Enfeksiyon Hastalıklarına Karşı Korunma Yöntemi

Yaklaşık ikiyüz yıldan beri bulaşıcı hastalıklara karşı aşılama uygulanmaktadırBu sayede insanlık tarihinde en büyük ölümlere ve sakatlıklara yol açan bir çok hastalık ortadan kalkmış veya kalkmak üzeredirTıp tarihinin en önemli buluşlarından biri olan


Enfeksiyon hastalıklarına karşı en temel korunma yöntemi : Aşılama (Bağışıklanma)

Osmanlılarda 17yy civarında yaz mevsiminde çiçek bayramı diye festival tarzında ineklerin memelerinde bulunan çiçek virüsünün yaptığı kabarcıklardan insanların derilerine temiz bir iğne ile çizilerek bir çeşit aşılama yapılırdıBu sayede bu aşıyı alanlar çiçek hastalığına yakalanmazdıBu olayı gözlemleyen İngiltere Büyükelçisinin eşi Madam Montaigne,İngiltere de tanınmış bir tıp profe törenler yapılırdıBuradasörü Edward Jenner`e bu festivalleri ayrıntısıyla bildirdiBu uygulamaları kendiside deneyen Jenner ,bu yılların en öldürücü hastalığı olan çiçek hastalığına karşı çok etkin olduğunu buldu1796 yılında bu buluşunu tanınmış tıp dergilerinde yayınladıBu sayede aşılamanın babası ve duayeni sayıldı Bu yazıda sizlere soru-cevap tarzında aşılamanın ne olduğunu,prensiplerini ve aşı takvimini anlatmaya çalışacağım

SORU: Aşı nedir ve nasıl etkili olmaktadır?
YANIT: Aşı insan vücuduna verilen, hastalık yapıcı etkisi ortadankaldırılmış mikroorganizmalar veya onların parçalarıdırBunlara tıp deyimiyle ANTİJEN adını vermekteyizBu antijenler protein yapısındadırlarVücudumuz verilen bu antijene karşı gene protein yapısında maddeler üretirBu maddelerede ANTİKOR adını vermekteyizÖrneğinocuk felci hastalığına karşı hastalık yapıcı etkisi ortadan kaldırılmış çocuk felci virüsünü ağızdan 1-2 damla halinde yada cilt yoluylaenjeksiyon şeklinde vererek vücudumuzu bu mikroba karşı bağışık hale getirmekteyizVerdiğimiz bu aşı sayesinde vücudumuz çocuk felci (polio)virüsüne karşı antikor üretmekte ve hastalığa karşı tam olarak korumasağlamaktadırDiğer tüm aşılarda aynı mekanizma ile koruma sağlamaktadır

SORU: İdeal aşı nedir?

YANIT: İdeal aşı yüzde yüz ve yaşam boyu koruyan aşıdırKuşkusuz aşılarımızın hepsi yüzde yüz korumamaktadırGene de yüzde yüze yakın koruma sağlamaktadır

SORU: Ülkemizde hangi aşılar mevcuttur?

YANIT: Ülkemizde bir kaç aşı dışında dünyada uygulanan bütün aşıları bulmak mümkündür
SORU: Rutin aşılama takvimi nedir?



YANIT: Rutin aşılar,Sağlık Bakanlığı`nın ve üniversite tıp fakültelerininönerdiği aşılar olup, çocuklarımıza doğumdan itibaren belli bir takvim dahilinde uyguladığımız aşılardırBu aşılar şunlardır;BCG(verem),Çocuk felci (polio) aşısı,Difteri,Boğmaca,Tetanoz(karma aşı),Kızamık,Hepatit B (sarılık), Kabakulak, Kızamık, Kızamıkçık (MMR) dirBu aşıların önerilen takvimi şöyledir

Doğumda: Hep B aşısı
1Ay :BCG/Hep B aşısı
2Ay ifteri,Boğmaca,Tetanoz,Çocuk felci
3/4Ay ifteri,Boğmaca,Tetanoz,Çocuk felci
4/6Ay ifteri,Boğmaca,Tetanoz,Çocuk felci
6Ay :Hep B aşısı
9Ay :kızamık aşısı
15Ay :Kabakılak,Kızamık,Kızamıkçık(MMR)aşılarÄ ±
18Ay ifteri,Boğmaca,Tetanoz,Çocuk felci
4/6 Yaş ifteri,Tetanoz,Çocuk felci,MMR,BCG tekrar aşıları

SORU: Rutin olmayan aşılar nelerdir? Neden önemlidir?
YANIT: Ülkemizde kullandığımız,rutin olmayan fakat önemli olupönerilen aşılar şunlardır:

Su çiçeği aşısı:1 yaş bitiminden itibaren tek doz yapılır

Menenjit(Hib)aşısı: 2/4/6aylarda ve bir yaş bitiminde tekrar(rapel) uygulanır

Hepatit A aşısı: 1-2 yaşından itibaren 6 ay arayla iki doz halinde uygulanır

Zatürre (pnömokok) aşısı: 2 yaşından itibaren tek doz şeklinde uygulanır

Grip aşısı: 6aydan itibaren küçük çocuklarda 1/2 doz şeklinde ikikez,büyük çocuklarda ve erişkinlerde tek doz olarak uygulanırKoruyuculuğu yapıldığı yıl için geçerlidir

Kuduz aşısı: Şüpheli hayvan ısırmalarında duruma göre 3-5 doz şeklindeuygulanır

SORU: Erişkin döneminde uygulanan aşılar nelerdir?

YANIT: Bu dönemde yapılması gereken önemli aşılar:

Tetanoz aşısı: Her 5 yılda bir yapılır
Hep B aşısı:3 doz halinde uygulanır
Pnömoni (Zatürre aşısı):Tek doz halinde yapılır5 yıl sonra tekrarındayarar vardır
Eğer erişkin kişi Hepatit A,Su çiçeği,Kabakulak,Kızamık,Kızamıkçıkhastal ıklarını geçirmemişse aşılama yoluyla bu hastalıklara karşı koruma sağlanabilir

SORU: Aşıların yan etkileri nelerdir?

YANIT: Günümüzde kullandığımız aşıların pratik olarak yan etkileriyokturLokal olarak aşı yapılan bölgede kızarıklık,şişlik ,ağrı görülebilirBu durumda ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir

SONUÇ: Aşılama (bağışıklama)sayesinde yeryüzünde bir çok hastalıkya tamamen (çiçek,veba gibi) veya çok önemli derecede ortadan kalkmıştır Önümüzdeki yıllarda da çocuk felci,difteri,boğmaca,kızamık,kızamıkçık,ka bakulak ,su çiçeği gibi hastalıklarda aşılar sayesinde tamamen ortadan kalkabilir

Prof Dr Sırrı BEKTAŞ
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı