Kimyasal Formül

KİMYASAL FORMÜL

Kimyasal formül,kimyasal bileşiklerin yapısını ya da bileşimini gösteren simgesel anlatım biçimiKaba (ampirik) formül,molekül formülü,yapısal formül ve uzaysal (prejeksiyon) formül yaygın olarak kullanılan formül tipleridir

Bu bileşiğin kaba formülü bileşimindeki elementlerin simgelerinden (örnsodyum için Na ve klor için CI) oluşurve her elementin atom sayısı simgelerin sağ alt köşesine yazılan bir rakamla belirtilir(bu rakam ancak 1'den farklı bir değer olduğunda yazılır) Örneğin,benzenin kaba formülü CH'dirbu gösterim her bir karbon (C) atomu için bir hidrojen (H) atomu bulunduğunu belirtirSuyun kaba formülü olan ise bu maddenin her oksijen (O) atomu için iki hidrojen (H) atomu içerdiğini gösterir

Bir sınıfın tüm üyelerini kapsayan ortak bir anlatım biçimi ise bir çeşit kaba formül olan genel formülle sağlanırÖrneğin,alkanlar sınıfının karbon ve hidrojen içeren tüm üyelerinde hidrojen atomlarının sayısı karbon atomlarının sayısının iki katından iki fazla olduğu için bu bileşiklerin genel formülü (n herhangi bir tamsayı)

Kaba formül çoğunlukla,molekül yapısı belirlenmemiş maddeleri ya da normal molekül birimlerinden oluşmayan maddeleri (örnsodyum klorür) göstermek için kullanılırMolekül formülü ise bir maddenin bütün kimyasal özelliklerini taşıyan en küçük parçacığının,başka bir deyişle tek bir molekülünün kimyasal bileşimini göstermek için kullanılırÖrneğin,etilen ve propilenin molekül formülleri sırasıyla ve buna karşılık hem etilen hem de propilen 1'e 2 oranında karbon ve hidrojen atomlarından oluştuğundan her ikisinin de kaba formülü Bazen de ,su örneğinde olduğu gibi bir maddenin kaba formülü ile molekül formülü aynı olabilir

Yapısal formüller bir molekülün atomları arasındaki kimyasal bağların konumunu belirtirBağların kısa çizgilerle belirtildiği bu formüllerde bir çizgi tekli bağları üst üste iki ve üç çizgi ise sırasıyla çift ve üçlü bağları simgelerÖrneğin,etanın yapısal formülü olan




bileşiğin birbirine ve üçer hidrojen atomuna tekli bağlarla bağlı iki karbon atomundan oluştuğunu gösterirYapısal formüller,özellikle atomlarının türü ve sayısı aynı olan bileşikler arasındaki farklılığı göstermeye yarar

Uzaysal formül,gerçekte üç boyutlu olan molekülün iki boyutlu olarak gösterilmesidirAtomlar arasındaki kimyasal bağlar kesikli çizgi ya da eğrilerle simgelendiği için bu formül tipi yapısal formüle benzer

Uzaysal formüller,yaygın olarak bileşimi aynı,ama moleküllerini oluşturan atomların uzaysal düzenlenişi farklı olan Stereoizomerlerin incelenmesinde kullanılırUzaysal formüllerin çiziminde belli kurallar uygulandığı için stereoizomerler birbirinden uzaysal formüllerindeki farklılıklarla ayrılabilir

Kaynak ;AnaBritannica cilt 19 sayfa 84 frmsinsinet için derlenmiştir