Cinayetler-Cezalar Ve Kısas Hükümleri-6

CİNAYETLER-CEZALAR VE KISAS HÜKÜMLERİ-6
ALPEREN GÜRBÜZER


SARHOŞLUK VE HIRSIZLIK
Az veya çok hamr(=şarap) denilen içkinin içilmesinden dolayı tatbiki gereken cezaya hadd-i hamr(hadi şurb) denir Hür erkek ve kadın hakkında seksen, köle hakkında da kırk celdedir
Müskirat; katı müskirat ve sıvı müskirat diye tasnif edilir Katı müskiratlar esrar, beng, afyon, vs Sıvı müskiratlar ise üzüm, hurma, buğday, arpa ve diğer meyvalardan oluşur yaş üzümden elde edilen müskiratlar da hamr, bazik müselles, munassef ve buhte diye adlandırılır Kuru üzümden elde edilenler ise Naki-ı zebib ve Nebizi zebibdir
Katı sarhoş edici şeyler bitki cinsinden sayılıp, bunlara mübah ilaç girdiğinden dolayı içerek sarhoş olanlar hakkında tazir cezası lazım gelirse de had icra edilemez
Yaş üzüm içkisi, hurma içkisi, kuru üzümün içkisi, bal, incir,buğday, arap içkileri kaynatılıp ağırlaştırılırlarsa da sarhoş edici hale gelmedikçe ve eğlence maksadıyla içilmedikçe mubahtır Fakat sarhoşluk verecek hale gelirse yasaktır, haddi gerektirir
Sarhoşluk veren maddenin azını içmek taziri gerektirip, sarhoşluk vermedikçe had uygulanmaz
Bir içkiye su karıştırıldığında su içkiden fazla ise sarhoşluk vermedikçe had gerektirmez Su içkiden az ise veya eşit ise sarhoşluk versin veya vermesin had gerektirir
İçki haddi hür erkek ve kadın için seksen değnek, köle için kırk celdedir Haddi gerektiren sarhoşluk ölçüsü; abuk sabuk konuşmak ve ağzından sarf ettiği lafları birbirine karıştırmakla anlaşılır
Sarhoşluk için en az iki adil erkek şahid gerekir Sarhoş için had cezasının tatbiki için akıl baliğ olması, Müslüman olması, dar’ül adilde olması ve sarhoşluk hükmünü bilmiş olmalı Muhtar(kendi iradesiyle) ve zaman aşımı olmamalıdır
Sarhoş edicilerden sayılmayıp da herhangi bir sıvı içmesinden dolayı her nasılsa sarhoş olan için had gerekmez İçki ve sarhoşluk isbatlandığında af ve müsamaha cari olmaz Çünkü bu hadler ilahi haklardandır
Şahitlerin şahitlikten vazgeçmesi veya şahitlerin şahitlik ehliyetini yitirmesi ile (mesala cinnet getirmesi, bunamak gibi) içki haddi düşer
Harze; malın saklandığı yer demek olup, Harze binefsihi ve hırz bigayrihi diye tasnif edilir Evler, dükkanlar, çuvallar, kasalar, sandıklar vs Harze binefsihi türündendir Mescidler, yollar , sahralar vsise Hırz bigayrihidir
Hırsızlık haddi için akıl – baliğ olması, konuşur olması, hırsızın malı çalınanın ortağı olmamaması, hırsız ile malı çalınan arasında akrabalık olmaması ve karı koca olmamalıdır
Ortağı mal çalarsa had gerekmez, tazir gerekir Birbirlerinin evlerine izinsiz girebilen(amca, baba,ana, kardeş,evlat vs) malı çalmış olsa dahi had gerekmez Çünkü akrabalık ilişkileri sözkonusudur Had uygulanırsa akrabalık ilişkileri kesilmiş olur ki, İslam buna müsaade etmez
Karı koca aralarında mal çalsa had gerekmez
Süt kardeşlerin aralarında yapacağı hırsızlıktan dolayı İmamı Azam’a göre had icab eder Fakat süt annenin malını çalmaktan dolayı İmam Yusuf’a göre had icra edilemez
Altın, gümüş, bakır, kalay, inci, cevher vs gibi mutlak mallar, insanların zengin olmak için sakladığı mallardır
Çalınan mala ait şartlar;
- Mutlak mal olması gerekir (demir,baır, altın vs),
-Darül İslamda olmalıdır,
-Çalınan şey haddi gerektiren şeylerden olmalı, çalınan şey en az nisap miktarında olmalı,
-Çalınan şey mutlak korumuş olması gerekir,
-Çalınan yer izinsiz giremiyeceği yer olmalı, çalma olayında gizlilik şarttır
-Çalına malına süratle bozulur cinsten olmamalı
Harbinin malı masum değildir Mültecinin de malı geçici olarak masum olsa da esasen harbi olduğundan malında mübahlık şüphesi vardır
Hakkında hırsızlık hadi icra edilmiş bir hırsızın çalmış olduğu malı diğer bir hırsız çalarsa bu ikinci hırsız hakkında had gerekmez Çünkü mal sahibini masumiyeti düşmüştü
Bir hırsız çaldığı maldan dolayı had icra edilip tekrar o malı çaldıysa yeniden had uygulanmaz Fakat çaldığı mal değişikliğe uğradıysa(örneğin iplik iken dokuma haline geldiyse) had gerekir Çünkü malın masumiyeti düşmüş, bir ismetlik kazanmıştır
Taze etler, tuzlu balıklar, sütler, av hayvanların kuşları gibi süratle bozulan şeyler cinsinden yiyilmek üzere hazırlanmış yemekleri çalmakla had gerekmez
Ayrı ayrı evlerden çaldıkları mal nisap miktarına ulaşsa da had gerekmez Çünkü toplumca nisap sözkonusu olsa da her biri nisap miktarına ulaşmamıştırSebebi ayrı ayrı evler olması dolayısıyladır Fakat bir ev içinde binden fazla kişilere ait olan yerde nisap miktarı mal çalarsa had gerekir Çünkü burda kişiye değil korunduğu yere bakılır Korunmayan malı çalmak haddi gerektirmez Mer’ada başında koyun çobanı da olsa çalmakla had gerekmez Çünkü bu hayvanların Mer’aya korunmak için değil otlatılmak için koyulmuştur Fakat ağıllarda, ahırlarda çalınırsa had lazım gelir
Bir kişi izinli olduğu herhangi girip çıktığı yerden, isterse o mal sahibinin başı altında bulunmuş olsun çaldığı maldan dolayı had gerekmez Fakat izin verilmediği vakte(geceleyin) çalarsa had gerekir
Bir kimse çaldığı malı elde ettiği halde veya dışarı atıp daha kendisi dışarı çıkmadan yakalanırsa had gerekmez
Bir kimse evin duvarını delip elini uzatarak bazı şeyleri çalsa had gerekmez Çünkü vücudu dışarıdadır
Geceleyin yapılacak hırsızlıkta başlangıçta gizlilik şart, sonuçta şart değildir Gündüzün ise hem başlangıçta hem de sonuçta gizlilik şarttır Geceleyin sahibinin gözü önünde, izinsiz çaldığı maldan dolayı had gerekir Çünkü her ne kadar sahibinden gizli olarak mal alınmamış olsa da halktan gizli olarak almıştır Gündüzün sahibinin gözü önünde yaparsa had gerekmez Çünkü dışarıda yardım isteme imkanı vardır
Bir kimse borçlusundan alacağı meblağa denk aynı cinsten malını çalarsa had gerekmez Fakat başka cinsten çalarsa had gerekir
Hırsızlığın isbatı ve haddin olması için;
Hırsızın bizzat itiraf etmesiyle, en az iki mükellef şahitle, şahitler adil erkek ve çalınan malın, zaman aşımına uğramaması gerekir
İmamı Azam ve İmam Muhammed’e göre itiraf bir kez yeterli İmam Yusuf’a göre iki defa farklı meclisde itiraf etmesi gerekir Zorlayıcı itiraf geçerli değildir
Hırsız dava açma hakkına sahip değildir Çünkü onun eli mülk eli değildir
Hırsızlık hadisesi sabit olunca hırsız hakkında organ kesme cezası verilir Şöyle ki sağ bileği kesilir, tekrar yaparsa sol ayağı mafsallardan kesilir, tekrar yaparsa artık hiçbir azası kesilmez belki haps edilir
Bir hırsız müteaddid defalar çaldığı maldan dolayı hakkında açılan dava sonucu mahkemece usulen bir eli kesilirse bütün o hırsızlıklara karşı bir ceza olmuş olur Artık bir başka uzvu kesilemez
Hırsızlık haddini uygulamaya yetkili, veliyyül emir ya da izinli olan hakimlerdir
Tutuklu bir hırsızı veliyyül emrinden habersiz sağ elini kesen kişi kısas gerekmese de tedibi hak eder
Hırsızın itirafında dönmesiyle, mal sahibinin hırsızın itirafını tekzib etmesiyle, mal sahibinin şahitlerin şahitliklerini tekzib etmesi durumlarında hırsızlık haddi düşer
Yolcuların mallarını gizlice kaçıranlar yol kesici sayılmazlar Alalede hırsız sayılırlar
Yol kesene(muharip) kat-ı tarik, hadisenin cerayan ettiği yere maktun fih, alınan mala maktun ley, yol kesenlerin her birinede maktün aleyh denir
Yolcuları korkutmak,soymak, öldürmek, hem soymak hemde öldürmek yol kesiciliğin çeşitlerine girer Şahısları öldüren, yaralayan, korkutan, namuslarına saldıran, yollarda muharip vaziyeti alan her şahıs yol kescidir(muharib)
Bir yol kesici birini öldürdükten sonra yakalanmadan tevbe ederse hakkında öldürme cezası düşmez Daha kimseyi öldürmeden, kimsenin malını almadan yakalanan yol kesiciler tevbe ederse iyileşme amareleri görülünceye kadar haps edilirler Yolcuların mallarını soymak suretiyle yol kesicilik haddi her birinin sağ eliyle sol ayağını eklemlerinden kesmektir
Had ile tazmin bir araya gelmez Yalnız öldürmek suretiyle yol kesiciliğe uygulanan had ise öldürülmektir Hem mallarını hemde öldürmek suretiyle yol kescilik yapanlara uygulanan hadde veliyyül emr serbestir, dilerse önce keser, sonra öldürür, dilerse sadece öldürür
Yol kesiciliğin gerçekleşmesi için akıl-baliğ,erkek, yolları kesilenlerin Müslim ve zımmi olması, yolcuların ellerinde bulunan malların kendilerinin veya ödünç,zimmetinde, emanetinde olması gerkir
Yol kesicilikte alınan mallara ait şarlar ise muhafızınkontrolünde saklanılan mal olması ve nisab miktarına baliğ olması(on dirhem) gerekir
Yol kesiciliğin meydana geldiği yere ait şartlar da;darül İslamda oması v şehir dışında olması gerekir
Yolcularal ilgili şartlar; Aynı kafile fertlerinden olmamaları, yol kesicilerle yol kesilenler arasında akrabalık bulunmaması şarttır
İtirafla, delille(en az iki erkek şahit) yol kesicilik sabit olur
Yol kesciler hakkındaki selahiyet; veliyül emir ve Naibin (hakime ait) yetkisindedir Veliyyül emir ve naibinin(vekili) olmadan bir kişi yol kesicinin elini keser veya öldürürse taziri hak eder Kısas ve diyet lazım gelmez
Yolcuların yol kesicilerin itirafını tekzib etme, yolları kesilenlerin getirilen şahitleri tekzib etme, yol kesicilerin tevbekar olmaları ve zaman aşımına uğraması yol kesiciliği düşüren sebeplerdir
Yolcular kendilerine tecavüz eden yol kesicilerden bazılarını öldürülerse üzerlerine birşey lazım gelmez