Elektrik Ve Elektronik Sanayinin En Önemli Ham Maddesi Nedir

Elektrik ve elektronik sanayinin en önemli ham maddesi nedir

11 Demir

Ağır sanayinin hammadesi olan demir her türlü inşaat (bina, demiryolu köprü, vb)

makine ve teçhizatının üretiminde kullanılır Magmatik, metamorfik ve tortul kö-

kenli demir yataklarına sahip olan ülkemiz demir rezervleri bakımından oldukça

zengindir Yaklaşık 900 milyon ton rezervi olduğu tahmin edilen demir yataklarından

tenörü en yüksek olanlar Sivas ilindeki Divriği (125 milyon ton) ve Kangal (140 milyon

ton) çevresi ile Malatya ilindeki Hekimhan-Hasan Çelebi (470 milyon ton) çevresidir Bu sahalar

Karabük ve Ereğli demirçelik fabrikalarının gereksiniminin büyük kısmını

karşılar Ayrıca Adapazarı doğusunda Çam dağı, Edremit İvrindi arasında Eğmir,

Ege bölgesinde Simav ve Torbalı'da, Kayseri, Adana ve Hatay illerindeki demir yatakları

önemlidir

Türkiye 4924874 ton demir üretimi yapmasına karşılık bir üretim fabrikaların gereksinimini

karşılamaz, bu nedenle yaklaşık olarak 600000 tonluk açık dışalım ile

karşılanır

12 Krom

Ülkemiz krom rezervi açısından oldukça zengin olup (36800000 ton) bu bakımdan dünya

dördüncüsü (birinci Güney Afrika 6 milyar ton, ikinci Zimbabwe 1,6 milyar ton,

üçüncü Rusya 68 milyon ton) durumundadır Yüksek kaliteli çelik elde etmek için

kullanılan bu maden savaş araç gereçleri yol yapım makinaları, gemi, uçak ve lokomotif

motorlarının yapımında kullanılır

Ülkemizde en geniş rezervleri Elazığ ilinde Maden ilçesi -Alacakaya (Guleman) çevresi ile

(10000000 tonun üzerinde) Muğla-Denizli arasında (Muğla ilinin Fethiye ve Köyceğiz

çevresi ile Denizli'de Acıpayam ve Buldan ilçesi çevresinde 20000000 ton civarında)dadır

Diğer krom yatakları Bursa ili Osmaneli ilçesi, Eskişehir ili Mihallıççık çevresi, Kop

dağı doğu etekleri (Erzurum), Adana, Aladağ yataklarıdır

Türkiye Cumhuriyet öncesinden beri krom dışsatımı yapar Günümüzde yıllık üretiminin

hemen hemen yarısını dışarıya satar Geri kalan kısmı ise Antalya ve Elazığ'daki

ferrokrom fabrikalarına gönderilir

13 Bakır

Yumuşak bir metal olduğundan ülkemizde ilkçağlardan beri işletilmekte olan bir

madendir Anadolu'da tarihi çağlar içinde çeşitli araç-gereç ve süs eşyası yapımından

kullanılan bakır günümüzde elektrik ve elektrikli sanayi ürünleri ile elektrik,

dinamo ve dinamo motorlar yapımında kullanılır Ayrıca çeşitli alaşımları da (bakır-

çinko alaşımı olan pirinç, bakır, çinko nikel alaşımı olan özel pirinç ve bronz) bazı

işkollarının ana malzemesidir

Ülkemizde Karadeniz Bölgesinde Hopa ve Borçka'da Murgul (60000000 ton) Diyarbakır

çevresinde Ergani (50-60000000 ton) ve Elazığ'ın Maden ilçesi çevresinde geniş

yataklara sahiptir Açık işletmeler şeklinde izabe edilen bakır Ergani'den demiryolu

ile Murgul'dan ise denizyoluyla diğer bölgelere sevk edilir Bu sahalar dışında Kas-

tamonu ili Küre ilçe merkezi çevresinde Rize ili Çayeli ilçesinin Madenköy çevresinde

çıkartılır

Üretimde önemli olan saf bakır üretiminde Türkiye çok üretim yapan ülkeler sıralamasında

bazen dünya yedincisi, bazen dünya altıncısı durumundadır

Ağır sanayinin hammaddesini oluşturan manganez bakımından da zengin rezervlere

(20000000 ton) sahip olan ülkemizde bu maden Banaz (Uşak ili) Çatalca (İstanbul),

Vize (Kırıklareli), Dursunbey (Balıkesir), Hafik (Sivas), Fethiye (Muğla) vb çıkarılır

2 Kimya Sanayinin Hammaddesi Olan Madenler

21 Bor (Boraks)

Kimya sanayinin önemli hammaddelerinden biri durumunda olan bor tuzları bakımından

ülkemiz oldukça zengindir Dünya rezervlerinin % 50'sinden fazlasını elinde

bulunduran ülkemizde cam, seramik, temizlik maddeleri, gübre, kumaş boyaları, kağıt

hamuru yapımı ve yangın söndürmede kullanılırken, son yıllarda atom reaktörlerinin

yapımında ve roket yakıtlarının yapımında kullanılmaktadır Ülkemizde en

zengin rezervler Seyitgazi ve Kırka (Eskişehir ili) çevresinde işletilir Bu sahada rezervlerin

500000000 ton civarında olduğu sanılmaktadır Ayrıca 100000000 ton rezerve

sahip olan Seyitgazi ve Emet (Kütahya ili) ile 20-25000000 ton rezervleri olan Bigadiç

ve Susurluk (Balıkesir) diğer önemli sahalardır Bu madenin üretimi tüvenan

olarak 2062000 ton konsantre olarak 1198000 tondur

Çizelge 91: Seçilmiş Madenlerin Üretim Miktarı

Taşkömürü (ton) 5628747

Linyit (ton) 49892206

Ham Petrol (ton) 3753610

Doğal Gaz (m3) 212488086

METAL MADENLER

Demir (ton) 4924874

Krom (ton) 1204691

Bakır (ton) 4018506

Kurşun-Çinko (ton) 397765

Boksit 772673

METALİK OLMAYAN MADENLER

Sodyum Sülfat (ton) 433872

Barit (ton) 366995

Manyezit (ton) 845124

Bor (ton) 2062758

22 Tuz

Türkiye tuz yatakları bakımından oldukça zengindir Tuz üretilen kaynaklara tuzla

denir Bu kaynaklar deniz tuzu, göl tuzu ve kaya tuzu olmak üzere üçe ayrılır Deniz

suyundan buharlaşma ile elde edilen tuza en tipik örnek İzmir Çamaltı tuzlasıdır

Bu sahadan yılda 500 bin ton tuz elde edilir Göl tuzlaları ise Tuz gölü kıyısındaki Yavşan

tuzlası (250-350 bin ton üretim) ile Kaldırım Tuzlasıdır (550-600 bin ton) İç Anadolu

(Çankırı, Yozgat, Nevşehir, Kırşehir vb) ve Doğu Anadolu (Kars, Erzurum, Ağrı vb) bölgelerinde

kayatuzu şeklinde olan tuz madenlerine rastlandığı gibi kaynak suları

tuzlaları da (Sivas, Çorum, Konya Yozgat, Erzincan, Tunceli vb) dikkati çeker

Tuz üretiminin % 75-80'ini deniz ve göl tuzlalarından sağlayan ülkemiz yaklaşık

olarak 2 milyon tona (1888962) yakın üretim yapar

Kimya sanayine hammadde sağlayan diğer madenlerden kükürt Keçiborlu (Isparta),

Simav (Kütahya), Karacasu (Aydın)'da, fosfat Mardin ili Mazıdağ ilçesinde, civa

Kütahya ve Ödemiş'te çıkartılmaktadır

Çizelge 92: Tuz Üretimi

Kaya Tuzu 76340

Göl Tuzu 1268696

Deniz Tuzu 504160

Kaynak Tuzu 39766

Toplam 1888962

Şekil 91: Türkiye Çıkartılan Başlıca Madenler ve Çıkarıldıkları Yerler

3 Taş ve Toprağa Dayalı Sanayiye Hammadde Sağlayan Madenler

Türkiye'de bu sanayi koluna hammadde sağlayan en zengin kaynaklardan biri

mermerdir Ülkemizin hemen hemen her bölgesinde işletilen zengin mermer

ocakları vardır Bunlardan Marmara Bölgesinde özellikle Marmara Adası ve Kapıdağ'da

Ege Bölgesin'de ise Afyon'da işletilenler önemlidir Ayrıca Eskişehir, Sivas,

Denizli, Kırşehir, Manisa, Çanakkale gibi birçok ilimizde mermer ocakları vardır

Çimento hammaddesi sağlayan doğal kaynaklardan kil alüvyal havzalar, neojen

sahalarda vb zengin rezervlere sahip olup Mihalıççık (Eskişehir), Söğüt (Bilecik), Yenice

(Çanakkale), Şile, Sarıyer, Büyükdere, (İstanbul) gibi alanlarda dikkati çeker Jips

(Alçıtaşı) rezervleri en çok İç Anadolu bölgesinde Ankara, Çankırı, Sivas, Eskişehir ve

Kayseri'de en kaliteli kireçtaşı ise Çankırı, Ankara, Kırşehir, Kütahya, Bursa ve Mardin'de

yer alır

Eskişehir ilinde lületaşı, Muğla, Milas ve Aydın illerinde zımpara diğer yeraltı zenginliklerimiz

arasındadır