Ses Düşmeleri Nelerdir?-Ses Düşmeleri Hakkında

Ses Düşmeleri Nelerdir?-Ses Düşmeleri Hakkında

Kelimedeki bir veya birkaç sesin dilin ses özelliklerinden kaynaklanan sebeplerle düşmesi olayıdır Kaybolan sesin kelimedeki yerine göre ve kaybolma şekline göre aşağıdaki şekillerde incelenirler:
a) Ön ses düşmesi: ısı+cak > sıcak
b) Orta hece ünlüsünün düşmesi
Orta hecenin vurgusuz olması sebebiyle özellikle ğ r y z zayıf ünsüzlerinin yanındaki ünlünün düşmesi olayıdır: ağızı > ağzı boyunum> boynum buradan > burdan buyuruk > buyruk dirilik > dirlik gazete > gazte kıvırım > kıvrım oğulu > oğlu satılık > satlık yalınız > yalnız yanılış > yanlış
c) Ünsüz düşmesi
Seslerin birleşmesi sırasında söyleyiş güçlüğü veya zayıf sesler (g h n l r y z) sebebiyle bir ünsüzün düşmesi olayıdır: küçük+çük > küçücük ufak+rak > ufarak; kağan > kaan soğan > soan soğuk > souk uğur > uur; yapurgak > yaprak; çift > çif bir daha> bi daha geliyor > geliyo
ç) Hece düşmesi
Peş peşe gelen ve sesleri birbirine benzeyen hecelerden birinin düşmesidir: alıyor (<ala yorır) başlayım (<başlayayım) budur (<bu durur) pazartesi (<pazar ertesi) söyleyim (<söyleyeyim)
d) Tekleşme
Genellikle alınma kelimelerdeki aynı cinsten ve yan yana bulunan iki ünsüzden birinin dilin ses özelliğine uyarak düşmesidir:Edebiyyat > edebiyat hammâl > hamal kemmiyyet > kemiyet medeniyyet >medeniyet
e) Ünlü birleşmesi
İlki ünlüyle biten ikincisi ünlüyle başlayan ve her zaman birlikte kullanılan birleşik kelimelerde peş peşe gelen ünlülerin kaynaşarak bir ünlü hâline gelmesiyle ortaya çıkan ses olayıdır: bulamaç (<bulama+aş) cumartesi (<cuma+ertesi) Delorman (<Deli orman) kahvaltı (<kahve+altı) nasıl (<ne+asıl) niçin (<ne+için)
f) Hece kaynaşması
ğ h y zayıf ünsüzleri bazen iki ünlü arasında eriyerek kaybolur kalan iki ünlü kaynaşarak tek ünlü olur Dolayısıyla bir hece eksilmiş olur: âb (< ağabey) ayol (< ay oğul) eczâne (< eczâhâne) eyvallah (< eyi vallah) pastane (< pastahâne) peki (< pek iyi)