Sözlü Anlatımın Genel Kuralları Nelerdir?Sözlü Anlatım Hakkında

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Sözlü Anlatımın Genel Kuralları Nelerdir?Sözlü Anlatım Hakkında

a

Konuşma

bir kez işitildiğinden dolayı dinleyicilerin ilgi duymaması durumunda önemini hemen yitirir

Metinleri ise

geriye dönmek ve tekrar okumak mümkündür

b

Konuşmacı

dinleyici grubun ve çevredekilerin dikkatini sağlama gereğini her zaman göz önüne almalıdır

Yazar ise

yazdığı sürece okuyucu kitlesinden uzaktır

Her dinleyici kitlesi

her topluluk; bir sorunun belirlenmesi

açıklanması için toplanır

Konuşmacı; dinleyici sayısını

ortalama düzeyini

öğrenim derecesini

özel ilgilerini vb

göz önünde bulundurmalıdır

c

Konuşma üslûbu

yazı üslûbundan faklıdır; konuşma

o anda anlaşılır olmalıdır

Çünkü dinleyenler

o şeyi anlamak için geri dönemez; o cümle üzerinde uzun uzun düşünemez; cümleyi anlaşılır şekle koymak için çalışamaz

Konuşmacının cümleleri; kısa

anlatımı basit ve yazı dilinden daha açık olması şarttır

ç

Sözlü anlatımda da

yazı türlerinden hiçbirinde önemi olmayan konuşmacının sesi

dikkate alınması gereken hususlardandır

d

Konuşmacının anlatımının daha açık ve etkili olabilmesi için beden dili de son derece önemlidir

DİKSİYON
Ses

insanın kişiliğini yansıtır

Gözlem yeteneği güçlü bir kimse

her hangi biri ile birkaç dakikalık konuşma sırasında

onun hangi özellikte bir insan olduğu hakkında genel yargıya varabilir

Diksiyonda başarı; kişinin okuduğunu

söylediğini içinde duyabilmesine

içinden geldiği gibi sıcak

içten söyleyebilmesine bağlıdır

Havasına girebilen bir kişi

söylediklerine bir anlam derinliği ve inceliği kazandırır

(S

SARICA - M

GÜNDÜZ

Güzel Konuşma Yazma

s

243)
Bazen bir tek kelimenin telâffuzu bile

o kişinin geçmişi

öğrenim derecesi

zihin faaliyeti ve yeteneği hakkında fikir verebilir

Ses; dalgınlık

kayıtsızlık

korkma

utanma

kibirlilik

kendini beğenme

dikkatsizlik

bünyece zayıflık vb

birçok özellikleri ortaya koyabilir

Aynı zamanda o kimsenin uyanık

yetenekli

dengeli

atak

makul

cesur olduğunu da gösterebilir

Kaba

pürüzlü

sert

haşin

genizsil

çok ince sesler; dinleyenler üzerinde iyi bir etki bırakmaz

Sesimizin niteliği hakkında bilgi sahibi olabilmek için kimi basit paragrafları yüksek sesle birçok kez okumak yararlıdır

Böylelikle sesimizin başkaları üzerinde bırakabileceği etkileri ve kusurlarımızı öğrendikten sonra

sıkı bir çalışmayla sesin az çok eğitilebilmesi mümkündür

Bu alanda başarılı olabilmek için aşağıda belirtilen iyi bir konuşma sesinin niteliklerini bilmek gerekir

* Sesin işitilebilir olması
* Canlılık
* Sesin ayarlanması
* Anlatımda değişiklik
* Temiz ve doğru söyleyiş
“Hitabette galip gelen

kelimeler değil; kelimelerin nasıl söylendiğidir

”
Karşılıklı konuşmanın ilk istediği şey açıklık ve bütünlüktür

Sözün ağızdan çıktığı anda anlaşılmasını sağlayacak bir telâffuz yeteneği

topluluk önünde konuşanlar için son derece önemlidir

Dinleyiciler

hatibin sesinin tonundan ya da kalitesinden ötürü

hatip hakkında yanlış intiba edinirlerse büyük bir ihtimalle kabahat hatibindir

Sert

tiz ya da zayıf bir ses

gevşek bir telâffuz

hatibin mesajından çok şey eksiltir

Sözlü anlatım çalışmalarının ilk kısmında sesin yeterli ve uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir

Ses doğru çıkaklarında çıkarılmalı ve iyi tınlamalıdır

Bazı sesler

tınısı bakımından kulağa hoş gelir; ama bazıları da ses tonunun iyi ayarlanamamasından ya da çok sert

çok tiz olduklarından kulağı tırmalar

Tınısız ya da donuk bir ses

inandırıcı olamaz ve beklenen etkiyi meydana getiremez

Bunun için çıkarılan ses

iyi ayarlanmış ve ahenkli olmalıdır

Söyleyişte en küçük bir yanlışa bile rastlanmamalıdır; ton değişikliği

duygu ve düşüncelerin bütün özelliklerini en iyi şekilde yansıtmalıdır

Ses perdesinin düzeyi (esneklik); pes

orta ya da tiz olabilir

Esneklik

ses hacminin değişikliğe bağlı olan ses tonunu ya da perde değişikliğini kap-sar

Ses

yükseltildiği zaman hacimce büyür; alçaltıldığı zaman ise küçülür

Konuşmaların tekdüzelikten kurtulması için

ses hacminin ve perdelerinin karışık olarak kullanılması gerekir

Sesin esnek olmasının şu anlamları vardır:
Kuvvetli ve yüksek ton: öfke

hoşnutsuzluk
Tatlı ve biraz yükselen ton: sevgi

şefkat
Hafif sesle orta ton : düşünce ve sükûnet
Bir yukarıdakinin daha üstünde ton : ateşlilik ve ciddiyet
Kuvvetli bir sesle alçak ton: duygu ve düşüncede dayanıklılık
Tatlı bir ses ve alçak ton: ağırlık
Fısıltı hâlinde ton: sinsi ve aldatıcı bir durum
Sesin ton değişiklikleri

önemli yerleri vurgulamayı ve tekdüzeliği önlemeyi sağlar

Genel olarak konuşmaya orta bir tonla başlanır

ses yavaş yavaş yükseltilir

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Sözlü Anlatımın Genel Kuralları Nelerdir?Sözlü Anlatım Hakkında Sözlü Anlatımın Genel Kuralları Nelerdir?Sözlü Anlatım Hakkında a Konuşma bir kez işitildiğinden dolayı dinleyicilerin ilgi duymaması durumunda önemini hemen yitirir Metinleri ise geriye dönmek ve tekrar okumak mümkündürb Konuşmacı dinleyici grubun ve çevredekilerin dikkatini sağlama gereğini her zaman göz önüne almalıdır Yazar ise yazdığı sürece okuyucu kitlesinden uzaktır Her dinleyici kitlesi her topluluk; bir sorunun belirlenmesi açıklanması için toplanır Konuşmacı; dinleyici sayısını ortalama düzeyini öğrenim derecesini özel ilgilerini vb göz önünde bulundurmalıdır c Konuşma üslûbu yazı üslûbundan faklıdır; konuşma o anda anlaşılır olmalıdır Çünkü dinleyenler o şeyi anlamak için geri dönemez; o cümle üzerinde uzun uzun düşünemez; cümleyi anlaşılır şekle koymak için çalışamaz Konuşmacının cümleleri; kısa anlatımı basit ve yazı dilinden daha açık olması şarttır ç Sözlü anlatımda da yazı türlerinden hiçbirinde önemi olmayan konuşmacının sesi dikkate alınması gereken hususlardandır d Konuşmacının anlatımının daha açık ve etkili olabilmesi için beden dili de son derece önemlidir DİKSİYON Ses insanın kişiliğini yansıtır Gözlem yeteneği güçlü bir kimse her hangi biri ile birkaç dakikalık konuşma sırasında onun hangi özellikte bir insan olduğu hakkında genel yargıya varabilir Diksiyonda başarı; kişinin okuduğunu söylediğini içinde duyabilmesine içinden geldiği gibi sıcak içten söyleyebilmesine bağlıdır Havasına girebilen bir kişi söylediklerine bir anlam derinliği ve inceliği kazandırır (S SARICA - M GÜNDÜZ Güzel Konuşma Yazma s 243) Bazen bir tek kelimenin telâffuzu bile o kişinin geçmişi öğrenim derecesi zihin faaliyeti ve yeteneği hakkında fikir verebilir Ses; dalgınlık kayıtsızlık korkma utanma kibirlilik kendini beğenme dikkatsizlik bünyece zayıflık vb birçok özellikleri ortaya koyabilir Aynı zamanda o kimsenin uyanık yetenekli dengeli atak makul cesur olduğunu da gösterebilir Kaba pürüzlü sert haşin genizsil çok ince sesler; dinleyenler üzerinde iyi bir etki bırakmaz Sesimizin niteliği hakkında bilgi sahibi olabilmek için kimi basit paragrafları yüksek sesle birçok kez okumak yararlıdır Böylelikle sesimizin başkaları üzerinde bırakabileceği etkileri ve kusurlarımızı öğrendikten sonra sıkı bir çalışmayla sesin az çok eğitilebilmesi mümkündür Bu alanda başarılı olabilmek için aşağıda belirtilen iyi bir konuşma sesinin niteliklerini bilmek gerekir * Sesin işitilebilir olması * Canlılık * Sesin ayarlanması * Anlatımda değişiklik * Temiz ve doğru söyleyiş “Hitabette galip gelen kelimeler değil; kelimelerin nasıl söylendiğidir” Karşılıklı konuşmanın ilk istediği şey açıklık ve bütünlüktür Sözün ağızdan çıktığı anda anlaşılmasını sağlayacak bir telâffuz yeteneği topluluk önünde konuşanlar için son derece önemlidir Dinleyiciler hatibin sesinin tonundan ya da kalitesinden ötürü hatip hakkında yanlış intiba edinirlerse büyük bir ihtimalle kabahat hatibindir Sert tiz ya da zayıf bir ses gevşek bir telâffuz hatibin mesajından çok şey eksiltir Sözlü anlatım çalışmalarının ilk kısmında sesin yeterli ve uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir Ses doğru çıkaklarında çıkarılmalı ve iyi tınlamalıdır Bazı sesler tınısı bakımından kulağa hoş gelir; ama bazıları da ses tonunun iyi ayarlanamamasından ya da çok sert çok tiz olduklarından kulağı tırmalar Tınısız ya da donuk bir ses inandırıcı olamaz ve beklenen etkiyi meydana getiremez Bunun için çıkarılan ses iyi ayarlanmış ve ahenkli olmalıdır Söyleyişte en küçük bir yanlışa bile rastlanmamalıdır; ton değişikliği duygu ve düşüncelerin bütün özelliklerini en iyi şekilde yansıtmalıdır Ses perdesinin düzeyi (esneklik); pes orta ya da tiz olabilir Esneklik ses hacminin değişikliğe bağlı olan ses tonunu ya da perde değişikliğini kap-sar Ses yükseltildiği zaman hacimce büyür; alçaltıldığı zaman ise küçülür Konuşmaların tekdüzelikten kurtulması için ses hacminin ve perdelerinin karışık olarak kullanılması gerekir Sesin esnek olmasının şu anlamları vardır: Kuvvetli ve yüksek ton: öfke hoşnutsuzluk Tatlı ve biraz yükselen ton: sevgi şefkat Hafif sesle orta ton : düşünce ve sükûnet Bir yukarıdakinin daha üstünde ton : ateşlilik ve ciddiyet Kuvvetli bir sesle alçak ton: duygu ve düşüncede dayanıklılık Tatlı bir ses ve alçak ton: ağırlık Fısıltı hâlinde ton: sinsi ve aldatıcı bir durum Sesin ton değişiklikleri önemli yerleri vurgulamayı ve tekdüzeliği önlemeyi sağlar Genel olarak konuşmaya orta bir tonla başlanır ses yavaş yavaş yükseltilir