Eskişehir Yöresel Halk Oyunları - Eskişehirin Halk Oyunları

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-13-2012

Eskişehirin Yöresel Halk Oyunları,
Eskişehirin Halk Oyunları,
Eskişehirin Yöresel Oyunları,
Eskişehirin Yöresel Halk Oyunları hakkında,
Eskişehirin Halk Oyunları kıyafetleri,

Tür olarak karşılaştırıldığında erkek ve kadın dansları ayrı nitelikler taşımaktadır

Erkek dansları “Kaşıklı Zeybek” türü özelliği gösteren danslardır

Kadın dansları ise “Kaşıklı Karşılama” türü danslardır

Kadın danslarında zeybek adıyla oynanan danslar türün özelliklerini taşımazlar

Sözgelimi danslarda çok az daire yapılır

Dansçılar genellikle karşı karşıya oynarlar

Genel olarak Eskişehir yöresi halk danslarında zeybek ve kaşık danslarından etkilenmeler söz konusudur

Başka bir deyişle yöre dansları doğudan batıya güneyden kuzeye geçiş özelliği gösterirler

Anadolu insanının dansları üzerinde İslamiyet’in etkisiyle kadın ve erkek birlikteliğinin kısıtlayıcı etkisi pek görülmemesine karşın Eskişehir yöresinde bu etkilenme açıklıkla görülebilir

Eskişehir yöresinde bu güne kadar derlenmiş bütün danslarda kadınların ve erkeklerin ayrı ayrı oynadığı görülmektedir

Müzikteki benzerliğe karşıt olarak dans uygulamalarında hiçbir benzerlik yoktur

Genel olarak kadın danslarında farklılık gözlense de birbirlerinden etkilenmeler söz konusudur

Bu etkilenmede coğrafi konumun özellikleri de yadsınamaz

Sözgelimi <Yoğurdum Var > oyunu bugün Afyon Kütahya ve Bilecik’te ayrı ayrı varyantlarla oynandığı gibi Bilecik ve yöresinde erkekler tarafından da oynanabilmektedir

Erkek danslarında ise genel tür özelliklerinin zeybek olmasının yanı sıra kadın danslarındaki gibi farklı dönem özelliklerinin saptanması söz konusu değildir

Olsa olsa coğrafi konum gereği Kütahya ve Bilecik yöresi etkilenmelerinden söz edilebilir

Bunun nedeni kadın danslarının kapalı toplum içerisinde kadının yapısı gereği etkilenmeye ve değişmeye açık olmayışıdır

Erkek danslarında ise bu etkilenme ve değişme daha hızlı ve belirgin olabilmektedir

Kadın Dansları: Eskişehir yöresi kadın dansları “Karşılıklı karşılama” türü danslardır

Yöre danslarının tümü türkülüdür

Türkü söyleyen kadınlar danslara zilli ya da zilsiz def ile katılırlar

Bu danslar bu gün köylerde ve şehrin eski yerleşim mahallelerinde biçim farklılıkları gösterse de oynanmaktadır

Bu danslardan “Kırka kadın zeybeği ” adlı oyun ise şöyledir

(3

2

)’lik ritimle oynanır

Karşılıklı dairede ve kendi çevresinde dönerek oynanır

Dansta omuz vuruşlar da kullanılır

Yörede dans “Yörük yürüyüşü” diye de tanımlanmaktadır

Sol ayak üzerinde yinelenen köşe dönüşleri dansın özgün yanıdır

Yörede oynanan diğer kadın oyunları ise şunlardır:

Goc’öküz ‘Goc’öküzün Dizindedir Dermanı
Zeybek Entarisi Kırmızı
Düz Oyun ‘ Çeşmeler Yaptırdım
Yoğurdum var yeşil meşil
Ters Oyun Sel Önüne Söğüt Diktim Bir Sıra
İndim Dereleri Yarelem
Kahveyi Kavururlar
Kara Kuş Gara Guşum Havada (Galtınma)

Erkek Dansları: Eskişehir yöresi erkek dansları “Kaşıklı zeybek” türü danslardır

Zeybeklerden ve kaşıklı danslardan açık etkilenmeler görülür

Sırt ve diz vurmalar yöre danslarının en belirgin özellikleridir

Kaşık vuruşları aksak ve kuvvetlidir

Öyle ki yörede iyi oynayanlara “Kaşıkkıran” adı verilir

Kaşıkları kırarcasına vurmak hatta kırmak iyi oynamanın ön koşulu haline gelmiştir

Eski yerleşimin oluştuğu bölgelerde (İnönü)danslar daha ağır buna karşın Seyitgazi ve Kırka’da danslar daha hareketlidir

Türkülü olanların yanı sıra türküsüz olarak oynananlar da vardır

Türkülü olanlar genellikle bağlama eşliğinde türküsüz olanlar ise açık havada davul-zurna ya da davul-klarnet ile oynanır

Danslar yiğitlik ve kahramanlığı simgeler

Bu danslardan halkalı şeker ise şöyle oynanmaktadır:

2

2’lik ritm özelliği vardır

Yöreye has kıvrak ve hareketli bir danstır

İleri-geri çabuk yürümeler ve sağ ayak ucuna basarak topuk döndürmeler başlıca özelliğidir

Yöre de oynanan diğer erkek oyunları ise şunlardır:

İnönü Karşılaması Yoğurdum Var
Galkı da Vermiş Atatürk Zeybeği
Kralın Kız
Kırka Zeybeği
Küstüm Kesik Çayır-İnce Çayır
Halkalı Şeker
Sultan Seccades

08-13-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Eskişehir Yöresel Halk Oyunları - Eskişehirin Halk Oyunları Eskişehirin Yöresel Halk Oyunları, Eskişehirin Halk Oyunları, Eskişehirin Yöresel Oyunları, Eskişehirin Yöresel Halk Oyunları hakkında, Eskişehirin Halk Oyunları kıyafetleri, Tür olarak karşılaştırıldığında erkek ve kadın dansları ayrı nitelikler taşımaktadır Erkek dansları “Kaşıklı Zeybek” türü özelliği gösteren danslardır Kadın dansları ise “Kaşıklı Karşılama” türü danslardır Kadın danslarında zeybek adıyla oynanan danslar türün özelliklerini taşımazlar Sözgelimi danslarda çok az daire yapılır Dansçılar genellikle karşı karşıya oynarlar Genel olarak Eskişehir yöresi halk danslarında zeybek ve kaşık danslarından etkilenmeler söz konusudur Başka bir deyişle yöre dansları doğudan batıya güneyden kuzeye geçiş özelliği gösterirler Anadolu insanının dansları üzerinde İslamiyet’in etkisiyle kadın ve erkek birlikteliğinin kısıtlayıcı etkisi pek görülmemesine karşın Eskişehir yöresinde bu etkilenme açıklıkla görülebilir Eskişehir yöresinde bu güne kadar derlenmiş bütün danslarda kadınların ve erkeklerin ayrı ayrı oynadığı görülmektedir Müzikteki benzerliğe karşıt olarak dans uygulamalarında hiçbir benzerlik yokturGenel olarak kadın danslarında farklılık gözlense de birbirlerinden etkilenmeler söz konusudur Bu etkilenmede coğrafi konumun özellikleri de yadsınamaz Sözgelimi <Yoğurdum Var > oyunu bugün Afyon Kütahya ve Bilecik’te ayrı ayrı varyantlarla oynandığı gibi Bilecik ve yöresinde erkekler tarafından da oynanabilmektedir Erkek danslarında ise genel tür özelliklerinin zeybek olmasının yanı sıra kadın danslarındaki gibi farklı dönem özelliklerinin saptanması söz konusu değildir Olsa olsa coğrafi konum gereği Kütahya ve Bilecik yöresi etkilenmelerinden söz edilebilir Bunun nedeni kadın danslarının kapalı toplum içerisinde kadının yapısı gereği etkilenmeye ve değişmeye açık olmayışıdır Erkek danslarında ise bu etkilenme ve değişme daha hızlı ve belirgin olabilmektedir Kadın Dansları: Eskişehir yöresi kadın dansları “Karşılıklı karşılama” türü danslardır Yöre danslarının tümü türkülüdür Türkü söyleyen kadınlar danslara zilli ya da zilsiz def ile katılırlar Bu danslar bu gün köylerde ve şehrin eski yerleşim mahallelerinde biçim farklılıkları gösterse de oynanmaktadır Bu danslardan “Kırka kadın zeybeği ” adlı oyun ise şöyledir (322)’lik ritimle oynanır Karşılıklı dairede ve kendi çevresinde dönerek oynanır Dansta omuz vuruşlar da kullanılır Yörede dans “Yörük yürüyüşü” diye de tanımlanmaktadır Sol ayak üzerinde yinelenen köşe dönüşleri dansın özgün yanıdır Yörede oynanan diğer kadın oyunları ise şunlardır: Goc’öküz ‘Goc’öküzün Dizindedir Dermanı Zeybek Entarisi Kırmızı Düz Oyun ‘ Çeşmeler Yaptırdım Yoğurdum var yeşil meşil Ters Oyun Sel Önüne Söğüt Diktim Bir Sıra İndim Dereleri Yarelem Kahveyi Kavururlar Kara Kuş Gara Guşum Havada (Galtınma) Erkek Dansları: Eskişehir yöresi erkek dansları “Kaşıklı zeybek” türü danslardır Zeybeklerden ve kaşıklı danslardan açık etkilenmeler görülür Sırt ve diz vurmalar yöre danslarının en belirgin özellikleridir Kaşık vuruşları aksak ve kuvvetlidir Öyle ki yörede iyi oynayanlara “Kaşıkkıran” adı verilir Kaşıkları kırarcasına vurmak hatta kırmak iyi oynamanın ön koşulu haline gelmiştir Eski yerleşimin oluştuğu bölgelerde (İnönü)danslar daha ağır buna karşın Seyitgazi ve Kırka’da danslar daha hareketlidir Türkülü olanların yanı sıra türküsüz olarak oynananlar da vardır Türkülü olanlar genellikle bağlama eşliğinde türküsüz olanlar ise açık havada davul-zurna ya da davul-klarnet ile oynanır Danslar yiğitlik ve kahramanlığı simgeler Bu danslardan halkalı şeker ise şöyle oynanmaktadır: 22’lik ritm özelliği vardır Yöreye has kıvrak ve hareketli bir danstır İleri-geri çabuk yürümeler ve sağ ayak ucuna basarak topuk döndürmeler başlıca özelliğidir Yöre de oynanan diğer erkek oyunları ise şunlardır: İnönü Karşılaması Yoğurdum Var Galkı da Vermiş Atatürk Zeybeği Kralın Kız Kırka Zeybeği Küstüm Kesik Çayır-İnce Çayır Halkalı Şeker Sultan Seccades