İmam-İ Eş'ari

Mü'minlerin üzerine, emr-i maruf ve nehy-i anil-münker (iyiliği emredip, kötülükten alıkoyma) vacibtir Muktedir olurlarsa, yapılan kötülüğe el ve dil ile mani olurlar Muktedir olmazlarsa kalbleri ile o işi kötü görürler
Peygamber efendimizin hadis-i şerifi gereğince, asırların hayırlısı, Eshab-ı kiramın zamanıdır (asrıdır) Sonra Tabiin ve Tebe-i tabiin asırlarıdır
Eshab-ı kiramın en üstünü, Bedir muharebesine katılanlardır Bunların en üstünü, Aşere-i mübeşşeredir (Cennetle müjdelenen on Sahabi) Aşere-i mübeşşerenin en üstünü dört halifedir [Hz Ebu Bekir, Hz Ömer, Hz Osman, Hz Ali (radıyallahü teâlâ anhüm)] Bunların halifelikleri, o zamandaki müslümanların rızası ile olmuştur Müslümanlar bu tertip üzere ittifak ettiler (birleştiler)
Muhacir ve Ensardan ibaret olan Bedir ehli arasında, Aşere-i mübeşşereden sonra efdaliyet, hicret ve önce müslüman olmaya göredir Peygamberimizin da'vet ettiği şeylere iman ederek, bir saat olsun kendisi ile görüşen yahut onu bir defa gören Eshab-ı kiram, Tabiinden üstündür
Eshab-ı kiram için, haklarında söylenen hayır sözlerden başkasından sakınmalıdır Onların iyiliklerini yaymalı, yaptıkları işler için sahih ve doğru te'vil yolları aramalı, ta'kib ettikleri yolun en iyi yol olduğuna hüsn-i zan etmelidir
[Eshab-ı kiram arasında olan muharebeleri iyi sebeblerden dolayı bilmelidir Bu ayrılıklar, nefsin arzuları, mevki, rütbe, sandalye kapmak, başa geçmek sevgisinden dolayı değildi Çünkü, bütün bunlar, nefs-i emmarenin kötülükleridir Eshab-ı kiramın nefsleri ise, insanların en iyisinin (aleyhisselam) sohbetinde, karşısında tertemiz olmuştu
Şu kadar var ki, Emir'in yani Hz Ali'nin halifeliği zamanında olan muharebelerde, o haklı idi Ondan ayrılan hata etti Fakat ictihad hatası olduğundan bir şey denemez Nerde kaldı ki, fasık denilsin, ictihad hatası, fisk, günah değildir Hatta ayıplamaya bile izin yoktur Çünkü, ictihadda hata edene de bir sevap vardır Eshab-ı kiramın hepsi müctehid idi Hepsi adil idi
Herbirinin verdiği haber makbul idi Hz Ali'ye uyanların ve ondan ayrılanların verdikleri haberler, doğrulukta ve güvenilmekte farksız idi Aralarındaki muharebeler, itimadın gitmesine mani olmamıştır
O halde hepsini sevmek lazımdır Çünkü, onları sevmek Peygamber efendimizin sevgisinden dolayıdır Bir hadis-i şerifte, "Onları seven, beni sevdiği için sever" buyurulmuştur Onlara düşmanlık, Peygamberimize düşmanlık olur Hadis-i şerifte: "Onlara düşmanlık eden, bana düşman olduğu için eder" buyurulmuştur O büyükleri ta'zim etmek, hürmet etmektir Onlara hürmetsizlik, tahkir etmek, O'nu tahkirdir Evliyanın büyüklerinden Ebü Bekr-i Şibli buyuruyor ki: "Eshab-ı kirama ta'zim etmiyen, kıymet vermiyen bir kimse, Resulullaha iman etmemiş olur"] Bu hususta Selef-i salihin, Peygamber efendimizin "Eshabımı zikrederlerse, siz kendinizi tutunuz" hadis-i şerifine uydular Ehl-i ilim, bu hadis-i şerifin ma'nası için "iyiliklerinden başkası ile onları zikretmeyiniz (anmayınız) demektir, dediler
Yine Peygamber efendimiz: "Esbabım hakkında bana eziyet etmeyiniz Nefsim kudretinde olan Allahü teâlâya yemin ederim ki, eğer sizin biriniz hayır yolunda Uhud dağı kadar altın infak etse, onların küçük ölçek, hatta yarım ölçeklerine bile varamazsınız" buyurdu Yine Allahü teâlâ mealen "Muhammed (aleyhisselam) Allahü teâlânın Peygamberidir O'nun beraberinde bulunanlar (Eshab-ı kiram) kâfirlere karşı çok şiddetli, kendi aralarında gayet merhametlidirler Onları rükü' ve secde eder halde (namaz kılarken) Allahü teâlâdan sevap ve rıza, istediklerini görürsün Secde eserinden (çok namaz kılmaları yüzünden meydana gelen) nişanları yüzlerindedir İşte onların Tevrat'taki vasıfları budur" (Feth-29) ayet-i kerimesi ile medh ve sena eyledi
Şeyhaynın (yani Hz Ebu Bekr ile Hz Ömer'in), diğer bütün ümmetten üstün olduğu mukakkaktır Buna inanmayan ya cahildir veya inadcıdır
Ya'kub aleyhisselamın oğulları arasında meydana gelen işler, onların kıymetini düşürmiyeceği gibi, dünya işlerinde, Eshab-ı kiram arasında olup-biten işler de onların kadr-u kıymetlerini düşürmez
İster icma ettikleri, ister ihtilaf ettikleri şeylerde olsun, Selef-i salihinin sözlerinin dışına çıkmak hiçbir kimseye caiz değildir
Peygamber efendimizin: "Ehl-i havaric Cehennemin kelbleridir" ve "iki fırka var ki, onlara şefaat etmem; mürcie ve kaderiyye" diye rivayet edilen, hadis-i şeriflerine binaen Eshab-ı kiramı sevmiyenler, hariciler, kaderiyye ve mürcieden ibaret olan Ehl-i bid'atı zem ve onlardan uzak olup, onlarla beraber olmamak gerektiğini islam âlimleri bildirmişlerdir
Yine Peygamber efendimiz: "Kaderiyye bu ümmetin mecusileridir" buyurdu
Bunlar, Allahü teâlânın yaratması gibi yaratabileceklerini iddia ettiler
Müslümanların birbirlerine iyilik etmesi ve sevişmesi lazımdır Fakat Peygamberimizin Eshabından birisini, yahud Ehl-i beytini ve ezvacını (mübarek zevcelerini) kötüleyenlerden uzaklaşmak gerekir
İşte Selef-i salihinin üzerinde bulunduğu temel bilgiler bunlardır Selef-i salihin, bilgilerde kitap ve sünnetin hükmüne tabi oldular Halef (sonra gelen âlimler) de bu hususta onlara uydu Allahü teâlâ bizi ve sizi faydalandırsın)