Sesteş Nedir - Sesteş Ne Demektir - Sesteş Örnekleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-01-2012

Yazılışı ve okunuşu aynı olduğu hâlde anlamları farklı olan kelimelerdir

Bunlar yalın hâlde olabildikleri gibi ek almış hâlde de olabilirler

Şiirde cinas olarak kullanılır ve cinaslı kafiye yapılır

Örnekler:

Gül: 1

çiçek, 2

gülmekten emir

Kır: 1

kırsal alan, 2

kırmaktan emir, 3

beyaz

Yazma: 1

baş örtüsü, 2

yazmaktan olumsuz emir, 3

yazma işi

Ek almış kelimelerle, ek almış ve almamış kelimeler arasında da eş seslilik söz konusudur

Bu ekler görevce farklı ekler de olabilir:
Örnek:

Siyah anlamındaki ?kara? ile ?kar-a? (-a: yönelme hâl eki) gibi

Uyarı 1 : ?hala? ve ?hâlâ?, ?kar? ve ?kâr?, ?adet? ve ?âdet? kelimeleri eş sesli değildir

Okunuşları ve anlamları farklıdır

Uyarı 2 : Eş sesli kelimelerle çok anlamlı sözcükleri karıştırmamak gerekir

Eş seslilikte farklı sözcükler söz konusu iken, çok anlamlılıkta ise bir sözcüğün farklı anlamları söz konusudur

Örneğin:

?Çay kenarında çay içmek çok zevklidir

? cümlesindeki ?çay? sözcükleri iki ayrı sözcük olup eş sesli sözcüklerdir

Ancak,

Su ile dolu şişeyi bir kenara bıraktı

Tabanca dolu olabilir, dikkat edin

Dağ bayır keklik dolu

Cümlelerinde ise bir tek sözcüğün (dolu) de*ğişik anlamlara gelecek şekilde kullanımı söz konusudur

Sesteş Kelime Örnekleri

* Yılanı gören at birden şaha kalktı

* Mutfaktaki pislikleri çöpe at

* Al bayrağıma sarılı cansız bedenimi al

* Gül: ?Gül

? dedi, bülbüle

* Kalem böyle çalınmıştır yazıma
Yazım kışıma uymaz, kışım yazıma

* Kırda yaptığımız piknikte yanımıza kır saçlı bir ihtiyar geldi

* Adresimi hemen bir kenara yaz

Bu yaz yurtdışına çıkmayı düşünüyorum

* Depodaki bidonlar ağzına kadar dolu

Bu mevsimde buralarda dolu yağar

* Ben, sizinle gelmek istemiyorum

Çenesinde küçük bir ben vardı

* Yaralı yolcu, çok kan kaybediyor

Güler yüzüne, tatlı sözlerine kandım

* Küçücük bir kara parçası için savaş çıkacaktı

Senin kara gözlerin aklımı başımdan aldı

* Kadının sol eli kapıya sıkışmış

El sözüne kanıp da yuvanı yıkma

* Düğün evine hangi yoldan gideceğiz?

Sinirinden annesinin saçını yolmuş

* Çiftlikteki atların bakımıyla kim ilgileniyor?

Canı bir şeye sıkıldığında suya taş atar

* Okulunuzda kaç tane bilgisayar var?

Yaylaya gece yarısı varmışlar

* Köylü kadınlar çayın kenarında çamaşır yıkıyorlar

Yemeğin üzerine bir bardak demli çay iyi gider

* Altınlarını sandığın içine saklamış

Terli terli buzlu su içmiş, sonra da hastalanmış

* Küçük bir salla karşı kıyıya geçtik

Çocuğu hemen bakkala sal, kahve ile şeker alsın

UYARI: Bir sözcüğün mecaz ya da yan anlamıyla sesteş anlamlılık karıştırılmamalıdır

* Bu sözler bazılarına çok dokunacak

( mecaz anlam )

* Omzuma bir el dokundu

( gerçek anlam )

* Bu yaz, bir mektup yaz

( sesteş )

NOT: Sesteş sözcükler genellikle halk edebiyatında cinaslı manilerde kullanılır

09-01-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Sesteş Nedir - Sesteş Ne Demektir - Sesteş Örnekleri Yazılışı ve okunuşu aynı olduğu hâlde anlamları farklı olan kelimelerdir Bunlar yalın hâlde olabildikleri gibi ek almış hâlde de olabilirler Şiirde cinas olarak kullanılır ve cinaslı kafiye yapılır Örnekler: Gül: 1 çiçek, 2 gülmekten emir Kır: 1 kırsal alan, 2 kırmaktan emir, 3 beyaz Yazma: 1 baş örtüsü, 2 yazmaktan olumsuz emir, 3 yazma işi Ek almış kelimelerle, ek almış ve almamış kelimeler arasında da eş seslilik söz konusudur Bu ekler görevce farklı ekler de olabilir: Örnek: Siyah anlamındaki ?kara? ile ?kar-a? (-a: yönelme hâl eki) gibi Uyarı 1 : ?hala? ve ?hâlâ?, ?kar? ve ?kâr?, ?adet? ve ?âdet? kelimeleri eş sesli değildir Okunuşları ve anlamları farklıdır Uyarı 2 : Eş sesli kelimelerle çok anlamlı sözcükleri karıştırmamak gerekir Eş seslilikte farklı sözcükler söz konusu iken, çok anlamlılıkta ise bir sözcüğün farklı anlamları söz konusudur Örneğin: ?Çay kenarında çay içmek çok zevklidir? cümlesindeki ?çay? sözcükleri iki ayrı sözcük olup eş sesli sözcüklerdir Ancak, Su ile dolu şişeyi bir kenara bıraktıTabanca dolu olabilir, dikkat edin Dağ bayır keklik dolu Cümlelerinde ise bir tek sözcüğün (dolu) değişik anlamlara gelecek şekilde kullanımı söz konusudur Sesteş Kelime Örnekleri* * Yılanı gören at birden şaha kalktı * Mutfaktaki pislikleri çöpe at * Al bayrağıma sarılı cansız bedenimi al * Gül: ?Gül? dedi, bülbüle * Kalem böyle çalınmıştır yazıma Yazım kışıma uymaz, kışım yazıma * Kırda yaptığımız piknikte yanımıza kır saçlı bir ihtiyar geldi * Adresimi hemen bir kenara yaz Bu yaz yurtdışına çıkmayı düşünüyorum * Depodaki bidonlar ağzına kadar dolu Bu mevsimde buralarda dolu yağar * Ben, sizinle gelmek istemiyorum Çenesinde küçük bir ben vardı * Yaralı yolcu, çok kan kaybediyor Güler yüzüne, tatlı sözlerine kandım * Küçücük bir kara parçası için savaş çıkacaktı Senin kara gözlerin aklımı başımdan aldı * Kadının sol eli kapıya sıkışmış El sözüne kanıp da yuvanı yıkma * Düğün evine hangi yoldan gideceğiz? Sinirinden annesinin saçını yolmuş * Çiftlikteki atların bakımıyla kim ilgileniyor? Canı bir şeye sıkıldığında suya taş atar * Okulunuzda kaç tane bilgisayar var? Yaylaya gece yarısı varmışlar * Köylü kadınlar çayın kenarında çamaşır yıkıyorlar Yemeğin üzerine bir bardak demli çay iyi gider * Altınlarını sandığın içine saklamış Terli terli buzlu su içmiş, sonra da hastalanmış * Küçük bir salla karşı kıyıya geçtik Çocuğu hemen bakkala sal, kahve ile şeker alsın UYARI: Bir sözcüğün mecaz ya da yan anlamıyla sesteş anlamlılık karıştırılmamalıdır * Bu sözler bazılarına çok dokunacak ( mecaz anlam ) * Omzuma bir el dokundu ( gerçek anlam ) * Bu yaz, bir mektup yaz ( sesteş ) NOT: Sesteş sözcükler genellikle halk edebiyatında cinaslı manilerde kullanılır