Kimyasal Formül
 

KİMYASAL FORMÜL

Kimyasal formül,kimyasal bileşiklerin yapısını ya da bileşimini gösteren simgesel anlatım biçimi.Kaba (ampirik) formül,molekül formülü,yapısal formül ve uzaysal (prejeksiyon) formül yaygın olarak kullanılan formül tipleridir.

Bu bileşiğin kaba formülü bileşimindeki elementlerin simgelerinden (örn.sodyum için Na ve klor için CI) oluşurve her elementin atom sayısı simgelerin sağ alt köşesine yazılan bir rakamla belirtilir.(bu rakam ancak 1'den farklı bir değer olduğunda yazılır.) Örneğin,benzenin kaba formülü CH'dir.bu gösterim her bir karbon (C) atomu için bir hidrojen (H) atomu bulunduğunu belirtir.Suyun kaba formülü olan http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1369748410 ise bu maddenin her oksijen (O) atomu için iki hidrojen (H) atomu içerdiğini gösterir.

Bir sınıfın tüm üyelerini kapsayan ortak bir anlatım biçimi ise bir çeşit kaba formül olan genel formülle sağlanır.Örneğin,alkanlar sınıfının karbon ve hidrojen içeren tüm üyelerinde hidrojen atomlarının sayısı karbon atomlarının sayısının iki katından iki fazla olduğu için bu bileşiklerin genel formülü http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1369748410(n herhangi bir tamsayı.)

Kaba formül çoğunlukla,molekül yapısı belirlenmemiş maddeleri ya da normal molekül birimlerinden oluşmayan maddeleri (örn.sodyum klorür) göstermek için kullanılır.Molekül formülü ise bir maddenin bütün kimyasal özelliklerini taşıyan en küçük parçacığının,başka bir deyişle tek bir molekülünün kimyasal bileşimini göstermek için kullanılır.Örneğin,etilen ve propilenin molekül formülleri sırasıyla http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1369748410 ve http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1369748410 buna karşılık hem etilen hem de propilen 1'e 2 oranında karbon ve hidrojen atomlarından oluştuğundan her ikisinin de kaba formülü http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1369748410 .Bazen de ,su örneğinde olduğu gibi bir maddenin kaba formülü ile molekül formülü aynı olabilir.

Yapısal formüller bir molekülün atomları arasındaki kimyasal bağların konumunu belirtir.Bağların kısa çizgilerle belirtildiği bu formüllerde bir çizgi tekli bağları üst üste iki ve üç çizgi ise sırasıyla çift ve üçlü bağları simgeler.Örneğin,etanın yapısal formülü olan


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1369748410

bileşiğin birbirine ve üçer hidrojen atomuna tekli bağlarla bağlı iki karbon atomundan oluştuğunu gösterir.Yapısal formüller,özellikle atomlarının türü ve sayısı aynı olan bileşikler arasındaki farklılığı göstermeye yarar.

Uzaysal formül,gerçekte üç boyutlu olan molekülün iki boyutlu olarak gösterilmesidir.Atomlar arasındaki kimyasal bağlar kesikli çizgi ya da eğrilerle simgelendiği için bu formül tipi yapısal formüle benzer.

Uzaysal formüller,yaygın olarak bileşimi aynı,ama moleküllerini oluşturan atomların uzaysal düzenlenişi farklı olan Stereoizomerlerin incelenmesinde kullanılır.Uzaysal formüllerin çiziminde belli kurallar uygulandığı için stereoizomerler birbirinden uzaysal formüllerindeki farklılıklarla ayrılabilir.

Kaynak ;AnaBritannica cilt 19 sayfa 84 frmsinsi.net için derlenmiştir.