Şiir Türleri - Edebî Şiir - Edebî Şiir Örnekleri - Şiirin Tanımı - Şiirin Tarihçesi

Edebî şiir örnekleri - 3: BALAD

UNUTULMAYAN

Gündüz hayal gece düş deminde akla gelen,
Bir periyi andıran,
Senin melek simanı gülüm hiç unutmadım!
Bulutlara yaslanıp, gökyüzüne yükselen;
Güneşi kıskandıran,
Senin melek simanı gülüm hiç unutmadım!

Ömre bedel saydığım yedi gün yedi gece,
Anılarda gizlendi
Hicran bestelerine gam yüklendi her telden,
Afsız hükmün kalemi beni buldu sadece,
Çaresizce izlendi,
Fermanımı yazarken, bir şey gelmedi elden!

Yağmuru düşlemiştim düşerken yollarına,
Bir kar yağdı, bir dolu
Her adımda önüme kümelendi körduman
Menzilini bilmeden atıldım kollarına;
Düştüğüm sevda yolu,
Çilelerime özdeş uçsuz bucaksız umman!

Dönmeyen sevgilinin yasını bağlayanlar,
Ne ölüydü, ne diri
Bir serabın peşinde sayısız umut söndü
Küsüp toprağa sızdı, kurudu çağlayanlar,
Teker teker her biri
Zümrüt renkli yamaçlar, Fîzan Çölü'ne döndü!

Rabbim, Mahşer'de gülsün: Dünya'da ağlayanlar!

İrfan Yılmaz

Edebî şiir örnekleri - 2: TRİYOLE


GÜLÜN ÖZLEMİ

Yıllar var ki hasretim senin melek simana,
Yüzün bana yasaklı her şeyin farkındayım!

Bin dereden su gelse halimden belli mânâ:
Yıldırımlar yağıyor sığındığım limana!
Dilimde tüy biterken sen gelmedin imana;
Yıllar var ki hasretim senin melek simana!

Hüzünlü notalarda, yakıcı şarkındayım;
Akan ömür nehrinin insafsız arkındayım,
Rüyalarımda bile, feleğin çarkındayım;
Yüzün bana yasaklı her şeyin farkındayım!

İrfan Yılmaz


TRİYOLE:

Toplam on mısralık bir şiirdir Anlam olarak çok güçlü, ancak aralarında kafiye bağı bulunmayan iki mısralık bir beyit ile başlar Sonra aralarında kafiyeli üç mısra yazılır, başlangıç beytinin ilk mısrası hiç değiştirilmeden bu üç mısranın sonuna aktarılarak; giriş beytinden sonra gelen ilk dörtlük elde edilmiş olur İlk dörtlüğün bütün mısraları bir biriyle olduğu gibi, giriş beytinin ilk mısrası ile kafiyeli olmak zorundadır

İkinci dörtlük de ilk beytin ikinci mısrası üzerine kurulur ve dörtlüğün bütün mısraları bir biri ile kafiyeli olur Dikkat edilirse giriş beytinin ilk mısrası birinci dörtlüğün sonuna, ikinci mısrası ise ikinci dörtlüğün sonuna HİÇ DEĞİŞTİRİLMEDEN aktarılmaktadır Şiirin bütünlüğü bu giriş beyitinin mısraları ile korunmaktadır

Bu açıklamalardan anlaşılacağı gibi şiiri kafiye düzeni:

AB, aaaA, bbbB

Şeklinde olur Büyük harfler ile yazılan kafiye düzeni mısranın hiç değiştirilmediğini anlatmak içindir

Triyole, Servet-i Fûnun ve Fecr-i Âti şairleri döneminde sevilerek kullanılmıştır Günümüz şairlerince de hâlâ sevilen, duygu ve düşüncenin etkili bir şekilde ifade edilmesine imkan veren bir nazım türüdür

Triyole yazarken dikkat edilecek en önemli husus: Giriş beyti ile dörtlüklerin arasındaki anlam bütünlüğünün korunmasıdır


Kaynak:İrfan Yılmaz

Edebî şiir örnekleri - 1: TERZA-RİMA * (Örüşük Uyak)


YANILGI

Bahtıma hicran yeli deli esiyor deli
Kader, bildim bileli sevda dağı körduman;
Dorukları çileli, aşılmıyor sarp beli!

Başlangıcı hileli aşkından medet uman,
Ben kendim dilemedim ecelimi sen çağır!
Feryadımda asuman sensin buna göz yuman!

Bir ömür silemedim nasıl yanmasın bağır?
Kaşlar hilâl boy elif men aşka durdun kader
İnmeden bilemedim, sence hangisi ağır?

Ecelin eli hafif Sen başka vurdun Kader!

İrfan Yılmaz


TERZA-RİMA (Örüşük Uyak) :


Kafiye düzenininden dolayı ''Örüşük uyak'' adı da verilen edebî bir şiir yazım kalıbıdır Şiir, üçer mısralık bentler halinde yazılır şiirin en sonunda serbest bir mısra bulunur Aslında bent sayısı sınırlı olmamakla birlikte, genellikle onuncu serbest mısra ile şiir sonlandırılır Şiirin sonundaki tek mısra kendisinden önce gelen üç mısralık bendin ortasındaki mısra ile kafiyeli, duygu ve düşünceyi en etkili biçimde yüklenen, şiirin anlamı taşıyan mısra olmak zorundadır Kısacası anafikir şiirin son serbest mısrasına akratılır

Terza-rima, İtalyan edebiyatından, Fıransız ve İngiliz edebiyatına geçerek yaygınlaşmıştır Dante'nin ''İlahi Komedya'' adlı eseri Terza-rima ile yazılmış olup bu tarzın tipik bir örneğidir

Servet-i Fûnun dönemi şairlerince ilk örnekleri yazılan Terza-rima' lar bulunsa da, Şiirdeki anafikrin son mısrasına aktarılma zorunluluğu ve örüşük uyak güçlüğü; duygu ve düşünceyi en keskin biçimde ifade edebilen bir şiir türü olmasına rağmen, günümüz şairlerince çok nadir olarak kullanılmaktadır

Şiirin kafiye düzeni şöyledir:

a b a – b c b – c d c – d e d …e

Edebî şiir örnekleri - 3: BALAD

UNUTULMAYAN

Gündüz hayal gece düş deminde akla gelen,
Bir periyi andıran,
Senin melek simanı gülüm hiç unutmadım!
Bulutlara yaslanıp, gökyüzüne yükselen;
Güneşi kıskandıran,
Senin melek simanı gülüm hiç unutmadım!

Ömre bedel saydığım yedi gün yedi gece,
Anılarda gizlendi
Hicran bestelerine gam yüklendi her telden,
Afsız hükmün kalemi beni buldu sadece,
Çaresizce izlendi,
Fermanımı yazarken, bir şey gelmedi elden!

Yağmuru düşlemiştim düşerken yollarına,
Bir kar yağdı, bir dolu
Her adımda önüme kümelendi körduman
Menzilini bilmeden atıldım kollarına;
Düştüğüm sevda yolu,
Çilelerime özdeş uçsuz bucaksız umman!

Dönmeyen sevgilinin yasını bağlayanlar,
Ne ölüydü, ne diri
Bir serabın peşinde sayısız umut söndü
Küsüp toprağa sızdı, kurudu çağlayanlar,
Teker teker her biri
Zümrüt renkli yamaçlar, Fîzan Çölü'ne döndü!

Rabbim, Mahşer'de gülsün: Dünya'da ağlayanlar!

İrfan Yılmaz

Edebî şiir örnekleri - 2: TRİYOLE


GÜLÜN ÖZLEMİ

Yıllar var ki hasretim senin melek simana,
Yüzün bana yasaklı her şeyin farkındayım!

Bin dereden su gelse halimden belli mânâ:
Yıldırımlar yağıyor sığındığım limana!
Dilimde tüy biterken sen gelmedin imana;
Yıllar var ki hasretim senin melek simana!

Hüzünlü notalarda, yakıcı şarkındayım;
Akan ömür nehrinin insafsız arkındayım,
Rüyalarımda bile, feleğin çarkındayım;
Yüzün bana yasaklı her şeyin farkındayım!

İrfan Yılmaz


TRİYOLE:

Toplam on mısralık bir şiirdir Anlam olarak çok güçlü, ancak aralarında kafiye bağı bulunmayan iki mısralık bir beyit ile başlar Sonra aralarında kafiyeli üç mısra yazılır, başlangıç beytinin ilk mısrası hiç değiştirilmeden bu üç mısranın sonuna aktarılarak; giriş beytinden sonra gelen ilk dörtlük elde edilmiş olur İlk dörtlüğün bütün mısraları bir biriyle olduğu gibi, giriş beytinin ilk mısrası ile kafiyeli olmak zorundadır

İkinci dörtlük de ilk beytin ikinci mısrası üzerine kurulur ve dörtlüğün bütün mısraları bir biri ile kafiyeli olur Dikkat edilirse giriş beytinin ilk mısrası birinci dörtlüğün sonuna, ikinci mısrası ise ikinci dörtlüğün sonuna HİÇ DEĞİŞTİRİLMEDEN aktarılmaktadır Şiirin bütünlüğü bu giriş beyitinin mısraları ile korunmaktadır

Bu açıklamalardan anlaşılacağı gibi şiiri kafiye düzeni:

AB, aaaA, bbbB

Şeklinde olur Büyük harfler ile yazılan kafiye düzeni mısranın hiç değiştirilmediğini anlatmak içindir

Triyole, Servet-i Fûnun ve Fecr-i Âti şairleri döneminde sevilerek kullanılmıştır Günümüz şairlerince de hâlâ sevilen, duygu ve düşüncenin etkili bir şekilde ifade edilmesine imkan veren bir nazım türüdür

Triyole yazarken dikkat edilecek en önemli husus: Giriş beyti ile dörtlüklerin arasındaki anlam bütünlüğünün korunmasıdır


Kaynak:İrfan Yılmaz

Edebî şiir örnekleri - 1: TERZA-RİMA * (Örüşük Uyak)


YANILGI

Bahtıma hicran yeli deli esiyor deli
Kader, bildim bileli sevda dağı körduman;
Dorukları çileli, aşılmıyor sarp beli!

Başlangıcı hileli aşkından medet uman,
Ben kendim dilemedim ecelimi sen çağır!
Feryadımda asuman sensin buna göz yuman!

Bir ömür silemedim nasıl yanmasın bağır?
Kaşlar hilâl boy elif men aşka durdun kader
İnmeden bilemedim, sence hangisi ağır?

Ecelin eli hafif Sen başka vurdun Kader!

İrfan Yılmaz


TERZA-RİMA (Örüşük Uyak) :


Kafiye düzenininden dolayı ''Örüşük uyak'' adı da verilen edebî bir şiir yazım kalıbıdır Şiir, üçer mısralık bentler halinde yazılır şiirin en sonunda serbest bir mısra bulunur Aslında bent sayısı sınırlı olmamakla birlikte, genellikle onuncu serbest mısra ile şiir sonlandırılır Şiirin sonundaki tek mısra kendisinden önce gelen üç mısralık bendin ortasındaki mısra ile kafiyeli, duygu ve düşünceyi en etkili biçimde yüklenen, şiirin anlamı taşıyan mısra olmak zorundadır Kısacası anafikir şiirin son serbest mısrasına akratılır

Terza-rima, İtalyan edebiyatından, Fıransız ve İngiliz edebiyatına geçerek yaygınlaşmıştır Dante'nin ''İlahi Komedya'' adlı eseri Terza-rima ile yazılmış olup bu tarzın tipik bir örneğidir

Servet-i Fûnun dönemi şairlerince ilk örnekleri yazılan Terza-rima' lar bulunsa da, Şiirdeki anafikrin son mısrasına aktarılma zorunluluğu ve örüşük uyak güçlüğü; duygu ve düşünceyi en keskin biçimde ifade edebilen bir şiir türü olmasına rağmen, günümüz şairlerince çok nadir olarak kullanılmaktadır

Şiirin kafiye düzeni şöyledir:

a b a – b c b – c d c – d e d …e