Divan Edebiyatındaki Nesir Türleri Nelerdir?

Divan Edebiyatındaki Nesir Türleri Nelerdir?

Tezkire:

• Çeşitli Mesleklerden önemli kişilerin hayatlarını anlatmak üzere düzenlenen eserlere tezkire şairleri tantan tezkirelere şuara tezkiresi denir
• Batı edebiyatlarındaki biyografinin karşılığı gibidir
• İlk örneği Ali Şir Nevai’nin Mecalisü’n-Nefais’idir
• Anadolu’daki en önemli örnek Sehi Bey Tezkiresi’dir (Asıl adı Heşt Behişt)

Siyer (Siyer-Nebi):

• Hz Muhammed’in hayatını anlatmak üzere yazılan eserlerin ortak adıdır
• Manzum (mesnevi) olarak da yazılabilir
• Türk Edebiyatı’ndaki ilk örnek Erzurumlu Darir’in Siretü’n-Nebisid’tir (14 yüzyıl) Düzyazı şiir karışımı bir eserdir

Hilye:

• Peygamber Efendimizin iç ve dış özelliklerini anlatan eserlerdir
• Manzum da olabilir Bazılarına dört halifenin tanıtımı da katılır

Mektup:

• Divan Edebiyatı’nda pek yaygın değildir
• En bilinen örnek Fuzuli’nin Şikayetname’sidir

Tarih:

• Divan Edebiyatı’nda tarih türünde epey eser verilmiş-tir

Bunların önemlilerini şöyle sıralayabiliriz:

• Aşıkpaşazade Tarihi(15 yüzyıl)
• Tacü’t-Tevarih: Hoca Sadettin Efendi (16 yüzyıl)
• Peçevi Tarihi: Peçevi İbrahim Efendi (17 yüzyıl)
• Naima Tarihi: (18 yüzyıl)
• Cevdet Paşa Tarihi: (19 yüzyıl)

Seyahatname:

• En önemli örnek Evliya Çelebi Seyahatname’sidir
• Seydi Ali Reis’in Mir’atü’l-Memalik
• Nabi’nin Tuhfet’ül-Haremeyn (Hac izlenimleri)
• İzzet Molla’nın (19 yüzyıl) Mihnetkeşan (Keşan sürgünü izlenimleri) diğer ilginç örneklerdir

Sefaretname:

• Siyasi görevle gönderilen elçilerin gittikleri yerlerle ilgili olarak yazdıkları eserlerdir
• İlk örneği Kara Mehmet Çelebi’nin Viyana Sefaretnamesi (1655)
• En tanınmışı Yirmisekiz Çelebi Mehmet’in Paris Sefaretnamesi’dir

Surname:

• Şehzadelerin sünnet düğünleri ve “kadın sultan”ların düğün törenleriyle ilgili eserlerdir
• Manzum (genellikle kaside biçiminde) olanları da vardır

Şehrengiz:

• Bir şehrin (bazen insanlarının ve özellikle kadınlarının özellikleri de katılarak) güzelliklerinin anlatıldığı eserlerdir Manzum da olabilir

Gazavatname:

• Gaza (din uğruna savaşların anlatıldığı manzum veya düzyazılı eserlerdir
• Yükselme Devri’nde çok yazılmış sonraları azalmıştır

Habname:

• Görülen bir rüya anlatılıyormuş gibi bir olay ya da kişi hakkında görüşlerin söylenmesi biçiminde yazılır
• Manzum da olabilir
• Veysi’nin (17 yüzyıl) Habname’si bu türün en önemli örneğidir
• Habnameler eleştiri ve yergi içerir