Osteoporozis Kemik Erimesi

Osteoporoz nedir?
Kemik yapımız önemli organlarımızı koruyan vücudumuzu destekleyen ve yaşamımız için gerekli temel maddelerden biri olan kalsiyumu depolayan canlı bir dokudur “Canlı”dır çünkü yaşamımız boyunca kemik yapımı ve yıkımı bir denge halinde devam eder Bu yapım ve yıkım arasındaki dengenin çeşitli nedenlerle yıkım lehine bozulması kemik kaybına neden olabilir Aslında kemik dokusu kaybı yaşlanma sürecinin doğal bir sonucudur ama bunun kırıklara neden olacak derecelerde fazla olması hastalık yani “osteoporoz” dur

Osteoporoz nasıl oluşur ve kimlerde görülür?
Normalde 30-35 yaşlarına kadar kemik yapımı yıkımdan daha fazladır ancak bu yaştan sonra kemik kaybı hızlanmaya başlar Kadınlarda özellikle menopozdan sonra bu kayıp artar 65 yaş üzerindeki kişilerde ise hem kadınlarda hem erkeklerde aynı hızda kayıp olur

Osteoporoz kemiklerin zamanla kalsiyumunu kaybederek anormal derecede delikli ve zayıf bir hale gelmesi olarak tanımlanabilir Kemikteki bu kütle azalması kemiğin mekanik gücünü zayıflatır ve çoğu zaman hafif bir darbeyle ya da hiç darbe olmaksızın kırılma olasılığını artırır Osteoporozlu kişilerde ya hayatın önceki dönemlerinde kemik yapımı daha az olmuştur ya da bu bireylerde ileri yaşlarda görülen kemik kaybı normalde beklenenden fazladır

Osteoporozun sıklığı yaş ilerledikçe artar Başlangıçta kırık olmadığı sürece hiçbir ağrı ya da şikayet yapmadığından sinsice ilerleyebilir Bu durumda ağrılı kırıklar ve şekil bozuklukları ile ortaya çıkabilecek sakatlık hali yaşam kalitesinin bozulmasına bağımsız yaşayabilme ve hareket yeteneğinin kaybına hatta ölüme neden olabilir Kalça kırığı meydana gelen yaşlıların kırıktan sonraki 1 yıl içerisinde ölme olasılığı aynı yaştaki sağlıklılara oranla çok daha fazladır

Osteoporoz önlenebilir mi?
Osteoporozu ve neden olabileceği olumsuzlukları bir çok vakada önlemek ya da en az düzeye indirmek mümkündür Bazı tedaviler kemik kaybı gelişmiş hastalarda bile ümit verici olsa da esas tedavi “koruyucu tedavi” yani küçük yaşlardan itibaren bireylerin diyetlerinde ve yaşam biçimlerinde kemik dokusunun artmasına ve korunmasına yönelik değişiklikleri sağlamak menopoz gibi hızlı kayıp dönemlerinde gerekli önlemleri almak ve risk altındakileri eğitmektir

Risk altında mısınız?
Osteoporoz için bazıları değiştirilebilir bazıları değiştirilemez risk faktörleri vardır Bir kişinin ne kadar çok risk faktörü varsa osteoporoz gelişme riski de o kadar fazla olur En önemli risk faktörleri; kadın olmak ailede osteoporozlu kişinin olması kısa boylu-ince yapılı olmak beyaz tenli-açık gözlü olmak 50 yaş üzerinde olmak menopoz döneminde olmak doğal veya ameliyatla yapay olarak erken menopoza girmek kadınlarda östrojen-erkeklerde testosteron adı verilen cinsiyet hormonlarının azlığı düşük kalsiyum alımı düşük vitamin D alımı fiziksel aktivite ve egzersiz azlığı uzun süreli yatağa bağımlı ve hareketsiz kalmak bazı ilaçların (kortizon lityum epilepsi ilaçları tiroid ve kanser ilaçları vb) kullanımı sigara alkol veyakafeinin aşırı tüketilmesi ve bazı hastalıklar (şeker hastalığı tiroid veya paratiroid bezinin fazla çalışması felçler bazı romatizmal ve hormonal hastalıklar) osteoporoza neden olabilir Bunun dışında denge bozuklukları görme sorunları nörolojik hastalıklar sakinleştiriciler düşmeye eğilimi arttırarak kırıkların gelişimini kolaylaştırabilirler

Osteoporozun belirtileri nelerdir?
Kırıklar osteoporozun en korkulan belirtisi olsa da başlangıçta hastalarda bel ve sırt ağrıları omurgalarda çökme kırıkları ve boyda kısalma sırtta kamburlaşma görülebilir Vücutta el bileği kaburga ve kalça kemiklerinde kırıklar gelişebilir Yaygın inanışın aksine yaygın ağrılarla veya kırık dışında kemik-eklem ağrıları ile osteoporozun ilişkisi yoktur

Osteoporoz tanısı nasıl konur?
Osteoporoz tanısı hastanın özellikle risk faktörleri açısından çok detaylı sorgulanması ile başlar Kas-iskelet sisteminin uzman bir doktor tarafından ayrıntılı incelenmesi gerekir Normal röntgen incelemesi ancak kemiklerin %30 kadarı kaybolduktan sonra bulgu verdiğinden başlangıçta yetersizdir Yine de bel-sırt ağrısı yapabilecek diğer hastalıkları elemek ve varsa osteoporoza ait kırıkları görmek için gereklidir Erken tanı “kemik dansitometrisi” adı verilen kemik yoğunluk ölçümleri ile yapılabilir Diğer hastalıkların ayrımında ve kemik yıkım hızının tesbiti ile en uygun ilacın seçiminde kan ve idrar tetkikleri de yardımcıdır

Osteoporoz tedavisi nasıl yapılır?
Kaybolan kemik dokusunu tekrar yerine koymak oldukça zor pahalı ve uzun zaman alan bir tedavidir Bu nedenle risk faktörlerini belirlemek onları değiştirmek erken tanı ile koruyucu tedavi yapmak esastır Tedavide yaşam tarzını daha aktif hale getirmek doktor tarafından önerilen egzersizleri düzenli yapmak beslenmeyi düzenlemek yaşanılan ortamda değişiklikler yaparak düşmeleri engellemek düzenli kontrollerle verilen tedaviye tam uyum sağlamak gerekir Osteoporoz tedavisinde kullanılan değişik ilaçlar vardır: hormon tedavisi kalsiyum ve D vitamini aktif D vitaminleri kalsitonin bisfosfonatlar anabolik steroidler parathormon gibi Ancak bu ilaçlar mutlaka uzman doktor kontrolünde kullanılmalı ve düzenli takip edilmelidir

Osteoporozunuz varsa ya da korunmak istiyorsanız;
Düzenli beslenin; özellikle kalsiyumdan zengin gıdaları bol alın güneş ışığından faydalanın
Günlük yaşantınızda bel ve sırtınızı korumaya yönelik önerileri uygulayın
Evinizi işinizi yaşam çevrenizi güvenli hale getirin düşmeleri engelleyin

Konunun uzmanı bir doktora başvurarak tedavinizi yaptırın düzenli aralıklarla kontrollerinizi ihmal etmeyin
Sigarayı bırakın aşırı alkol-kahve içmeyin
UNUTMAYIN “osteoporoz önlenebilir” bir hastalıktır Bir şeyler yapmak için hiçbir zaman çok geç değildir