
28 NİSAN - İstanbul ve Ankara'da meydana gelen olaylar üzerine her iki şehirde de sıkıyönetim ilan edildi,j
28 NİSAN - İstanbul Üniversitesi'nde, İktidar Partisi aleyhinde gösteri-j ler başladı
29 NİSAN - Ankara-İstanbul Üniversiteleri bir ay süre ile kapatıldı *
1 MAYIS - İstanbul'da l gün gündüz sokağa çıkma yasağı kondu
2 MAYIS - NATO Bakanlar Konseyi İstanbul'da toplandı ve bir takım gösteri olayları yapıldı
3 MAYIS - İnönü; Başbakan Menderes'in son radyo konuşmasma cevap vererek yapılan isnatları reddetti Meclis ve basında fikirlerim açıklamak imkanından yoksun olduğu için, cevabinin radyoda yayınlanmasını istedi
3 MAYIS- Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Cemal Gürsel, yazdı olarak hükümeti uyarmak istedi (Mektup ihtilalden sonra açıklanmıştır) Aziz Vekilim:
Dün geceki konuşmalarımızın ışığı altında, zatı alinizi memleketin huzur ve istikrarı için alınması lazım gelen tedbir ve kararlar hakkında¬ki görüşlerimi arzetmeyi millî ve vatanî bir vazife bilirim
Sayın Başbakanın açıklamalarım dinledim ve okudum Bunlarda, be¬nim düşüncelerimin kabulüne müsait bir zemin henüz mevcut olmadı¬ğı aşikar olarak belli ise de, gene de düşüncelerimin sizlere iblağının za-ruretine inanıyorum Muhterem Vekilim:
Şu hakikati kabul etmek lazımdır ki Kayseri hadiseleriyle başlayıp son karar ve feci olaylara kadar devam eden vak'alar vatandaş ruhun-da derin teessür ve Hükümete karşı telafisi güç hoşnutsuzluklar yaratmıştır Hele, Ordunun, talebelere karşı akılsızca kullanılması, işin vaha-metini artırmış Ordu mensuplarında huzursuzluk ve güvensizlik hisleri belirmiş, korkulan şey olmuş Ordu politikaya karıştırılmıştır Sayın Vekilim:
Bu ahval küçümsenecek, cebir ve şiddetle geçiştirilecek şeylerden değildir Memleket, Hükümet ve partinizin düştüğü bu müşkül vaziye¬ti kurtarmak için sük-frunetli, fakit ciddî ve cezri tedbirler almak lazım¬dır Bu tedbirler şunlar olmalıdır:
1) Cumhurbaşkanı istifa etmelidir Çünkü bütün fenalıkların bu zat¬tan geldiği hakkında memlekette umumî bir kanaat vardır
2) Kabinede iyi kabul edilmeyen ve suihalleri bütün memlekette ya¬yılmış bulunan zevat çıkartılmalı, yeni Kabine mutlak dürüst, makul, zorcu değil, adalet ve şefkat hissi taşıyan zevattan kurulmalıdır
3) İstanbul, Ankara valileri, emniyet müdürleri süratle değiştirilmelidir
4) Ankara Örfi İdare Kumandanı derhal değiştirilmelidir
5) Son çıkarılan ve tahkikat komisyonları ihdas eden kanun kaldırılmalıdır
Mevkuf gazeteciler af kanunu ile kısa zamanda tahliye edilmeli
7) Son hadiselerde tevkif edilen talebeler serbest bırakılmalı, ili müesseseleri yeniden faaliyete geçmelidir
8) Şimdiye kadar çıkarılan bütün antidemokratik kanunlar tedrici kaldırılmalıdır
9) Vatandaşın hürriyet ve eşit muamele hakkına mutlak surette ayet edilmelidir
10) Ordunun meseleleri sür'atle halledilmelidir
11) Din istismarcılığından vaz geçilmelidir
12) Suiistimaller oluyor mu, bilmiyorum Fakat, olduğu hakkını umumî bir kanaat mevcuttur ve milletin hükümete itimatsızlığına s bep olmaktadır Bu gibi kötülüklerin süratle bertaraf edilmesi lazımd
13) Müstesna zamanlar ve günler haricinde hükümet büyüklerin memleket gezilerinde sun'i büyük vatandaş toplulukları üe karşılanırı ları usulü terk edilmelidir
Muhterem Vekilim:
Bu yazdıklarım asla bir parti ve politika mülahaza ve tesiriyle yaz mamıştır Memleketin durumunun bu tedbirlerin alınmasın! zarurî ki dığına inandığım için arz edilmiştir,
Sizlerin vatanperverlik ve vicdanlannıza hitap ediyorum İyi düşi nünüz İyi yapınız Memlekette çok şeyler yaptığınız muhakkaktır F kat, bu asla kafi değildir Bu yapılan işleri müstemleke idarecileri de y, par, yapıyor ve yapmıştır Asıl mühim olan toplumun ruhunda yasan zevk ve azminin geliştirilmesi hak ve hürriyet aşkının kökleştirilmesi ı vatandaş idrakinin yüksek ve necip hislerle donatılmasıdır Olaylar l yolda olmadığınızı göstermektedir Talebelerin hürriyet duygusu i yaptıkları masumane tezahürata karşı kıtalar sevk edilmesi ve onlar desteği ile emniyet kuvvetlerinin ilim yuvalannın içine kadar girerek t lebeleri, profesörleri ile beraber coplarla ve kurşunlarla tedip etme dünyada görülmemiş feci bir şeydir Bu hengamede kız talebelerin yi rekler parçalayan çığlıklannın analar, babalar ve halk ruhunda onulma yaralar açacağım ve açtığım anlamak memleketin huzuru bakımında büyük bir hata ve hazin bir gaflet olduğuna kaniim
Bizim gençlerimizde hak, adalet ve hürriyet duygularının gelişim sinden ve kemalinden memnun olmamız lazım gelmez mi? Istikba hissiz, duygusuz, müstemleke ruhlu, yalnız maddeci bedbaht msanlaı mı bırakmak istiyoruz? 3
Sayın Vekilim:
Maruzatım muhakkak ki çok mühim ve hatta çok cüretkaranedir Fa¬kat memleket için Milletin selameti için, hükümet ve hatta partinizin kurtaniması için dikkate aunması, lazımdır ve hatta çok lazımdır Saygılarunla
KKK Orgeneral Cemal Gürsel
4 MAYIS- Turizm Bankası Kanunu kabul edildi
5 MAYIS- Ankara'da Kızılay'da "555 K" diye adlandırılan nümay41er oldu Olay yerinde; Cumhurreisi, Meclis Başkanı, Başbakan da bu¬lundu
6 MAYIS- Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü kanunu kabul edildi 6 MAYIS- Kara KK Org Cemal Gürsel görevinden izinli olarak ayrıldı Gürsel'in en küçük birliklere kadar ulaştırılan telsiz mesajı:
'Kara Kuvvetleri Komutanlığı'ndan izinli olarak ayrılıyorum Bütün arkadaşlanma veda ederim
Sizlere son sözlerim şu olacaktır: Her şeye rağmen ordunun ve taşı¬dığımız üniformanın şerefin! daima yüksek tütünüz Bu sıralarda mem¬lekette esen hırslı politika havasının zararlı tesirlerinden kendinizi ko-rumasını biliniz Ne pahasına olursa olsun, politikadan katiyen uzak ka¬lınız Bu sözlerim, şerefli ordunun, kudreti ve memleketin kaderi için hayati ehemmiyeti haizdir Bütün gayretiniz! memleket müdafaası için lazım olan kudretiniz! artırmağa ve onu en yüksek dereceye çıkarmağa hasrediniz Sizlere inanıyor, son erden büyük kumandana kadar cümle-nizi derin saygı ve sevgi hissi ile selamlıyorum'
KKK Orgeneral Cemal Gürsel
12 MAYIS- Türkiye-Hollanda Kültür Antlaşmağı imzalandı
13 MAYIS- Kütahya'da 1000 hatlık otomatik telefonu hizmete açıldı 13 MAYIS- Türkiye-Finlandiya Ticaret Antlaşması imzalandı
16 MAYIS- İzmir Trafo Merkezi açıldı
17 MAYIS- Türkiye-Amerika yardım antlaşması imzalandı
18 MAYIS- Demirköprü Baraj ve Hidro-elektrik Santralı hizmete açıldı
20 MAYIS- Hindistan Başbakanı Nehru Türkiye'yi ziyarete geldi
21 MAYIS- Harp Okulu öğrencileri Ankara'da, iktidar Partisi aleyhinde
sessiz bir yürüyüş yaptılar 25 MAYIS- TBMM'nin XI döneminin son birleşimi Başkan Vekili: Agah
Erozan, Ali Latif oğlu (İsparta), şükrü Esen (Kastamonu)'in önergele¬ri üzerine Meclis'in 20 Haziran 1960 tarihine kadar tatili kabul edil¬di Son birleşimdeki konuşmaların yayınlanması yasaklandı 27 MAYIS- 27 Mayıs ihtilali Türk Silahlı Kuvvetleri idareyi eline aldı
Sonradan '27 Mayıs İhtilali' olarak adlandırılacaktır 27 Mayıs 1960 sabahı rady darının düğmesini çeviren vatandaşlar, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin sesiyle karşılaştılar "Sevgili Vatandaşlar;
Bugün demokrasimizin içine düştüğü buhran ve son müessif hadise¬ler dolayısıyla kardeş kavgasına meydan vermemek maksadıyla Türk Silahlı Kuvvetleri, memleketin idaresini ele almıştır Bu harekata Silahlı Kuvvetlerimizin, partileri içine düştükleri uzlaşmaz durumdan kurtar¬mak ve partiler üstü tarafsız bir idarenin nezaret ve hekimliği altında en kısa zamanda adil ve serbest seçimler yaptırarak idareyi hangi tarafa mensup olursa olsun, seçimi kazananlara devir ve teslim etmek üzere girişmiş bulunmaktadır
Girişilmiş olan bu teşebbüs, hiçbir şahsa veya zümreye karşı değil¬dir îdaremiz, hiç kimse hakkında şahsiyata müteallik tecavüzkar bir fi-ile müsaade etmeyeceği gibi edilmesine de asla müsamaha etmeyecek¬tir
Kim olursa olsun ve hangi partiye mensup ulunursa bulunsun, ha vatandaş; kanunlar ve hukuk prensipleri esaslanna göre muamele göre¬cektir Bütün vatandaşların, partilerin üstünde aynı milletin, aynı soy¬dan gelmiş evlatları olduklarım hatırlayarak ve kin gütmeden birbirle¬rine karşı hürmetle ve anlayışla muamele etmeleri ıstıraplanimzm din-» mesi ve milli varlığımızın selameti için zaruri görülmektedir
Kabineye mensup şahsiyetlerin, Türk Silahlı Kuvvetleri'ne sığınma¬larım rica ederiz, şahsî emniyetleri kanunun teminatı altındadır
Müttefiklerimize, komşulanmıza ve bütün dünyaya hitap ediyoruz" Gayemiz, Birleşmiş Milletler Anayasasi'na ve insan hakları prensipleri-ne tamamiyle riayettir Büyük Atatürk'ün 'Yurtta sulh, cihanda sulh' prensibi bayrağımızdır "
Bütün ittifaklanmıza ve taahhütlerimize sadıkız NATO ve CEN-T0'ya inanıyoruz ve bağlıyız Düşüncemiz 'Yurtta sulh, cihanda sulh-, tur'
Meclis feshedildi Yeni anayasa ve demokratik müesseselerin kımıl-maşı hazırhğına başlanıldı Millî Birlik Komitesi Başkanı Org Cemal Gürsel, millete seslendi:
"Aziz Türk Milleti;
Bir aydan beri memlekette cereyan eden ve milleti sür'atle korkunç buhranlara sürükleyen hadiseleri biliyorsunuz Bu gidişin memleketi kanlı bir kardeş kavgasma da götürmekte olduğunu her akü basında va¬tandaşın takdir ettiğine kaniyim Dünya ahvali her gün biraz daha kö-tüye doğru giderken, hususî politika ihtirası yüzünden vatanımızın maddeten ve manen perişanlığa sürüklenmesi vicdan sahibi bütün va¬tandaşları dilhun etmektedir Bu hal nereye kadar gidecek? Bu feci akibete hissiz ve alakasız, seyirci mi kalmak lazım? İşte vatandaşlarım, bu ahvali ıstırap içinde aylardan beri düşündüm ve bu zevata çıkar yol¬ları gösterdim Fakat onlar kapıldıkları politika ihtirasının, şuurlanna verdiği bozukluk dolayısıyla dinlemediler ve 4i zorla yürütmek sevda-sına düştüler
Çıkarılan kanunlar, takip edilen hareketler Türk Milleti'ni zincire vurmak kasımda olduklarım gösteriyordu
Bu asırda böyle bir idarenin, böyle bir hareketin olabileceğim zannet¬mek Türk Milleti'ni hissiz bir sürü olarak kabul etmek demektir
Hayır vatandaşlar, Türk Milleti hissiz bir sürü değil, belki bir çoğu okuma yazma bilmez, fakat atavik bir intikalle daha çok okumuş yaz¬mış milletlerden daha çok fikri selime, aklı selime, vicdan ve vakara sa¬hiptir İşte bu düşünceler ve mülahazalarla bu feci gidişe son vermeye karar verdim ve devletin idaresine el koydum
Derhal bütün vatandaşlara şunu ifade etmek isterim ki, asla bir dik¬tatör olmak hevesinde değilim Bütün emelim bu memlekette temiz, dü¬rüst bir demokratik nizam kurmak ve devletin idaresin! milletin irade-sine terk etmektir Bana inanınız ve güveniniz Bütün milletin benimle beraber olduğuna inanıyorum Bazı menfaatperestler, midesini ve vicdanım paraya bağlamış olanlar bu hareketimize karşı teşebbüslerde bu-lunmaya yeltenebilirler Fakat onlara asla müsamaha edilmeyeceğim vatandaşlarıma temin ederim Kötü ruhlu olanlardan bile memleketin bu nazik anında, az olsun vicdanlarım harekete geçirerek çalışmalanmı-za yardım etmeseler bile, engel olmamalarım isteriz Tekrar bana gü-venmenizi, inanmanızı isterim ve sizleri sonsuz muhabbet ve saygıyla selamlıyorum
Millî Birlik Komitesi Başkanı
Org Cemal Gürsel
28 MAYIS- CelM Bayar istifa etti
28 MAYIS- Tarafsız kişilerden bir kabine kurulduğu 27 saydı tebliğ ile bildirildi Kabinede 3 asker ve 14 sivil yer aldı, Birinci MBK Hükümeti
Başbakan ve Milli SavBak : Org Cemal Gürsel Kamil Artus Şefik İnan Devlet Bakanı Devlet Bakanı Adliye Bakanı İçişleri Bakanı Dışişleri Bakanı Maliye Bakam MEğitim Bakam Bayındırlık Bakam Ticaret Bakanı Sağlık Bakanı Gümrük Bakam Tanm Bakanı Ulaştırma Bakam Çalışma Bakam Sanayi Bakanı Turizm Bakanı İmar ve İskan Bakanı Abdullah Gözübüyük Tümg Mİhsan Kızıloğlu Selim Sarper Ekrem Alican Prof Fehmi Yavuz Daniş Koper Cihat İren
Prof Nusret Karasu Fethi Aşkın Feridun Üstün Tuğg Sıtkı Ulay Prof Cahit Talaş Muhtar Uluer Zühtü Tarhan Orhan Kubat
28 MAYIS- Prof Siddık Sami Onar Başkanlığı'nda toplanan Profesörleri Kurulu '27 Mayıs'ın meşru olduğu hakkında rapor verdi
30 MAYIS- DP İçişleri Bakam Dr Namık Gedik, tutuklu bulunduğu Harp Okulu penceresinden atlayarak intihar etti
l HAZİRAN- İnönü, Ankara'da yeni dönemin ilk basın toplantısmı yap¬tı: ' Ordunun harekatından haberdar olmadığım' kesin olarak belirtti
12 HAZİRAN- Millî Birlik Komitesi'nin l saydı kanunu ile Anayasa'nın bazı maddeleri kaldınîdı ve bu suretle TBMM feshedildi TBMM'nül bütün hak ve yetkileri Geçici Anayasa gereğince Millî Birlik Komitesi'ne verildi Birliğin hukukî statüsü düşürülmesinden sonra kurulan i Millî Birlik Komitesi üyelerinin adları açıklandı:
Başkan : Orgeneral Cemal Gürsel;
Üyeler : Gülsoytrak, Suphi Acuner, Ekrem Kabibay, Orhan Akkoyunlu, Fazri Kaplan, Kadri Kaplan, Mustafa Karaman, Suphi Karan, Muzaffer Karavelioğlu, Kamil Koksal, Osman Köseoğlu, Münir Kuytak, Fikret Küçük, Sami Madanoğlu, Cemal Soyuyüce, Şefik Taşer, Dündar Tunçkanat, Haydar Türkeş, Alpaslan Ulay, Sıtka Yıldız, Ahmet Yurdakuler, Muzaffer 16 HAZİRAN- Yüksek Adalet Divanı mahkeme usulüne dair (3 sayılı) kanun kabul edildi
Aksoylu, Refet Ataklı, Mudp Baştuğ, İrfan Baykal, Rıfat Çelebi, Emanullah Er, Ahmet Erkanlı, Orhan Ersu, Vehbi Esin, Numan Okan, Sezai Özdağ, Muzaffer Ozdilek, Fahri Özgüneş, Mehmet Özgür, Selahattin Ozkaya Şükran Solmazer, İrfan
21 HAZİRAN- Milli Birlik Komitesi, Büyük Millet Meclisi binasında teş¬riî görevine başladı
22 HAZİRAN- Emekli Oramiral Fahri Korutürk, Türkiye'nin Moskova Büyükelçiliği'ne atandı
23 HAZİRAN- Köy Enstitüleri Kurucusu, eğitimci İsmail Hakkı Tonguç (Doğ: 1897) öldü
24 HAZİRAN- MB Komitesi üyeleri, büyük bir törenle yemin ettiler
30 HAZİRAN- Geçici Anayasa'nın 6 maddesine göre MB Komitesi ta-rafından seçilen l Başkan, 30 üyeden meydana gelen 'Yüksek Soruş¬turma Kurulu' toplandı
4 TEMMUZ- Siyasi partilerin ocak ve bucak merkezleri kapatıldı
12 TEMMUZ- Celal Bayar; vatana hıyanet suçundan Yüce Divan'a sevk
edildi (2 No'lu karar)
24 TEMMUZ- Basın Ahlak Yasası yürürlüğe girdi 29 TEMMUZ- Eski Başbakanlardan Hasan Saka (Doğ: 1886) öldü
2 AĞUSTOS- MB Komitesi; 5434 saydı TC Emekli Sandığı Kanununu ek ve geçici 42 saydı kanunu kabul etti Bu kanuna göre, orduda bo¬zulmuş olan piramit (küçük rütbeli ve büyük rütbeli subay dengesi) tekrar korunabdecekti
2 AĞUSTOS- Başkan Gürsel: 'Subaylar olayları unutup esas vazifeleri-
1960 151ne dönmeli' dedi
3 AĞUSTOS- 42 saydı kanun uyarınca bir kısım subay, amiral ve geraLİ emekliye sevk edildi (235 general ve amiral) Bu 41eme tabi ol
lar bilahare 'Eminsular' adıyla anılacaktır
12 AĞUSTOS- MB Komitesi'nin kabul ettiği (55 saydı) kanunla, Koıtenin çıkardığı kanunların geçici olmadığı açıklandı Kanundan '
cici' kelimesi kaldırddı
15 AĞUSTOS- Zürih ve Londra Antlaşmaları'na dayandarak Kıbrıs bağımsızlığı yürürlüğe girdi Gece saat 2400'te 45 dakika süren imza töreni yapddı Belgeleri, Cumhurbaşkanı Makarios, muav Dr Küçük ve Türkiye, İngdtere, Yunanistan konsoloslan imzala lar
16 AĞUSTOS- Anlaşma gereğince Kıbrıs'ta bulunacak Türk Alayı büyük tezahüratla Kıbrıs'a çıktı 82 yıl sonra Türk askerî Adaya tek
ayak basıyordu Türkiye'nin ilk Kıbrıs Büyükelçisi Emin Dırvana da yeni görevine başladı Kıbrıs bu suretle bağımsızlığına kavuşmuş oluyordu
17 AĞUSTOS- Türk Kültür Demeği, Başkan Gürsel'in açış konuşmasla açıldı
25 AĞUSTOS- Kabine'de dk değişiklik BM Komitesi 10 Bakanı görevinden affetti 2 MBK Hükümeti kuruldu
11 EYLÜL- MBK üyesi ve Ankara valisi Gen İrfan Baştuğ, İstanb) Ankara yolunda trafik kazasında öldü '
12 EYLÜL- Demirci ilçesinde büyük yangın
22 EYLÜL- Türkiye-Yugoslavya Veteriner Antlaşması imzalandı
24 EYLÜL- Yüksek Adalet Divanı kuruldu
26 EYLÜL- Celal Bayar, tutuklu bulunduğu Yassıada'da, bel kemerîy intihara teşebbüs etti ;
27 EYLÜL- Türkiye-Amerika Kredi Antlaşması imzalandı
29 EYLÜL- Demokrat Parti, Ankara 4 Asliye Mahkemesi kararıyla k patddı
30 EYLÜL- Devlet Planlama Teşkdatı kurulması hakkındaki (91 sayı) kanun kabul edildi |
7 EKİM- Salim Başol, Sehnan Yörük, Rıza Tunç, Abdullah Üner, Ha Tuzun, Hasan Gürsel, Mehmet Çokgüler, Vasfi Göksu, Ali Doğa Toran'dan kurulu Yüksek Adalet Divanı Ankara'dan ayrdarakH beliada'da kendileri için ayrdan otele yerleştiler
14 EKİM- Yassıada yargılamaları başladı (Bu süre içinde 203 otun)
1iyapıldı 529 sanık, 1063 tanık dinlendi Divan kararlanna göre: 15 ki¬şi ölüm cezası, 31 kişi müebbet hapis cezasına, 418 kişi çeşitli cezala-ra çarptırıldı 123 kişi beraat etti MB Komitesi 15 ölüm cezasından, 4'ünü onayladı Bayar'ın cezası müebbet hapse çevrildi, 3'ünü yerine getirdi 12'sinin cezasmı müebbet hapse çevirdi)
23 EKİM- Genel Nüfus Sayımı:
1927:13648270, 1935:16158018, 1940:17820950, 1945:18790174, 1950: 20947188, 1955: 24064763, 1960:27754820, 1965:31391421, 1970:35666549,
24 EKÎM- Savunma Sekreterlikleri Kanunu kabul edildi 27 EKİM- Üniversiteler öğretim üyelerinden bazılarının vazifelerinden affına ve bazılarının diğer fakülte ve yüksek okullara nakline dair (114 saydı) kanun kabul edildi Sonradan 147'ler olarak adlandırıla¬cak olan 147 öğretim üyesi (Profesör, doçent, asistan) görevlerinden affedildi
9 KASIM- 42 sayılı kanun gereğince emekliye ayrılan subaylardan istek¬lilerin öğretmenliğe alınması hakkında 125 sayılı kanun kabul edildi
14 KASIM-14 Millî Birlik Komitesi üyesinin görevlerinden affına dair '5434 saydı TC Emekli Sandığı kanununa ek 281960 gün ve 42 sayılı kanununa geçici bir madde eklenmesine dair (126 saydı) kanun kabul edddi
15 KASIM- MB Komitesi; Dışişleri Bakanlığı Kuruluşu hakkındaki 3312 sayıh kanunu (127) ek saydı kanunu kabul etti Bu kanuna göre, Dışişleri dış teşkilatında 14 müşavirlik kuruluyor ve komitedeki görevlerinden affedden 14 üye, en az iki yd yurda dönmemek kaydıyla bu müşavirliklere gönderiliyordu
Ondört'ler olarak adlandırılan Komite üyelerinin görev yerieri:
Alpaslan Türkeş Orhan Kabibay Orhan Erkanlı Münir Köseoğlu Mustafa Kaplan Muzaffer Karan Sefdc Soyuyüce Fazd Akkoyunlu Rıfat Baykal Dündar Taşer Numan Esin
Yenidelhi
Brüksel
Meksika
Stockholm
Lizbon
Oslo
Kopenhang
Kabd
Tel-Aviv
Rabat
Madrid
İrfan Solmazer Lahey
Muzaffer Özdağ Tokyo
Ahmet Er Libya
18 KASIM-113 sayılı Af Kanunu'nün bazı maddelerinin değiştirilmesi-ne ve bu kanuna bazı hükümler eklenmesine dair kanun kabul edüdi (ikinci Af)
22 KASIM-132 sayılı Türk Standartları Enstitüsü kuruluş kanunu kabul edildi
29 KASIM- Basın Kanunu'nun bazı maddelerini değiştiren (143 sayılı) kanun kabul edildi (İspat hakkını tanıyan kanun)
4 ARALIK- Başkan Gürsel'in geçirmekte olduğu hastalık arttı Amerika'dan gelen Harvard Üniversitesi profesörlerinden Raymond de Lacy, Türk hekimleriyle konsültasyon yaparak tedavi şeklim tespit ettiler
6 ARALIK- Türkiye-Amerika Kredi Antlaşması imzalandı
9 ARALIK- Türkiye-İngiltere Kredi Antlaşması imzalandı
13 ARALIK-1924 tarih ve 941 sayılı Teşkilatı Esasiye Kanunu'nun baa hükümlerinin kaldırılması ve bazı hükümlerinin değ4tirilmesi hak¬kındaki 12 Haziran 1960 tarihli ve l sayılı kanuna ek 'Kurucu Meclis Teşkili' hakkında (157) sayılı kanun kabul edildi
13 ARALIK- Temsilciler Meclisi Seçimi (No 158) kanunu kabul edildi
13 ARALIK- Devlet Personel Dairesi kurulması hakkında (No 160) kanun kabul edildi
14 ARALIK- İstanbul Boğazı'nda Peter Vereviz (Yugoslav) ile World Harmony (Yunan) adlı iki tanker çarpıştı İstanbul büyük bir tehlike atlattı
14 ARALIK- Türkiye ve 19 Batılı devlet arasmda iktisadî 4birliği ve kalkınma teşkilatı sözleşmesi imzalandı
19 ARALIK- İskenderun'da Atatürk Anıtı saldınya uğradı ,
26 ARALIK- Emekli Orgeneral Zeki Doğan'a vatanî hizmet tertibinden | aylık bağlanması hakkındaki (174 sayılı) kanun kabul edildi, j
27 ARALIK- Memurların tahsil müesseselerinde talebe olamayacaktan-1 na dair 4007 saydı kanun ile bu kanunun l maddesinin değiştirilme^ si hakkındaki 4214 saydı kanunun yürürlükten kaldırılması hakkın] daki (183 sayılı) kanun kabul edildi, 'm
30 ARALIK- CHP, aralannda Parti Genel Başkanı İnönü de bulunmak| üzere 49 Kurucu Meclis üyesi seçti

1961

2 OCAK- Kıbrıs'ta kuraklıktan zarar gören Türk çiftçisine yapılacak tohumluk buğday ve tohumluk arpa yardımı hakkındaki (199 sayılı) kanun kabul edildi
2 OCAK- TC Millî Birlik Komitesi'nce Temsilciler Meclisi'ne 18 üyenin seçildiği hakkında Millî Birlik Komitesi karan (No 35) yayınlandı:
Raif Aybar Yakup Kadri Karaosmanoğlu Adnan Başer Alp Kuran Remziye Batırbaygü Zekai Okan Fahri Belen Abdülkadir Okyay Nihat Reşat Belger Kagip Sanca Hakkı Kamil Beşe Necip San Rauf Gökçen Kemal Tamer Ferruh Güven Kemal Türkoğlu Münci Kapani Hıfzı Veldet Velidedeoğlu
3 OCAK- Ordu Yardımlaşma Kurumu Kanunu (sayı: 205) kabul edildi Aynı gün Basın İlan Kurumu kuruldu Bağımsız bir "Kürt devleti" kurmayı istemekle suçlanan 49 kişinin yargılanmasına Ankara'da başlandı
4 OCAK- Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet (sayı: 211) Kanunu 'nü kabul edildi
4 OCAK- Kabineyi kurma serbestisi için bütün bakanlar istifa ettiler Aynı gün Yıldız ve Müşfik Kenter1960-1961 sezonunun en başarılı sanatçıları seçildiler
5 OCAK- Gürsel, altı yeni bakan alarak yeni kabineyi kurdu
5 OCAK- Dumlupmar Zafer Abidesi'nin inşası hakkında (220 saydı) kanun kabul edildi
6 OCAK- Kurucu Meclis çalışmalara başladı Aynı gün Milli Birlik Komitesi,147 öğretim üyesinin üniversiteye dönmesi ile ilgili tasarıyı gündeminden çıkardı
8 OCAK- Ünlü güreşçi Yaşar Doğu öldü (doğ 1915)
10 OCAK- Basın mesleğinde çalışanlarla çalıştınlanlar arasındaki münasebetlerin tanzimi hakkındaki 5953 sayılı kanunun bazı maddelerinin değiştirilmesine ve bu kanuna bazı maddelerin eklenmesine dair (212 sayılı) kanun yürürlüğe girdi
14 OCAK- Memleketçi Cumhuriyet Partisi kuruldu
21 OCAK- Türkiye-Amerika Kredi Antlaşması imzalandı
7 ŞUBAT- Türkiye-Amerika uranyum Antlaşması imzalandı
11 ŞUBAT- Adalet Partisi, Cumhuriyetçi Meslekî Islahat Partisi, Çalış¬ma Partisi, Memleketçi Parti, Mutedil Liberal Parti, Türkiye İşçi Partisi kuruldu
13 ŞUBAT- Yeni Türkiye ve Düstur Partileri kuruldu
26 ŞUBAT- Eski Millî Eğitim Bakanlanndan öğretmen, yazar Hasan Ali Yücel (doğ: 1897) öldü
27 ŞUBAT- Kurtuluş Savaşı komutanlanndan Tümgeneral Selahattin Adil (Doğ: 1881) öldü
6 MART- İngiltere Kraliçesi Elizabeth yurdumuzu resmen ziyaret etti
8 MART- Konya Çarşısı yandı
23 MART- Ankara Hacettepe Çocuk Hastanesi yandı
28 MART- Anayasanın halkoyuna sunulması hakkındaki (283 sayılı) kanun kabul edildi
l NİSAN- Siyasî faaliyete izin verildi
6 NİSAN- Temsilciler Meclisi'nde; subay ve astsubayların oy kullanmaları kabul edildi
23 NİSAN- 23 Nisan 1920'de TBMM'nin açıldığı İttihat ve Terakki Fırkası için yapılmış olan binada 'Türkiye Büyük Millet Meclisi Müze-si' açıldı
26 NİSAN- Seçimlerin temel hükümleri ve seçmen kütükleri hakkındaki (298 sayılı) kanun kabul edildi
27 NİSAN- Türkiye-Sovyetler Birliği Demiryolu Nakliyat Antlaşması
imzalandı
30 NİSAN- İstanbul'da Kartal-Cevizli arasında büyük tren kazası
1 MAYIS- İzmit Kağıt Fabrikasi'nda yangm
5 MAYIS- Türkiye-Amerika Kredi Antlaşması
23 MAYIS- Muğla ve dolaylannda deprem
24 MAYIS- Cumhuriyet Senatosu üyelerinin seçimi hakkında (304 sayılı) kanun kabul edildi
24 MAYIS- Ankara ve İstanbul vüayetlerine şamil olmak üzere ilan edilmiş bulunan Sıkıyönetimin uzatılması hakkındaki Kurucu Meclis kararı yürürlüğe girdi
25 MAYIS- Milletvekili Seçimi Kanunu (sayı: 306) kabul edildi
27 MAYIS- TC Anayasası, Kurucu Meclis'te oylamaya katılan 262 üyenin 260 oyu ile kabul edildi
6 HAZİRAN- Türkiye-Almanya Kredi Antlaşması imzalandı
16 HAZİRAN- Yazar ve düşünür Peyami Safa (Doğ 1899) öldü
9 TEMMUZ- Anayasa'y a oy verme günü Kurucu Meclis'in seçtiği 21 kişilik Anayasa Komisyonu tarahndan hazırlanıp 971961'de halkoyuna sunulan Anayasa; oylamaya katılan 10238968 kişiden 6348715 oyla kabul edilmiş, 3935000 kişi (hayır oyu kullanmıştır Böylece katılma oranı yüzde: 75, Evet: 63'tür Halkın yüzde 65'i 'Evet', 35'i 'Hayır' oyu verdi
10 TEMMUZ- Millî Eğitim Bakanhğı'na bağlı olarak 'Din İşleri Genel Müdürlüğü' kuruldu
17 TEMMUZ- AnıtKabir projesini hazırlayan iki mimardan Prof Emin Onat (doğ 1908) öldü
21 TEMMUZ- Kurucu Meclis oybirliğiyle seçim tarihim 15 Ekim 1961 olarak tespit etti (Karar No 58)
7 AĞUSTOS- Şebinkarahisar'da büyük yangın
11 AĞUSTOS- Yassıada duruşmaları sona erdi
16 AĞUSTOS- Ankara ve İstanbul vilayetlerine şamil olmak üzere ilan edilmiş bulunan sıkıyönetimin uzatılması hakkında Kurucu Meclis'in (68 sayılı) kararı
24 AĞUSTOS-15 CHP Kurultayı Ankara'da toplandı
İnönü: 'Sabah erken kalkan babayiğitlerin Kurultayı basmalarım asla kabul etmiyorum,' dedi
3 EYLÜL- Başkan Gürsel'in başkanlığmda toplanan parti başkanlan, yapılacak milletvekili seçimlerinde; 27 Mayıs'ı zedelememek, "Eminsu" konusunu deşmemek, DP'yi methetmemek konusunda bir antlaşma imzaladılar
7 EYLÜL- Nedim Küçüközpulat'ın babası Abdülkerim Küçüközpulat ile annesi Fatma Adalet Küçüközpulat'a tazminat verilmesi hakkında (373 sayılı) kanun kabul edildi (28 Nisan 1960 tarihinde İstanbul Üniversitesi nümayişleri sırasında hayatını kaybettiğinden)

15 EYLÜL- Yüksek Adalet Divam'nca verilen ölüm cezalan hakkında Millî Birlik Komitesi Kararı
No 75, Yayın tarihi: 1691961, sayı: 10908
15 EYLÜL- Yassıada Yüksek Adalet Divanı kararlan açıklandı Saat:
1520 5 saat 20 dakika süren celsede, 15 sanık idama, 31'i müebbet hapse, 408'i çeşitli hapis cezalarım mahkum oldular 133 sanık da beraat etti
1) Ölüm cezasma çarptırılanlar: Celal Bayar, Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, Hasan Polatkan
Karar, Millî Birlik Komitesi'nin 1591961 gün ve 75 sayılı kararıyla onaylanmıştır Ancak, düşük Cumhurbaşkanı Celal Bayanın 65 yaşını bitirmiş olması dolayısıyla verilen ölüm cezası müebbet ağır hapse çevrilmiştir
2) Ölüm cezasma mahkum edilen; Refik Koraltan, Agah Erozan, İbrahim Kirazoğlu, Ahmet Hamdi Sancar, Nusret Kirişçioğlu, Bahadır
Dülger, İman Kalafat, Baha Akşit, Osman Kıvrakoğlu, Zeki Erataman ve Rüştü Erdelhun'ün cezalan, 1591961 gün ve 75 saydı kararla müebbet ağır hapse çevrilmiştir
16 EYLÜL- Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan hakkında verilen ölüm cezası İmralı Adaşı'nda yerine getirildi
17 EYLÜL- Adnan Menderes hakkında verilen ölüm cezası İmralı Adası'nda yerine getirildi
19 EYLÜL- Eski başbakanlardan Prof Şemsettin Günaltay (Doğ: 1883) öldü
l EKİM- İktisadî İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı Türkiye Teknik İşbirliği Temsilciliği kuruldu
15 EKİM- Genel seçimler 27 Mayıs İhtilali'nden sonra ilk seçim; Türk Silahlı Kuvvetleri verdiği sözü tuttu Katılma oranı yüzde 81
AP : 158 milletvekili 70 senatör CHP : 173 milletvekili 36 senatör CKMP : 54 milletvekili 16 senatör YTP : 65 milletvekili 28 senatör
25 EKİM- Türk Silahlı Kuvvetleri'nin gerçekleştirdiği ihtilalden 17 ay sonra, 2 Cumhuriyetin ilk Meclisi, Orgeneral Cemal Gürsel tarafından açıldı
26 EKİM- Orgeneral Cemal Gürsel; 607 oydan 434 oy ile Cumhurbaşkanı, Suat Hayri Ürgüplü, Senato; Fuat Sirmen, Meclis Başkanı seçildi¬ler
10 KASIM- İnönü, Kabineyi kurmakla görevlendirildi Gürsel: 'İçinde bulunduğumuz güç şartları çözümleyecek bir kişiye görev verdim,' dedi
20 KASIM- İnönü; CHP-AP Koalisyon kabinesini kurdu
2 ARALIK- Malatya Milletvekili İsmet İnönü'nün Başkanlığı altında kurulan kabine 4 red, 78 çekimsere karşı 269 oyla güven aldı
23 ARALIK- Başbakan İnönü konuştu: 'Af, Hükümet programına alınmıştır Bardağı taşıracak bir damla daha koyamayacağım Bu durumda herkesin bana yardım etmesi lazımdır Bardaklar doldurulmuştur Taşıramam Bir damla daha ilave edemem Dün söylediklerime bugün ilave edecek tek cümle yoktur Huzuru behemehal getireceğiz Bütün sınıfların huzur içinde yaşaması lazımdır'
24 ARALIK- Tevfik Fikret'in Eyüp'te bulunan mezarı, törenle Aşiyan'a nakledildi

1962

1 OCAK- DP Bayındırlık ve Müh" Eğitim Bakanlanndan Tevfik Heri (doğ: 1911) öldü Cenaze töreninde olaylar çıktı
7 OCAK- Fethiye'de büyük yangın
18 OCAK- Komisyon 147'lerin üniversiteye dönmelerim kabul etti
26 OCAK- General Sıtkı Ulay, tabiî senatörlükten çekildi
1 ŞUBAT- İnönü: 'Açık konuşacağım Bir yandan yann, bir ikinci ihtilalin olacağı rüzgarı, bir yandan 27 Mayıs'ın intikamı alınmaya çalışılıyor, havası estiriliyor Herkes her sabah gazetesini açtığında yeni bir endişe ile karşılaşıyor Bu yüzden vatandaşın siniri bozuluyor Hükümet yanınızdadır Hükümet kuvvetlidir ve sağlamdır Türki¬ye'de hiçbir maceraya yer yoktur ve olmayacaktır'
3 ŞUBAT- Eminsular 'Beyaz Kitap' yayınladı
5 ŞUBAT- VII Millî Eğitim şürası Millî Eğitim Bakanı Hilmi İncesu-lu'nun konuşmasıyla Ankara'da açıldı
8 ŞUBAT- Türkiye-Amerika Kredi Antlaşması imzalandı
14 ŞUBAT- Bayar, tedavi için Kayseri Cezaevinden Ankara'ya getirilerek Ankara Tıp Fakültesi'ne yatırıldı 1721962'de tekrar geriye döndü
18 ŞUBAT- İnönü'nün radyodan Türk Milleti'ne mesajı: 'Türk Silahlı Kuvvetleri'ne tecavüz mahiyetim taşıyan her davranışın kesin bir azimle karşısındayız Hiç kimse, hızla gelişmeye muhtaç olan bir milletin kaderi ile oynamaya mezun değildir'
22 ŞUBAT- Yirmi iki şubat Olayı Ankara'da Harp Okulu Komutanı Albay Talat Aydemir ve arkadaştan,
Hükümet darbesine teşebbüs ettiler Olay kısa saatler içinde bastırıldı Katılan subaylar emekliye sevk edildi
23 ŞUBAT- İnönü: 'Milletçe büyük bir badire atlattık Bugün dünyaya karşı, milletiyle, ordusu ile dev kuvvetinde bir Türkiye vardır,' dedi
5 MART- Anayasa Nizaminin millî güvenlik ve huzuru bozan bazı fiiller hakkında (38 sayılı) kanun kabul edildi
25 MART- EOKA'cılar Kıbrıs'ta iki camiye bomba attılar Bayraktar Camii minaresi harap oldu
26 MART- Basın kartları yönetmeliğim yürürlüğe koyan (6/334) sayılı Bakanlar Kurulu karan yayınlandı
12 NİSAN- Üniversite öğretim üyelerinden bazılarının diğer fakülte ve 1962 159yüksek okullara nakline dair 27101960 tarihli ve 114 sayılı kanunun bazı maddelerinin kaldırılması ve yeni hükümler eklenmesi hakkın¬da (43 saydı) kanun kabul edildi Bu suretle şurup giden ve 147'ler olarak adlandırılan konu halledildi
22 NİSAN- Anayasa Mahkemesi'nin kuruluşu ve yargılama usulleri hakkındaki (44 sayılı) kanun kabul edildi
22 NİSAN- Yüksek Hakimler Kurulu Kanunu (sayı: 45) kabul edildi
10 MAYIS- Asker kişiler tarafmdan 22-23 Şubat 1962 olayları dolayısıyla veya daha evvel bu olaylara esas teşkil edebilecek mahiyette işlenen fiil ve hareketler için ceza kovuşturulması yapılmaması hakkında (50 saydı) kanun kabul edildi (Bu suretle Talat Aydemir ve arkadaşları bu kez affedildiler)
22 MAYIS- CHP üe AP arasındaki 'Af tartışmağı sertleşti İlk kademenin, Ekim ayından önce çdonasmı isteyen AP Genel Başkanı Gümüş-pala'ya İnönü; 'Hükümet tebliği muvafakatiniz almarak yayınlan¬dı şimdi bundan haberiniz yokmuş gibi konuşuyorsunuz!' dedi
27 MAYIS- İstanbul'da Küçükçekmece'de atom reaktörü hizmete girdi
30 MAYIS- İnönü; AP'nin af üe ilgili tutumu üzerine istifa etti CHP-AP koalisyonu çekildi
2 HAZİRAN- İnönü, yeniden kabineyi kurmakla görevlendirildi Çok güç şartlar içinde koalisyon anlaşması imzalandı İkinci koalisyon kabinesi, 2561962'de 259 lehte, 134 aleyhte, 4 çekimser oy üe güven aldı
9 HAZİRAN- Türkiye-Sovyetler Birliği telli telefon antlaşması imzalandı
15 HAZİRAN- Millet Partisi kuruldu (Bir süre önce CKMP'den ayrılan Osman Bölükbaşı, kurdu CKMP'den ayrdan 29 milletvekili ve sena¬tör katddı
20 HAZİRAN- Türkiye-Almanya sermaye yatınmiannm karşılıklı olarak teşvik ve himayesi antlaşması imzalandı
21 HAZİRAN- Türkiye'de ilk defa devlet eliyle kurulan ve 1882 tarihin-1 den itibaren 'Umumî Kütüphane', 'Beyazıt Umumî Kütüphanesi', S 'Kütüphane-i Umumî' adlarıyla hizmet gören İstanbul'da Beyazıt Umumî Kütüphanesi'nin adı Komisyonun 2161962 gün ve 420-637 saydı kararıyla 'Devlet Kütüphanesi' olarak değiştirildi ve ihtiva ettiği koleksiyonları itibariyle 'Araştırma kütüphanesi' haline getirildi
26 HAZİRAN- Devlet bakardarmdan bir veya birkaçına 'Başbakan Yar-dımcdığı' verilebüeceği hakkındaki (55 saydı) kanun kabul edüdi
160 19628 HAZİRAN- Gülhane Askerî Tıp Akademisi, Ankara Tıp Fakültesi'n-den ayrıldı
16 TEMMUZ- Yüksek Planlama Kumlu kuruldu
17 TEMMUZ- Başbakanlıkta iktisadî işbirliği Komisyonu kuruldu
23 TEMMUZ- Türkiye-Amerika Kredi Antlaşması imzalandı
24 TEMMUZ- Türkiye, Müşterek Pazar'a ortak üye kabul edildi
6 AĞUSTOS- Birleşik Amerika Cumhurbaşkanı Yardımcısı Lindon B Johnson Türkiye'yi ziyaret etti (Bilahare Cumhurbaşkanı olmuştur)
26 AĞUSTOS- Demirci yangınında 139 ev yandı
27 AĞUSTOS- Amerika Barış Gönüllüleri Türkiye Bürosu kuruldu
3 EYLÜL- "Eminsular" Ankara'da miting yaptılar 5 EYLÜL- İğdır ve dolaylarında deprem
8 EYLÜL- Beş yıllık plan açıklandı
9 EYLÜL- Konya'da tarihî Aslanlı Kışla yandı
10 EYLÜL- Mecburî iskana tabi 55 Ağa'nın yerlerine dönmesi kabul
edildi
22 EYLÜL- Karabük Kok Fabrikası hizmete açıldı
1 EKİM- DP eski Bolu milletvekili, müebbet hapis, Reşat Akşemsettinoğlu Yunanistan'a sığındı
2 EKİM- Ankara'da nümayişler Başbakan İnönü konuştu: 'Esef verici hadiseler olmuştur Bunların büyük sorumluluğu hükümete aittir Fakat bunlar hükümetin icraatı değildir Görevimizi ifa etmeye mecburuz Emniyeti temin edeceğünize güveniyoruz Vatandaşlara ilan ediyorum ki, bu türlü tecavüzlerin hiçbir taydaşı yoktur Olaylara hakimim, hiçbir şey olmayacaktır'
11 EKİM- Müşterek beyanname yayınlandı '27 Mayıs Millî bir devrimdir
Büyük Meclis'in mensupları olan bizler, bir bütün halinde bu meşru temele yönelecek her tecavüzü birlikte karşılamaya azimli ve kararlıyız'
16 EKİM- Anayasi'yı ihlal suçundan Yüksek Adalet Divam'nca mahkum edilenlerin cezalarmın kısmen afh hakkındaki 78 sayılı kanun kabul edildi (258 tutukludan 7'si şartlı olarak tahliye edildi Kayseri Cezaevi'nde 57 Yassıada mahkumu kaldı)
23 EKÎM- Amerika; Sovyetlerin, Küba'yı bir nükleer üs haline getirilme-sini engellemek için adayı abluka etti Küba için konuşan Başbakan inönü; 'Buhranı Türkiye'ye sıçratmak için gayretler var' dedi
27 EKİM- İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi Ankara'ya geldi
1962 16129 EKİM- Ankara Şeker Fabrikası hizmete girdi
21 KASIM- TBMM; beş yıllık plam 219 kabul, 43 çekimser, 93 ret oyu üe kabul etti
22 KASIM- Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios Türkiye'yi resmen ziyaret etti
2 ARALIK- Adalet Partisi'nin Büyük Kongresi (1inci) Ankara'da toplandı Genel başkan Ragip Gümüşpala yeniden Genel Başkan Seçildi
3 ARALIK- Üst rütbeli 11 hava subayı görevinden alındı
7 ARALIK- CHP'de kaynaşma Gülek, Erim ve Avni Doğan partiden ihraç edildiler
14 ARALIK-16 CHP Kurultayı Ankara'da toplandı İsmet İnönü yeniden Genel Başkan seçildi
19 ARALIK- Milli Güvenlik Kurulu kuruldu

1963

3 OCAK- Kıbrıs'ta Türk belediyelerinin lağvı kararını, Ankara-Zürih-Londra antlaşmalanna aykırı bulan Hükümet, Makarios'a sert bir nota verdi
6 OCAK- Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Siirt'te zengin bir petrol damarı buldu
7 OCAK- Cibali Tütün Fabrikası'nda 3500 işçi yemek boykotu yaptı
20 OCAK- istanbul'da Sarıyer'de tarihî Kefeliköy Oteli yandı
24 OCAK- İstanbul'da yayınlanan Hürriyet gazetesinin 3 basın mensubu donarak görevleri basında öldüler (Abidin Behpur, Yüksel Kasapbaşı Yüksel Öztürk)
27 OCAK - Bakanlar Kurulu otomobil ve lüks eşya ithalini yasakladı
1 ŞUBAT- Ankara semalarmda çarpışan iki uçak şehre düşerek 87 vatandaşın kaybına sebep oldu
10 ŞUBAT- Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hürriyeti hakkındaki 171 sayılı kanun kabul edildi
21 ŞUBAT- Türkiye-Amerika uzun süreli zirai maddeler antlaşması imzalandı
23 ŞUBAT- Bazı suç ve cezaların affı hakkında (218 sayılı) kanun kabul edildi
12 MART- Adalet Bakanlığı, Celal Bayatın sağlık durumu ile ilgili olarak bir bildiri yayınladı
13 MART- İnönü'nün Bayar hakkındaki demeci: 'Bayar için Hükümet olarak bir şey düşünmek, yetkimiz dışında Mesele; sıhhî durumu, muayeneye arz edilmiş bir hükümlünün göreceği işlemdir'
19 MART- İlk Ordu Pazarı hizmete girdi
19 MART- İnönü'nün Ankara'da basın toplantısı Kendisine önceden iletilen 56 soruyu cevaplandırdı 'Hükümet zemin müsait olduğun162 1963da siyasi bir af çıkarmakta kararlıdır'
22 MART- Celal Bayar; Kayseri Cezaevi'nden geçici olarak tahliye edildi Basın mensuplarıyla konuştu
24 MART- Ankara'da gösteriler Gençler, 27 Mayıs'a karşı girişilen tahrikleri protesto ettiler
25 MART- Ankara, İstanbul ve yurdun çeşitli bölgelerinde nümayişler, 27 Mayıs'a karşı tutum kınanıyor
27 MART- Ankara'da Adalet Partisi Genel Merkezi tahrip edildi
28 MART- Celal Bayar, tekrar tutuklandı
6 NİSAN- Başbakan İnönü konuştu; 'Onbeş günlük olayların siyasf ha-yatımıza ne dersler öğrettiğini gelecekte göreceğiz, partilerin derlen¬me toplanmakta gayretlerinin ciddiyet derecesine bu devrede şahit olacağız'
9 NİSAN- Türkiye-Almanya Teknik Yardım Antlaşması imzalandı
11 NİSAN- Japon İmparatoru'nun kardeşi Prens Mikasa ve eşi Türkiye'ye geldi
11 NİSAN- 26 Mayıs öğleden sonra başlamak ve 27 Mayıs günü devam etmek üzere 'Hürriyet ve Anayasa Bayramı' (sayı: 221) kabul edildi
18 NİSAN- Denizaltı, dalgıç ve Kurbağa Adam tazminatı (223 saydı) kanun kabul edildi
21 NİSAN- 'Genç Kemalistler Ordusu' adlı bir örgüte bağlı beş subay tutuklandı
30 NİSAN- Türkiye Süt Endüstrisi Kanunu (sayı: 227) kabul edildi
10 MAYIS- Ankara'da Türk Devrim Diyanet Sitesi'nin temeli atıldı
20/21 MAYIS- Talat Aydemir'ın ikinci defa ihtilal teşebbüsü
21 MAYIS- Ankara-İstanbul-İzmir'de sıkıyönetim Başbakan İnönü Cumhuriyet Senatosu'nda 20/21 Mayıs gecesi olan olaylar hakkında açıklama yaptı: 'Türk Silahlı Kuvvetleri, Anayasayı milletle beraber her türlü tecavüzden koruyacaktır' dedi ve dakikalarca ayakta alkışlandı
3 HAZİRAN- Ankara'da 3 mahkeme kuruldu
7 HAZİRAN- İhtilal samklannın (103 kişi) Ankara-Mamak Askeri Mahkemesi'nde duruşmaları başladı
11 HAZİRAN- Kabine'den CKMP'li üç bakan (AYörük, MEte, CTKa-rasapan) çekildi
Birinci Dünya ve İstiklal savaşlanna 4tirak eden Vecihi Hürkuş'a vatanî hizmet tertibinden aylık bağlanmasına dair (249 sayılı) kanun kabul edildi
1963 163(Vecihi Hürkuş'un yurdumuzda sivil havacdığm kurulmasmda büyük emeği geçmiş, bir çok öğrenci yetiştirmiş» o yıllarda dahi çok basit kendi yapımı olan uçaklarla uçarak havacılık zevkini memlekete aşılamış bir pilottur)
13 HAZİRAN- 1459 Harp Okulu öğrencisinin duruşması Ankara'da başladı
25 HAZİRAN- Anayasa Mahkemesi, ilk duruşma ile görevine başladı
28 HAZİRAN- Komünist eğilimli oldukları gerekçesiyle 12 kişi tutuklandı
2 TEMMUZ- Turizm ve Tanıtma Bakanlığı Kanunu (sayı: 265) kabul edildi
11 TEMMUZ- ProfDr Tevfik Sağlam (doğ: 1882) öldü
14 TEMMUZ- Fransız Başbakanı George Pompidou Türkiye'ye geldi
15 TEMMUZ- Sendikalar Kanunu (sayı: 274) kabul edildi
15 TEMMUZ- Grev ve Lokavt Kanunu (sayı: 275) kabul edüdi
17 TEMMUZ- Şehir Tiyatrosu sanatçılarmdan Reşit Baran (doğ: 1910) öldü
17 TEMMUZ- Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu kurulması hakkında (278 saydı) kanun kabul edildi
18 TEMMUZ- Türkiye-Rusya arasında Telli-Telefon irtibatı kurulmasına ve mevcut radyo-telgraf servisine dair antlaşma (sayı: 292) onaylandı
27 TEMMUZ- Turizm ve Tanıtma Bakanlığı kuruldu
23 AĞUSTOS- Türkiye-Almanya Malî Yardım Antlaşması imzalandı
27 AĞUSTOS- İstanbul ili, Eyüp ilcesine bağlı Göztepe bucağmda Gaziosmanpaşa adıyla bir ilçe kurulması hakkında (309 sayılı) kanun kabul edildi
4 EYLÜL- Arhangelsk adlı bir Sovyet şilebi, sis yüzünden İstanbul'da Rumelihisarı rıhtımına bindirdi
5 EYLÜL- 20/21 Mayıs ihtilaline katılanlar için Mamak Askerî Mahkemesi karar verdi TAydemir, FGürcan, E Dinçer, İ Baş, C Kırca, O Deniz, A Güçal ölüm cezasına; 29'u da müebbet hapse mahkum oldular
11 EYLÜL- II No'lu Sıkıyönetim Mahkemesi'nde; 1493 Harp Okulu öğ- ;
rendsi suçsuz bulundu, 75 öğrenci mahkum oldu
12 EYLÜL- Türkiye Ortak Pazar'a girdi
14 EYLÜL- İsmet İnönü; yıllar boyu dargın bulundukları Atatürk'ün yaverierinden Kılıç Ali ile barıştı
17 EYLÜL- Millî Mücadele kahramanlanndan Telgrafçı Manastırlı Hamdi Efendi eşi Hasibe Martonaltı'ya vatanî hizmet tertibinden maaş bağlanması hakkında (330 sayılı) kanun kabul edildi (Hamdi Efendi; İstanbul'un işgalini Atatürk'e ilk haber veren kişidir Anadolu Kurtuluş Cephesi'ne büyük hizmetleri vardır)
18 EYLÜL- İstanbul'da deprem Çemberlitaş'ta Vezirhan'da çöküntü
29 EYLÜL- Sürgü Baraji'nın temeli atıldı
2 EKİM- Sivas Kongresi'ne seçilen Temsil Heyeti üyeleriyle Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin birinci döneminde bulunan üyelere vatanı hizmet tertibinden aylık bağlanması hakkındaki kanuna geçici bir madde eklenmesi hakkında (342 sayılı) kanun kabul edildi, (ilk kanun: 15121948 gün ve 5269 sayılıdır)
3 EKİM- Kurtuluş Savaşı komutanlarından Tümgeneral Refet Bele (Doğ: 1881) öldü
11 EKİM- Anayasa Mahkemesi, DP iktidarı zamanında çıkan CHP'ye ait malların hazineye intikali ile ilgili (6195 sayılı) kanunu iptal etti
15 EKİM- Türkiye-Amerika Kredi Antlaşması imzalandı
17 EKİM- Sıkıyönetim; 69'a karşı, 229 oyla İstanbul ve Ankara'da iki ay uzatıldı (Karar: 86, RG 11587)
26 EKİM- Askeri hakimler ve Askerî savcılar (Sayı: 357) kanunu kabul edildi
31 EKİM- 7 ölüm cezasından 4'ü onaylandı
17 KASIM- Mahallî seçimler yapıldı 42 ilde AP, 23 ilde CHP kazandı
20 KASIM- Kastamonu Seker Fabrikası hizmete girdi
23 KASIM- Birleşik Amerika Devlet Başkanı Kenndy öldürüldü
24 KASIM- Başbakan İnönü, Başkan Kennedy'nin cenaze töreninde bulunmak üzere Amerika'ya gitti
27 KASIM- Başbakan İnönü'nün Amerika'da bulunduğu sırada YTP Müşterek Grubu çekilme karan alınca, 2 Koalisyon çöktü
30 KASIM- Kıbrıs anayasasında değişiklik yapılması için Makarios Türk Hükümeti'ne muhtıra verdi
2 ARALIK- Başbakan inönü döndü Istifasını verdi 'Koalisyonun dağıldığı hakkındaki haberi, Amerika'da herkesle beraber duydum Durumu henüz etraflıca bilmiyorum Demokratik rejimlerde böyle hadiseler olacak Rejim, bu olayların içinden memleketi çıkarma ted¬birlerim bünyesinde taşır Hükümet buhramnın halledilmesine el¬birliğiyle çalışılmasın! tavsiye ederim'
2 ARALIK- Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon'da açıldı
2 ARALIK- Karadeniz Teknik Üniversitesi yeni binasının temeli atıldı
2 ARALIK- Türkiye-İsveç Kredi Antlaşması imzalandı
10 ARALIK- Türkiye-Avusturya Kredi Antlaşması imzalandı
11 ARALIK- Millî Güvenlik Kurulu kuruldu
14 ARALIK- inönü; Hükümet kurmakla 3 defa yeniden görevlendirildi
19 ARALIK- İstatistik Eğitim Merkezi kuruldu
21 Aralık- Kıbrıs'ta Türk toplumuna karşı girişilen sistemli saldırılar raz daha arttı Bu işi planlayanlar, Türkiye'deki her hükümet buhra mndan yararlanmakta gecikmiyorlar
23 ARALIK- Kıbrıs'ta üç Türk şehit edildi EOKA saldırışı devam yor
24 ARALIK- Türk Hava Kuvvetleri'ne bağlı jet uçakları Kıbrıs semalarında göründüler ve ilk ihtarı yaptılar
24 ARALIK- Başbakan İsmet İnönü, TBMM'inde Kıbrıs için konuştu:
"Bugün Türk uçaklar Kıbrıs'taki mücadele meydanlarına gitmişler, görünmüşler ve ilk ihtarı yapmışlardır
Biz her meselede, iç hayatımızda olduğu gibi dış münasebetlerde de kanun nizamma bağlı olan bir devlet ve milletiz Kanun nizamı haricinde bir muamele ve tecavüz yapmak isteyenlere karşı kuvvetimiz, İrademiz sarsılmaz bir surette tesiri gösterecektir
Milletimiz programımızla, hadiselerin her safhasından haberdar olacak ve bize desteğim, yardımım esirgemeyecektir Bu kanaatla vazifeye başlıyoruz
Saygılanmia"
24 ARALIK- Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) kanunu kabul edildi
25 ARALIK- İnönü, Bağımsızlarla yeni kabineyi kurdu
27 ARALIK- Yurdun çeşitli yerierinde Kıbrıs için mitingler Ankara'da İnönü, gençlere seslendi:
'Millî menfaatleri azim ve basiretle takip eden bir hükümet olduğum itimat ediniz, müsterih olunuz'
28 ARALIK- Kıbrıs'tan aralannda 2 kadın ve üç çocuğun da bulunduğu 23 yaralı uçakla Ankara'ya getirildi
29 ARALIK- İnönü; Kıbrıs'tan getirilen yaralı Türkleri hastanede ziyaret etti
30 ARALIK- Kıbrıs buhranı bütün şiddetiyle sürdürülüyor Başbakanla basın mensuptan arasında geçen konuşmalardan:
- 'Çizmenizi ne zaman giyeceksiniz?
- Çizmem yok, aklım var!

1964

4 OCAK- Hükümet güven aldı (Katılan: 405, evet: 225, hayır 175, l çekimser ve 4 boş oy) Hükümet buhranı 22 gün sürdü
İsmet inönü: Başbakan
Bakanlar:
İbrahim Saffet Omay
Malik Yolaç (Bağımsız)
Vefik Pirinççioğlu
Sedat Çumralı
Ilhami Sancar
Orhan Oztrak
Feridun Cemal Erkin
Ferit Melen
İbrahim Öktem
Arif Hikmet Onat
Kemal Demir
Fenni İstinyeli
Mehmet Yüceler (Bağımsız)
Turhan şahin
Ferit Alp İskender (Bağımsız)
Bülent Ecevit
Muammer Erten
Ali İhsan Göğüs
Celalettin Üzer
Lebip Yurdoğlu
Hüdai Oral
9 OCAK- İstiklal Savaşı'mn unutulmaz kadim, değerli romancı İstanbul Üniversitesi Profesörlerinden Halide Edip Adivar (doğ: 1884) öldü
13 OCAK- Türkiye-Amerika Kredi Antlaşması imzalandı
15 OCAK- Kıbrıs Konferansı Londra'da başladı
23 OCAK- Kıbrıs'ta EOKA saldırılan devam ediyor Bayraktar Camii yeniden bombalandı
31 OCAK- Londra Konferansı başarısız dağıldı
6 ŞUBAT- Kurtuluş Savaşı komutanlanndan Albay Şefik Aker (Doğ: 1877) öldü
12 ŞUBAT- Kıbrıs'ta kanlı çarpışmalar
13 ŞUBAT- Türkiye-Dünya Gıda Programı Antlaşması imzalandı
15 ŞUBAT- Londra'da toplanan Türkiye, Yunanistan ve İngiltere arası konferansın sonuç vermemesi üzerine İngiltere, Birleşmiş Milletlere başvurdu
21 ŞUBAT- Başbakan înönü'ye 'Mesut Suna' adlı bir kişi tarafından suikast yapıldı
25 ŞUBAT- İnönü; Kıbrıs saldırışı dolayısıyla Kruşçefe cevabi bir mesaj gönderdi
4 MART- Güvenlik Konseyi 'Beşli Planı' kabul etti Kibns'a üç ay idn milletlerarası barış kuvveti gönderilmesine karar verildi
12 MART- Devlet Yatırım Bankası hakkında (441 saydı) kanun kabul edildi (Bankanın sermayesi 1000000000)
12 MART- Kibns'a müdahale için garantör devletlere 48 saat mühlet verdik İnönü: 'Ültimatom verdim Bir reaksiyon göstermezse çıkarma yapacağım Sabrediyoruz'
13 MART- Türkiye-Danimarka Kredi Antlaşmağı imzalandı
16 MART- TBMM, Kibns'a gerektiğinde müdahalede bulunmak için 3, İnönü Hükümeti'ne izin verdi (495 üyeden 485'inin olumlu oyu île tam yetki verildi 4 çekimser)
31 MART- Türkiye-İngiltere Kredi Antlaşması imzalandı
31 MART- Türk Kadınlar Birliği tarafından Kız Teknik Öğretmen Okulu bahçesine Atatürk'ün valideleri Zübeyde Hanun'ın büstü dikildi,
7 NİSAN- Başbakan İnönü; Kıbrıs sorunu ile ilgili olarak Makarios'a mektup gönderdi Kibns'ta saldırılar devam ediyor
17 NİSAN- Cumhuriyet Senatosu üyeleri Seçim Kanunu'nun değ mesi hakkındaki (447 saydı) kanun kabul edildi
27 NİSAN- Ankara'da ikinci Çubuk Barajı hizmete açıldı
3 MAYIS- Hurşit Çayı üzerinde kurulacak hidroelektrik santralının temeli atıldı
5 MAYIS- TBMM'inde Kıbrıs politikası üzerine genel görüşme açıldı İnönü: 'Kıbrıss'taki Türkleri hür yaşatmak şeref görevimizdir Aksi bir hal çaresine bizi razı etmeye kimsenin gücü yetmeyecektir,' dedi
7 MAYIS- Kanun dışı yakalanan veya tutuklanan kimselere tazminat verilmesi hakkında (446 sayılı) kanun kabul edildi (Bu kanun ile Türk Karasuları 6 deniz miline çıkarıldı)
3 HAZİRAN- Kurtuluş Savaşı komutanlanndan Orgeneral M Orbay (Doğ: 1887) öldü
4 HAZİRAN- Türk Hükümeti'nin KIBRIS'a müdahale karan üzerine Amerika cumhurbaşkanmın muhtemel Sovyet müdahalesine ve yardımdan alınan silahların kullanılmasının kabul edilemeyeceğine dair (5 Haziran 1964) tarihli mektubu
Başkan Johnson'dan mektup var
Sayın Bay Başkan,
Türkiye Hükümetinin, Kıbrıs'ın bir kısmım askerî kuvvetle işgal etmek üzere müdahalede bulunmağa karar vermeyi tasarladığı hakkında Büyükelçi Hare vasıtasiyle sizden ve Dışişleri Bakanınızdan aldığım haber beni ciddî surette endişeye sevk etmektedir En dostane ve açık şekilde belirtmek isterim ki, geniş çapta neticeler doğurabilecek böyle bir hareketin Türkiye tarafından takip edilmesini, Hükümetinizin bizünle evvelden tam bir istişarede bulunmak hususundaki taahhüdü ile kabili telif addetmiyorum Büyükelçi Hare, görüşlerimi öğrenmek üzere kararlarınızI birkaç saat geciktirmiş olduğunuzu bana bildirdi
Yıllar boyunca Türkiye'yi en sağlam şekilde desteklediğini ispat etmiş olan Amerika gibi bir müttefikine, bu şekilde sonuçları olan tek taraflı bir kararla karşı karşıya bırakılmasının Hükümetiniz bakımmdan doğru olduğuna hakikaten inanıp inanmadığınızı sizden sorarım Binaenaleyh, böyle bir harekete girişmeden önce Birleşik Amerika Devletleri ile tam bir istişarede bulunmak sorumluluğunu kabul etmenizi özellikle rica etmek zorundayım
1960 tarihli Garanti Antlaşması uyarınca böyle bir müdahalenin caiz olduğu kanaatinde bulunduğunuz intibaındayım Bununla beraber, Türkiye'nin tasarladığı müdahalenin Garanti Antlaşması tarafından açıldıkla önlenen bir çözüm sureti olan bölüşmeyi gerçekleştirme gayesine matuf olacağı yolundaki anlayışımıza dikkatinizi çekmek zorundayım Ayrıca, söz konuşu Antlaşma teminatçı Devletler arasında istişareyi gerektirmektedir Birleşik Amerika, bu durumda, bütün istişare imkanlarmın hiç bir şekilde tüketilmediği ve dolayısıyla, tek taraflı harekete geçme hakkında da henüz kabili istimal olmadığı kanaatindedir
Diğer yönden Bay Başkan, NATO vecibelerine de dikkatinizi çekmek zorundayım Kibns'a vaki olacak Türk müdahalesinin, Türk-Yu-nan kuvvetleri arasmda silahlı bir çatışmaya sürükleneceği hususunda zihninizde en ufak bir tereddüt olmamalıdır Dışişleri Bakanı Rusk, La Haye'de yapılan son NATO Bakanlar Konseyi toplantısında Türkiye ile Yunanistan arasmda bir savaşın 'kelimenin tam anlamıyla düşünülemez' olarak telakki edilmesi gerektiğini beyan etmişti NATO'ya katılmak, esası icabı olarak, Nato memleketlerinin birbirleriyle savaş yapmayacaklarım kabul etmek demektir
Almanya ve Fransa, NATO'da müttefik olmakla yüz yıllık kin ve düşmanlıklarım gömmüşlerdir Aynı şeyin Yunanistan ve Türkiye'den de beklenmesi gerekir Ayrıca, Türkiye tarafından Kıbrıs'a yapılacak askerî bir müdahale Sovyetler Birliği'nin konuya doğrudan doğruya k-nşmasına yol açabilir NATO müttefiklerimizin tam rıza ve muvafakatları olmadan Türkiye'nin girişeceği bir hareket sonucunda ortaya çıkacak bir Sovyet müdahalesine karşı Türkiye'yi korumak mükellefiyetleri olup olmadığım müzakere etmek fırsatım bulmamış olduklarım takdir buyuracağımız kanaatindeyim
Diğer yönden Bay Başkan, bir Birleşmiş Milletler üyesi olan Türkiye'nin vecibeleri dolayısıyla de endişe duymaktayım Birleşmiş Mili ler, Ada'da barışı korumak için kuvvet temin etmiştir Bu kuvvetle görevi zor olmuştur Fakat, geçen son birkaç hafta içinde, Ada'daki şiddet hareketlerinin azaltılmasında tedrici bir şekilde muvaffak olmuşli dır Birleşmiş Milletler arabulucusu henüz işini bitirmemiştir Hiç şühem yok ki, Birleşmiş Milletler üyelerinin çoğunluğu Birleşmiş Milletler gayretlerini baltalayacak olan ve bu zor meseleye Birleşmiş Mille tarafından makul ve barışçı bir hal tarzı bulunmasına yardım edebile her hangi bir ümidi yıkacak olan Türkiye'nin tek yönlü hareketinde sert bir şekilde tepki gösterecektir
Aynı zamanda Bay Başkan, askerî yardım alanında Türkiye ve Birleşik Devletler arasında mevcut iki taraflı anlaşmaya dikkatiniz! çekmeki isterim Türkiye ile aramızda mevcut (Temmuz/1947) tarihli anlaşmanın IV'üncü maddesi mucibince, askeri yardımın, veriliş maksatlarından başka amaçlarla kullanılmaması için, hükümetinizin Birleşik De letler'in muvafakatim almaşı icap etmektedir
Hükümetiniz bu şartı tamamen anlamış bulunduğunu muhtelif ve lelerle Birleşik Devletlere bildirmiştir Mevcut şartlar tahtında Türki ye'nin Kıbrıs'a yapacağı bir müdahalede Amerika tarafından temin edilmiş olan askerî malzemenin kullamimasına Birleşik Devletler muvafakat edemeyeceğim size bütün sammüyetimle ifade etmek isterim
Tasarlanan Türk harekelinin fiili sonuçlarma gelince, böyle bir hareketin Kıbrıs Adası üzerinde on binlerce Kıbrıslı Türk'ün katledilme yol açabileceği keyfiyetine en dostane bir şekilde dikkatiniz! çekilmesi, infiali mucip olacak ve girişeceğiniz askerî hareketin, himaye etmeğe çalıştığınız kimselerin pek çoğunun toptan yok edilmesin! önlemeğe yeter derecede müessir olması imkansız olacaktır Birleşmiş Milletler Kuvvetleri'nin mevcudiyeti böyle bir faciayı önleyemez Sözlerimi pek fazla sert bulabilir ve bizim, Kıbrıs meselesinde Türkiye'nin ilgisine karşı bigane olduğumuzu düşünebilirsiniz, durumun böyle olmadığım size temin etmek isterim Gerek açık olarak, gerek özel olarak, Kıbrıslı Türklerin emniyetim sağlamakta ve Kıbrıs meselesinin nihaî çözüm yo-lunun konuyla doğrudan doğruya ilgili tarafların rızasına dayanması hususu üzerinde ısrar etmekte gayret gösterdik Amerika Birleşik Devletleri'nin, sizin lehinize yeter derecede faaliyet sarf etmediği hissini taşımanız mümkündür
Fakat herhalde bilirsiniz ki politikamız Atina'da en sert şekilde infiale yol açmış (bizim aleyhimizde orada nümayişler yapılmış) ve Amerika Birleşik Devletleri ile Başpiskopos Makarios arasında esaslı bir uzaklaşma husule getirmiştir Daha birkaç hafta evvel yaptığımız görüşme sırasında Dışişleri Bakanımıza da söylediğim gibi, Türkiye ile olan ilişkilerimize çok büyük bir değer veriyoruz Sizi, kendisiyle temel ortak menfaatlerimiz olan büyük bir müttefik telakki etmişizdir Sizin güvenlik ve refahınız Amerikan halkı için ciddî bir alaka mevzuu olagelmiş ve bu alakamız en pratik şekillerde ifadesini bulmuştur Siz ve biz, komünist dünyasının ihtiraslanna karşı koymak üzere birlikte dövüştük Bu dayanışma bizim için büyük bir mana taşımaktadır ve bunun, hükümetiniz ve halkınız için de aynı derecede bir mana taşıdığım ümit ederim Kibnsla ilgili olarak, Türk cemaatini tehlikeye maruz bırakacak herhangi bir çözüm yolunu desteklemeyi düşünmüyoruz Nihaî bir çözüm yolu bulmağa muvaffak olamadık, zira bunun dünyadaki en girift meselelerden biri olduğu aşikardır Fakat Türkiye ve Kıbrıslı Türkler'in menfaatleri konusunda ciddi şekilde alakadar olduğumuz ve alakadar olacağımız hususunda sizi temin etmek isterim
Nihayet Bay Başkan; en ciddi meseleyi, savaş mı? Barış mı? konusunu vazetmiş bulunuyoruz Bu konular Türkiye ve Birleşik Amerika arasındaki iki taraflı ilişkilerin çok ötesine giden meselelerdir Bunlar, sadece Türkiye ve Yunanistan arasında bir savaşı muhakkak olarak doğurmakla kalmayacak, fakat Kıbrıs'a tek taraflı bir müdahalenin doğuracağı, önceden kestirilemeyen sonuçlar nedeniyle, daha geniş çapta çatışmalara yol açabilecektir
Sizin, Türkiye Hükümeti'nin Başbakanı olarak sorumluluklarınız var, benim de Birleşik Amerika Başkanı olarak sorumluluklarım mevcuttur Bu sebeple en dostane şekilde size şunu bildirmek isterim ki, bizimle yeniden ve en geniş ölçüde istiare etmeksizin böyle bir harekete tevessül etmeyeceğinize dair bana teminat vermediğiniz takdirde konunun gizli tutulması hususunda Büyükelçi Hare'ye vaki talebmizi kabul edemeyecek ve NATO Konseyi ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin acele olarak toplantıya çağırılmasını istemek mecburiyetinde kalacağım Bu konuda hakkında sizinle şahsen görüşebilmemizin mümkün elmasım isterdim Mateessüf, mevcut anayasa kurallanmızın gereği olarak Birleşik Amerika'dan ayrılamamaktayım
Ayrıntılı görüşmeler için siz buraya gelebilirseniz bunu memnuniyetle karşılarım Genel banş ve Kıbrıs konusunun sağduyu ve barış yolu ile çözümlenmesi hususunda sizinle benim çok ağır bir sorumluluk taşımakta olduğumuzu hissediyorum Bu itibarla, aramızda en geniş ve en samimi istişarelerde bulununcaya kadar sizin ve meslektaşlannızrn tasarladığınız her türlü karan geri bırakmanızı bilhassa rica ederim
Hürmetlerimle Lyndon B Johnson

5 HAZİRAN- Adalet Partisi Genel Başkanı Ragip Gümüşpala (Doğ 1897) öldü
7 HAZİRAN- Senato kısmi seçimleri yapıldı (AP 31, CHP 19, Bağımsızlar 1 üyelik kazandılar)
9 HAZİRAN- Türkiye Başbakanı İsmet İnönü, Başkan Johnson'un mektubunu cevaplandırdı

Sayın Bay Başkan,
5 Haziran tarihli mesajınızı Büyükelçi Hare'nin delaletiyle almış bulunuyorum Kıbrıs'ta Garanti Antlaşması gereğince ferdî hareket haklanı kullanma kararım arzunuz veçhile talik ettik Mesajmıza hakim olduğunu buyurduğunuz açık kalplilik ve dostluk hislerine dayanarak, ben de size cevabımda durumu ve düşündüklerimizi tam bir samimiyetle açıklamaya çalışacağım
Bay Başkan,
Mesajınız gerek yazılış tarzı, gerek içindekiler bakımından Amerila ile ittifak münasebetlerinde daima ciddî bir dikkat göstermiş olan Türkiye gibi bir müttefikinize karşı hayal kmcı olmuş, ittifak münasebetlerine değinen muhtelif konularda önemli görüş ayrılıkları belirtilmiştir Gerek bu ayrılıkların, gerek mesajın genel havasınm sadece çok sıkışık bir zamanda acele toplanmış mu'talara dayanarak yapılmış iyi niyetli bir teşebbüsün telaşından doğmuş hususlardan ibaret olmasım yürekten dilerim
İlk önce Garanti Antlaşması icabı olarak Kibns'a bir askerî müdahale zarureti görüldüğü zamanın Birleşik Amerika ile istişare etmekte kusur ettiğimiz önemle belirtilmektedir 1963 sonundan beri Kıbrıs'ta askerî müdahale ihtiyacı, bu seferle beraber, dördüncü oluyor
Basından beri Amerika ile bu konuda istişare ettik 25 Aralık 1963'de ilk buhran patladığı vakit Garantör Devletlerle temas ettiğimizde, derhal Amerika'yı haberdar ettik ve Amerika bize bu konuda kendisinin bir taraf teşkil etmediği cevabım verdi Ondan sonra müdahale müzakeresini İngiltere ve Yunanistan ile yaptık ve bildiğiniz gibi, 26 Araük'ta İngiliz Komutası altında üçlü bir askerî idare kuruldu Londra Konferansi'nın ve İngiliz-Amerikan müşterek tekliflerinin Makarios'un tutumu yüzünden akamete uğraması ve Ada'da Türklere tecavüzlerin devamı dolayısıyla Şubat ayında çok buhranlı günler geçirdik ve durumun vahametinden Amerika'yı, Ankara'yı ziyaret etmiş olan Mr BaB vasıtasiyle haberdar ettik
İngiliz-Amerikan tekliflerinin reddi ile hasıl olan boşluk dolayısıyla adada nizamı tesis için müdahalenin zaruretim anlattık ve her an müdahale mecburiyetinde kalacağımızı size bildirdik Hatta sizden muayyen konular için teminatlar istedik Bunlara olumlu cevap verdiniz Bu-na rağmen bizden müdahale etmememizi istediniz ve Makarios'a Birleşmiş Milletler'de lüzumlu dersin verileceğim ve Türk hak ve menfaat-lerinin tamamiyle korunmasmı sağlayan bir plan hazırlandığım ifade ettiniz
Bu isteğinize uyduk; fakat Birleşmiş Milletler'de arzu edilen sonuç almamadı Üstelik, Güvenlik Konseyi'nin kurulmasına karar verdiği, Birleşmiş Milletler Kuvveti'nin kurulması bir konu halini aldı İşte üçüncü defa müdahale ihtiyacı, 4 Mart Güvenlik Konseyi karanndan sonra Birleşmiş Milletler Kuvvetleri'nin teşekkül edip etmeyeceği hakikaten tereddüt uyandırdığı günlerde, Kibns'taki tedhişçilerin cesareti artınca, tecavüzlerine karşı Türk cemaatim korumak için yeniden orta-ya çıktı Fakat Birleşmiş Milletler Kuvveti'nin en kısa zamanda teşkil edileceğim bize temin ederek Güvenlik Konseyi karanndan sonra mü¬dahale yapmamamızda ısrar ettiniz Teşebbüsümüzü tekrar tehir ede¬rek, Birleşmiş Milletler Kuvvetleri'nin görev almaşım bekledik

Sayın Başkan,
Kıbrıs'taki mezalim devrinin, bütün tedbirleri tesirsiz kılan hususi bir karakteri vardır Basından beri emniyeti korumak için yapılan müzakereler ve geçirilen muvakkat devirler, hepsi yalnız Makarios idaresi-nin tecavüzünü ve tahribatım artırmaya hizmet etmiştir
Son defa Kıbrıs hükümeti açıktan silahlanmaya başladı Birleşmiş Milletleri kendi zulmünü ve anayasa dışı idaresini takviye edecek yardımcı bir vasıta gibi farz etti Birleşmiş Milletler anayasa nizamım iade ve tecavüzleri durdurmak için salahiyetlerinin ve müdahale niyetleri-nin eksik olduğu aşikar bir gerçek halini almıştır Yunan hükümetüün Kıbrıs İdaresini nasıl teşvik ettiğini biliyorsunuz
Bu ahval içinde Kıbrıs'ta mezalimi durdurmak için bir müdahaleye mecbur olacağımızı Amerika'da sizin huzurunuzda konuşurken söyledik
La Haye'de Dişileri Bakanınıza böyle bir ihtimal için Amerika'nın bizi destekleyip desteklemeyeceğini sorduk Bir cevap vermediniz Kıbrıs'ta muhtelif vesilelerle müdahale girişiminden kaç defa, bu suretle vazgeçtiğin! hikaye etmiş olurum Her defasında sizi haberdar ettik ve sizin iyice bildiğiniz! tahmin ediyordum Birleşik Amerika'nın ittifak manzumesi içinde özel sorumluluğunu ve ittifak manzumesin! mütesa¬nit bir suretle yürütebilmesi için ona ayrıca dikkatli ve yardımcı olmak lazım geldiğin! takdir ettiğimizi yüksek derecede yetkili memurlannıza defaatle söylediğim! iyice hatırlarım
Görüyorsunuz ki, tek taraflı bir kararla karşı karşıya bırakmak istidadı bizde yoktur Bizim şikayetimiz, aylardan beri had bir surette ıstırabı içinde yaşadığımız bir meseleyi size anlatamamış olmamız ve Yunanistan'la iki müttefik arasında husule gelen hakla ve haksız durumda samimi ve ciddi bir vaziyet almamış olmamızdandır

Sayın Başkan,
Yine mesajınızda, Türkiye'nin tek basma harekete geçmeden önce, antlaşma hükümleri mucibince diğer teminatçı iki devletle istişare et¬mek vecibesini tebarüz ettiriyorsunuz Türkiye, bu vecibesin! tamamiyle müdriktir Altı aydan beri bu vecibenin gerektirdiklerim samimiyetle ' yerine getirdik Fakat, Kıbrıslı Rum sorumlulannın Milletlerarası antlaşmaları ayak altına almaları karşısında Türkiye'nin bu gidişe son ver¬me çarelerinin müştereken araştırılması için Yunanistan'a yaptığı teşebbüsleri bu devlet neticesiz bırakmakla kalmayıp, bilakis Kıbrıslı Rum sorumluların hukuk ve insanlık dışı hareketlerim savunmuş ve hatta onları teşvik etmiştir
Yunanistan hükümeti bizzat kendisi dahi, imzaladığı Milletlerarası antlaşmaların artık mer'iyette olmadığım resmen beyan eylemekten çe¬kinmediler Bu husustaki çeşitli örnekler zamanında Dişileri Bakanhğımıza yazılı ve sözlü olarak açıklaması ile birlikte bildirilmiştir
Teminatçı devletlerden İngiltere Hükümeti ile de devamlı istiare vecibemizi yerine getirdik Bir çok hallerde İngiltere Hükümeti ile birlikte Kıbrıs Hükümeti nezdinde, anayasa düzenini ihyaya matuf müşterek teşebbüslerde bulunduk Fakat maalesef bu teşebbüsler Kıbrıslı Rum sorumluların menfi tutumları yüzünden hiçbir sonuç vermedi
Görüyorsunuz ki Türkiye, diğer teminatçı iki devletle devamlı istişa¬re ve gerektiğinde müşterek hareket etmek imkanlarını ciddiyetle aramıştır Bu durumda, Türkiye'nin tek basma harekete geçmeden evvel diğer teminatçı iki devlet ile istişare etmek vecibesini yerine getirmediği iddia edilebilir mi? Türkiye'ye samimiyetle ve sadakatle yerine getirdiği istişare vecibesini hatırlatmaya lüzum hisseden Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti'nin, imzaladığı antlaşmalan reddeden Yunanistan'a, milletlerarası hukukun temeli olan 'pacta sunt servanda' kuralım uyması gerektiğini hatırlatması icabetmez mi? Daha 15 gün evvel bizzat Sayın Dış İşleri Bakanınız tarafmdan 'American Lavv institute' da yapılan konuşmada en açık bir şekilde 'bekanın temeli' olarak vasıflandırılan bu kaide bugün maalesef NATO müttefikimiz Yunanistan ve Kıbns'taki Rum sorumlular tarafmdan nice sayılmaktadır

Sayın Başkan
Mesajınızda zımnen belirttiğiniz gibi Garanti Antlaşmasi'nın 4'üncü maddesi hükümleri, üç teminatçı devlete, antlaşma ile ihdas edilen düzeni tekrar kurmak münhasır maksat ile, müştereken, bu mümkün olmadığı taktirde de, tek basma harekete geçmek hakkını vermektedir Garanti Antlaşması, bu anlayış bütün imza sahiplerince paylaşılarak imzalanmıştır Nitekim, Türkiye ve Yunanistan'ın o zamanki Dişileri Bakanları arasmda 19 Şubat 1959 tarihinde Londra'da imzalanmış olan 'Gentlemen Agreement' de bu müşterek anlayışın bir belgesidir
Diğer taraftan Birleşmiş Milletler teşkilatına Kıbrıs Cumhuriyeti, bütün milletlerarası taahhüt ve vecibeleri teşkilatın üyelerince bilinerek ve hiç bir itiraza uğramadan kabul edilmiştir Buna ilaveten, Kibns hakkın¬da 4 Mart 1964 tarihli karara müncer olan Güvenlik Konseyi müzakereleri sırasında, birçok temsilciler arasmda Amerika Birleşik Devletleri temsilcisi de bunu beyan eylemiştir
Mesajmızın, Türkiye'nin Kibns'a müdahalesinin Ada'yı taksim gayesi ile vuku bulacağı kanaatinde olduğunuza dair ifadelerini büyük bir hayret ve derin bir üzüntü ile karşıladım Hayretim, Türkiye'nin niyetleriyle ilgili olarak size temin edilen mu'talann defaatle tarafımızdan ilan edilmiş olan gerçeklerden nasıl bu kadar uzak kalabilmiş bulunma-sından doğmaktadır Üzüntümün sebebi ise, şimdiye kadar milletlerarası hukuka, taahhütlerine ve vecibelerine mutlak sadakatim ABD Hükümetinin yakmdan bildiği çeşitli ahvalde fiili delillerle ispat etmiş bulunan Türkiye'nin dış politikasının temelim teşkil eden bu prensipten aynlabileceğinin müttefik ABD Hükümetince düşünülebilmiş olmasıdır
Sizi en kesin ve açık bir surette temin etmek isterim ki, eğer Türkiye bir gün Kibns'a askerî müdahale zorunluluğunda bırakılırsa bu, tama-rniyle milletlerarası antlaşmaların hükümlerine uygun olarak yapılacaktır
Bu münasebetle Bay Başkan; karanmızın tehirinin tabiatıyla Garanti Antlaşması 4'üncü maddesinin Türkiye'ye verdiği haklara hiçbir suretle halel getirmediğim belirtmeme müsaade büyürünüz

Bay Başkan,
Mesajınızda NATO taahhütlerine temas ederek, NATO müttenklerinin birbirlerine karşı savaş açmamalarının NATO'nün ruhunu teşkil et-tiğini, Kibns'a bir Türk müdahalesinin Türk-Yunan silahlı kuvvetleri arasmda çarpışmalara yol açabileceğim ifade ediyorsunuz
Sözlerinizin birinci bölümü ile tam beraberlik halindeyim Fakat, NATO müttefiklerinin birbiriyle imzaladıktan milletlerarası antlaşma-lara yekdiğerinin ahdi haklanna, karşılıklı vecibelerine riayet mükellefiyetleri de, ittifakın aynı derecede hayatî önemde bir icabıdır Yekdiğerine karşı ahdi vecibelerim, taahhütlerim istediği zaman reddeden devletler arasmda bir ittifak tasavvur edilebilir mi?
Türkiye'nin milletlerarası antlaşmalarda tasrih edilmiş hak ve ved-belerme uygun olarak Kibns'a müdahalesi halinde bir Türk-Yunan sa-vaşmın çıkacağı hakkında izhar eylediğiniz endişeye gelince, Türkiye Kibns'a karşı 'askerî harekete' münhasıran antlaşmaların tasrih ettiği şartlar ve gayeler için tevessül edecektir Bu itibarla Sayın Dean Rusk'un gayet y erinde olarak 'gayn kabili tasavvur' tavsif ettiği Türk-Yunan sa¬vaşı ancak, Yunanistan'm Türkiye'ye tecavüz etmesi halinde olabilir Müdahale halinde bizim düşüncemiz, teminatçı devletler sıfatıyla Yu¬nanistan ve İngiltere'yi Kıbrıs'ta anayasa düzenim ihya amacıyla fiili işbirliğine davet etmektir Davetimize ve ahdi taahhütlerimize rağmen Yunanistan, Türkiye'ye tecavüz ederse, meydana gelecek sonuçların sorumluluğu Türkiye'ye atfedilebilir mi? Ümit etmek isterim ki, bu husus-lara Yunanistan hükümetüün dikkatini önemle çekmiş bulunuyorsunuz
Mesajmızm, Kıbrıs'ta girişilecek bir hareket sonucunda Sovyetlerin müdahalesine maruz kaldığı takdirde, NATO müttefiklerinin Türkiye'yi savunma yükümlülükleri konusunda tereddüt izhar eden kısmı, NATO ittifakının mahiyeti ve temel prensipleri bakımından aramızda büyük görüş farkı olduğunu intibamı vermektedir, itiraf edeyim ki, bu bizim için büyük bir teessür ve ciddi bir endişe kaynağı olmuştur NATO müttefiklerinin herhangi birine yapılacak tecavüz, tecavüz eden tarafından tabiatıyla daima haklı gösterilmeye çalışılacaktır NATO'nun bünyesi, mütecavizin iddialarına kapılacak kadar zayıfsa, tedaviye muhtaç demektir
Bizim anlayışımıza göre, Atlantik Antlaşması, üye devletlere, taarruza uğrayan üyeye derhal yardım etmek vecibesin! yüklemektedir Her üye devletin takdirine bırakılmış olan husus, bu yardımın sadece mahiyet ve ölçüsüdür Şayet diğer üyeler, Sovyet müdahalesine maruz kalan NATO üyesinin haklı olup olmadığı, müdahaleyi kendi davranışı ile tahrik edip etmediği gibi hususları tartışmaya kalkışırlar ve tartışma sonucuna göre yardım mükellefiyetleri olup olmadığının tespit cihetine giderlerse, NATO ittifakım temel direkleri sarsılmış ve anlamı kalmamış olur Yardım vecibesinin manası olabilmesi için, bu vecibenin maruz kılınan tecavüzle birlikte derhal doğması gerekir
Bunun içindir ki Kuzey Atlantik Antlaşmasi'nın 5'nci maddesi, bir üyeye karşı girişilen tecavüzü üye devletlere karşı girişilmiş addetmek ve lüzumlu görecekleri harekete hemen başlamak suretiyle kendilerine tecavüze uğrayan tarafa yardım etmek vecibesin! yüklemektedir
Bu münasebetle şu noktayı da belirtmekte fayda görüyorum: Kıb¬rıs'la ilgili antlaşmalar, değil 1963 Aralık ayı olaylannın patlak verme-sinden sonra, hatta Kıbrıs devletinin kurulmasından evvelki devreden de önce, daha Birleşmiş Milletler meselesi müzakere safhasında iken, bu müzakerelere paralel olarak NATO Konseyi'nin tasvibinden geçmiştir Hatırlanacağı üzere, adadaki durum ve Kıbrıs'ın statü bakımından ant¬laşmaların meşruiyete mesnet olmaya devam ettiği, bundan 3 hafta kadar evvel La Haye'de NATO Bakanlar Konseyi toplantısında da teslim edilmiştir Hal böyle iken taraflardan birinin aşikar surette adada hukuk
1964 177dışı hareketler neticesi bu antlaşmalar ihlal edilince, sanki mer'iy etten düşmüşler gibi, Türkiye'nin mezkur antlaşmaya dayanan haklarmdan ve vedbelerinden bilmezliğe gelme anlamı çıkmaktadır Yani, bu eğili-me göre, hadise çıkmadığı müddetçe antlaşmalar yürürlüktedir, aksi halde hükümden düşmüş sayılmaktadır Böyle bir hukukî anlayışm be-nimsenmesi gerektiğinde benimle birleşeceğinize ve Türkiye'nin hiçbir suretle indi addedilmeyecek bir hareketi dolayısıyla hasıl olacak durumda onun, NATO ittifakı çerçevesinde korunması hususunun bir şüphe konuşu olabileceği görüşüne katılmayacağınıza inanıyorum Aksi bir düşünce tarzı, yalnız hukuk mefhumunu ve Birleşmiş Milletler Yasasi'nın 51'inci maddesi hükümlerim red ve inkarla kalmaz
Mesajınızda, Türkiye'nin Birleşmiş Milletler üyesi sıfatıyla mükelle¬fiyetleri bakımmdan endişe izhar ediliyor Paylaşamadığım bu endişe¬nin esassız olduğunu söylersem, bilhassa şu sebeplere, eminim ki bana hak vereceksiniz;
Türkiye kuruluşundan beri Birleşmiş Milletler'in en sadık birkaç üyesi olmakla temayüz etmiştir Türk Milleti Birleşmiş Milletler Yasası prensiplerinin korunmasını da dökerek yerine getirmiş bir millettir Teşkilatın aksamadan çalışabilmesini teminen, malî imkanımızın en sıkışık olduğu zamanlarda dahi onu, manen olduğu gibi, maddeten de büyük fedakarlıklar pahasına desteklemekten geri kalmamıştır
Hükümetinim Birleşmiş Milletler'e bağlılığı ve ona gösterdiği itibar, son defa Garanti Antlaşmasi'nın kendisine tanıdığı sarih yetki ve imka-na rağmen Güvenlik Konseyi'nin 4 Mart 1964 tarihli kararım kabul et-mesi ve bu karara öncelik tanıması ile de meşhut olmaktadır Şayet Bir¬leşmiş Milletler, Ada'da mevdu vazife mesajınızda da kaydedildiği gibi, tedricen başarılı bir şekilde yürütülebilmiş olsa idi; bugün sizi ve be¬ni bu derece endişeye sevk eden bir durum tahassül etmezdi Halbuki Birleşmiş Milletler'in Ada'daki faaliyeti zulüm idaresini durdurama-, mistir Son birkaç hafta içinde nispi bir sükun görülmesi ancak Rumların yeni hazırlıklannın başlangıcıdır Kuşatılmış köyler devam ediyor, Birleşmiş Milletler'in Kuvvetleri, Türkleri teskin ederken, Rumların mahsullerim kaldırmalarım sağlıyorlar Türklerin mahsullerim kaldıra¬bilmeleri için Rumların sakin durmalarım temin etmiyor ve Rum tecavüzlerine seyirci kalıyorlar Hayati ehemmiyeti haiz olan bu teferruat yüksek ittilaınıza gelmeyebilir Ama biz, her gün bu faciaların hikayes içinde yaşıyoruz Güvenlik Konseyi 15 Haziran'da genel sekreterin raporuna ittilarassil edecektir Bu toplantıda, 4 Mart'ta hep beraber uğradığımız hezimetin yeni şekline uğrayıp uğramayacağımızdan ciddi olarak endişe etmekteyim Makarios 4 Mart toplantısından, antlaşmanm kendisi için mevcut olmadığı kanaatim kuvvetlendirmiş olarak çıkmış Birleşmiş Milletler Kuvvetleri'ni emri altına alarak idare etmeye başlamış, o zamandan beri rehinelerin idamı, kuşatılmış yerlerin devamı gibi olaylar artmıştır
Sayın Başkan,
Takip buyurduğunuz politikanın Yunanistan'da infial yaratmış olmasını bana karşı delil olarak gösteriyorsunuz Yunanistan, Kıbrıs me-selesinde antlaşmaları tamamıyla yok edinceye kadar her surette tesir etmeye çahşacak bir mizaçta ve yoldadır Biz, müttefiklerimize haklı da-valarımız için ıstıraplarımızı ve soydaşlarımızın içinde yaşadıkları trajedinin temini pek güç olan acılarım anlatamıyoruz İnfial nümayişlerin-den istifade aramamıza da mizacımız elverişli olmuyor Sizi temin ederim ıstırabımız derindir; haklı durumumuzu anlatamıyoruz ve sizin, meseleye layık olduğu önemi verip bu meselenin bünyesinde sakladığı tehlikeleri önlemek için bütün gayretiniz! ve otoritenizi kullanmanız lazım geldiğim kabul ettiremiyoruz Fransa ile Almanya arasındaki düşmanlığın bırakılması bir örnektir Fakat biz, bu imtihanı bütün Anadolu'yu yangın yerine çeviren mezalimden sonra Yunanlılar'la dostluk kurmak suretiyle 40 yıl evvel geniş ölçüde geçirmiş bir milletiz

Sayın Başkan,
Vazifelerim, haklarım bile bir millet olarak irtifak manzumesi içinde bulunuyoruz Kıbrıs davasının antlaşmalara riayet edilmek suretiyle halimden başka bir gaye takip etmiyoruz Yardımcı olursanız Amerikan milletinim tabiatında bulunan adalet hissini kudretli otoritenizle tatbik ettirirseniz meselenin çözümlenmesi mümkündür
Sayın Başkan,
Amerika Birleşik Devletleri'nin, Türkiye ile olan münasebetlerine atfettiği kıymeti belirten ifadeleriniz ve Türk milleti hakkındaki güzel sözleriniz için teşekkürlerimi sunarım Kıbrıs konuşu üzerinde sizinle görüşmek üzere Amerika'ya gitmekten bahtiyar olacağım 17 Hazi-ran'da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi toplanacaktır Bu arada NATO Genel Sekreteri Mr Dirk Stikker'in memleketimize ziyareti vuku bulacaktır Ayrıca arabulucu Mr Tuoioja da Genel Sekretere raporunu verecektir Bu inkişaflarla yeni bir vaziyet hasıl olabilir 20 Haziran'ı takip eden günlerde sizce uygun görülecek bir tarihte size mülaki olmak üzere seyahate çıkmam mümkün olacaktır
Kıbrıs meselesi hakkında tebellür etmiş düşünce ve tasavvurlarınız mevcut ise, bunları bana şimdiden bildirmeniz, Washington'a bunlar üzerinde imali fikre kadar hazırlıklı gitmem bakımmdan çok faydalı olacakta Bu mesajımı size göndermek üzere iken Mr GBail'un Ankara'ya vaki ziyaretinde kendisiyle yaptığımız açık, faydalı ve ümit verici görüşmelerden duyduğum memnuniyeti bu vesileyle belirtmek isterim
Saygılanmia İsmet İnönü

19 HAZİRAN- Başkan Johnson'un davetiyle Amerika'ya hareket etmeden evvel hükümetin Kıbrıs politikası ile ilgili olarak güven oyu isteyen İnönü, 396 milletvekilinden 200'ü müspet, 194 aleyhte ve 2 çekimser oy aldı '
19 HAZİRAN- Ankara ve İstanbul'da sıkıyönetim 1 ay daha uzatıldı
21 HAZİRAN- Başbakan İnönü; ABD Başkanı Johnson'un özel uçağı ile Amerika'ya hareket etti 'Meselenin üzerinde sarih bir hal sekline götüren görüşmelerin vuku bulması az muhtemeldir Henüz ciddi ve çetin çalışma devresinde bulunmaktayız'
22 HAZİRAN- Türkiye-İsviçre Kredi Antlaşması imzalandı
23 HAZİRAN- Talat Aydemir ve Fethi Gürcan haklarındaki ölüm cezasının yerine getirilmesine ve Osman Deniz ve Erol Dinçer hakların¬daki ölüm cezasının yerine getirilmemesine dair (480 sayılı) kanun kabul edildi
24 HAZİRAN- İnönü, Washington'dan aynlırken: 'Meselenin güçlüklerini saklamak istemiyoruz Fakat Amerikalılar'la birlikte dün vardığımız netice, bu güçlüklerin hallini kolaylaştıracakta Amerikalılar, iyi niyet sahibi olduklarını gösterdiler Şimdi sıra başkalarında Her halde biz, Türkiye olarak lüzumsuz güçlük çıkarmamak tutumumuzu devam ettireceğiz', 'Savaş tehlikesi devam ediyor', 'Enosisi kabul ederiz, şu şartla ki ada'nın bir kısmı Türkiye'ye bir kısmı Yunanistan'a verilsin'
25 HAZİRAN- İşçi Sigortalannın 435 yataklı Ankara Hastanesi hizmete açıldı
26 HAZİRAN- İngiliz Kemal namıyla maruf Ahmet Esat Tomruk'a vatanî hizmet tertibinde aylık bağlanmasına dair (487 saydı) kanun ka¬bul edildi (Çeşitli maceraları yayınlanmıştı)
27 HAZİRAN- Fethi Gürcan hakkındaki karar yerine getirildi
180 1964 TEMMUZ- İnönü, Washington dönüşü, Fransa'ya da uğrayarak Gene¬ral de Gaulle ile görüştü Türkiye'nin Kıbrıs politikasını anlattı 'Yakın ilgi' istedi
2 TEMMUZ- İnönü döndü Basın mensuplanna; 'İyi bir netice ile yurda geldim' dedi
2 TEMMUZ- Damga Vergisi Kanunu (488 sayılı) kabul edildi
2 TEMMUZ- Harçlar Kanunu (492 sayılı) kabul edüdi
3 TEMMUZ- Pakistan Cumhurbaşkanı Eyüp Han Türkiye'ye geldi
3 TEMMUZ- Türkiye-Lüksembourg Kredi Antlaşması imzalandı
5 TEMMUZ- 20/21 Mayıs ayaklanmasının başı Albay Talat Aydemir
hakkında verilen karar uygulandı 14 TEMMUZ- Türkiye Milletlerarası Kalkınma Birliği Kredi Antlaşması'na katıldı
16 TEMMUZ- Kıbrıs'ta Rumlar, St Hilarion (Gime) Kalesini zorlamaya başladılar Kıbrıs, Yavru Vatan yemden kana boyandı Ölüm-kalım savaşı başladı
16 TEMMUZ- Hamidiye kahramanı Kurtuluş Savaşı Bakanlar Kurulu ilk başbakanlanndan Rauf Orbay (doğ: 1881) öldü
17 TEMMUZ- Sosyal Sigortalar Kanunu (506 saydı) kabul edildi
17 TEMMUZ- Türkiye-Amerika pamuklu ihracatı antlaşması imzalandı
17 TEMMUZ- Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu (507 sayılı) kabul edildi
17 TEMMUZ- Tapulama Kanunu (509 sayılı) kabul edildi
20 TEMMUZ- İran Sahi Rıza Muhammed Şah ve Pakistan Cumhurbaşkanı Eyüp Han, Üçlü toplantıda bulunmak üzere Ankara'ya geldiler Üçlü görüşmeler başladı
7 AĞUSTOS- Türk Hava KuvveÜen'ne bağlı Jet Uçakları, Kıbrıs üzerinde ihtar uçuşu yaptı
8 AĞUSTOS- Kıbrıs'ta Rumlar genel hücuma geçince, Türk Hava Kuvvetleri'ne bağlı jet uçakları Kıbrıs üzerinde uçmaya ve askerî hedefleri bombalamaya başladı Bir uçağımız düştü ve pilotu Yzb Cengiz Topel şehit oldu
10 AĞUSTOS- Sovyetler Birliği Başkanı Nikita Kruşçef, Başbakan İnönü'ye mesaj göndererek itidal tavsiye etti
13 AĞUSTOS- Şehit pilot Yzb Cengiz Topel'in naşı Adana yolu ile Ankara'ya getirildi
21 AĞUSTOS- İstanbul'da Kuledibi'nde büyük yangın Mobilyacılar Çarşısı ile 15 apartman yandı
1964 18127 AĞUSTOS- Türkiye'de ilk Amerikan aleyhtarı gösteri Ankara'da Amerika'nın Kıbrıs konusunda Türkiye'yi devamlı surette fedakarlığa zorlaması nedeniyle yapıldı
28 AĞUSTOS- Ankara'da Amerikan aleyhtarı ikinci miting
29 AĞUSTOS- Ankara, İstanbul ve İzmir'de Kıbrıs konusunda büyük, yürüyüşler ve mitingler
30 AĞUSTOS- Hükümet; mitingler dolayısıyla izmir Fuarı'nı süresiz olarak kapattı
7 EYLÜL- Kibns-Erenköy'e helikopterle yiyecek gönderildi
15 EYLÜL- Türkiye-Almanya Teknik İşbirliği Antlaşması imzalandı
30 EYLÜL- Rusya ile Kıbrıs Cumhuriyeti arasında askerî yardım antlaşmaşı imzalandı
3 EKİM- Antalya Limani'nın temeli atıldı
4 EKİM- Oraç (Burdur) Baraji'nın temeli atıldı
5 EKİM- Türk Hükümeti, Kıbrıs'ta Rumların yarattığı tehlikeli durum dolayısıyla Birleşmiş Milletler'e başvurdu
6 EKİM- Marmara Bölgesi'nde şiddetli deprem
10 EKİM- Trabzon Çimento Fabrikasi'nın temeli atıldı
25 EKİM- Tatvan-Muş demiryolu hizmete açıldı
30 EKİM- Dışişleri Bakam Feridun Cemal Erkin, Sovyetlerin gönderdiği uçakla Moskova'ya gitti
30 EKİM- Sovyet Rusya, Kıbrıs'ta iki cemaatin mevcudiyetim kabul etti
5 KASIM- Türkiye-Rusya Kültür Antlaşması Moskova'da imzalandı
8 KASIM- Celal Bayar, alh ay süre ile serbest bırakıldı
12 KASIM- Silahlı Kuvvetler'in uyarışı
16 KASIM- Genelkurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Sunay, bazı politikacıların konuşmaları üzerine parti liderierine bir ikaz mektubu göndererek;
1) Memleketin iki hasım kampa itilmek istenildiğim,
2) Orduyu halkın karşısında gibi gösterilmeye çalışıldığım,
3) Komutan ve subayların bu durumdan hoşnutsuz bulunduklarım
belirterek, bunların kesin olarak önlenmesini istedi
18 KASIM- İstanbul'da Haüaoğlu'nda Yeni Askerî Levazım Okulu açıt-
di- :
22 KASIM- Başkan Gürsel'in başkanlığında toplanan liderler rejimin to-
runması hususunda anlaştılar 25 KASIM- Kurtuluş Savaşı komutanlanndan Korgeneral Nad Tınaz(doğ: 1882) öldü
27 KASIM- AP H Büyük Kongresi toplandı
29 KASIM- AP Kongresinde Süleyman Demirci 1072 (Bilgiç: 552, An-burnu: 39) oy alarak başkan seçildi
1ARALIK- Türkiye Ortak Pazar üyesi oldu
3 ARALIK- Genelkurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Suna/m bir kısım basm sahipleri ve politikacıları suçlayan demeci Kim dergisinde yayınlandı
9 ARALIK- Cumhurbaşkanı Gürsel'in, parti liderleriyle yaphğı toplanü ile ilgili bir bildiri yayınlandı: 'Siyasî partiler, inandığımız ve yaşatılmasında azimli olduğumuz demokratik rejimin vazgeçilmez unsurlarıdır Fakat tarihin hiç bir devrinde, hiç bir ülkede, siyasî partiler, kendilerine vücut veren anayasa rejiminin meşrutiyetinin istismar edilmesine müsaade etmedikleri gibi ve bundan daha vahim olarak, devletin beka ve güven müesseselerinin basında olan ordusuna dil uzatılmasım veya uzatılmış olduğu iddiasını müsamaha veya sükut ile karşılamamışlardır Böyle bir tutum, ancak, o memleketin karanlık günlere sürüklenmesinde ve temelinden yıkılmasmda menfaat umanların amaline hizmet edebilir Böyle bir ortamda, bu temel ihtilaf, devletin bütün müesseselerine ve milletin bütününe samimiyetle ve katiyetle itimat verecek bir şekilde hallolunmaktır'
16 ARALIK- Ankara'da Şehirlerarası Otobüs Terminali'nin temeli atıldı
18 ARALIK- Türkiye-Pakistan Ticaret Antlaşması imzalandı
20 ARALIK- Türkiye-Bulgaristan Millî Futbol maçı sırasında İstanbul'da Ali Sami Yen Stadi'mn parmakuklannın çökmesiyle 70 vatandaş yaralandı
23 ARALIK- Türkiye-Norveç Kredi Anüaşması imzalandı
24 ARALIK- Danıştay Kanunu (521 sayılı) kabul edildi
27 ARALIK- Çanakkale'de büyük sel
28 ARALIK- İzmir'de büyük sel
30 ARALIK- Türkiye-îngiltere Kredi Antlaşması imzaland

1965

4 OCAK- Sovyetler Birliği Yüksek şürası Heyeti Başkanı Podgomy başkanlığında bir Sovyet heyeti Türkiye'ye geldi
6 OCAK- Başkan Gürsel, Sovyet Rusya'ya davet edildi
10 OCAK-150 kişilik bir grup İstanbul'da TİP idaredlerinin toplantılarını basti
16 OCAK- Ege'de bir köyde gericiler gösteri yapmaya kalkışta
22 OCAK- Birleşik oy pusulası ile ilgili seçim kanunu kabul edildi
13 ŞUBAT- Seçimlerle ilgili kanunların bazı hükümlerinin değiştirilmesi hakkında (533 sayılı) kanun kabul edildi
13 ŞUBAT- 1965 yılı Bütçesi, 197'ye karşı 225 oy ile reddedildi inönü durum karşısında istifa etti
16 ŞUBAT- Başkan Gürsel; Suat Hayri Ürgüplü'yü Kabineyi kurma görevlendirdi
20 ŞUBAT- Ürgüplü Kabinesi açıklandı:
3 MART- Markalar Kanunu (551 sayılı) kabul edildi
4 MART- Ürgüplü Kabinesi güven oyu aldı (432 katılma, 231 güven 200 ret ve 1 çekimser oy)
Suat Hayri Ürgüplü Süleyman Demirci (AP) Şekip İnal (YTP) Mehmet Altınsoy (CKMP) Hüseyin Ataman (MP) İrfan Baran (CKMP) Hasan Dinçer (CKMP) Hakkı Akdoğan (MP) Hasan Işık (AP) İhsan Göksan (AP) Cihat Bilgehan (AP) Orhan Alp (MP) Macit Zeren (AP) Faruk Sükan (AP) Ahmet Topaloğlu (AP) Turan Kapanlı (YTP) Mithat San (YTP) İhsan Sabri Çağlayangil (AP) Ali Naili Erdem (AP) Mehmet Turgut Zekai Donnen (MP) Recai İskenderoğlu (YTP) Seyri Öztürk (CKMP)

12 MART- Kozlu'da kanlı grev olayları
13 MART- Kozlu'da işçiler işbaşı yaptı
19 MART- Merzifon'a bağlı Yeni Çeltek'te 'Yeni Çeltek îçletmesi' ocaklarında grizu patladı 69 işçi kurtarılamadı
24 MART- Tunus Cumhurbaşkanı Habib Burgiba Türkiye'ye geldi
31 MART- Birleşmiş Milletler tarafından Kıbrıs'a arabulucu olarak gönderilmiş olan Plaza'nın, Türk görüşü ve anlaşmalar aleyhine olan ra¬poru açıklandı
31 MART- Sağlık Eğitim Enstitüleri Kanunu (555 sayılı) kabul edildi
l NİSAN- Nüfus planlaması hakkında (557 sayılı) kanun kabul edildi
8 NİSAN- Anayasa'yı ihlal suçundan Yüksek Adalet Divam'nca mahkum edilenlerin cezalarmın kısmen affı hakkında 78 sayılı kanunun 2'nci maddesine bir fıkra eklenmeği hakkındaki (579 sayılı) kanun kabul edildi 8 NİSAN- Millî Prodüktivite Merkezi Kuruluş Kanunu (580 sayı) kabul edildi
23 NİSAN- Ege'de sel
23 NİSAN- İngiltere Başbakanlarmdan MacMillan İstanbul'a geldi
27 NİSAN- İç Anadolu'da kasırga ve hortum
11 MAYIS- NATO Dişileri Bakanları Londra toplantısmda; Türkiye ile Yunanistan arasında ikili görüşmelere dair tavsiyede bulundu
15 MAYIS- Ereğli Demir Çelik Fabrikaları Tesisleri hizmete açıldı
17 MAYIS- Sovyet Dışişleri Bakam Gromiko Ankara'ya geldi
21 MAYIS- Türkiye-Sovyetler görüşmeleri sona erdi
1 HAZİRAN- Atina'da Yunanistan ile ikili görüşmeler başladı
8 HAZİRAN- Devlet Personeli Sendikaları Kanunun (624 sayılı) kabul edildi
8 HAZİRAN- Özel Öğretim Kurumları Kanunu (625 saydı) kabul edildi
22 HAZİRAN- Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri hakkındaki (633 sayılı) kanun kabul edildi
23 HAZİRAN- Kat Mülkiyeti Kanunu (634 saydı) kabul edildi
6 TEMMUZ- Millî İstihbarat (MİT) Teşkilatı Kanunu (644 sayılı) kabul edildi
13 TEMMUZ- Siyasî Partiler Kanunu (648 saydı) kabul edildi
14 TEMMUZ- Toplum Zabıtası Kurulması hakkında (654 saydı) kanun kabul edildi
14 TEMMUZ- Türk Silahlı Kuvvetleri'nde 'piramit'i korumak amacıyla 40 general ve amiral emekliye sevk edildi
16 TEMMUZ- Aşdc Veysel'e vatani hizmet tertibinden aylık bağlanması hakkında (690 saydı) kanun kabul edildi
23 TEMMUZ- Devlet Personel Kanunu yürürlüğe girdi
23 TEMMUZ- Erzurum'da 'Atatürk ve Erzurum Kongresi' amfa açıldı

Erzurum Kongresi (23 Temmuz - 7 Ağustos 1919)
Kurtuluş Savaşı'nın basında Kongrenin aldığı kararlar çok önemlidir Kapanış konuşmasını yapan Atatürk şöyle konuşmuştur: ' Tarih, bu kongremizi şüphesiz ender ve büyük eser olarak kaydedecektir' Erzurum Kongresi'nin aldığı kararlar:
1- Milli sınırlar içinde bulunan yurt parçaları bir bütündür, birbirinden ayrılamaz
2- Her türlü yabancıların topraklanmıza girmesine ve işlerimize kanş-masına karşı ve Osmanlı hükümetinin dağılması halinde millet birlik olarak dayanacak ve kendini savunacaktır
3- Vatan ve istiklalin korunmasına ve güvenliğin sağlanmasına İstanbul Hükümetinin gücü yetmezse bu amaçla geçici bir hükümet kurulacaktır Bu hükümet üyeleri Millî Kongrece seçilecektir Kongre top¬lantı halinde değilse, bu seçimi temsil heyeti yapacaktır ?
4- Millî kuvvetleri amil ve millî iradeyi hakim kılmak esastır
5- Hıristiyan azmhkiara siyasî üstünlük ve sosyal nizamımızı bozacak imtiyazlar verilemez
6- Manda ve himaye kabul olunmaz
7- Millî Meclisin derhal toplanması ve hükümet işlerinin bu meclisin denetlemesiyle yürütülmesini sağlamak için çalışılacaktır
Kongre; 23 Temmuz günü, şimdiki yapı usta okulunun yerindeki okulun bir sınıfında toplandı

3 AĞUSTOS- Türkiye-Irak Ticaret Antlaşması imzalandı
9 AĞUSTOS- Başbakan Ürgüplü Sovyet Rusya'ya gitti
10 AĞUSTOS- Moskova'da Türk-Sovyet görüşmeleri başladı
11 AĞUSTOS- İstanbul-Hendek kara yolunda (Hendek Tatar Köy) trafik kazasında 25 yolcu, bir çarpışma sonucu asit içinde yanarak öldü
17 AĞUSTOS- Ürgüplü, Rusya'dan döndü 'Planımıza dahil olan bir çok tesislerimizi Rusya'dan sağlayacağız' dedi
9 EYLÜL- İran Başbakanı Abbas Hüveyda Türkiye'ye geldi Türk-İran görüşmeleri başladı
23 EYLÜL- İzmit'te bir tanker infilak etti 15 vatandaşmuz öldü
10 EKİM- Milletvekili seçimi:
Partiler Meclis Senato AP 240 79 CHP 134 48 CKMP 11 4 YTP 19 8 MP 31 2 TİP 14 -SDP - 1 Bağımsız l 40 Açık l 2
23 EKİM- Adalet Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel kabineyi kurmakla görevlendirildi

24 EKİM- Genel nüfus sayımı 1927:13648270,1935:16158018,1940:17820950 1945:18790174,1950: 20947188,1955: 24064763 1960:27754820,1965: 31351421,1970: 35666549
11 KASIM-1 Demirel Kabinesi; güven oyu aldı (Evet: 252, Hayır: 172, Çekimser: 10 boş: 2 oy)
Süleyman Demirel Cihat Bilgehan Ali Fuat Alişan Refet Sezgin Kamil Ocak Hasan Dinçer Ahmet Topaloğlu Faruk Sükan
ihsan Sabri Çağlayangil İhsan Gürsan Orhan Dengiz İ Ethem Erdinç Madt Zeren Edip Somunoğlu İbrahim Tekin Bahri Dağdaş Seyfi Öztürk Ali Naili Erdem Mehmet Turgut İbrahim Deriner Nihat Kürşat Haldun Menteşoğlu Sabit Osman Ava
1 ARALIK- Ereğli'de grizu patladı 9 işçimizi kaybettik
16 ARALIK- Kurtuluş Savaşı Adana Cephesi komutanlanndan! Tekelioğlu öldü
17 ARALIK- Birleşmiş Milletler Siyasî Komisyonu'nda, Makarios'u Kıbrıs hakkındaki tezi; 51 çekimser 47 aleyhimizde, 6 lehimizde oyla kabul edildi Amerika, Arnavutluk, Pakistan, İran, Libya Türkiye lehinde oy kullandı Rusya çekimser kaldı
Karar
1- Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nm eşit haklara sahip üyesi sıfatıyla Kıb¬rıs Cumhuriyeti, Birleşmiş Milletler Yasasına göre, hükümran ve ba¬ğımsız bir ülkedir ve bu ülkeye yabancı müdahalesi kabul edilemez
2- Bütün devletler Birleşmiş Milletler Yasası ve özellikle bu yasanın ikinci maddesinin l ve 4'üncü paragraflanna uyarak Kıbrıs Cumhu-riyetinin hükümranlık, birlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğime saygı göstenneye ve bu ülkeye herhangi bir müdahalede bulunmaktan imtina göstenneye davet edilir
3- Güvenlik Konseyi'nde 4 Mart 1964 tanhinde alınan karar gereğina bu ülkede arabuluculuk görevinin devam ettirilmesi tavsiye edilir
18 ARALIK- Birleşmiş Milletler'in Kibns'a müdahalede bulunulmaya-cağma dair kararım Türkiye kabul etmeyeceğim, Londra ve Zürih antlaşmalannm uygulanacağım kesin olarak ilan etti Birleşmiş Mil-letler'de bulunan delegeler de aleyhimizdeki karan ret ve salonu terk ettiler
18 ARALIK-12 aydır Kibns'taki 6000 kişilik barış gücünün komutanı olan Hintli Korgeneral Timaya, kalp sektesinden Kıbrıs'ta öldü
19 ARALIK- İnönü, Kıbrıs hakkındaki Birleşmiş Milletler kararım; 'Bu büyük bir siyasî basiretsizliktir' diye niteledi
20 ARALIK- Birleşmiş Milletler'in 'Kibns' konusunda almış olduğu ka ran protesto etmek amacıyla Yurdun çeşitli yerlerinde miting ve yürüyüşler düzenlendi Gençler Genelkurmay önünde:
'Ordu Kibns'a' diye bağırdılar
22 ARALIK- TBMM'inde Kıbrıs'la ilgili 'Genel konuşma' açılması kabri edildi
24 ARALIK- İstanbul'da Kağıthane'de Kayacam Tic ve Sanayi şt ait Şişe - Cam fabrikasmda infilakta 12 işçi öldü
26 ARALIK- Elazığ-Adana hattında, Günyazı İstasyonu civarında motorlu tren tümüyle dereye uçtu 3 ölü, 19 ağır yaralı
29 ARALIK- Kıbrıs konusunda açılan genel görüşme sona erdi Erim- 'Amerika, komünizmi önleyeceği zannıyla bu 15 bin Yunan aske¬rinin Ada'ya gitmesine, NATO silahlannm girmesine göz yummuştur Şubat, Mart ve Haziran 1964'de yapılan üç çıkarma teşebbüsü ciddi teşebbüslerdi ve üç teşebbüsün karşısma Amerika bütün gücüyle çıkmıştır'
Türkeş, eski ve yeni hükümetleri suçlayarak Kibns'a çıkarma istedi Çağlayangil: 'Geçmişi unutmak ve muhasebeyi, davayı çözümledikten sonraya bırakmak gerekir'
30 ARALIK- Kıbrıs'taki Birleşmiş Milletler arabulucusu görevinden istifa etti

1966

1 OCAK- Kat Mülkiyeti yürürlüğe girdi
4 OCAK- Batman-İskenderun petrol hatta açıldı
6 OCAK- Senatoda 'Kıbrıs' ile ilgili genel görüşme başladı
10 OCAK- İzlenecek Kıbrıs politikasının esaslan tespit edilmek üzere 11 büyükelçi Ankara'ya çağrıldı
13 OCAK- Senato'da; Kıbrıs buhranı sırasında Amerika Cumhurbaşkanı Johnson'un inönü'ye ve inönü'nün Başkana gönderdiği mektupların açıklamasında hükümetin serbest olduğu kararma varıldı
13 OCAK- Vefa Poyraz İstanbul Valiliği'ne atandı
16 OCAK- Johnson ve İnönü'nün mektupları kamuya açıklandı
18 OCAK- Af Kanunu tasansının kapsamım yetersiz bulan Ankara Cezaevi'nin 1000 hükümlüsünden büyük bir çoğunluk baş kaldırdı 3 ölü ve 18 yaralı
28 OCAK-1964 yılı Ağustos ayından beri Kıbrıs'ın Erenköy kesiminde kuşatma altında bulunan 504 Mücahit, Giresun yolcu gemisiyle İskenderun'a geldi
2 ŞUBAT- Başkan Cemal Gürsel, Johnson'un gönderdiği özel uçakla tedavi olmak üzere Amerika'ya gitti
2 ŞUBAT- Türkiye'nin en zengin adamlanndan Hacı Ömer Sabana (doğ: 1904) İstanbul'da öldü
5 ŞUBAT- Yunanistan'a; 'Kıbrıs'a, Türkiye'nin muvafakat etmeyeceği hiç bir çözüm yolu düşünülemeyeceğini belirten' sert bir nota verildi
7 ŞUBAT- Kurtuluş Savaşı komutanlanndan orgeneral Abdurrahman Nafiz Gürman (doğ 1882) ölü
8 ŞUBAT- Atina; Türkiye'yi NATO'ya şikayet etti
9 ŞUBAT- Başkan Gürsel'in durumu ağırlaşü Bir günde üç sağlık bülteni yayınlandı
12 ŞUBAT- Deniz Kuvvetleri için 'çıkarma gemisi" yapümasma hızla devam ediliyor Denizcilik Bankası tersanelerinde yapılan üç gemi denize indirildi
28 ŞUBAT- Bütçe onaylandı (Lehte: 273, aleyhte: 200, çekimser:
1 MART- İstanbul Boğazı'nda Dolmabahçe açıklannda çarpışan iki Sovyet tankerinden denize sızan ince mazotun alev almasıyla 'Yüzer Karaköy İskelesi" ve 'Kadıköy Vapuru' yandı
7 MART- Erzurum, Muş, Erzincan, Samsun ve Trabzon dolaylarmda deprem
11 MART- Genelkurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Sunay senatörlüğü, liderler tarafından kabul edildi 1431966 günü kontenjan sena-töriüğüne seçildi 1731966 günü and içti
15 MART- Genelkurmay Başkanlığı'na Orgeneral Cemal Tural atandı
18 MART- Türkiye-Mısır Arap Cumhuriyet Ticaret Antlaşması imzalandı
20 MART- İstanbul'da; Milli Talebe Birliği tarafından komünizmi tel'in ve uyarma mitingi yapıldı
21 MART- Başkan Gürsel için yeni bir şey yok Memlekete getirilmesi düşünülüyor
22 MART- Ahmet Tahtakılıç partisinden istifa etti Meclis'te 9 kişi kalan CKMP 'Grup olmak' hakkım kaybetti
25 MART- Amerika'da Walter Reed Hastanesi'nde 46 günden beri komada bulunan Gürsel, Ankara'ya getirildi
26 MART- Başbakanlığın isteği üzerine Gülhane Askeri Tıp Akademisi-'nde toplanan 37 kişilik 'Müşterek Sıhhi Kurul' iki rapor düzenledi 'Gürsel görevine devam edemez Vücut ölmüştür'
28 MART- Kontenjan Senatörü Cevdet Sunay Cumhurbaşkanı seçildi (Sunay: 461, Türkeş: 11, Boş: 47, aday olmayanlar: 8, katılanlar: 532)
29 MART- Tanınmış yazar, mimar Abdullah Ziya Kozanoğlu (Doğ:19061) öldü
7 NİSAN- İkili anlaşmalarla ilgili isteklerimiz;
1- Anlaşmaların tek metinde toplanması,
2- Amerikalı personelin durumunda değ4iklikler
3- Üslerdeki uçakların cephanesinde mutabakat Amerika'ya bildirildi 8 NİSAN- İzmir'de Atatürk Heykeline balta ile tecavüz edildi Bu saldı-
190 1966, n memlekette büyük tepki uyandırdı
9 NİSAN- Atatürk heykeline tecavüz dolayısıyla gençler, Ankara ve İs¬tanbul'da büyük bir miting ve yürüyüş düzenlediler
16 NİSAN- Atina'dan Kıbrıs için yazdı teminat istedik
19 NİSAN- CENTO Bakanları Ankara'da toplandı Gündemine Kıbrıs ve ikili anlaşmalar da alındı
20 NİSAN- Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri General Refet Ülgenalp gençleri uyardı:
"l- Gençlik teşekküllerinin bugünkü tutumlarım memleket haynna gidiş istikametinde görmüyorum
2- Biraz açık fikirlilik komünistlik, biraz muhafazakarlık ise gericilik Olmaz böyle şey
3- Bu memleketi sakallı keçiler ve keçi sakallılar kemiriyor, biri ormanları, diğeri cemiyetin bünyesini"
5 MAYIS- Türkiye'de ABD üsleriyle ilgili görüşmeler başladı
7 MAYIS- Parlamentp tarihinde ilk defa polis gece, TBMM'nde arama yaptı
18 MAYIS- Türk-Yunan, görüşmelerine yeniden başlandı
19 MAYIS- 19 Mayıs Spor ve Gençlik Bayramı büyük bir coşkunlukla
kutlandı 22 MAYIS- İnönü Kayseri'de konuştu: 'Sahte din simsarlanndan Allah bizi korusun Komünizm Türkiye'ye giremez'
1 HAZİRAN- Bitlis'te deprem
2 HAZİRAN- Kayseri'de TİP ilk merkezi tahrip edildi
5 HAZİRAN- 52 senatörlük için 23 il'de kısmi senato seçimi yapıldı (10:
35, CHP: 13, Milli Bakiyeden AP: 4, CHP: 5, diğer partiler bir senatörlük aldılar)
11 HAZİRAN- Genelkurmay Başkanı Orgeneral Tural, orduya bir genelge yayınladı 'Nurculuk tehlikesini birliklere anlatın'
12 HAZİRAN- Keban Baraji'mn temeli atıldı
Keban Hidroelektrik Santralı ve Barajı: Elazığ şehrinin 45 km kuzeydo-ğusunda, Fırat Nehri üzerinde ve aynı adı taşıyan köyün 4 km yakınındadır Kaya dolgu tipinde yapılmaktadır Barajın temelinden yüksekliği 205 metre, talvegten yüksekliği 163 metre, kret uzunluğu 1095 metre, dolgu hacmi 12830000 m3, ölü hacmi 143000000 m3, faydah hacmi 16000000 m3dir Buradan elde edilecek elektrik ener-jisi yılda 5 milyar 871 milyon kilovat saat olarak hesaplanmıştır
15 HAZİRAN- Yazar İzzet Melih Devrim (doğ: 1887) İstanbul'da öldü
1966 19120 HAZİRAN- Bir tatbikat sırasında 16 komando eri Botan Çaymda boğuldu
28 HAZİRAN- Tanınmış ilim ve politika adamlarımızdan Prof Fuat Köprülü (doğ: 1890) öldü:
3 TEMMUZ- Türk-Alman Dostluk Cemiyeti'nin Boğaz gezisinde gezi motoru battı 13 kayıp
7 TEMMUZ- Cumhurbaşkanı Sunay, Anayasa'nm 97'nci maddesinde yazılı sebeplere dayanarak Celal Bayar'ı affetti
12 TEMMUZ- Muş'un Varto üçesinde şiddetli deprem
3 AĞUSTOS- Bazı suç ve cezaların affı hakkında (780 saydı) kanun kabul edildi 981966'da Resmi Gazete'de yayınlandı 7 AĞUSTOS- Adana-Konya otobüsü bir yük treni ile çarpıştı 11 ölü, 22 yaralı
15 AĞUSTOS- Kurucu Meclis üyelerinden emekli general Zekai Okan (Doğ: 1895) öldü
17 AĞUSTOS- iki ülkeyi ilgilendiren konulan görüşmek üzere Bulgaristan Dışişleri Bakanı İvan Başev Türkiye'ye geldi
17 AĞUSTOS- NATO'ya bağlı olmayan 'Çekirdek Birlikler' kurulmaya başlandı -
19 AĞUSTOS- Erzurum, Muş, Bingöl, Hınıs, Varto'da şiddetli deprem
28 AĞUSTOS- Denizli'de motorlu tren-otobüs çarpıştı 25 ölü, 23 yaralı
30 AĞUSTOS- Suudi Arabistan Kralı Faysal îbni Abdülaziz al Suud yurdumuza geldi
31 AĞUSTOS- Danıştay kanuni uygulamayan Çorum Belediye Başkanını protesto amacıyla 'Ölüm yürüyüşü'ne çıkan ve 34 günde 716 kilometre yürüyen Çorumlu temizlik işçileri Istanbul'a eriştiler
8 EYLÜL- istanbul Boğazı'nda, Beykoz'un (Umuryeri) mevkiinde deniz kuvvetlerimize ait (AB-3) ve (AB-5) avcı botları infilak ederek battı
14 EYLÜL- Eski Başkan Cemal Gürsel vefat etti 1891966'da defnedildi (219 gün komada kaldı) Amerika'dan döndükten sonra tedavisi Ankara'da Askeri Tıp Akademisi'nde devam ediyordu ]
22 EYLÜL- Ankara'ya gelen Afganistan Başbakanı Muhammed Haşten Mayvandwal Ankara'ya geldi Hastalandı Bağırsak tıkanıklığından ameliyat oldu
24 EYLÜL- İnönü; İstanbul ü kongresinde 'Ortanın solu'nu açıkladı
24 EYLÜL- 83 yasma basan Muhalefet Lideri İsmet İnönü, Hilton'da şerefine verilen partide hayatmda ilk defa dans etti
192 1S5 EKİM- Başbakan Demirci Almus Barajmı işletmeye açtı
8 EKİM- İnönü, Ankara il kongresinde konuştu: 'CHP'nin aşm sola karşı olduğunu' söyledi
15 EKİM- Vatikan Büyükelçisin Devrim Hükümeti'nin ilk bakanlarmdan General Muharrem İhsan Kızıloğlu öldü
16 EKİM- İnönü'nün; ölüm kararlaruun önlenmesi için Cemal Gürsel'e yazdığı mektup açıklandı 'Ölüm kararlannm infazı milli menfaat-lere aykındır'
17 EKİM- CHP 18 Kurultay'ı Ankara'da toplandı İnönü; CHP sosyalist değildir ve olmayacaktır' dedi 929 oyla tekrar Genel Başkan seçildi
Gülek 230 oy aldı! 17 EKİM- Birlik Partisi Kuruldu
24 EKİM- Bülent Ecevit; CHP genel sekreteri seçildi (Lehte: 31 oy, boş:11 oy Kemal Satır'a l oy)
1 KASIM- Derince Araba Vapuru Çanakkale'de bir Sovyet şilebiyle çarpışarak battı Kayıplar
12 KASIM- Ankara'da; Türk-îş ve bazı öğrenci kuruluşları tarafmdan 'Amerika'yı tel'in' mitingi düzenlendi
13 KASIM- Adana'da halk Amerikan binalarım tahrip etti
18 KASIM- İstanbul Boğazı'nda; Romen Ploieski tankeri ile Bereket adlı balıkçı motoru çarpıştı 7 balıkçı boğuldu
30 KASIM- Genelkurmay Başkanı Orgeneral Tural; Savunma ve Enerji Bakanlıkları ile Milli Güvenlik Kurulu, Türk Petrolleri ve Ordu Yardımlaşma Kummuna birer mektup göndererek 'petrol boru hatta his-selerinin satalmasmı' istedi
2 ARALIK- Başbakan Demirel konuştu: 'Ordu, mektep ve camii rahat bırakın'
8 ARALIK- Erzurum Dumlu Bucağındaki 247 nci Piyade Alayı koğuşundaki benzin bidonunun patlaması sonunda 65 erimiz yanarak can verdi
14 ARALIK- Deniz kuvvetlerimiz muhtemel bir harekat için Akdeniz'e açıldı Kıbrıs'a silah sevkıyatım Güvenlik Konseyine getirdik Kıb-ris'a silah satan Çekoslovak hükümetim sert bir nota ile uyardık Çekler sevkıyatı durdurdu
19 ARALIK- Sovyetler Birliği Başbakanı Kesiğin Türkiye'yi resmen ziyaret etti
27 ARALIK- 28 Nisan olaylannın yıldönümünde Atatürk'ün Bursa konuşmasını bir bildiri halinde yayımlayan Ege Üniversitesi Fikir Kulübü'nün politikaya alet edildiği iddiasıyla Bornova Savcısının ye Hukuk Mahkemesinde açtığı dava sonuçlandı Mahkeme, Bursa konuşmasıyla Demeğin politikaya alet edilmediğine ve faaliyeti devamma karar verdi
28 ARALIK- İstanbul'da Ambarii Termik Santralı'nın birinci ünitesi hiz-mete açıldı
28 ARALIK- İstanbul'da; Türk Milli Talebe Pederasyonu'nda karşı tarafın mahkemeden tedbir karan almaşı dolayısıyla gençlerle polis çarpıştı