Kapitülasyonlar Ve Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Kapitülasyonlar ve Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Kapitülasyon; yabancı bir devlet uyruğunun oturduğu ve iş yaptığı ülkede

o ülkenin vatandaşlarına tanınmayan bazı ayrıcalıklarda yaralanmasıdır

Bu ayrıcalıklar ticari

ekonomik

kültürel v

b olabilir Osmanlı Devleti’nin Kanuni döneminde Fransızlara verdiği kapitülasyonlar ticari nitelik taşımaktadır

Buna göre Osmanlı Devleti’nin de ticaret yapacak olan Fransız tüccarları on yıl vergi vermeyecekler

malların değeri üzerinden %3 gümrük alınacak

Fransızlar arasında çıkacak ticari anlaşmazlığa

anlaşmazlığın çıktığı yerdeki Fransız Konsolosu bakacak

taraflardan biri Türk ise sorunu Osmanlı kadısı Fransız elçilinin bir görevlisinin gözetiminde çözecektir

Kanuni’nin ölümünden sonra bu ayrıcalıklar yenilenmiştir

Yenilenirken vergi muafiyeti süresiz olarak uzatılmıştır

Fransa’ya tanınan bu ayrıcalıklardan zamanla bütün Avrupa devletleri yararlanmışlardır

Avrupa’da teknolojik gelişim hızla ilerleyip

Sanayi İnkılabı yapılarak

üretim maliyeti düşürülmüş

fabrikasyon üretime geçilerek

mal miktarı çoğaltılmıştır

Bu gelişme Batılılar için

ucuz hammaddesi

kabalık nüfusu

kapitülasyonların kendilerine sağladığı düşük gümrük gelirleriyle Osmanlı Devletin’i cazip bir pazar haline getirmiştir

Avrupa’da fabrikalarda üretilen mallar

Osmanlı pazarına sürülünce

korumasız

zayıf Osmanlı sanayisi bunlarla rekabet edememiş ve büyük darbe yemiştir

Osmanlı devlet adamlarının

kapitülasyonların zararlarını örtmek için

sanayi yi koruyucu önlem almak amacıyla gümrük vergilerini artırma istekleri

büyük tepkilere yol açmıştır

Kapitülasyonlardan kurtulmak isteyen Osmanlı Devleti’nin bu yoldaki çabaları sonuç vermemiştir

Öyle ki

I

Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti’nin yanında yer alan Almanya ve Avusturya-Macaristan kapitülasyonların kaldırılmasına

diğer devletlerden daha fazla tepki göstermişlerdir

Türkiye ancak Lozan da kapitülasyonlardan kurtulabilmeyi başarmış ve Türk Sanayiini korumayı gerçekleştirmiştir

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Kapitülasyonlar Ve Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri Nelerdir? Kapitülasyonlar ve Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri Nelerdir? Kapitülasyon; yabancı bir devlet uyruğunun oturduğu ve iş yaptığı ülkede o ülkenin vatandaşlarına tanınmayan bazı ayrıcalıklarda yaralanmasıdır Bu ayrıcalıklar ticari ekonomik kültürel vb olabilir Osmanlı Devleti’nin Kanuni döneminde Fransızlara verdiği kapitülasyonlar ticari nitelik taşımaktadır Buna göre Osmanlı Devleti’nin de ticaret yapacak olan Fransız tüccarları on yıl vergi vermeyecekler malların değeri üzerinden %3 gümrük alınacak Fransızlar arasında çıkacak ticari anlaşmazlığa anlaşmazlığın çıktığı yerdeki Fransız Konsolosu bakacak taraflardan biri Türk ise sorunu Osmanlı kadısı Fransız elçilinin bir görevlisinin gözetiminde çözecektir Kanuni’nin ölümünden sonra bu ayrıcalıklar yenilenmiştirYenilenirken vergi muafiyeti süresiz olarak uzatılmıştırFransa’ya tanınan bu ayrıcalıklardan zamanla bütün Avrupa devletleri yararlanmışlardır Avrupa’da teknolojik gelişim hızla ilerleyipSanayi İnkılabı yapılaraküretim maliyeti düşürülmüşfabrikasyon üretime geçilerekmal miktarı çoğaltılmıştırBu gelişme Batılılar içinucuz hammaddesikabalık nüfusukapitülasyonların kendilerine sağladığı düşük gümrük gelirleriyle Osmanlı Devletin’i cazip bir pazar haline getirmiştirAvrupa’da fabrikalarda üretilen mallarOsmanlı pazarına sürülüncekorumasızzayıf Osmanlı sanayisi bunlarla rekabet edememiş ve büyük darbe yemiştir Osmanlı devlet adamlarınınkapitülasyonların zararlarını örtmek içinsanayi yi koruyucu önlem almak amacıyla gümrük vergilerini artırma istekleribüyük tepkilere yol açmıştırKapitülasyonlardan kurtulmak isteyen Osmanlı Devleti’nin bu yoldaki çabaları sonuç vermemiştirÖyle kiIDünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti’nin yanında yer alan Almanya ve Avusturya-Macaristan kapitülasyonların kaldırılmasınadiğer devletlerden daha fazla tepki göstermişlerdirTürkiye ancak Lozan da kapitülasyonlardan kurtulabilmeyi başarmış ve Türk Sanayiini korumayı gerçekleştirmiştir