Osmanlı Döneminde Minyatür Sanatı

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-03-2012

Klasik Evre (1574 -1603)

Osmanlı minyatürü kendine özgü kişiliğine kavuşmuştur

Seyid Lokman ile Nakkaş Osman işbirliği ile III

Murat dönemi minyatür sanatının altın çağı olmuştur

III

Murat şairdi

Nitekim oğlu Şehzade Mehmet için 52 gün görkemli şenlik düzenlemiş ve bu şenliği anlatan Surname-i Hümayun 437 minyatürle resimlenmiştir

Hiçbir yazmada bir cilt içinde bu kadar çok minyatür yoktur

Seyid Lokmanın önemli eserlerinden biri Zübdetü’t-Tevarih’tir

Evrenin yaratılışından başlar, Hz

Adem ve ondan sonra gelen Peygamberler’i , İslam tarihini anlatır

Seyid Lokmanın 2 ciltlik Hünername adlı anıtsal eseri bu dönemin en önemli eserlerinden biridir

Gazavatname türü eserlerde vardır

Metin ve minyatür bakımından en önemlisi Gelibolulu Mustafa Ali’ nin Nusretnamesidir

Bu eser Lala Mustafa’nın komuta ettiği Osmanlı ordusunun Gürcistan, Azerbeycan ve Şirvan’ın fethindeki olayları incelemiştir

Gelibolulu Mustafa Ali bu eseri sefere katılarak oluşturmuştur

1580-81 de tamamlamıştır

III

Murat 1595 yılına doğru İslam’ın erken dönemi ve Hz

Muhammed’in yaşam öyküsünü resimleyip yazılmasını istemiştir, uygun metin Erzurumlu Darir’in Siyer-i Nebi Anıt değerinde eşsiz bir eserdir

Geç Klasik ve Duraklama Evresi (1603 -1700)

Minyatür sanatında nicelik ve nitelik bakımından bir düşüş göstermiştir

17

yy başlarında Sultan I

Ahmet döneminde vezirlik yapan aynı zamanda kitap sanatı üzerinde çalışan Kalender Paşa sultan için normal boydan büyük Falname hazırlatmıştır

Melekler, cinler, vakvak ağacı gibi

Çok renkli ve kalın fırça ile yapılmıştır

Safevi etkisi görülür

Hazırladığı bir başka eserde, I

Ahmet albümüdür, bu Albümde yeniliklerde bir örnek oluşturmaktadır

Her konuda minyatürlere yer verilmiştir

Sıradan insanları, günlük yaşamları, tek figürlü kadınları gösteren minyatürlerdir

İkinci Klasik Evre ya da Neo - Klasik Evre (1700 -1750)

18 yy ilk yıllarında başlayarak Levni, Abdülcelil Çelebi durumu olumlu yönde değiştirmiştir

Onun çağı II

Mustafa, III

Ahmet ve Sadrazam İbrahim Paşanın çağıdır

Levni üslubu Lale devri diye adlandırılan çağın renkli, sanat incelikleriyle dolu eğimlerine çok uymaktadır

Levni’ nin önemli yapıtı Surname-i Vehbi’ dir

III Ahmet şehzadeleri Süleyman, Mehmet , Mustafa ve Beyazıd’ın 15 gün süren sünnet şenlikleri anlatmaktadır

Sanat tarihçisi Esin ATIL Levi’ nin 137 minyatürle resimlediği Surname-i Vehbi’yi çok iyi incelemiş, ABD bugüne kadar yayımlanmamış doktora tezi yapmıştır

Levni’nin Surname için yaptığı minyatürler bu alanda büyük yenilik getirmiştir

Daha önce gördüğümüz 1582 deki şenliği anlatan Surname-Hümayun’ın mekanı hiç değişmeyen durağan 472 minyatürüne karşın, Levni’nin 137 minyatürü mekan değişikleriyle kalabalık düzeni, büyük Vanlılık getirmiştir

I

Mahmud döneminde en önemli nakkaş Abdullah Buhari’dir

Tek kadın ve erkek minyatürleri vardır

Batı resim anlayışına daha çok giyim kuşamdaki yeniliklerle yaklaşmıştır

Levni de olduğu gibi Buhari’ninde pek çok minyatürü özel koleksiyonlardadır

Bu evrede çiçek minyatürlerinden oluşan albümlerde yapılmıştır

Ali üsküdarı gül, sümbül, menekşe, karanfil, Leylak Lale erguvan çiğdem Çiçeklerde gölgeleme ve renk tonlamasıyla batı resmine yaklaşmıştır

1750’den sonrası Osmanlı minyatürünün sonu

Lale devrinden sonra matbaanın yaygınlaşmasıyla minyatürlü el yazması yapımının giderek azıldığı görülmüştür

Geleneksel minyatür yerini duvar resmi ya da Albüm resimlerine bırakmıştır

Fazıl Enderu’nin yazdığın 18

yy ilk çeyreğinde minyatürlenen Hubanname ve Zenanname çeşitli dünya ülkelerinden kadın ve erkeklerin kıyafetlerini gösterir

Bu evrede saray koleksiyonlarındaki albümlerde Rafael, Konstantin, Iistrati gibi ressamlar tek figür çalışmıştır

Levni’nin yaptığı portre albümünden sonra, III

Selim Kostantin Kapıdağlı ya portresini yaptırmış tüm Osmanlı padişahlarının portresini sipariş etmiştir

Teknik ve içerik bakımından yeni türler gelişmiş, tutkallı boyalarla yapılan geleneksek minyatürler suluboya ya da guaj resimlere dönüşmüştür

Perspektif, ışık-gölge ve renk değer arayışları girmiştir

18

19

yy minyatür sanatında izlenen yenilikler tuval resminin oluşumunda önemli rol oynamıştır

19

yy ikinci yarısında Avrupa’da eğitim görme olanağı bulan Türk ressamları ve akademi mezunları figüre dayanan batı resmine gerçek anlamıyla ayak uydurabilmiş ve Türk resmini günümüze getirmişlerdir

08-03-2012	#5
Prof. Dr. Sinsi	Osmanlı Döneminde Minyatür Sanatı *Klasik Evre (1574 -1603)* Osmanlı minyatürü kendine özgü kişiliğine kavuşmuştur Seyid Lokman ile Nakkaş Osman işbirliği ile III Murat dönemi minyatür sanatının altın çağı olmuştur III Murat şairdi Nitekim oğlu Şehzade Mehmet için 52 gün görkemli şenlik düzenlemiş ve bu şenliği anlatan Surname-i Hümayun 437 minyatürle resimlenmiştir Hiçbir yazmada bir cilt içinde bu kadar çok minyatür yoktur Seyid Lokmanın önemli eserlerinden biri Zübdetü’t-Tevarih’tir Evrenin yaratılışından başlar, HzAdem ve ondan sonra gelen Peygamberler’i , İslam tarihini anlatır Seyid Lokmanın 2 ciltlik Hünername adlı anıtsal eseri bu dönemin en önemli eserlerinden biridir Gazavatname türü eserlerde vardır Metin ve minyatür bakımından en önemlisi Gelibolulu Mustafa Ali’ nin Nusretnamesidir Bu eser Lala Mustafa’nın komuta ettiği Osmanlı ordusunun Gürcistan, Azerbeycan ve Şirvan’ın fethindeki olayları incelemiştir Gelibolulu Mustafa Ali bu eseri sefere katılarak oluşturmuştur 1580-81 de tamamlamıştır IIIMurat 1595 yılına doğru İslam’ın erken dönemi ve Hz Muhammed’in yaşam öyküsünü resimleyip yazılmasını istemiştir, uygun metin Erzurumlu Darir’in Siyer-i Nebi Anıt değerinde eşsiz bir eserdir *Geç Klasik ve Duraklama Evresi (1603 -1700)* Minyatür sanatında nicelik ve nitelik bakımından bir düşüş göstermiştir 17yy başlarında Sultan IAhmet döneminde vezirlik yapan aynı zamanda kitap sanatı üzerinde çalışan Kalender Paşa sultan için normal boydan büyük Falname hazırlatmıştır Melekler, cinler, vakvak ağacı gibi Çok renkli ve kalın fırça ile yapılmıştır Safevi etkisi görülür Hazırladığı bir başka eserde, IAhmet albümüdür, bu Albümde yeniliklerde bir örnek oluşturmaktadır Her konuda minyatürlere yer verilmiştir Sıradan insanları, günlük yaşamları, tek figürlü kadınları gösteren minyatürlerdir *İkinci Klasik Evre ya da Neo - Klasik Evre (1700 -1750)* 18 yy ilk yıllarında başlayarak Levni, Abdülcelil Çelebi durumu olumlu yönde değiştirmiştir Onun çağı IIMustafa, IIIAhmet ve Sadrazam İbrahim Paşanın çağıdır Levni üslubu Lale devri diye adlandırılan çağın renkli, sanat incelikleriyle dolu eğimlerine çok uymaktadır Levni’ nin önemli yapıtı Surname-i Vehbi’ dir III Ahmet şehzadeleri Süleyman, Mehmet , Mustafa ve Beyazıd’ın 15 gün süren sünnet şenlikleri anlatmaktadır Sanat tarihçisi Esin ATIL Levi’ nin 137 minyatürle resimlediği Surname-i Vehbi’yi çok iyi incelemiş, ABD bugüne kadar yayımlanmamış doktora tezi yapmıştır Levni’nin Surname için yaptığı minyatürler bu alanda büyük yenilik getirmiştir Daha önce gördüğümüz 1582 deki şenliği anlatan Surname-Hümayun’ın mekanı hiç değişmeyen durağan 472 minyatürüne karşın, Levni’nin 137 minyatürü mekan değişikleriyle kalabalık düzeni, büyük Vanlılık getirmiştir IMahmud döneminde en önemli nakkaş Abdullah Buhari’dir Tek kadın ve erkek minyatürleri vardır Batı resim anlayışına daha çok giyim kuşamdaki yeniliklerle yaklaşmıştır Levni de olduğu gibi Buhari’ninde pek çok minyatürü özel koleksiyonlardadır Bu evrede çiçek minyatürlerinden oluşan albümlerde yapılmıştır Ali üsküdarı gül, sümbül, menekşe, karanfil, Leylak Lale erguvan çiğdem Çiçeklerde gölgeleme ve renk tonlamasıyla batı resmine yaklaşmıştır *1750’den sonrası Osmanlı minyatürünün sonu* Lale devrinden sonra matbaanın yaygınlaşmasıyla minyatürlü el yazması yapımının giderek azıldığı görülmüştür Geleneksel minyatür yerini duvar resmi ya da Albüm resimlerine bırakmıştır Fazıl Enderu’nin yazdığın 18yy ilk çeyreğinde minyatürlenen Hubanname ve Zenanname çeşitli dünya ülkelerinden kadın ve erkeklerin kıyafetlerini gösterir Bu evrede saray koleksiyonlarındaki albümlerde Rafael, Konstantin, Iistrati gibi ressamlar tek figür çalışmıştır Levni’nin yaptığı portre albümünden sonra, IIISelim Kostantin Kapıdağlı ya portresini yaptırmış tüm Osmanlı padişahlarının portresini sipariş etmiştir Teknik ve içerik bakımından yeni türler gelişmiş, tutkallı boyalarla yapılan geleneksek minyatürler suluboya ya da guaj resimlere dönüşmüştür Perspektif, ışık-gölge ve renk değer arayışları girmiştir 1819yy minyatür sanatında izlenen yenilikler tuval resminin oluşumunda önemli rol oynamıştır 19 yy ikinci yarısında Avrupa’da eğitim görme olanağı bulan Türk ressamları ve akademi mezunları figüre dayanan batı resmine gerçek anlamıyla ayak uydurabilmiş ve Türk resmini günümüze getirmişlerdir