Havai Fişek Havai Fişeğin Kimyası

Havai fişeğin kimyası
Havai fişeklerin renkleri genelde yıldız adı verilen ve yakıldığında kuvvetli ve parlak ışık veren karıştırılmış kimyasallarla üretilir Yıldızlar 5 temel karışımdan oluşur

Yakıt : Yıldızların yanmasını sağlar
Oksitler : Bu bileşim oksijen üreterek yakıtın daha iyi yanmasını sağlar
Renk : Kimyasallar tarafından üretilir
Tutkal : Yıldızları oluşturan kimyasalların bir arada kalmasını sağlar
Klor verici : Renkli alevin gücünü artırır Bağzen oksitlerde bu işlevi yerine getirir

Yaygın olarak kullanılan kimyasallar aşağıda tablo haline getirilmiştir Renk veren tüm kimyasalların havai fişeklerede renk verecek anlamına gelmez Fakat aşağıdaki kimyasallar doğru hazırlanmış karışımlarda saf ve parlak ışık verir



Renk

Metal

Örnek Karışım


Kırmızı
Stronsiyum (parlak kırmızı)
Lityum (normal kırmızı)

SrCO3 ( stronsiyum karbonat)
Li2CO3 (lityum karbonat)



Turuncu
Kalsiyum
CaCl2 (kalsiyum klorid)


Sarı
Kalsiyum
CaCl2 (kalsiyum klorid)


Yeşil
Baryum
BaCl2 (baryum klorid)


Mavi
Bakır
CuCl2 (bakır klorid), düşük sıcaklıkta


Çivit mavisi
Sezyum
CsNO3 (sezyum nitrat)


Menekşe rengi
Potasyum
Rubidyum

KNO3 (potasyum nitrat)
RbNO3 (rubidyum nitrat)



altın
Mangal kömürü, demir veya lamba isi


Beyaz
Titanyum, aluminyum, berilyum veya magnezyum tozu


Genellikle Mag Yıldızı olarak adlandırılan en parlak yıldızlar aluminyumla yakıtlandırılır Magnezyum ise düşük oksit özelliği nedeniyle havai fişek endüstrisinde nadir olarak kullanılır Sıkça her metalin bir alaşımı olan magnaliyum kullanılır Pek çok havai fişek ürününün üretiminde toksik olmayan kimyasallar kullanılır Ama bağzı kimyasallarda ise cild hassasiyetini artırıcı veya toz nedeniyle nefes almayı zorlaştıran bir miktar toksik bulunur
HAVAİ FİŞEK ENDÜRTRİSİNDE KULLANILAN KİMYASALLARIN ÖZETİ



Sembol

Kimyasal adı

Havai fişeklerdeki kullanımı


Al
Aluminyum
Aluminyum gümüş ve beyaz renkli alev ve kıvılcım üretiminde kullanılır Kıvılcım için kullanılan en yaygın kimyasaldır


Ba
Baryum
Baryum yeşil renk üretmek için ve kararsız maddelerin daha kararlı hale getirilmesinde kullanılır


C
Karbon
Karbon havai fişeklerde itici gücü oluşturan kara barutun ana maddesidir Karbon havai fişekler için yakıt sağlar Karbonun havai fişeklerde ki ana formları siyah karbon, şeker ve nişastadır


Ca
Kalsiyum
Kalsiyum havai fişeklerin rengini koyulaştırmak için kullanılır Kalsiyum tuzu turuncu renk üretimde kullanılır


Cl
Klor
Klor havai fişekler içerisindeki oksitlenme için önemli bir kimyasaldırRenk üreten pek çok metal tuzu içerisinde klor bulunur


Cu
Bakır
Havai fişeklerde mavi renk üretiminde kullanılır


Fe
Demir
Demir kıvılcım çıkartmak için kullanılır Metalin sıcaklığı kıvılcımın rengini belirler


K
Potasyum
Potasyum havai fişek karışımlarında oksitlenmeye yardım eder Potasyum nitrat, potasyum klorat ve potasyum perklorat önemli oksitleyicilerdir


Li
Lityum
Lityum metali havai fişeklerde kırmızı renk üretiminde kullanılır Özellikle lityum karbonat en önemli renk vericidir


Mg
Magnezyum
Magnezyum yandığında çok parlak ışık üretir Böylece beyaz kıvılcım eklemek ve havai fişeklerin bütün rengini parlatmak için kullanılır


Na
Sodyum
Sodyum havai fişeklerde altın ve sarı renk üretiminde kullanılır Renk o kadar parlak olur ki diğer renkleri kapatır


O
Oksijen
Havai fişeklerin yanma reaksiyonları oksitlenme içerir Oksitler genellikle nitratlar, kloratlar ve perkloratlardır Bağzen bu kimyasallar oksijen ve renk üretmek için de kullanılır


P
Fosfor
Fosfor havada anında yanar ve bağzı karanlık efektlerin korunu oluşturur Havai fişeğin bileşimindeki yakıt olarakta kullanılabilir


S
Sülfür
Sülfür itici yakıt olan kara barutun elemanlarından biridir


Sb
Antimon
Havai fişeklerdeki pırıltı efektini oluşturmak için kullanılır


Sr
Stronsiyum
Stronsiyum tuzu havai fişeklerde kırmızı rengi verir Stronsiyum bileşikleri havai fişek karışımlarının kararlılık seviyelerini ayarlamak için de olduçça önemli bir kimyasaldır


Ti
Titanyum
Titanyum metali toz veya parçacık halinde yakıldığında gümüş renkli kıvılcım verir


Zn
Çinko
Mavimsi beyaz bir metal olan çinko havai fişek ve diğer proteknik malzemelerde duman efekti yapımında kullanılır





Kaynak : Wikipedia