Çekme Deneyi İle Malzemelerin Mukavemeti Hakkında İçerik Ve Bilgiler

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

B ÇEKME DENEYİ

Çekme deneyi malzemelerin mukavemeti hakkında esas dizayn bil*gilerini saptamak ve malzemelerin özelliklere göre sınıflandırılmasını sağlamak amacı ile geniş çapta kullanılır

Çekme deneyi standartlara gö*re hazırlanmış deney numunesinin tek eksende, belirli bir hızla ve sabit sıcaklıkta koparılıncaya kadar çekilmesidir

Deney sırasında, standart numuneye devamlı olarak artan bir çekme kuvveti uygulandığında, aynı esnada da numunenin uzaması kaydedilir

Çekme deneyi sonucunda numunenin temsil ettiği malzemeye ait aşağıdaki mekanik özellikler bulunabilir

Elastisite modülü
Elastik sınırı
Rezilyans
Akma gerilmesi
Çekme dayanımı
Tokluk
% uzama
% kesit daralması

Şekil 5 Çekme Deneyinin Şematik Olarak Uygulanması
Çekme deneyine tabi tutulan numunenin yukarıda belirtilen öz*elliklerin sıhhatli bir şekilde ortaya çıkarılabilmesi için, alındığı malzemeyi tam olarak temsil edebilmesi şarttır

Ayrıca şu hususların bilinmesi de, sonuçların irdelenmesi bakımından gereklidir

[2]
Numunenin alındığı malzemenin :
a) imalat şekli :

Döküm
Kaynak
Sıcak dövme veya haddeleme
Soğuk dövme veya haddeleme

İmalat şekline göre yönlenme
Tatbik edilen ısıl işlemler

Deney sonuçlarının irdelenmesinde, numunenin alındığı malzemenin durumu yanısıra, alınan numunede de şu hususları bilinmesi faydalıdır :

Numunenin alındığı bölgeler
Numunenin alınış şekli
Numunenin hazırlanış şekli

Çekme deneyine tabi tutulacak numunelerin şekil ve boyutları stan*dartlarda belirtilmektedir

Deney sonuçlarının belirli bir standarda uy*ma zorunluğu vardır

Sonuçlar, numune boyut ve biçimine göre değişik*lik arz edebilir

Numuneler iki kısımdan ibarettir

1) Numunenin baş kısımları : Yük tatbik edilmek için tutulan kısımlardır ve diğer bölgeye göre daha büyük boyutludur

2) Numunenin orta kısmı : Yük tatbik edildiğinde deformasyonun yer alması arzu edilen daha küçük boyutlu bölgedir

Deney sonuçları bu kısımda yapılan ölçmelerle tespit edilir

Numunenin bu kısmında, kesit ile uzunluk arasında belli bir ilişki vardır

Şekil 6 Alüminyum Alaşımı İçin Gerilim-Gerinim eğrisi

Şekil 7 Yuvarlak Kesitli Basamaklı Çekme Numunesi
d 0 = Numune Çapı
d 2 = Basamak Kısmının Çapı = 1,2 d 0
d 1 = Baş Kısmının Çapı = 1,75 d 0
L v = İnceltilmiş Kısmın Çapı = L 0 + d 0
L 0 = Ölçü Uzunluğu = 5 d 0
L t = Toplam Uzunluk
h = Basamak Kısmının Uzunluğu = d 0
g = Baş Kısmının Uzunluğu = d 0 + 5 mm

12-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Çekme Deneyi İle Malzemelerin Mukavemeti Hakkında İçerik Ve Bilgiler B ÇEKME DENEYİ Çekme deneyi malzemelerin mukavemeti hakkında esas dizayn bilgilerini saptamak ve malzemelerin özelliklere göre sınıflandırılmasını sağlamak amacı ile geniş çapta kullanılır Çekme deneyi standartlara göre hazırlanmış deney numunesinin tek eksende, belirli bir hızla ve sabit sıcaklıkta koparılıncaya kadar çekilmesidir Deney sırasında, standart numuneye devamlı olarak artan bir çekme kuvveti uygulandığında, aynı esnada da numunenin uzaması kaydedilir Çekme deneyi sonucunda numunenin temsil ettiği malzemeye ait aşağıdaki mekanik özellikler bulunabilir Elastisite modülü Elastik sınırı Rezilyans Akma gerilmesi Çekme dayanımı Tokluk % uzama % kesit daralması Şekil 5 Çekme Deneyinin Şematik Olarak Uygulanması Çekme deneyine tabi tutulan numunenin yukarıda belirtilen özelliklerin sıhhatli bir şekilde ortaya çıkarılabilmesi için, alındığı malzemeyi tam olarak temsil edebilmesi şarttır Ayrıca şu hususların bilinmesi de, sonuçların irdelenmesi bakımından gereklidir [2] Numunenin alındığı malzemenin : a) imalat şekli :* Döküm Kaynak Sıcak dövme veya haddeleme Soğuk dövme veya haddeleme İmalat şekline göre yönlenme Tatbik edilen ısıl işlemler Deney sonuçlarının irdelenmesinde, numunenin alındığı malzemenin durumu yanısıra, alınan numunede de şu hususları bilinmesi faydalıdır : Numunenin alındığı bölgeler Numunenin alınış şekli Numunenin hazırlanış şekli Çekme deneyine tabi tutulacak numunelerin şekil ve boyutları standartlarda belirtilmektedir Deney sonuçlarının belirli bir standarda uyma zorunluğu vardır Sonuçlar, numune boyut ve biçimine göre değişiklik arz edebilir Numuneler iki kısımdan ibarettir 1) Numunenin baş kısımları : Yük tatbik edilmek için tutulan kısımlardır ve diğer bölgeye göre daha büyük boyutludur 2) Numunenin orta kısmı : Yük tatbik edildiğinde deformasyonun yer alması arzu edilen daha küçük boyutlu bölgedir Deney sonuçları bu kısımda yapılan ölçmelerle tespit edilir Numunenin bu kısmında, kesit ile uzunluk arasında belli bir ilişki vardır Şekil 6 Alüminyum Alaşımı İçin Gerilim-Gerinim eğrisi* Şekil 7 Yuvarlak Kesitli Basamaklı Çekme Numunesi d 0 = Numune Çapı d 2 = Basamak Kısmının Çapı = 1,2 d 0 d 1 = Baş Kısmının Çapı = 1,75 d 0 L v = İnceltilmiş Kısmın Çapı = L 0 + d 0 L 0 = Ölçü Uzunluğu = 5 d 0 L t = Toplam Uzunluk h = Basamak Kısmının Uzunluğu = d 0 g = Baş Kısmının Uzunluğu = d 0 + 5 mm