Birinci Dünya Savaşı Hakkında Bilgi

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Birinci Dünya Savaşı Hakkında Bilgi

Dünya Savaşı

20

yüzyılda dünya çapında yapılan iki savaştan birincisidir

28 Temmuz 1914 tarihinde Avrupa'da başlamış ve dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin katılması ve diğer kıtalardaki sömürgelere de yayılması nedeniyle Dünya Savaşı ve Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır

Dört yıl süren savaş

1918 yılında sona ermiştir

I

Dünya Savaşı

Avrupa'da dört merkezi devlete karşı

Avrupa ve diğer kıtalarda bulunan yirmi beş devletin bulunduğu

o tarihe kadar görülmemiş ilk dünya savaşıdır

I

Dünya Savaşı Avrupa'da İttifak Devletleri diye adlandırılan Almanya

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu

Osmanlı İmparatorluğu ve Bulgaristan Krallığı ile İtilaf Devletleri diye adlandırılan Britanya İmparatorluğu

Fransa ve Rusya İmparatorluğu önderliğindeki Sırbistan

Karadağ ve Belçika devletleri arasında gerçekleşmiştir

Savaşa sonradan İtilaf Devletleri tarafında İtalya

ABD

Japonya

Yunanistan

Portekiz ve Romanya da katılmıştır

Savaşın Nedenleri [değiştir] Siyasi Nedenler [değiştir]Avrupa'da 16

yüzyıl'da yaşanan Katolik-Protestan ayrışmasıyla

Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu'na bağlı Prenslikler

farklı taraflarda savaşmışlar

tarihte Otuz Yıl Savaşları (1618-1648) olarak bilinen bu savaş da Vestfalya Antlaşması'yla sona ermiştir

Savaş sonucunda

bugün bile Avrupa Birliği'nin kökenini oluşturan Kutsal Roma Germen İmparatorluğu birliği dağılmıştır

Savaşın sonunda Fransa'nın güçlenmesi

tam aksine Kutsal Roma Germen İmparatorluğu'nun ve Habsburg Hanedanı'nın zayıflaması sözkonusudur

Bu sonuç Almanya için 19

yy'a kadar sürecek bir zayıflık dönemine ve yine bu tarihlere kadar birliğini kuramamasına neden olmuştur

Sanayi Devrimi ve Sömürgecilik hareketlerinde de bu olay etkisini göstermiş ve İngiltere

Fransa sömürgecilik alanında hızla güçlenirken Almanya'nın bu alanda geri kalmasına neden olmuştur

1815’te yapılan Viyana Kongresi ile Avrupa’ya ve geniş anlamda dünyaya yeni bir statü getirilmiş ve buna göre güçler dengesi kurulmuştur

Kırım Savaşı'nda(1853-1856) bu dengelerin Rusya lehine değişmesine engel olmak için

Haçlı Seferleri'nden sonraki en önemli ittifakla

Avrupa Devletleri

Osmanlı İmparatorluğu ile birlikte Ruslara karşı savaşmıştır

Yenilgiye uğrayan Ruslar

etkisi 1917 Ekim Devrimi'ne kadar sürecek siyasi ve ekonomik dalgalanmaların etksine gireceklerdir

Yine bu savaşın sonunda

İtalya Birliği'ne gidecek yollar da açılmıştır

1870 Sedan Savaşı[1] ile Almanya ve İtalya’nın birliklerini kurmaları

bunların büyük devletler olarak devletler arası ilişkilerde yer almak için girişimlerde bulunmaları

Viyana Kongresi statükosunu ve güçler dengesini büyük ölçüde değiştirmişti

Bundan sonrası ise yeniden bir dengenin kurulması girişimlerine

o da Avrupa’da yeni blokların ortaya çıkmasına ve bunların birbirleriyle çatışmasına yol açmıştır

Bloklar arasındaki gerginlik de karşılıklı silahlanmaya yol açmıştır

Bu da silahlı barış dönemini ortaya çıkarmıştır

Bu dönemde bloklar ve devletler arası ilişkilerde çok yönlü gelişen çatışmalar gerginliği daha da arttırmış ve devletleri bir savaşın eşiğine getirmiştir

Bu genel çerçeve içinde I

Dünya Savaşı'nın nedenleri çeşitli ekonomik

siyasi

askeri gelişmelere dayanmaktadır

Bunlara büyük devletlerin çıkar hesaplarını da eklemek gerekir

Özelikle Prusyanın Avusturyayı yenip Alman birliğini sağladıktan sonra yeni ortaya çıkan Alman İmparatorluğu'nun elinde önemli sömürgeleri olmamasına rağmen dönemin süper gücü İngiliz İmparatorluğu'na karşı koyabilecek hatta onu geçebilecek bir sanayi insan gücü ve teknoloji haline gelmesi ve bunun basta İngiltere ve Fransa tarafından engellenmek istemesi başlıca çekişme kaynağıdır

Ekonomik Nedenler [değiştir]Sanayi Devrimi ve Sömürgecilik sonucunda ekonomik pozisyonlarını güçlendiren İngiltere ve Fransa

karşı taraftaki Almanya ve İtalya gibi ülkelerden ekonomik olarak çok ilerideydi

Almanya ve İtalya

siyasi birliklerini oluşturduktan sonra

1914'e kadar olan süreçte aradaki farkı kapatmaya çalışmışlardır

İngitere ve Fransa'nın ekonomik hakimiyet alanlarını korumak

Almanya'nın ise bu alanları ele geçirmek niyeti savaşın başlıca ekonomik nedenlerindendir

Bu

sömürgeler

deniz yollarının hakimiyeti

uluslarası ticaret imtiyazları gibi ana başlıklarda değerlendirilebilir

Öte yandan 19

yüzyıl sonlarından itibaren kullanılmaya başlayan ve neredeyse 20

yy'a damgasını vuran petrol yataklarının mülkiyeti de savaşın temel ekonomik nedenlerindendir

Osmanlı İmparatorluğu'nun hakimiyeti altındaki Orta Doğu Petrol varlığı

19

yy sonlarında özellikle İngilizler tarafından

çeşitli gizli/açık yöntemlerle tesbit edilmişti

İngiltere

petrol siyasetini

1900'lerde tüm stratejilerinin birinci sırasına koymuştu

Diğer bir konuda Rus İmparatorluğu'nun ekonomik durumudur

Rusya

19

yy'ın sonlarında 20

yy'ın başlarında toplumsal dalgalanmanın en fazla görüldüğü ülkedir

Toplumun en büyük kesimini oluşturan köylü sınıfı ve o büyüklükte olmasa da etkin bir işçi sınıfı 1905 Devrimi ile 1917 Ekim Devrimi'ne giden yolu açmıştı

Toplumsal dalgalanmalar ekonomik açıdan Rus İmparatorluğu ve Çarlık Rejimi için tehlike oluşturuyordu

Rus Yönetimi bu dalgalanmaları engellemek için siyasi ve ekonomik güç kazanmak zorundaydı

Ülkelerin Stratejileri [değiştir] İngiltere [değiştir]I

Elizabeth’in uzun ve başarılı saltanatında (1558-1603) İskoçya’da İngiliz etkisinde farklılık görülmeye başlandı

İngiltere'deki Tudor hanedanıyla

İskoçya'daki Stuart hanedanı arasındaki evlenmeler

iki geleneksel düşmanı birbirine yaklaştırdı

İskoçya Kralı 1

James İngiltere kralı oldu

1707 yılında iki krallığı birleştiren bir antlaşma imzalandı

Bu tarihten sonra Büyük Britanya tarihi başlar

1642-1651 yılları arasında gerçekleşen İngiltere İç Savaşı sonucunda krallık devrildi

Bunun yerine önce parlamento idaresinde (1649–1653) sonra da Oliver Cromwell iktidarında (1653–1659) kısa süren bir cumhuriyet kuruldu

Cromwell'in ölümünün ardından parlamento iç karışıklıkları önlemek için sürgündeki kral 2

Charles'ı krallığı yeniden kurmak üzere İngiltere'ye davet etti

18

ve 19

yüzyıllarda İngiltere

büyük bir sanayi devleti ve sömürge gücü haline gelen Britanya İmparatorluğu'nun merkezi konumundaydı

19

yüzyılın başlarında Avustralya

Kanada

Hindistan

Afrika’da bazı devletler

Antil Adaları ve Hong Kong gibi dünyanın büyük bir kısmına yayılan dev bir sömürge imparatorluğu kurulmuştu

Kraliçe Victoria (1837-1901) zamanında İngiltere dünyanın en büyük gücü durumuna geldi

1877'de Hindistan sömürgeleştirildi

1882'de Mısır ele geçirildi

İngiltere 1900'lere gelindiğinde dünyanın en büyük gücü konumundaydı

Bu gücü sömürgeler

deniz yolları hakimiyeti

küresel şirketler aracılığıyla

askeri ve siyasi anlamda da sağlamayı başabilmiştir

1871'ten itibaren Alman İmparatorluğu'nu kendi etkinliğine karşı en önemli tehdit olarak algılamıştır

Çünkü güçlü bir Almanya İngitere için en büyük tehdit olacaktır

Fransa ile sürdüğü ortaklıkta(özellikle Kırım Savaşı bir örnektir

)

Fransa'nın da 1871 yenilgisinden itibaren Alman İmparatorluğu'na karşı olan düşmanlığı belirleyici nokta olmuştur

Yine aynı şekilde Rusya ile 1

Dünya Savaşı öncesinde temin ettiği ittifak da

Balkanlar ve Doğu Avrupa'da Rusya'nın Pan-Slavizm Politikası ile Almanya'nın Pan-Germen Politikası karşıtlığı temeline oturmuştu

İngiltere

bir ada ülkesi olması nedeniyle

savunma stratejisini Hollanda ve Belçika'nın Almanya'ya karşı dirençli olması esasına dayandırmaktaydı

[4]
Alman İmparatorluğu'nun İngiltere için gerek ekonomik gerekse de siyasi tehdit haline gelmesi İngiltere için tartışmasız bir savaş nedeniydi

Aynı zamanda

sömürgelerin korunması

deniz yollarının kontrol altında tutulması

küresel şirketlerin hakimiyeti ve en önemlisi Ortadoğu Enerji Koridoru'na sahip olmak stratejileri tamamen Alman İmparatorluğu çıkarlarıyla çatışmaktadır

Fransa [değiştir]Fransa'da krallık sistemi 1789 yılında gerçekleşen Fransız Devrimi'ne dek hüküm sürdü

Fransız Devrimi sırasında dönemin Fransa kralı XVI

Louis ve eşi Marie Antoinette ile onlara yakınlığı olduğu düşünülen yüzlerce Fransız vatandaşı öldürüldü

Kısa süreli bir dizi yönetim denemesinden sonra Napolyon Bonapart 1799'da cumhuriyetin kontrolünü ele aldı ve kendini önce Birinci Konsül

daha sonra

günümüzde Birinci İmparatorluk (1804–1814) adıyla anılan devletin imparatoru ilan etti

Napolyon Savaşları olarak bilinen bir dizi savaşın ardından

Bonaparte ailesinin yardımıyla Napolyon kıta Avrupasının büyük bölümünü ele geçirdi

Yeni elde edilen bu topraklara daha sonra Bonaparte ailesinin üyeleri Fransa'ya bağlı kral olarak atandı

1815 yılında yapılan Waterloo Savaşı'nda Napolyon'un son yenilgisinden sonra Fransa'da krallık yönetimine geri dönüldü

Ancak bu kez kralın yetkilerine anayasal kısıtlamalar getirildi

1830 yılında çıkan bir sivil ayaklama olan Temmuz Devrimi'yle Bourbon Hanedanı tümüyle kaldırılarak anayasal krallığa dayanan Temmuz Monarşisi getirldi

Bu yönetim biçimi 1848 yılına dek sürdü

Bu arada kurulan İkinci Cumhuriyet oldukça kısa süreli oldu ve 1852 yılında III

Napolyon İkinci İmparatorluğu kurunca yıkıldı

1870 yılında başlayan Fransa-Prusya Savaşı'nda yenilen III

Napolyon bunun üzerine tahttan indirildi ve bu yönetim rejimi de Üçüncü Cumhuriyet'in kurulmasıyla fesholdundu

Fransa 17

yüzyıldan başlayarak 1960'lara dek bir sömürge devleti kimliğiyle var oldu

19

ve 20

yüzyıllarda dünyanın dört bir yanında edindiği sömürge toprakları Fransa'yı İngiltere'den sonra ikinci büyük sömürge imparatorluğu hâline getirdi

Fransa ve Almanya

1871 yılından itibaren birbirlerini tehdit olarak görmüşlerdir

Fransa için

kaybettiği Alsace-Lorraine bölgesi hem ekonomik hem de askeri açıdan büyük öneme sahipti

Öte yandan Ren Nehri üzerindeki köprüler ve Belçika'nın güçlü savunmaya sahip olması

Fransa için diğer iki askeri strateji unsuruydu

[1]
Fransa için Alman İmparatorluğu

Merkezi Avrupa'da olduğu kadar

sömürgeleriiçin de büyük tehdit oluşturuyordu

Çünkü Fransız Askeri-ekonomik-siyasi gücünün temeli sömürgeler üzerine kuruluydu

Rusya [değiştir]Rusya İmparatorluğu'nun başlangıcı 1721 yılındadır

1866 yılında toprakları Asya

Avrupa ve Kuzey Amerika'nın belirli bölümlerini kapsamıştır

19

yüzyılın başında dünyanın en büyük ülkesi olmuş

toprakları kuzeyde Kuzey Buz Denizi'nden güneyde Karadeniz'e

doğuda Büyük Okyanus'dan batıda Baltık Denizi'ne kadar uzanmıştır

19

yüzyıl sonu ve 20

yüzyıl başlarında

İmparatorluğun ekonomik yapısı geniş ölçüde köylü ve sayıca daha az ama etkili bir işçi sınıfına dayanmaktaydı

Sanayileşme yetersizdi ve üretim büyük ölçüde tarıma dayalıydı

Şehirleşme 2-3 şehir dışında son derece az ve nüfusun büyük çoğunluğu taşrada yaşamaktaydı

1905 Devrimleri ve ardından gelen 1917 Devrimleri

Rusya'nın bu ekonomik ve siyasi yapısından kaynaklanmıştır

Rusya 19

yüzyıl'da temelde dört hedef doğrultusunda siyasetini konumlandırmıştır:
a)Batısında Pan-Slavizm Politikalarıyla(böylece Slav kökenli halkların kontolünü eline geçirmek) ve Balkanlar/Doğu Avrupa'da hakimiyetini sağlamak

b)Güneyde

Osmanlı İmparatorluğu (Boğazlar ve Doğu Anadolu'yu ele geçirmek)ve İran(Petrol alanları)politikaları ile hakimiyetini sağlamak

c)19

YY

'da Ortaasya'nın büyük bölümünü ele geçiren Ruslar

bu hakimiyetlerini korumak

d)Doğuda

Japonya-Rusya-İngiltere-ABD arasındaki güç dengesini kaybetmemek

1904-1905 Rus Savaşı'nda büyük yenilgiye uğrayan Rusya

aynı tarihlerde

İngiltere ile İngiliz-Rus Sömürge Antlaşmasını imzalamak zorunda kalmıştır

[5]
Batıda Almanya İmparatorluğu'nun Pan-Germenizm Politikaları

güneyde Osmanlı İmparatorluğu ile yüz yılı aşkın süren savaşlar

Pasifik'te İngiltere'ye karşı ABD ile yardımlaşma vb

stratejiler nedeniyle Rusya

İtilaf Devletleri safında yeralmıştır

Almanya [değiştir]18 Ocak 1871 yılında Versailles Antlaşması'yla kurulan Alman İmparatorluğu

tüm dağınık Alman Devletçik'lerini -Avusturya hariç-bir arada topladı

İmparatorluk 1884 yılından itibaren ülke dışında sömürgeler kurmaya başladı

[6]Alman İmparatorluğu 1914 yılına kadar

birliğini geç oluşturması nedeniyle geri kaldığı İngiltere-Fransa-Rusya ittifakıyla

ekonomik

siyasi ve askeri yönden başabaş noktasına geldi

Hatta sanayileşme ve işgücü alanında İngiltere'den (1914 verilerine göre)daha ileri bir seviyeye ulaştı

[7] II

Wilhelm döneminde

Almanya

diğer Avrupa güçleri gibi emperyal bir politika izlemiş ve zaman zaman sömürgeleri konusunda komşu devletlerle sürtüşmeye girmiştir

Bu

bir takım dostlukları zedelemiş ve Almanya'ya karşı Fransa

Birleşik Krallık ve Rusya İmparatorluğu bir anlaşma imzalayarak kutup oluşturmuştur

Almanya ise sadece Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile ittifak kurabilmiştir

[8] Almanya'nın emperyal politikası ülke dışına taşmış ve devlet diğer Avrupa güçleri gibi Afrika'nın paylaşımına katılmıştır

Berlin Konferansı'nda bu kıta Avrupa güçlerine pay edilmiştir

Almanya'nın payına Alman Doğu Afrikası

Alman Kuzey-Batı Afrikası

Togo ve Kamerun düştü

Büyük güçler arası Afrika'da olan bu mücadele I

Dünya Savaşı'nın nedenlerinden biri olacaktı

[9] Almanya siyaset alanında ve denizlerde

o sırada Britanya'ya ait olan küresel konumu ele geçirmek ve böylece Britanya'yı otomatikolarak daha alt statüye indirgemek istiyordu

[7] 1900'lerde emperyal ve emperyalist çağın en yüksek noktasında hem Almanya'nın yegane küresel statü iddiası(Alman Ruhu dünyayı yenileyecektir!)deyişiyle

hem de Avrupa Merkezli bir dünyanın tartışmasız^^büyük güçleri^^olan Britanya ve Fransa'nın iddiası henüz etkiliydi

[10] Alman Ulusal Birliği'nin kurulduğu 1871 ile 1

Dünya Savaşı'nın çıktığı 1914 tarihleri arasında Avrupa Tarihi'nin hiç değişmeyen öğesi Almanya ile Fransa arasındaki düşmanlıktır

[11] Fransa'nın 1871 Alman yenilgisi bu düşmanlığın en önemli etkenidir

Aynı zamanda Alsace-Lorraine'in kaybedilmesi ve iki ülke için

hem ekonomik hem de askeri önemi

bu düşmanlıklarda etkili olmuştur

Çünkü iki ülke arasındaki en önemli savunma noktaları olan Alsace-Lorraine ve Ren Nehri Köprüleri'ne sahip olmak önemliydi

Öte yandan

Hohenzollern Hanedanı yönetiminde ve mutlakiyetçi yapıdaki Almanya İmparatorluğu

siyasi olarak cumhuriyetçi İngiltere ve Fransa'nın yönetim sistemi yönünden de rakibiydi

Bu rekabet

1

Dünya Savaşı'nı

bir nevi mutlakiyet/cumhuriyet mücadelesi şekline de getirmiştir

(Zaten

savaş sonrasında mağlubiyete uğrayan tarafta

bütün mutlakiyetler çökmüş

yerine yeni cumhuriyetler kurulmuştur

)[12]
Almanya İmparatorluğu 1914'e gelinirken

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile ittifakı dışında

Avrupa'da güçlü bir müttefike sahip değildi

Belki de savaşın daha başındaki bu durum

savaşın sonucunu belirleyecek olaylarda Alman Stratejisi'nin savaşın kaybı konusundaki en büyük eksikliğiydi

Çünkü Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun çok uzun ömürlü olamayacağı

1914'lerde neredeyse kesin gibi duruyordu

Bu konuda Adolf Hitler bile

Eğer Reich

Schoenerer'in Habsbourglar hakkındaki ikazlarına kulak vermiş olsa idi

Almanya'nın başına bütün dünyaya karşı savaşa girerek uğradığı felaket gelmeyecekti demiştir

[13]
Almanya'nın oluşturmak zorunda kaldığı diğer ittifakları da (Osmanlı İmparatorluğu-Bulgaristan) savaşın sonucuna etki edebilecek ekonomik ve askeri düzeyde değildi

Almanya için güvenilmesi gereken temel güç

kendi öz gücüydü

Avusturya-Macaristan [değiştir]Kutsal Roma İmparatorluğunun etkinliği azaldıkça Avusturya'nın arşidükleri bağımsız olarak hareket etmeye başladılar

1804 yılında arşidükler kendilerini imparator ilan ettiler

1866'da Prusya - Avusturya Savaşı yenilgisi ve Alman Konfederasyonunun dağılmasından sonra prestijini kaybeden Avusturya İmparatorluğu 1867 yılında da Macaristan'la birleşerek Avusturya-Macaristan İmparatorluğunu kurdular

Avusturya ve Macaristan aslında içişlerinde bağımsız olan iki ayrı ülkeydiler

Fakat dışişleri açısından tek bir Habsburg İmparatoru tarafından yönetilmekteydiler

Emperyal bir devlet olan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nda

onbirin üzerinde etkili etnik grup mevcuttu

Bu etnik grupların büyük kısmı Almanlar

Slavlar ve Macarlar'dan oluşmaktaydı

Etkinlik sahasında(doğu bölgesinde yoğun Slav devletleri

batısında da Germen toplumları)farklı etnik gruplar bulunmaktaydı

1789 Fransız Devrimi ve beraberinde getirdiği süreç

emperyal devletlerin sonunu hazırlamaktaydı

Uyanan milliyetçilik akımları 19

YY'da en fazla Osmanlı İmparatorluğu ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na zarar vermiştir

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu

karşısındaki en büyük tehdit

Rusya ve Rusya'nın Pan-Slavizm Politikalarıydı

Rusya

Doğu Avrupa'ya ve Balkanlar'a doğru güç alanını genişletmek istiyordu

Bu amaçla gerek Osmanlı içindeki

gerekse de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu içindeki tüm etnik unsurlara-başta slavlar olmak üzere-açık/kapalı destek veriyordu

Öteki taraftan batı tarafının güvenliğini

Almanya ile ittifak ile sağlamlaştıran Avusturya-Macaristan İmparatorluğu

diğer taraftaki Rusya etkinliğini yok etmek istiyordu

Aslında

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun da durumu Osmanlı İmparatorluğu'ndan farklı değildi

İki imparatorluk da kendi geleceklerini tamamen savaş sonunda alınacak bir galibiyete bağlamışlardı

Yani savaş

bir ölüm-kalım mücadelesi idi

1882 Yılında yapılan antlaşmayla kurulan Üçlü İttifak ile Almanya

Avusturya-Macaristan ve İtalya arasında oluşturulan birliktelik(1902 yılında yenilenerek) 1

Dünya Savaşı'na kadar sürmüştür

(İtalya

savaşın başında tarafsız kaldıktan sonra

İtilaf Devletleri safında savaşa girmiştir

)[1][15][16]
İtalya [değiştir]19

yüzyılın ilk yıllarında İtalya I

Napolyon tarafından işgal edilerek Fransız etkisi altına girdi

Viyana Kongresi İtalya'nın Fransız işgalinden önce yöneten hanedanlara geri verilmesini öngörüyordu

Böylece Papalık Devleti

Sardinya-Piemonte Krallığı

Toskana Grandüklüğü

Modena Düklüğü ve Lombardiya-Venedik Krallığı tekrar kuruldu

Ancak Carbonari adı verilen gizli dernekler İtalya'nın birleşmesi için çalışmaya başladılar

Giuseppe Mazzini ve Giuseppe Garibaldi birleşme hareketinin öncüleri arasında yer alıyorlardı

Ayrıca Sardinya kralı II

Victor Emmanuel de bu birleşme hareketini destekleyenler arasındaydı

1848 yılında Lombardiya Avusturya'nın elinde bulunuyordu

İtalya'yı birleştirmek konusunda Fransa'nın desteğini almayı başaran İtalya

1859'da Fransa ile birlikte Avusturya'yı mağlup etti ve 11 Kasım 1859'da Avusturya ile Piyemonte arasında Zürih'te barış antlaşması yapıldı

Buna göre; Avusturya

Lombardiya'yı Piyemonte'ye verdi

Venedik dâhil olmak üzere diğer İtalyan Devletleri arasında bir konfederasyon oluşturulması ve konfederasyonun fahri başkanının papa

fiilî başkanının Piyemonte olması kabul edildi

Bir süre sonra Kuzey İtalya'daki küçük devletler de Piyemonte'ye katılma kararı aldılar

Böylece bütün Kuzey ve Orta İtalya Piyemonte'ye katılmış oldu

1870'de Roma ve 1886'da Venedik

İtalya birliğine dâhil oldular

Bunların da katılımı sonucu İtalyan Millî Birliği tamamlanmış oldu

İtalya Krallığı kuruldu

İtalya

Roma devrinden sonra ilk kez tek bir ülke hâline gelebilmişti

Yeni İtalyan Krallığı'nda 20

yüzyılda kuzey İtalya hızlı sanayileşerek gelişirken

güney İtalya'da nüfus hızla yükseliyor ve milyonlarca insan daha iyi bir yaşam için yurdışına göç etme yolları arıyordu

19

yüzyılın son yirmi yılından başlayarak İtalya da diğer Avrupa ülkeleri gibi sömürgeleşme yoluna gitti

Osmanlı Devleti'na karşı yaptığı Trablusgarp Savaşı'nı kazandı

Batı Türkiye'de Oniki Ada

Afrika'da Libya

Etyopya ve Somali gibi bazı ülkeleri de işgal ederek sömürgeleştirdi

1882 Yılında

Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile Üçlü İttifak'ı oluşturan İtalya

1

Dünya Savaşı'nın başında tarafsız olmasına rağmen

1915'te Londra Paktı ile İtilaf Devletleri arasına katıldı

İtalya'ya savaşa girmesi koşuluyla Trento

Trieste

Istria

Dalmaçya ve Osmanlı Devleti'nin bazı bölgeleri vadedildi

Savaş süresince 600

000 İtalyan askeri yaşamını yitirdi ve İtalya ekonomisi çöktü

Savaşın sonucunda İtalya'ya verilen sözlerden çoğu tutulmadı

St

Germain Antlaşması ile İtalya galip tarafta olmasına karşın yalnızca Trento

Trieste ve Bolzano'yu alabildi

Bu sonuç İtalyan toplumu arasında büyük hoşnutsuzluklara yol açtı

[17]
İtalya savaş öncesi dönemde mevcut sömürgelerini korumak isterken

aynı zamanda Ortadoğu

Balkanlar ve Afrika'daki gücünü de arttırmak amacındaydı

Fransa ile eski düşmanlıkları ve yeni ortaya çıkan durum nedeniyle 1915 yılına kadar ortada bir siyaset takip ederken

bu tarihte itilaf devletleri safında savaşa katılmıştır

Osmanlı İmparatorluğu [değiştir]Osmanlı İmparatorluğu

1699 Karlofça Antlaşması'ndan beri süregelen gerileme döneminin

son ağır yenilgisini 1912-1913 Balkan Savaşları ile almıştı

Bu savaşlarda

imparatorluktan ayrılmış küçük devletlerle dahi başaçıkamaz durumda olduğu görülmüştür

Genel Durumu şöyledir: Ekonomik yönden; maliye iflas etmiş

yıllık enflasyon yüzde 300'lerde(Temmuz-Kasım 1914 aralığında %50)[18]

tamamen dışa bağımlı ve cari harcamaları dahi karşılayamayacak durumdadır

Siyasi yönden; Balkanları ve Mısır'ı kaybetmiş

Ortadoğu bölgesinde kalan toprakları için de endişeli bir Osmanlı İmparatorluğu vardır

Etnik gruplarındaki milliyetçilik ve ayrışma hareketleri nedeniyle

Anadolu'da dahi güvenlik sorunları en üst düzeydeydi

İmparatorluk

İngiliz ve Fransızlar'ın Ortadoğu konusundaki niyetlerini ve -sanılanın aksine- petrolün yeni dönemdeki önemini son derece iyi bilmekteydi

Öte yandan yüzyıldan fazla süredir aralıklarla savaştığı Rusya'nın da Boğazlar ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi üzerindeki hedeflerinin farkındaydı

Askeri yönden; Balkan Savaşları sonucunda ordunun son derece zayıflamış yapısının ortaya çıkmasına rağmen

İttihat-Terakki Hükümeti iki yıldan kısa bir sürede bu yapıyı reforme ederek

yeni bir ordu yaratma başarısı göstermiştir

Hükümet

ordu yapısı içerisindeki alaylı/okullu sistemini değiştirerek

okullu subayları faal birliklere

alaylı subayları da ya emekliye ya da geri görevlere sevketmiştir

Öte yandan personel yapısında çok başarılı bir değişim gösteren ordu

aynı başarıyı -ekonomik nedenlerden dolayı- teknoloji ve silahlar yönünde yakalayamamıştır

Alman ekolünün hakim olduğu Osmanlı Ordusu

özellikle lojistik ve sevkiyat konusunda da gerekli düzeyde kabiliyete sahip değildi

1913 Bab-ı Ali Baskını ile iktidara gelen İttihat-Terakki Hükümeti

savaşın kaçınılmaz olduğunu farkettiği andan itibaren

İngiltere ve Fransa ile uzlaşmak amacıyla çalışırken

Almanya ile de ilişkilerini aynı ölçüde sıkı tutmaya çalışmıştır

Hatta bu öylesine yoğun bir çift taraflı mücadele olmuştur ki

her iki tarafla da son dakikaya kadar görüşmeler devam etmiştir

[19] İngiltere ile yapılan görüşmelerde Osmanlı Hükümeti'nin ittifak için temel beklentisi olan savaş sonrası toprak bütünlüğünün garanti altına alınması isteği

İngiliz tarafından ancak savaş sonrası görüşülebileceği şeklinde yanıtlanmıştır

[20] İngiltere ve Fransa ile ittifakı sağlayamayacağı kesin görünen İttihat ve Terakki hükümeti

2 Ağustos 1914 günü Almanya ile gizli bir ittifak antlaşması (Osmanlı-Alman Gizli Antlaşması) imzalayarak savaşa İttifak güçleri yanında girmeyi taahhüt etmiş ve silahlı kuvvetlerinin genel sevk ve idaresi için bir Alman askeri heyetini yetkili kılmayı uygun görmüştür

[21]
Anlaşmadan haberdar olan İngiltere

Osmanlı Devleti'nin sipariş ettiği iki zırhlıyı Osmanlı Devleti'ne teslim etmekten vazgeçer

Rauf Orbay ve ekibi Londra'dan eli boş döner

Kalabalık bir İngiliz donanmasının Çanakkale Boğazı'na kadar kovaladığı Goben ve Breslav adlı iki Alman zırhlısının Çanakkale Boğazı'ndan geçmesine izin verilir

İki gemi 11 Ağustos'ta İstanbul'a gelir

İngiltere'nin bu durumu yansızlığın ihlali olarak değerlendiren bir nota vermesi üzerine

Alman zırhlıları Osmanlı donanmasınca 'satın alınmış' ve gemi mürettebatı fes giydirilerek Osmanlı hizmetine alınmıştır

Goeben (Yavuz Muharebe Kruvazörü)

Breslau ise (Midilli Kruvazörü) ismini almıştır

26 ekimde Osmanlı donanması bir keşif tatbikatı için hazırlanma emri aldı ve ertesi gün toplanma bölgelerine gitmek için Haydarpaşa'dan ayrıldı

28 Ekimde Osmanlı filosu 4 ayrı görev gücüne ayrılarak Rusya kıyılarında farklı hedeflere yöneldi

Koramiral Souchon 29 ekim 1914 sabah 6:30'da 3 Osmanlı destoreyerinin refakatinde bulunan Goeben ile Sivastopol'daki kıyı bataryalarına ateş açtı

Hamidiye kruvazörü 6:30'da Kefe'ye geldi ve yerel yetkilileri 2 saat içinde çatışmaların başlayacağı konusunda uyardı

Hamidiye 9:00 da bir saat süren bir ateşe başladı ve daha sonra da Yalta'ya giderek burada 7 Rus ticaret gemisini batırdı

2 Osmanlı destroyeri 6:30'da Odessa'ya hücum etti ve 2 Rus gambotunu batırarak birkaç tahıl silosunu tahrip etti

Breslau kruvazörü ve ona eşlik eden Osmanlı destroyeri Novorossisk'e geldi yerel yetkilileri uyararak 10:30'da kıyı bataryalarına ateş etti ve 60 mayın döşediler

Limandaki 7 gemi hasar gördü

biri battı

30 Ekim günü Rusya Osmanlı Devleti'ne savaş açmış

bundan birkaç saat sonra Enver Paşa

Osmanlı Devleti'nin Rusya'ya savaş ilan ederek

savaşa İttifak Bloku yanında girdiğini duyurmuştur

Bu duyurudan sonra İngiltere ve Fransa

Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etmiştir

Bulgaristan [değiştir]Osmanlı Devleti'nin gerilemeye başlaması ve Çarlık Rusyası'nın da desteğiyle

Balkanların tümünde olduğu gibi Bulgaristan'da da ulusal kurtuluş hareketi alevlenmiş

93 Harbi'nden yenilgiyle çıkan Osmanlı Devleti

Bulgaristan'ı 1878 yılında içişlerinde bağımsız prenslik olarak

1908 senesinde ise tam bağımsız çarlık olarak tanımıştır

Bulgaristan Krallığı'nın

Balkan Savaşları sonrası konumu

Yunanistan-Sırbistan-Karadağ-Romanya ile batıda Osmanlı İmparatorluğu arasında sıkışmasına yol açmıştı

Savaş öncesi dönemde diğer Balkan Devletleri ile olan düşmanlığı

Bulgaristan için Almanya ile ittifaktan başka bir seçenek bırakmamıştır

[1]
Savaşın Çıkışı [değiştir]Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahtı Franz Ferdinand

28 Haziran 1914 günü Saraybosna'yı ziyaretinde bir Sırp Milliyetçisi olan 'Princip' tarafından öldürüldü

İki devleti bir arada tutan tek unsur olan Habsbourg Hanedanı'nın tek veliahtı öldürülmüştü

Avusturya Hükümeti'nin tepkisi çok sert oldu

Fakat Rusya'yı tek başına karşısına almaya çekinen Avusturya

öncelikle Almanya'ya danıştı

Almanya'nın verdiği üstü kapalı desteğin ardından

Avusturya Sırbistan'a 48 saat süreli ve bağımsız bir devletin kabul edemeyeceği ağır bir nota verdi

Sırbistan bu notaya-Rusya'nın desteğiyle-

kaçamak yanıtlar verdi

Bunun üzerine Avusturya

28 Temmuz 1914'te Belgrad'ı bombalamaya başlayarak

Sırbistan'a savaş ilan etti

Bunun üzerine Rusya 31 Temmuz'da genel seferberlik ilan etti

Daha önceden Rus Seferberliği'ni savaş ilanı kabul edeceğini açıklamış bulunan Almanya

1 Ağustos'ta Rusya'ya

3 Ağustos'ta da Fransa'ya savaş ilan etti

Almanya

barış zamanında hazırlamış olduğu 'Schlieffen Planı' uygun olarak

Fransa'yı hemen ezip seferberliğini tamamlama çabası içinde bulunan Rusya'ya daha sonra dönmek istediğinden

Fransa'ya saldırıda en kolay yol olan Flander Düzlükleri'nden ordusunu geçirmek istedi ve bunun için Belçika'ya 'Zararsız Geçiş Hakkı' için başvurdu

Tarafsız bir ülke olan Belçika

İngiltere'ye danıştıktan sonra Almanya'nın önerisini reddedince

Almanya 4 Ağustos 1914 tarihinde Belçika'ya saldırdı ve İngiltere de Almanya'ya savaş açtı

Böylece

4 Ağustos 1914 tarihine gelindiğinde üç cephede savaş başlamıştı

Alman-Rus Cephesi ve Avusturya-Sırbistan Cephesi

[25]

Cepheler [değiştir]Savaş başında

taraflar arasında

savaşın süresinin çok da uzun olmayacağı konusunda

neredeyse bir fikir birlikteliği vardı

Almanya

Schlieffen Planı (1905) ile Fransa’yı altı hafta gibi kısa bir sürede devredışı bırakacağını varsayıyordu

Bu planı 4 Ağustos 1914 tarihinde Belçika’ya saldırarak uygulamaya koysa da

Belçika’nın umulandan daha uzun süre dayanması sonucunda (plandan 12 günlük bir gecikmeyle Liege ele geçirilebildi)

Almanya Schlieffen Planı’nın başarısızlığı ile karşı karşıya kaldı

6-12 Eylül 1914 I

Marne Muharebesi

savaşın akıbeti hakkında taraflara bir fikir vermişti

Schlieffen Planı başarısız olduktan sonra Almanya’nın alternatif bir planı yoktu ve gecikmeler sonucunda Rusya seferberliğini tamamlamak üzereydi

Almanya’nın hızlı bir harekatı sonuca ulaştıramamasının ardından

I

Dünya Savaşı’nın yeni ve belirleyici bir özelliği olan ‘siper savaşı’ başlamış oldu

I

Dünya Savaşı'nda cepheleri 2 ana başlıkta toplanabilir

Batı Cephesi [değiştir]Ana madde: Batı Cephesi (I

Dünya Savaşı)
Batı Cephesi

Almanya'nın batısında kalan Avrupa topraklarında

esas olarak Belçika

Hollanda ve Fransa'yı yani Batı Avrupa'yı içine alan cephedir

Doğu Cephesi [değiştir]Ana madde: Doğu Cephesi (I

Dünya Savaşı)
Doğu Cephesi

I

Dünya Savaşı'nda Orta Avrupa ve Doğu Avrupa'da

Almanya'nın

Avusturya-Macaristan'ın ve Bulgaristan'nın doğusunu

Rusya'nın ve Romanya'nın ise batısında kalan cephedir

Osmanlı Cepheleri [değiştir]Osmanlı İmparatorluğu'nun o zamanda savaştığı 8 tane cephe vardır

Bunlar birinci dereceden ve ikinci dereceden olmak üzere ikiye ayrılır

Birinci Dereceden Cepheler;
Kafkasya Cephesi
Çanakkale Cephesi
Sina ve Filistin Cephesi
Hicaz - Yemen Cephesi
Irak Cephesi
İkinci Dereceden Cepheler;
İran Cephesi
Galiçya Cephesi
Makedonya Cephesi
Kafkasya Cephesi [değiştir]Ana madde: Kafkasya Cephesi
Enver Paşa kumandasındaki Türk ordusu 21 Aralık 1914'te (o zamanki Rus sınırı olan) Köprüköy - Eleşkirt hattında hücuma geçti

Sarıkamış yakınında Allahüekber Dağlarına ulaşan ordu burada 1915 Ocağının ilk haftasında ağır bir yenilgiye uğradı

130

000 kişilik asker mevcudunun 60

000'i çarpışmalarda veya soğuktan donarak şehit oldu

Geri kalanlar esir düştü

Çar'ın amcası Grandük Nikola kumandasındaki Rus ordusu bir yıllık bir bekleyişten sonra 13 Ocak 1916'da Erzurum cephesinde harekete geçti

16 Şubat 1916'da Erzurum

3 Mart'ta Bitlis ve Muş

18 Nisan'da Trabzon

24 Temmuz'da Erzincan düştü

Ancak Ağustos ayında Bitlis ve Muş geri alındı

Rusya'da 1917 Mart ayında Çarlık rejimine karşı başlayan ayaklanma Kasım ayında Bolşevik rejimin kurulması ve 1918 Ocak ayında Rus ordusunun dağılması ile sonuçlandı

Rus ordusunun çekilmesi üzerine

onların boşalttığı alanlarda Antranik komutasındaki Ermeni birlikleri "Batı Ermenistan Geçici Hükümeti" ilan ettiler

Ancak hücuma geçen Türk ordusu karşısında tutunamayarak dağıldılar

26 Şubat 1918'de Erzincan

27 Şubat'ta Trabzon

12 Mart'ta Erzurum

2 Nisan'da Van kurtarıldı

Kafkasya 1918:Osmanlı ordusunun ileri harekâtı3 Mart 1918'de imzalanan Brest Litovsk Antlaşması ile Rusya savaşta kazandığı toprakları terkederek 1878 öncesi sınırlara dönmeyi kabul etti

Bu sırada Tiflis'te kurulan Transkafkasya Cumhuriyeti'nin direnmesi üzerine Halil (Kut) Paşa kumandasında ileri harekete geçen Türk ordusu 25 Mart'ta Oltu

3 Nisan'da Ardahan

5 Nisan'da Batum

15 Mayıs'ta Gümrü

20 Temmuz'da Nahcivan'ı aldı ve nihayet 15 Eylül'de Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu Bakü Muharebesi (1918)'i kazanarak Bakü'ye girdi

Ekim başında da bir Türk müfrezesi Dağıstan'da kontrolü ele aldı

Ancak 30 Ekim'de imzalanan Mondros Mütarekesi uyarınca Türk ordusu işgal ettiği Kafkasya topraklarını bırakarak 1914 sınırına geri çekildi

Türk ordusunun boşalttığı Batum

Ardahan ve Kars'ta kurulan Milli Şura Hükümetleri 1919 ilkbaharında Kafkasya'daki İngiliz kuvvetleri tarafından tasfiye edildi

Çanakkale Cephesi [değiştir]Ana madde: Çanakkale Savaşı
İtilaf Devletleri kara ve deniz güçlerinin Çanakkale Boğazını kontrol altına alarak İstanbul'u işgal etme girişimleridir

İstanbul'un işgaliyle Osmanlı Devleti savaştan çekilecek

Almanya bir müttefikini kaybedecek ve Rusya ile güvenli bir deniz ticaret ve ulaşım yolu açılmış olacaktı

1915 yılının Şubat ve Mart aylarında müttefik donanmasının sahil top bataryalarını susturarak İstanbul'a ulaşma çabaları

Türk sahil topçusu ve mayın hatları nedeniyle başarısız olmuştu

Bunun üzerine İngiltere ve Fransa yüksek komutanlıkları

Gelibolu Yarımadası'nın amfibik bir harekâtla işgal edilmesine karar vermişlerdir

25 Nisan 1915 günü

yarımadanın altı kumsalında yapılan müttefik kuvvetler çıkartmasıyla Çanakkale Kara Savaşı başlamış oldu

Çıkartma kuvvetlerinin Türk savunması karşısında planlanan başarıyı sağlayamamaları üzerine 6 Ağustos 1915 tarihinde yeni kuvvetlerle Suvla Koyu'nda bir çıkartma daha yapılmıştır

Kurmay Albay Mustafa Kemal'in komuta ettiği birinci ve ikinci Anafartalar Muharebeleri'yle bu ileri harekât da başarısızlığa uğramıştır

9 Ocak 1916 tarihinde Gelibolu Yarımadası'ndan müttefik kuvvetlerin tahliyesi tamamlanmıştır

Hicaz-Yemen Cephesi [değiştir]Ana madde: Hicaz-Yemen Cephesi
Halk arasında "Yemen Cephesi" adıyla da anılır

I

Dünya Savaşı boyunca Osmanlı İmparatorluğu 4 Tümenlik bir kuvvetle Arabistan'daki kutsal İslam şehirlerini korumaya çalıştı

7

Kolordu'nun birer tümeni Hicaz

Asir

San'a ve Hudeybe'de konuşlandırılmıştı

Uzaklık sebebiyle bu tümenlere yeni asker

malzeme ve silah desteği sağlanamıyordu

1916 yılında İngilizlerin kışkırtmasıyla

Araplar kendilerini koruyan Osmanlı Kuvvetlerine karşı ayaklandı Mekke Emiri Şerif Hüseyin

bağımsızlığını ilan etti

Yemen'de İmam Yahya Osmanlılar'a bağlı kalırken Asir'de Seyyid İdris de ayaklanmaya katıldı

1917 Şubatında Hicaz Seferi Kuvvetler Komutanlığı'na atanmak üzere

Şam'a gelen Mustafa Kemal Paşa

Hicaz'ın boşuna savunulmayıp boşaltılmasını istedi

Manevi sebeplerden dolayı bu istek uygulanmadı

Komutanlık ataması da yapılmadı

Bin bir güçlükle Medine'yi

Yemen'i

Asir'in kuzeyini I

Dünya Savaşı sonuna kadar savunan 7

Kolordu Mondros Mütarekesi'nden bir müddet sonra

23 Ocak 1919'da teslim oldu

Dönüşte kutsal emanetler İstanbul'a getirilmiştir

Sina ve Filistin Cephesi [değiştir]Ana madde: Sina ve Filistin Cephesi

"The Trumpet Calls (Trompet Çağırıyor)": Avustralya'da 1914-1918 arasında kullanılan askeri alma posteri (Norman Lindsay)İngilizler 1914 yılı Aralık ayında Türk dostu saydıkları Hidiv Abbas Hilmi Paşa'yı yönetimden uzaklaştırarak

Mısır ve Süveyş Kanalı'na tamamen egemen oldular

Bahriye Nazırı ve 4

Ordu Komutanı Cemal Paşa'nın

14 Ocak 1915'te 80

000 asker

25

000 deveyle iki koldan Süveyş Kanalı'na yaptığı harekât (1

Kanal Savaşı) başarılı olamadı

Kanalı şişme botlarla aşmaya çalışan Osmanlı birlikleri ağır makinalı tüfek atışları sebebiyle daha kıyıya varamadan ağır kayıplar verdi

4 Şubat 1915'te Birüsseba-Gazze'ye geri dönüldü

1916 yılında Süveyş Kanalı'nı almak için 2

Kanal Harekâtı yapılırken

Mekke Emiri Şerif Hüseyin İngilizlerin kışkırtmasıyla Osmanlı Devletine karşı ayaklandı

Ayaklanmanın bastırılması için 4

Ordu'dan bir kısım birlikler Hicaz'a gönderildi

Ordunun geri kalan kısmıysa

Gazze-Şeria-Birüsseba hattında savunmaya çekildi

1917 baharında İngilizler

Gazze'ye saldırdı

1

ve 2

Gazze Muharebeleri yapıldı

İngilizler Türklerin kahramanca savunması karşısında çekilmek zorunda kaldılar

Takviyelerini artırmaya başlayan İngilizlerin Filistin Cephesinde toplanmaları üzerine

Cemal Paşa'nın uyarısıyla Yıldırım Ordularının Irak cephesinde kullanılmasından vazgeçilerek Filistin ve Suriye'de kullanılması kararlaştırıldı

Aynı yıl 7

Ordu Komutanlığına atanan Mustafa Kemal Paşa

Yıldırım Ordular Komutanı General Liman von Sanders ile anlaşamadı

Harbin yönetimini tenkit eden iki rapor yazarak 6 Ekim 1917'de komutanlıktan istifa etti

Mustafa Kemal elde kalan birliklerle ancak savunma savaşı yapılabileceğini

Falkenhayn'ın saldırıya geçme fikrinin tamamen yanlış olduğunu düşünüyordu

Savaş hazırlıklarını tamamlayan İngilizler

24 Ekim 1917'de 138

000 askerle taarruza başladılar

Birüsseba-Gazze Savaşı'nı kazandılar

9 Kasım 1917'de[kaynak belirtilmeli] Kudüs düştü

General Allenby komutasındaki İngiliz kuvvetlerinin Mart 1918 başı ile 18 Mayıs arasındaki Telazur

1

ve 2

Salt-Amman taarruzları başarıyla durduruldu

Yığınaklarını artıran ve mevcudu 550

000'e yükselen İngiliz ordusunun 19 Eylül 1918'de Filistin'de başlattığı taarruz hızla gelişti ve Filistin tamamen İngilizlerin eline geçti

(Nablus Hezimeti)
Irak Cephesi [değiştir]Ana madde: Irak Cephesi
Bu cephe

İngilizlerin petrol sahalarını ele geçirmek amacıyla

15 Ekim 1914'te Bahreyn'i ve 23 Kasım 1914'te Basra'yı işgali üzerine açıldı

Yerli askerlerle karışık Osmanlı kuvvetleri işgale karşı koyamadı

İngilizler

İran'da Ahvaz'ı da ele geçerdiler

20 Aralık 1914'te

Basra'yı geri almak amacıyla cephe komutanlığına atanan

Yzb

Süleyman Askeri Bey aşiretlerden ve gönüllülerden yararlanarak topladığı kuvvetle

12 Nisan 1915'te taarruz etti

Şuaybiye Savaşında başarılı olamadı ve intihar etti

İngilizler Kutü'l Ammare'yi de ele geçirip Bağdat'ı almak için

General Townshend komutasında saldırdılar

Türk Kuvvetleri

İngilizleri Selmanpak'ta durdurdu

Kanlı çarpışmalardan sonra İngilizler

26 Kasım 1915'te çekildiler

Kut ül Amare'de 8 aralık 1915'te kuşatılan İngiliz birlikleri

beş ay süren bir direnişten sonra 28 Nisan 1916'da teslim oldu

General Townshend dahil 13

399 esir alındı

Fakat insan gücü çok fazla olan İngiltere ertesi gün Hindistan'dan getirdiği 150

000 askeri bölgeye çıkarttı

1916 yılı başında bir kısım İngiliz birlikleri General Townshend'in yardımına geldiyse de İran'da Hemedan'a kadar sürüldüler

İngiliz birlikleri 1917 yılı başında bekledikleri güce ulaştılar

Taarruza geçtiler

11 Mart 1917'de General Maude yönetimindeki İngiliz birlikleri Bağdat'a girerken Halil Paşa'nın komutasındaki Osmanlı askerleri Bağdat'ı boşalttı

Türk kuvvetlerinin Bağdat'ı geri alma teşebbüsü başarılı olamadı

Samerra'yı da ele geçiren İngiliz Ordusu

Musul'a doğru ilerlemeye başladı

Bağdat'ı geri almak için 6

Ordu'yla Halep'te kurulan 7

Ordu birleştirilerek General Falkenhayn komutasında Yıldırım Ordular Grubu kuruldu

Halep'te hazırlıklar sürerken

İngilizler Tikrit'e kadar ilerlediler

1918 yılında aldıkları takviyelerle iyice güçlenen İngiliz birlikleri

petrol yataklarının bulunduğu Musul'a giremediler

Ancak

ne yazık ki

Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasından üç gün sonra 3 Kasım 1918'de

mütarekeye aykırı şekilde burayı işgal ettiler

Galiçya Cephesi [değiştir]Ana madde: Galiçya Muharebesi
Galiçya

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun kuzeydoğu ucunda yer alıyordu

Bu bölge bugün

bir kısmı ile Polonya'nın güneyinde

diğer kısmı ile Ukrayna'nın batısında yer almaktadır

Galiçya'nın güney sınırını Karpat dağları oluşturur

Genel savaş planına göre

Almanya batıda Fransa'nın 'işini' halledecek

bu süre boyunca Avusturya-Macaristan doğuda Rusya'yı oyalayacaktı

Ancak Avusturya Macaristan bu işi başaramadı

Rusya orduları Karpat dağlarının kuzey eteklerine kadar yanaştı

Bunun üzerine Almanlar doğu cephesinin merkezi Gali

ya'ya Türk kuvvetlerinin gitmesi konusundaki Enver Paşa'nın teklifini kabul ettiler

Daha önce Çanakkale'de savaşmış 19

ve 20

Tümenler'den 15

Kolordu oluşturularak

Temmuz 1916'dan itibaren yaklaşık 30

000 asker her tabur bir tren katarına denk gelecek şekilde

trenle yola çıkarıldı

Eylül 1916'da intikal tamamlanmıştı

Kolordunun komutanı

Kurtuluş Savaşı'nda da önemli görevler üstlenen Yakup Şevki Subaşı'ydı

Kasım 1916'da görevi Cevat Paşa'ya devredecektir

Türklerin Avrupa'da savaştığı üç cepheden biri Galiçya idi

Genellikle Romanya Cephesi ile karıştırılır

Türklerin asıl olarak savaştığı yer

Berezhany kasabası çevresidir

Berezhany ile Rohatin kasabası arasındaki yol üzerinde

sağ taraftaki dağın yamaçlarında halen Türk şehitliği vardır

(Rohatin

tarihte Hurrem Sultan olarak bilinen Kanuni Sultan Süleyman'ın eşinin doğduğu şehirdir

)Bunun yanında

yöredeki diğer köylerde de küçük Türk şehitlikleri bulunmaktadır

Şehitlikler Ekim 2008 tarihi itibarıyla bakıma alınmıştı

Bunda Kiev Türk Büyükelçiliği askeri ateşesinin ve Ukrayna'da bulunan Türk işadamlarının büyük katkısı olmuştu

Türk askerlerinin savaştığı bölge

bugün ormanlıktır

Savaş sırasında kullanılan mevziler bugün bile net olarak görünmektedir

Bu haliyle

Çanakkale'nin 30 yıl önceki haline benzetilebilir

Makedonya Cephesi [değiştir] Bu maddedeki veya maddenin bir bölümündeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir

Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız

Maddeye uygun bir biçimde kaynak ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz

Sırbistan'ın İttifak Devletleri'nce işgal tehlikesi belirince

bir Fransız tümeni Çanakkale'den getirilerek

5 Ekim 1915'te Selanik'te karaya çıkarıldı

Bir İngiliz tümeniyle bir Fransız tugayı da daha sonra bu birliğe katıldı

Böylece Makedonya cephesi açılmış oldu

20

Türk Kolordusu ile birtakım Alman ve Bulgar birlikleri İngiliz ve Fransızların karşısında yer aldı

1916 yılında İngiliz

Fransız ve Sırp askerlerinin sayıları 250

000'e ulaşınca 10

Türk Kolordusu da 17 Kasım 1916'da cepheye geldi

10 Aralık 1916'da Yb

Şükrü Naili Gökberk komutasındaki 50

Tümen Drama civarında düşmanla savaştı

Cephedeki küçük taarruzların yanında en önemli olay

11 Aralık 1916'da

Manastır'ın İtilaf Devletleri'nin eline geçmesidir

1917 yılı küçük muharebelerle geçti Türk Kuvvetleri Kavala-Serez hattında savaştı

27 Haziran 1917'de Yunanistan İtilaf Devletleri safında savaşa girdi

29 Mayıs 1918'de İngiliz

Fransız

Yunan ve Sırp kuvvetleri büyük bir taarruz başlattı

Bulgar ordusu yenildi

29 Eylül'de Bulgaristan

Selanik Ateşkes Antlaşması'nı imzalayıp

savaştan çekildi

Topraklarından İtilaf Devletleri'ne ait askeri birliklerin geçmesine de izin verdi

İtilaf Devletleri üç koldan Balkanlar'da ilerlemeye başladı

Bu kollardan biri İstanbul'u hedef almıştı

1914 Yılında Cepheler [değiştir] a)1914 Yılında Batı Cephesi [değiştir]Schlieffen Planı’na göre altı haftada Fransa’yı düşürmeyi öngören Almanya

Belçika’nın direnmesi sonucunda bu planda başarısız olmuştur

Almanya’nın ‘Yıldırım Harekatı’ Marne Muharebeleri ile engellenmiştir

Batı Cephesi’nde savaş

1914 yılında

siper savaşına dönmüştür

b)1914 Yılında Doğu Cephesi [değiştir]Doğu Cephesi’nde savaş

2 Ağustos 1914’te Avusturya’nın Sırbistan’a saldırısı ile başladı

Avusturya

Bosna yolu ile Belgrad’a doğru ilerledi

Avusturya’nın Belgrad’a kolayca gireceği sanılırken

Belgrad ancak üç ay sonra düştü

Ardından iki hafta sonra Sırplar

Belgrad’ı tekrar geriye aldılar

Avusturya Orduları

Tuna’nın kuzeyine çekilmek zorunda kaldılar

Bu olay Avusturya’nın güçsüzlüğünü ortaya koyması bakımından önemlidir

Almanya

Batı Cephesi’nde Fransız direnişiyle karşılaştıktan sonra

doğuda da Avusturya’ya güvenemeyeceğini anlamıştır

Rusya

seferberliğini beklenenden kısa sürede tamamlayarak

17 Ağustos 1914‘te Doğu Prusya’ya girdi

Rusya’nın ilerlemesi karşısında doğudaki Alman Orduları’nın başına Hindenburg ve Ludendorff getirildi

Alman Orduları

Rus Orduları karşısında geri çekilmeye başlayınca

Rus Orduları’nın komutanı Samsonov

Alman Orduları’nın bozgun halinde geri çekildiği düşüncesine kapıldı

Rus Orduları

haberleşmede şifre kullanmayı bıraktı ve hızla Almanya içlerine doğru ilerleyerek

ikmal merkezleriyle olan bağlantılarını zayıflattı

Gerçekte Alman Generalleri

Rus Orduları’nı bilinçli olarak Tannenberg Bölgesi’nde oluşturdukları pusuya doğru çekiyorlardı

Sonunda Rus Ordusu

çember altına alınarak Tannenberg Bölgesi’nde yenilgiye uğratıldı ve 120

000 Rus Askeri esir alındı

Almanya büyük bir zafer kazanmıştı

Rusya vurucu gücünü yitirmişti

Bundan sonra Batı Cephesi’nde Fransa’nın yükünü hafifletmek isteyen İngiltere ve Fransa

Rusya’ya acil silah yardımı yapmak amacıyla 1915 yılındaki Çanakkale Savaşları’na yol açacak planlarını oluşturmaya başlamışlardır

Diğer taraftan Avusturya

Galiçya Cephesi’nde Rusya’ya karşı bir üstünlük elde edemedi

Bu cephede uzun ve kanlı savaşlar sonucunda taraflar biribirine karşı bir avantaj elde edememiştir

1915 Yılında Cepheler [değiştir] 1915 Yılında Batı Cephesi [değiştir]1915 Yılında Batı Cephesi

İsviçre sınırından Manş Denizi’ne kadar uzanan ve yıl boyunca taraflara somut hiçbir şey kazandırmayan; uzun ve son derece kanlı muharebelerden oluşmaktaydı

Siper savaşının kanlı ve sonuç almaktan uzak niteliği yüzünden bu dönemde (zehirli gazların da yoğun kullanımıyla) binlerce kişi ölmüştür

1915 Sonbaharı’na kadar geçen sürede Batı Cephesi kayıpları şöyledir: İngiltere 60

000

Fransa 190

000

Almanya 210

000 kişi

Diğer yönden

Almanya 1915 yılı içerisinde İngiltere’yi(bu savaşta ilk kez kullanılan) Zeplin’ler ile havadan bombalamaya başladı

Bu bombardımanlar 1916 yılına kadar sürdü

Ağır ve kolay hedef olan Zeplin’ler önemli zayiata yol açamadı (İngiltere’de 11

000 kişi bu saldırılarda ölmüştür

) ve 1916’da Almanya Zeplin Bombardımanı’nı kesti

Fakat

İngiltere kamuoyu üzerinde bu bombardımanların etkisi büyük oldu

Bir ada ülkesi olan İngitere’de ilk kez bir saldırıyla karşılaşan halkta Almanya’ya karşı büyük bir nefret uyandı

Günlük yaşam savaş algısıyla bozuldu

Savaşın getirdiği bir diğer teknolojik yenilik de Almanlar’ın kullandığı U-Boat(Unterseeboot)’tur

Almanlar denizaltı kullanımıyla

savaş gemilerinin yanında ticaret gemilerini de batırarak

lojistik yönünden başta İngiltere olmak üzere tüm rakip devletlere ciddi zararlar vermiştirler

1915 Yılında Doğu Cephesi [değiştir]1915’in kış aylarında Rusya’ya karşı yapılan Almanya-Avusturya ortak harekatı başarılı oldu

Almanya ve Avusturya-Macaristan Birlikleri iki hafta içerisinde Rusya içinde 120 km ilerlediler

Rusya’nın talebiyle Osmanlı İmparatorluğu üzerinden yeni bir cephenin açılması bu dönemde kararlaştırıldı

Bu cephe Çanakkale Cephesi olacaktı

[26][27][28]
1916 Yılında Cepheler [değiştir] 1916 Yılında Batı Cephesi [değiştir]1916 Yılı savaşları da taraflarına hemen hemen hiçbir avantaj kazandırmamıştır

Bu yılın Batı Cephesi’ndeki en önemli savaşları

Verdun Bölgesi’nde olmuştur

Bu savaşlar

aynı zamanda I

Dünya Savaşı’nın da en kanlı savşlarıdır

İngiltere tarafından

denizden sıkı bir ablukayla kuşatılmış olan Almanya -zaten sınırlı sayıdaki sömürgelerinden lojistik sağlayamıyordu-

savaşın uzamasının en büyük zararı kendisine vereceğini biliyordu

Schlieffen Planı’nda arkasından dolaşmayı tasarladığı Verdun’u düşürüp Paris’e girmek ve hiç olmazsa Batı Cephesi’nde savaşı bitirmek istiyordu

Başlangıçta başarılar kazanan Almanya

sonradan Fransız komutan Mareşal Petain’in uyguladığı cephe gerisi stratejisi-Fransa’nın diğer bölgeleri ile Verdun arasındaki ulaşım olanaklarının arttırılması ve lojistik sağlamada kolaylık-ile birlikte sonuca gidememiştir

Verdun Savaşları

Şubat 1916-Haziran 1916 arasında sürmüş ve çok sayıda kayba neden olmuştur

(Fransa 350

000

Almanya 300

000) Buna karşın

her iki taraf da bir sonuca ulaşamamıştır

Daha sonra İngiltere

Somme Bölgesi’nden bir karşı saldırıya geçmişse de bunda başarılı olamamıştır

İngilizler'in

bu saldırının ilk gününde 60

000 olmak üzere toplam kaybı 420

000 kişi olmuştur

1916’da

Batı Cephesi’nde ölü sayısı 1

263

000’tür

Ayrıca ilk kez bu cephede-savaş tarihinde-tank kullanılmıştır

1916 Yılında Doğu Cephesi [değiştir]1915’in sonlarında İtalya savaşa dahil oldu

Yine aynı dönemde Bulgaristan’da savaşa katıldı

Bu iki katılım ile savaş güçleri her iki taraf için de dengelendi

1916’da Romanya

Almanya ve müttefiklerine savaş açtı

Doğu Cephesi’nde açılan bu yeni rota

Alman ve Avusturya Orduları’nın dört ay gibi kısa bir sürede -1916 Aralık ayında- Bükreş’e girmesiyle son buldu

Bunun dışında

Doğu Cephesi’nde de Batı Cephesi’nde olduğu gibi

1916 yılında yapılan savaşlar

iki tarafa da bir üstünlük sağlamadı

1917 Yılındaki Gelişmeler [değiştir] Denizaltı Savaşları [değiştir]Askeri açıdan değerlendirildiğinde İttifak Devletleri

1917’ye kadar olan dönemde başarılı görünmektedir

Fakat

savaş uzadıkça Almanya için sıkıntılar had safhaya çıkmaya başlıyordu

Sömürgelerinin lojistik desteğine rahatlıkla ulaşan İngiltere ve Fransa

denizden abluka altına aldığı Almanya’ya aynı şansı tanımıyordu

Almanya bu ablukayı denizaltıları ile kırmaya çalışıyordu

Bu amaçla deniz savaşlarına ağırlık vermişti

ABD'nin Savaşa Girmesi [değiştir]Almanya’nın denizaltı savaşına yönelmesi

ABD’nin dış ticaretine çok olumsuz etki yapmıştı

Aynı zamanda

Almanya’nın kurmaya çalıştığı Alman-Meksika İttifakı’da ABD’de büyük bir tepkiye yol açmıştı

(Almanya ABD’nin savaşa girmesi durumunda Meksika’nın ABD’ye saldırmasını istiyordu

)
Bu iki nedenin ABD’de kamuoyu oluşturmasıyla

Amerikan Kongresi 6 Nisan 1917’de Almanya’ya savaş ilan etti

ABD’nin savaşa girmesi

aynı zamanda dönemin en büyük ekonomik imkânlarına sahip olan bir devletin savaşa girmesi demekti

Bu da savaşın kaderine çok önemli etkilerde bulunmuştur

Rus İç Savaşları [değiştir] 1917 Şubat Devrimi [değiştir]1905 Devrimleri ile son dönemecine giren Çarlık Rusyası

Tannenberg Savaşı’nda kaybettiği gücünü –Çanakkale Savaşları sonucunda da yardım alamayarak- savaşın sonuna kadar toparlayamadı

Bunun üzerine Menşevikler ve Beyaz Ordu ülkede Şubat Devrimi'ni yaptılar

Çarlığa göre daha demokratik bir ortam getirdiler

Menşeviklerin iktidara gelişi

Rusya'nın tüm saldırılarını durdurmasını sağladı

1917 Ekim Devrimi [değiştir]Bolşevik Partisi öncülüğünde işçiler

köylüler ve askerler 1917 yılının Ekim ayında gerçekleşen Ekim Devrimi'ni yaptılar

Bunun sonucunda

Rusya Brest-Litowsk Antlaşması'yla tamamen savaştan çekildi

Böylece Doğu Cephesi kapanmış oldu

Fakat

Almanya için bu olay savaşın kazanılmasına yol açmamıştır

Ama Osmanlı için

bu olay eski doğu sınırlarına geri dönüş anlamına geri geliyordu

Savaşın Sonuçlanması [değiştir]1918 Yılı Almanya için sonun başlangıcı olmuştur

Sınırlı kaynakları ile abluka altında

hammadde ve gıda sıkıntısı had safhaya ulaşan Alman İmparatorluğu'nda

Rusya'dan

Ekim Devrimi sonucunda hızla yayılan Bolşevik Hareketleri ile grevler ve ayaklanmalar başlamıştı

Bu grevleri önlemeye çalışan hükümet

çok kritik bir hata yaparak

grevcileri -ceza olarak- savaş alanlarına sürdü

Grevciler

bu sefer de Alman Ordusu içerisinde isyanlara ve itaatsizliklere yol açtılar

1918'de savaş tamamen İttifak Devletleri aleyhine dönmüştü

Rusya'nın savaştan çekilmesiyle

Doğu Cephesi'ndeki gücünü Batı Cephesi'ne kaydıran Almanya

mart ayında General Ludendorff komutasında büyük bir saldırı başlattı

Bu saldırı sonucunda Almanya kısmen başarılı olup cepheyi yarmayı başarsa da

Alman Ordusu içerisindeki isyancılar ve karşı tarafta da Amerikan Tankları'nın cepheye sokulması ile daha fazla ilerleyemedi

İtilaf Devletleri

Alman Ordusu'nu geriye doğru püskürtmeye başladı

Bu saatten sonra

artık İttifak Devletleri için yapılacak pek bir şey kalmamıştı

İtilaf Devletleri'yle tek tek İttifak Devletleri arasında yapılan mütarekelerle çatışmalar resmi olarak sonlandırılmıştır

Bu mütarekeler

Bulgaristan ile 29 Eylül 1918 tarihinde Selanik Ateşkes Antlaşması

Osmanlı İmparatorluğu ile 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Ateşkes Antlaşması

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile 3 Kasım 1918 tarihinde Villa Giusti Antlaşması ve Almanya ile 11 Kasım 1918 günü Rethondes Antlaşması'dır

Kullanılan teknoloji
"Ace of Aces" olarak tanınan ABD'li pilot Yüzbaşı "Eddie" Rickenbacker komutasındaki uçakların Alman hattına karşı düzenlediği bombardıman saldırısını görüntüleyen belgesel
İtilaf Kuvvetlerine ait tanklar (Renault FT-17 ve Mark V) görüntüleyen belgesel (Langres

Haute-Marne

Fransa

1918)I

Dünya Savaşı

kendinden önceki savaşlardan çok farklı özellikler gösterir

Bu

modern çağlardaki en ağır ve en acımasız insan buluşu olan ‘Topyekün Savaş’tır

20

yüzyıl’dan önceki savaşlar belirli cephelerde sürerdi

Savaşa katılan ülkelerin halkları direkt olarak savaşın etkilerine maruz kalmazlardı

Daha çok gıda ve ihtiyaç maddeleri sıkıntısı halklar üzerinde etkili olurdu

Fakat I

Dünya Savaşı bu durumu değiştirdi

Cephe gerisi saldırıları

sabotajlar vb

savaş taktikleriyle

savaşan devletlerin sosyal hayatlarını düzenli bir şekilde sürdürmeleri imkânsız hale geldi

I

Dünya Savaşı’nın getirdiği bir diğer savaş tarzı ‘Siper Savaşı’dır

Tahkim edilmiş

ağır silahlarla donatılmış siperlerde

iki tarafın çok ağır insan kayıplarına yol açacak çatışmalar yaşanmıştır

Yine

savaş tarihinde ilk kez

Almanya Ypres Çatışmalarında klor gazı kullanarak tarihteki ilk kimyasal saldırıyı gerçekleştirmiştir

[kaynak belirtilmeli] Başlangıçta itilaf devletlerini korkutsa da

gaz maskesi kullanımı ile zehirli gaz saldırıları etkilerini yitirmiştir

Siper savaşlarında kullanılan silahlar büyük gelişmeler gösterdi

Mitralyözler kullanıldı

Yarı otomatik tüfekler kullanıldı

Normal tüfeklerin atış hızı arttı

Siper dışındaysa

süngü çarpışmaları görüldü

Deniz savaşlarında kullanılan sabit ve hareketli toplar güçlendirildi

15km

uzağa ateş edebilen sabit toplar kullanıldı

İlk olarak İngilizler tarafından Batı cephesinde tanklar ve zırhlı araçlar kullanılmıştır

Tank ve uçaklara karşı olarak da tanksavar ve uçaksavar silahlar geliştirilmiştir

Havada ise

ilk kez uçaktan yararlanılmıştır

I

Dünya Savaşı'nda hava gücü

daha çok istihbarat elde etme ve düşmanın istihbarat almasını engelleme görevlerinde kullanılmıştır

Almanlar ise

yine tarihte bir ilk olarak Zeplin’leri İngiltere’yi bombalama amaçlı kullanmışlardır

Fakat zeplinlerin ağır ve korumasız olması nedeniyle 1916 yılında faaliyetlerine son vermişlerdir

Bunların yanında

düşmanın yük trenlerini bombalama

donanmaları bombalama gibi amaçlarda da kullanıldı uçaklar

Denizde ise menzili 15 km'ye varan savaş gemileri ve denizaltılar kullanılmıştır

İlk denizaltı olarak bilinen Alman U-Botları

ABD'nin İngiltere'ye insani ve askeri yardım ulaştırmasını engelleyerek itilaf devletlerine ciddi kayıplar verdirmişlerdir

Ayrıca haberleşme de gelişmiştir

Güçlü sistemler geliştirilip

karşı taraftan istihbarat alma; ve karşı tarafın farketmeyeceği şekilde haberleşme sistemleri kuruldu

Etkileri
I

Dünya Savaşı'nda çenesini kaybedip sakat kalan Fransız gazisi Kızılhaç tarafından temin edilen maskeyi taktığı hali

Tüm ülkelerden 65

038

810 askerin katıldığı savaş

arkasında resmi rakamlara göre toplam 8

556

315 ölü

21

219

452 yaralı ve 7

750

945 kayıp veya esir bırakmıştır

[33] I

Dünya Savaşı ülkeler arasındaki sorunları çözümlememiş

Ağır yaptırımlar içeren antlaşmalar

savaş sonrası gelişen aşırı milliyetçilik

yeni oluşan Faşizm ve Nazizm gibi ideolojiler

II

Dünya Savaşı'na zemin hazırlamıştır