Ses Düşmeleri Nelerdir?-Ses Düşmeleri Hakkında
 

Ses Düşmeleri Nelerdir?-Ses Düşmeleri Hakkında

Kelimedeki bir veya birkaç sesin. dilin ses özelliklerinden kaynaklanan sebeplerle düşmesi olayıdır. Kaybolan sesin kelimedeki yerine göre ve kaybolma şekline göre aşağıdaki şekillerde incelenirler:
a) Ön ses düşmesi: ısı+cak > sıcak.
b) Orta hece ünlüsünün düşmesi
Orta hecenin vurgusuz olması sebebiyle. özellikle ğ. r. y. z zayıf ünsüzlerinin yanındaki ünlünün düşmesi olayıdır: ağızı > ağzı. boyunum> boynum. buradan > burdan. buyuruk > buyruk. dirilik > dirlik. gazete > gazte. kıvırım > kıvrım. oğulu > oğlu. satılık > satlık. yalınız > yalnız. yanılış > yanlış.
c) Ünsüz düşmesi
Seslerin birleşmesi sırasında söyleyiş güçlüğü veya zayıf sesler (g. h. n. l. r. y. z) sebebiyle bir ünsüzün düşmesi olayıdır: küçük+çük > küçücük. ufak+rak > ufarak; kağan > kaan. soğan > soan. soğuk > souk. uğur > uur; yapurgak > yaprak; çift > çif. bir daha> bi daha. geliyor > geliyo.
ç) Hece düşmesi
Peş peşe gelen ve sesleri birbirine benzeyen hecelerden birinin düşmesidir: alıyor (<ala yorır). başlayım (<başlayayım). budur (<bu durur). pazartesi (<pazar ertesi). söyleyim (<söyleyeyim).
d) Tekleşme
Genellikle alınma kelimelerdeki aynı cinsten ve yan yana bulunan iki ünsüzden birinin dilin ses özelliğine uyarak düşmesidir:Edebiyyat > edebiyat. hammâl > hamal. kemmiyyet > kemiyet. medeniyyet >medeniyet.
e) Ünlü birleşmesi
İlki ünlüyle biten. ikincisi ünlüyle başlayan ve her zaman birlikte kullanılan birleşik kelimelerde. peş peşe gelen ünlülerin kaynaşarak bir ünlü hâline gelmesiyle ortaya çıkan ses olayıdır: bulamaç (<bulama+aş). cumartesi (<cuma+ertesi). Delorman (<Deli orman). kahvaltı (<kahve+altı). nasıl (<ne+asıl) niçin (<ne+için).
f) Hece kaynaşması
ğ. h. y zayıf ünsüzleri bazen iki ünlü arasında eriyerek kaybolur. kalan iki ünlü kaynaşarak tek ünlü olur. Dolayısıyla bir hece eksilmiş olur: âb (< ağabey). ayol (< ay oğul). eczâne (< eczâhâne). eyvallah (< eyi vallah). pastane (< pastahâne). peki (< pek iyi).