Cümlenin Ögelerinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Cümlenin Ögelerinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları

Cümleler duygu

düşünce ve isteklerimizi en kolay ve en kısa anlatma araçlarıdır

Kurduğumuz cümleler her zaman açık ve anlaşılır olmalıdır

Cümleyi oluşturan öğeler anlatılmak istenen amaca göre belirli bir düzen içinde sıralanır

Öğelerin dizilişi amaca uygun olmazsa ya da cümle içinde bir sözcük eksik olursa cümle istediğini anlatamaz

Aşağıdaki cümleleri inceleyelim

• Burası bu tartışmanın ne yeri ne de zamanı

"Burası bu tartışmanın yeri" olmayabilir ama "burası bu tartışmanın zamanı

" biçiminde bir anlatım doğru değildir

• Okulun onarımı üç ay içinde bitecek ve eğitime başlayacaktır

Bitecek olan "okulun onarımı"dır

Eğitime başlayacak olan ise "okul"dur

İkinci cümlenin öznesi olan "okul" sözcüğü kullanılmadığı için cümlede anlatım bozukluğu vardır

• O seni inandırmak için yalvarıyor

biz de sizi kuşkuyla izliyorduk

İnandırmaya çalışan "o"dur

İzleyen ise "biz"

İki ayrı yargı

iki ayrı özne vardır

Birinci cümlenin yüklemi yalvarıyordu" olmalıydı

• Senin bu işi yapacağına inanıyor ve bekliyorum

"bekliyorum" yüklemi geçişli bir eylem olduğundan bir nesne ile kullanılması gerekirdi

Bu cümlede bekliyorum yükleminden önce "bunu" sözcüğünün de bulunması gerekirdi

• Gençlerimizi sevmeliyiz

güvenmeliyiz

"gençlerimizi" sözcüğü

"sevmeliyiz" yükleminin nesnesidir

Ancak "gençlerimiz" sözcüğü "güvenmeliyiz" sözcüğüne nesne olamaz

Çünkü "güvenmeliyiz yüklemi bir dolaylı tümleçle birlikte kullanılmalıdır

Bu cümlede "güvenmeliyiz" yükleminden önce "onlara" tümlecinin de bulunması gerekirdi

• Dişçi çocuğun dişini çekip eve gönderdi

"Dişçi çocuğun dişini çektikten sonra onu evine gönderdi" olmalıydı

• Evin eşyaları boşaltıldı ve yakıldı

Bu cümlede yakılan nedir? Ev mi yoksa eşyalar mı?

Aşağıdaki cümlelerdeki anlatım bozukluklarını gidermeye çalışın • Buna ancak okurlar karar verir

uygular

• Ayşe'yi çok sever

daima güvenirim

• Bütün kitapların adı listeye yazıldı ve kütüphanedeki raflara yerleştirildi

• Öğretmen sayısı çok olan bölgelerden alıp az olan bölgelere vereceğiz

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Cümlenin Ögelerinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları Cümlenin Ögelerinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları Cümleler duygu düşünce ve isteklerimizi en kolay ve en kısa anlatma araçlarıdır Kurduğumuz cümleler her zaman açık ve anlaşılır olmalıdır Cümleyi oluşturan öğeler anlatılmak istenen amaca göre belirli bir düzen içinde sıralanır Öğelerin dizilişi amaca uygun olmazsa ya da cümle içinde bir sözcük eksik olursa cümle istediğini anlatamaz Aşağıdaki cümleleri inceleyelim • Burası bu tartışmanın ne yeri ne de zamanı "Burası bu tartışmanın yeri" olmayabilir ama "burası bu tartışmanın zamanı" biçiminde bir anlatım doğru değildir • Okulun onarımı üç ay içinde bitecek ve eğitime başlayacaktır Bitecek olan "okulun onarımı"dır Eğitime başlayacak olan ise "okul"dur İkinci cümlenin öznesi olan "okul" sözcüğü kullanılmadığı için cümlede anlatım bozukluğu vardır • O seni inandırmak için yalvarıyor biz de sizi kuşkuyla izliyorduk İnandırmaya çalışan "o"dur İzleyen ise "biz" İki ayrı yargı iki ayrı özne vardır Birinci cümlenin yüklemi yalvarıyordu" olmalıydı • Senin bu işi yapacağına inanıyor ve bekliyorum "bekliyorum" yüklemi geçişli bir eylem olduğundan bir nesne ile kullanılması gerekirdi Bu cümlede bekliyorum yükleminden önce "bunu" sözcüğünün de bulunması gerekirdi • Gençlerimizi sevmeliyiz güvenmeliyiz "gençlerimizi" sözcüğü "sevmeliyiz" yükleminin nesnesidir Ancak "gençlerimiz" sözcüğü "güvenmeliyiz" sözcüğüne nesne olamaz Çünkü "güvenmeliyiz yüklemi bir dolaylı tümleçle birlikte kullanılmalıdır Bu cümlede "güvenmeliyiz" yükleminden önce "onlara" tümlecinin de bulunması gerekirdi • Dişçi çocuğun dişini çekip eve gönderdi "Dişçi çocuğun dişini çektikten sonra onu evine gönderdi" olmalıydı • Evin eşyaları boşaltıldı ve yakıldı Bu cümlede yakılan nedir? Ev mi yoksa eşyalar mı? Aşağıdaki cümlelerdeki anlatım bozukluklarını gidermeye çalışın • Buna ancak okurlar karar verir uygular • Ayşe'yi çok sever daima güvenirim • Bütün kitapların adı listeye yazıldı ve kütüphanedeki raflara yerleştirildi • Öğretmen sayısı çok olan bölgelerden alıp az olan bölgelere vereceğiz