|
Prof. Dr. Sinsi
|
10.Sınıf Edebiyat Kitabı Cevapları
10 Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 153-154-155-156-157 Cevapları
[Linki sadece üyelerimiz Görebilir Üye olmak için tıklayınız]
Sayfa 153 1 soru a şıkkı
1mani
derede -de:redif
nerede -ere:zengin uyak
dedim 7'li hece ölçüsü
pencerede
2mani
Erkek
Mesdi yar yar:redif
mesdi yar
arasında
esdi yar
Kız
maniciyim -m:redif
gemiciyim 7'li hece ölçüsü
alma
alıcıyım
3mani
dildim -dim:redif
sildim -il:tam kafiye
kıymetin 7'li hece ölçüsü
bildim
4mani
çağlar gibi -lar gibi :redif
dağlar gibi -ağ:tam uyak
yaralıyım 7'li hece ölçüsü
sağlar gibi
5mani
alma beni -ma beni:redif
salma beni -al:tunç uyak
göster 7'li hece ölçüsü
alma beni
gül ister
bağlar gibi
aldım seni -dım seni:redif
salma beni -al:tunç uyak
göster 7'li hece ölçüsü
alma beni
6mani
ayna güzel ayna güzel:cinaslı uyak
ayna güzel ay ne güzel:cinaslı uyak
görenler 7'li hece ölçüsü
ay ne güzel
tarar
ayna güzel
1 soru c şıkkı
''Ayna güzel'' ve '' ay ne güzel'' ifadelerinin birlikte kullanılmasıyla cinas yapılmıştırCinas,maninin ahengi bakımndan önemlidirCinaslı manilerde ses ve söyleniş aralarında cinas bulunan kelimelerle sağlanır
2 soru a şıkkı
Duygu ve düşünceler 1manide 2,3 ve 4 dizelerde;2manide ilk dörtlükte 2,3 ve 4 dizelerde,ikinci dötrlikte ise 3ve4 dizelerde; 3manide 3 ve 4 dizelerde ;4 ve 5manide bütün dizelerde; 6manide 3,4,5 ve 6 dizelerde dile getirilmiştir
2 soru b şıkkı
Duygu ve düşüncelerin ifade edildiği bölümlerin dışındaki dizeler ''doldurma'' dizelerdirBu dizeler asıl anlamının bulunduğu dizelere hazırlık yapılmasını sağlarDoldurma düzeler anlam bütünlüğünü sağlar
3 soru
1,2,5 ve 6 manilerin teması aşktır3maninin teması ayrılık 4maninin teması derttir
4 soru a şıkkı
Manilerde geçen deyimler şunlardır:
-Serin yeller esmek:darılmak ve incinmek''Aramızda serin yeller esiyordu''
-Kıymetini bilmek:değerini bilmek''Kıymetinin bilinmemesinden şikayetçi''
-Dağ gibi=çok büyük
-Dillere sarmak:Her yerde söz etmek''Her yerde ondan bahsedip dillere saldı''
4 soru b şıkkı
-Yel:Gerçek anlamı rüzgar; manideki anlamı dargınlıktır
Sanki,aramızda serin yeller esiyordu
Bu yel sizi hasta eder dedi
-Ciğer:Gerçek anlamı organ;manide gönülden, içten anlamında kullanılmıştır
Haberi alınca,ciğerim yandı
Ciğerlerinden rahatsızlanmıştı
-Altın:Gerçek anlamı değerli bir maden;manide kıymetli anlamında kullanılmıştır
Onun altın gibi bir kalbi var
5 soru
1,2,3,5 ve 6 manilerde sevgili ve ona duyulan aşk teması işlenmiştir4manide ise çok dertli olan bir kişinin duyguları işlenmiştir
SAYFA 154
6a
Edebiyat Dilinde Mani:
Başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım türüdür Çoğunlukla 7 heceli dört dizelik bir bendden meydana gelirDizeleri 4-5-8-10-14 heceli kalıplarla söylenmiş maniler de vardır Birinci, ikinci dördüncü dizeler birbirleriyle kafiyeli, üçüncü dize serbesttir Yani kafiye dizilişi aaxa'dır aaaxa düzeninde maniler de var İlk iki dize hazırlık dizeleridir Son iki dize ile anlam bağlantısı yoktur Asıl anlatılmak istenen son iki dizede verilir Bir çok mani çeşidi vardır En çok kullanılanlar düz ya da tam mani, kesik mani, cinaslı mani, yedekli mani, artık mani'dir
Düz Mani: Yedişer heceli dört dizeden oluşur Kafiyeleri çokluk cinassızdır
Kesik mani: Birinci dizesi 7 heceden az, anlamlı ya da anlamsız bir sözcük grubu olan maniler Bu kesik dize sadece kafiyeyi hazırlar Eğer meydan ve kahvehanelerde söylenen ve ilk dizeleri "aman aman" ünlemi ile doldurulan manilerse bunlara İstanbul manileri denir
Cinaslı mani: Kesik manilerde eğer kafiye cinaslı ise bunlara cinaslı mani denir
Yedekli mani: Düz maninin sonuna aynı kafiyede iki dize daha eklenerek söylenen maniler Cinaslı kafiye kullanılmaz, birinci dizeleri anlamlıdır Yedekli maniye artık mani de denir
Deyiş: İki kişinin karşılıklı söylediği manilerdir Soru yanıt şeklinde düzenlenir Bir başka kişinin ağzındanmış gibi aktarıldığı şekilleri de vardır
b
1mani düz mani
2mani deyiş mani
3mani düz mani
4mani artık mani
5mani deyiş mani
6mani kesik mani
155sayfa
1)ilk dörtlük=Şair kendini teselli etmeye çalışıyorÇünkü derdine dermen aramak için gittiği gurbette daha fazla dertle karşılaşmıştır
ikinci dörtlük =Huma kuşunun yere düşüp ölmediğini,Süleyman peygamberin güçlü olduğu halde dünyanın ona kalmadığını,sevdiğine gitmek istediğini ama kısmet olmadığını söylemektedir
üçüncü dörtlük=Kendi acısını anasında ayrılmış kuzulara benzetiyor ve kandi derdini ancak onun gibi dert çekenin anlayacağını dile getiriyor
2)aNakarat bölümü
bmısra örgüsü 4 lüktür
Sayfa 156 4 soru a şıkkı
Vurgu ve tonlamaTemaları farklı olduğuunda söyleyişi farklıdır
Sayfa 157 Ölçme Değ Devapları
1)E
2)C
3)C
4)türkü denir
artık maniler asıl maniler
5)Mâni----Deyiş
Türkü----Kavuştak
Ağıt----Sagu
SAYFA 159
Birimlerde Anlatılanlar
1) Şair, baharın geldiğini, bülbüllerin ötmeye başladığını anlatmaktadır
2) Şair, ağaçların yeşillendiğini, ırmakların coştuğunu, aşıkların da şevke geldiğini ifade etmektedir
3) Şair, baharın gelişiyle güllerin açtığını, güzellerin salınarak gezindiğini, aşıların buna sevindiğini ifade etmektedir
4) Şair, baharla birlikte her yerin yeşerdiğini belirterek acaba bu baharın coşkusuyla Allah ağlayanları da güldürür mü diye düşünmektedir
5) Şair, yeryüzünün güllerle kırmızıya boyandığı şu bahar günlerinde kendisinin ağladığını, dertli olduğunu ifade etmektedir
Şiirin teması: Baharın Gelişi
Birim Değeri: Dörtlük
Birim Sayısı: Beş
Kafiye ve Redif
1 Dörtlük: olduğu zamandır: redif
kul ve yol ' daki l'ler yarım kafiye
2 Dörtlük: -erler: redif
giy uy ve kay ' daki y'ler yarım kafiye
**çü: 11'li hece ölçüsüyle söylenmiştir
SAYFA 160
3a)İkinci dizede teşhis sanatı vardır
Üçüncü dizede teşhis sanatı vardır
Dördüncü dizede istifhan (soru sorma) sanatı vardır
Beşinci dizede istiare sanatı vardır Gözyaşları jaleye (kırağı, çiğ) benzetilmiş ama söylenmemiş
b) Şiirin daha edebi ve coşkulu, aynı zamanda kuvvetli bir biçimde söylenmesini sağlar
4)Dil Özellikleri: Koşmada sade bir dil kullanılmıştır Halk söyleyişinin de yansıdığı koşmada ayrıca halkın baharın gelişi karşısındaki duygu ve düşüncelerin ifade ediş biçimi de görülmektedir
Bağlı Olduğu Gelenek: İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı'nın Sözlü Edebiyat geleneğine bağlıdır
5)Hissettiklerim: Heyecan - Sevgi - Güzellik - Sevinç - Coşku
6)Asker bir saz şairidir
Şiirlerinde duru bir Türkçe kullanmıştır
Katıldığı askeri seferlerle ilgili pek çok şiiri vardır
Akıcı bir üslubu vardır
161 ve 162
semai
ilk dörtlükte -mez ler redif
ikinci dörtlükte "-ımız" redif ,"-at" tam kafiye, -mez redif
üçüncü dörtlükte "-acı" tunç kafiye -maz redif
dördüncü dörtlükte "-ahri,-ehri,-ahrı" zengin kafiye -mez redif
son dörtlük "-le" tam kafiye -maz redif
birim değeri:dörtlük
birim sayısı:5
şiirin teması:gurbet
mısra örgüsü:abab cccb dddb eeeb fffb
birimde anlatılanlar
1)Gurbete çıkmanın tehlikeli olduğunu ve her güzeli de sevmemesi gerektiğini dile getiriyor
2)Gurbet elde kimsenin kıymetimizi bilmeyeceğini belirtiyor
3)Gurbete gönlündeki derdin ilacını bulmak için çıkmıştır ama bulamayacağını belirtiyor
4)Gurbetin çok zor olduğunu ve kahrının çekilemeyeceğini anlatıyor
5)Aşıkların sevdiklerine kavuşamadıklarını dile getiriyor
2bŞiiri şiir yapan vurgu ve tonlamadırBu yüzden düz yazı okurken noktalama işaretlerinde yaptığımız vurgu ile şiir vurgusu arasında çok fark vardır
3a gönül gurbet ele çıkma(teşhis)
sunam gurbet elin kahrı(açık istiare)
bülbül figan eder güle(teşhis, telmih, tenasüp)
güzel sevmek sarp bir kale(teşbih, tenasüp)
bahengi sağlamış ve şiiri çekici hale getirmiştir
4dil sade, imgeler suna ve bülbül
bağlı olduğu gelenek: sözlü gelenek yani aşık etebiyatı
5Gurbet ellerin kimsenin yuvası gibi olmadığı ve çok zor olduğu
6 Divan tarzı şiirler söylemiştir
Hem hece nem aruzla yazmıştır
Asıl kişiliği hece ölçüsüyle yazdığı ölçüsüyle yazdığı koşma ve semailerde görülür
Gazel, murabba, muhammes tarzı şiirlerde yazmışAncak çok başarılı sayılmaz
7saz şairi; halkın arasında olan bir kişidir ilhamını halk zevkinden halkın hayal gücünden alır halk şiirinde, günlük dilde konuşulan kelime ve deyimler yer alır
Sayfa 162
6)Erzurumlu Emrah’ın fikrî ve edebî kişiliği
*Erzurumlu Emrah döneminin önemli saz şairlerindendir
*kendinden sonra gelen şairler üzerinde etkili olmuştur
*şiirlerinde kullandığı dil sade ve anlaşılır bir dildir
*şiirlerinde kafiye ve redifler sağlamdır
2*halk şiiri ile konuşma dili arasında bir benzerlik söz konusudur
*saz şairi halkın arasında olan bir kişidirilhamını halk zevkinden,halkın hayal gücünden alır
*halk şiirinde,günlük dilde konuşulan kelime ve deyimler yer alır
10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 163-164-165-166-167-168-169-170-171
163 1a ve b
1a)bir halk şairi şiirlerini söylerken öncelikle halkın beğenisine uygun onun anlayacağı bir anlatım tarzı ve konular seçmiştirbunları kendi birikimini de katarak soyut ve bir kişinin yaşayabileceği bir konu şeklinde ifade eder
1b)
KOŞMA;
HALK BEĞENİSİ=halkın zevkine günlük yaş**ına uygun”baharın gelişi”konusu;anlayabileceği dil ve anlatım ;kulağa hoş gelecek ses ve söyleyiş;günlük yaş**ına uygun benzetmeler kullanılmıştır
SOYUTLUK=aşk,sevinç,çoşku,heyecan
KİŞİSELLİK=şairirn bilgi,birikim ve hayata bakış açısı şiirin oluşmasında etkili olmuşturşiirde anlataılanlar bir kişinin yaşayabileceği bir konudur
SEMAİ;
HALK BEĞENİSİ=halkın günlük yaş**ına uygun “gurbet”konusu;anlayabileceği dil ve anlatım;kulağa hoş gelecek ses ve söyleyiş;günlük yaş**ına uygun benzetmeler kullanılmıştır
SOYUTLUK=gurbet,gurbet acısı,dert,özlem,sevgiliye hasret
KİŞİSELLİK=şairin bilgi birikim ve hayata bakış açısı şiirin oluşmasında etkili olmuşturşiirde anlatılanlar bir kişinin yaşayabileceği bir konudur
163 halk şairi=şiirlerini doğaçlama ilticai söyleyen şairlerdir
kalem şairi=şiirlerini kağıt üzerinde yazan şairlerdir
164 =165 şairlere göre yazıyım: bayburtlu=semai, kağızmanlı hıfzi:ağıt, aşık=semai,, köroğlu=koçaklama, aşık ömer=GÜZELLEME, ,karacaoğlan=varsağı, everekli seyrani=taşlama,,ATALAR SÖZÜ =DESTAN
166 1SORU=D D Y D D 2soru=D D Y Y Y 3soru=d şıkkı 4soru=sırasıyla güzelleme, koçaklama, taşlama, diğeri koşma ya da 11'li hece ölçüsü
5 soru= koşuk=koşma sav=atasözü, mersiye =sagu
Sayfa 168 ve 169
1a
BİRİM Değeri
dörtlük
BİRİM SAYISI:6(altı)
ŞİİRİN TEMASI
Övgü dür
2soru
okudunuz methiyenin ahenk unsurarını başlıyan soru ?
KAFİYE VE REDİF
-anlar:redif
-t:yarım uyak
-gül:redif
-as:tam uyak
KAFİYE
aruz şeklinde
SES VE SÖYLEYİŞ
Vurgu ve tonlamalar ahenki kuvvetlendirir
169 sayfa
3soru
HİSSETTİKLERİM: dürüstlük,sevgi ve iyi niyet,samimiyet,bağlılık
5soru
Pir=> Methiyede tarikat şeyhi anlamında kullnılmıştır
Taht makamı=> Şiirde şeyhlik makamı anlamında kullanılmıştır
Hak nefesi=> Şiirde doğru söz anlamında kullanılmış
6soru
SEYYİT NESIMI
*SADE DİL KULLANMIŞ
*TASAVVUFİ KONULAR İŞLEMİŞ
*MUSAVVUF BİR ŞAİİRDİR
171= 1:d şıkkı
2=b şıkkı, 3=e şıkkı
4=boşluklar sırasıyla: bektaşi,,,, tarikat, adab erkanını,,,nutuk
5=y d y y
10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 176-177-178-179-180-181-182-183
Sayfa 176
Tahir ile Zühre
Karakterler:
Padişah: Aslında iyi karakterli birisi olmasına rağmen karısı büyü yaptırdıktan sonra aşıkları ayırır
Padişahın karısı: Kibirli, gözü yükseklerde olan, kötü kalpli birisidir Tahir ile Zühre'yi zorla ayırmaya çalışır
Tahir: Vezirin oğludur Zühre'ye **** gibi âşık olmuştur Aşkı uğruna türlü çilelere katlanmıştır Âşıklığı diline de vurmuş, güzel türküler söylemiştir Sonunda aşkından ölmüştür
Zühre: Padişahın kızıdır Tahir'i çok sevmekte, onun uğruna her türlü çileye katlanmaktadır Tahir'le evlenmek için elinden geleni yapmaktadır O da aşkından ölmüştür
Arap köle: Saraydaki bir köledir Zühre'ye âşık olmuştur Tahir ile Zühre'yi ayırmak için elinden geleni yapmış, padişahın karısına sürekli yardım etmiştir Zühre aşkından ölünce o da kendini bıçaklayarak öldürmüştür
Dadı: Tahir ile Zühre'yi buluşturmak için yardım etmiştir İyi kalpli bir insandır
Derviş: Olacakları önceden tahmin eden, Tahir'e -sıkıştıkça- yardım eden bir ermiştir
Sihirbaz cadı: Padişahın karısına yardım eden bir sihirbaz Kötü birisidir
Olay örgüsü:
Giriş: Vezirle padişahın dervişle görüşmesi ve çocuklarının olması
Gelişme: Tahir ile Zühre'nin birbirlerine âşık olmaları, padişahın karısının ve arap kölenin onları ayırmaya çalışmaları, bu çerçevede aşıkların başlarından geçen olaylar
Sonuç: Tahir ile Zühre'nin aşkları uğruna ölmeleri
2-)Karakter çözümleme tablosu
karakter nasıl bir insandır?
Tahir= Aşkı sevdiği için ölmeyi dahi göze alan biridir
Zühre= Aşkı sevdiği için ölmeyi dahi göze alan biridir
Anne-baba= hırslarına yenilip kızlarını dinlemeyen zalim insanlardır
Kara diken= Aşkı için kötülük yapmayan zalim bir insandır
Karakter durağan mıdır dinamik midir?
Tahir= Olaylara en fazla yön veren karakterdir hikâyenin en dinamik karakteridir
Zühre= Bazı bölümlerde olaylara yön verir hikâyenin bazı bölümlerinde dinamiktir
Anne-baba= Bazı bölümlerde olaylara yön verir hikâyenin bazı bölümlerinde dinamiktir
Kara diken= Bazı bölümlerde olaylara yön verir hikâyenin bazı bölümlerinde dinamiktir
Hikâyenin hangi kısmı sizin karakter hakkında böyle düşünmenize neden oldu?
Tahir= Hikâyede birçok olayın Tahir’in başından geçmesi veya olayların yönünü değiştirmesi
Zühre= Tahir’le buluştuğu bölümler babasının tahirden kaçırdığı ona kötülük yaptığı bölümler
Anne-baba= Büyü yaptırdığı ve âşıkları birbirinden ayırdığı bölümler
Kara diken= Tahir ile Zühre’nin aşkını ve buluştukları haber verdiği bölümler
Sosyal ortam ve çevre bu karakterleri nasıl etkilemiştir?
Tahir= Sevdiğine kavuşma konusunda çevresinden bazen yardım alsa da bu yeterli olmamış yaptıklarının hayatına mal olmasına çevresi engel olamamıştır
Zühre= Sevdiğine kavuşma konusunda çevresinden bazen yardım alsa da bu yeterli olmamış yaptıklarının hayatına mal olmasına çevresi engel olamamıştır
Anne-baba= Yaptıkları konusunda özellikle baba hikâyenin başında uyarı alsada bunları dikkate almamıştır Anne-baba çevreden kimse uyarmayınca yaptıklarında aşırıya kaçmışlar zulmetmişler ancak yaptıklarının be****ni de canlarıyla da ödemişlerdir
Kara diken= zayıf- karakteri çevresine zarar vermesine neden olmuştur
Bu karakterin sizin toplumsal yapınızdan farkı var mı?
Tahir= Tahir gibi bir aşığı günümüz toplumumuzda bulmamız zor olsada imkânsız değildir
Zühre= Zühre gibi bir aşığı günümüz toplumumuzda bulmamız zor olsada imkânsız değildir
Anne-baba= Bugünkü toplumsal yapıda görülebilirler
Karadiken= bu tip insanlar her toplumda görülebilirler
Bu karakterin diğer karakterler üzerinde etkisi var mı?
Tahir= Vazgeçemediği aşkı ile diğer karakterler üzerinde etkili olmuştur
Zühre= Vazgeçemediği aşkı ile diğer karakterler üzerinde etkili olmuştur
Anne-baba= Tahir ile Zühre üzerinde etkileri vardır
Karadiken= Doğrudan Padişah dolaylı olarak Tahir ve Zühre üzerinde etkisi vardır
Karakter kendi kişiliğinin farkında mı? Yani sizin düşündüklerinizi kendi hakkında düşünüyor mu?
Tahir= Tahir kişiliğinin farkındadır”aşkı için hayatını ortaya koyan, sürekli zorluklarla mücadele eden” Tahir güçlü kişiliğinin farkındadır, özgüveni tamdır
Zühre= Zühre’de mücadeleci bir karakter olarak kişiliğinin farkındadır, özgüveni tamdır
Anne-baba= Anne-baba kişiliklerinin farkında değildir Çünkü hikâyeye baktığımızda Anne-baba hep olumsuz davranışlar sergilerler ve bu davranışlarının olumsuzluğunu kabul etmezler
Karadiken=kara dikende yaptığı kötülüklerin farkında değildir, dolayısıyla kişiliğindeki zafiyetin ve olumsuzluğun farkında değildir
Sizce gerçek hayatta bu hikâyedeki karakter gibi davranan biri olabilir mi?
Tahir= gerçek hayatta Tahir gibi sevgisi uğruna her şeyini verecek biri olabilir
Zühre= gerçek hayatta Zühre gibi sevgisi uğruna her şeyini verecek biri olabilir
Anne-baba= gerçek hayatta sevenleri hırsları uğruna ayıran Anne-baba olabilir
Karadiken= gerçek hayatta sevenlerin arasında giren “kara dikenler” olabilir
SAYFA 177
3a-)Tahir ile Zühre hikayesindeki kahramanlar;
1Tahir
2Zühre
3Padişah
4Vezir
5Zühre’nin annesi (padişahın karısı)
6Belli boncuk
7Karadiken
8Derviş
9Zühre’nin dadısı
10Bahçıvanbaşı
11Keloğlan
12Çöl beyinin üç kızı
13Ak sakallı pir
KAHRAMANLAR
Çile çeken= Tahir Zühre
Aşık= Tahir, çöl beyinin üç kızı, kara diken
Halk ozanı= Tahir
Sevgili= Zühre, Tahir
Sadık= Tahir, Zühre, Keloğlan
Fedakar= Tahir, Zühre
Düşman= Karadiken, Padişah
Büyücü= Belli boncuk
Kindar= Padişah ve karısı, Karadiken
Zalim= Padişah, Karadiken
Güç sahibi= Padişah, derviş, Ak sakallı piir
Vefalı dost=Dadı, Bahçıvan başı
İlahi güç= Allah
Mücadeleci=Tahir, Zühre
b-) Hikayenin baş kahramanları Tahir Zühre ve Padişahtırhikayede baştan sona iyi-kötü mücadelesi yani Tahir ve Zühre ile Padişahın arasındaki mücadele anlatılırHikayede iyi ve kötü tarafında olanlar vardırPadişahın karısı, Belliboncuk, Karadiken kötülük tarafında olup Padişaha kötülük yolunda yardım eden yardımcı kahramanlardır
Buna karşılık Derviş, Dadı, Ak aksallı piir, Keloğlan, Çöl beyinin kızları ve Bahcıvanbaşı iyilik tarafında olup Tahir ve zümreye yardım ederler
c-)Tahir ile Zühre bir halk hikayesidir”Leyla ile Mecnun,Kerem ile Aslı,Ferhat ile Şirin” hikayelerinde de Tahir ile Zühre hikayesinde geçen kahramanlara benzer kahramanlar vardırancak günümüzde bu kahramanların bire bir benzeri olmasada bu kahramanları belli yönleriyle karşılayan kişiler içinde yaşadığımız toplumda ve çevremizde olabilir
4a-)Tahir ile Zühre hikayesindeki mekanlar
-Billur köşk
-Saray
-Hasbağçe
-Köşk
-Mardin kalesi
-Şat nehri
-Tahir’in memleketi
-Tahir’in aşkından dolayı avare gezdiği dağ, bayır
-Has bahçedeki havuz
-Zühre’nin köşkte kaldığı oda
Mekanın işlevi= hikayede geçen mekanlarla hikayenin konusu birbirine uygundur Hikâyenin yapı unsurlarından biri olan mekân diğer yapı unsurları ile birlikte hikâyeyi oluşturur
b-)mekânların anlatılış tarzı=hikâyede mekânlar olayların geçtiği yerlerdir Mekânların özellikleri ayrıntılı şekilde anlatılmamış mekânlar tasvir yapılmadan anlatılmışlardır
c-)tasvir edilen mekânlardan “Mardin kalesi” ve “şat(Dicle) nehri” gerçekte de vardır
Ancak bunların dışındaki mekânlar gerçekte olabilecek hayali mekânlardır
5-)
Zamanın işlevi= hikâyedeki zamanlar hikâye diline uygun olarak genellikle “bir gün, bir akşam, günlerden bir gün” şeklinde kesin olmayan zamanlardır Hikâyenin diğer bir yapı unsuru olan zaman genellik ifade etse de hikâyeyi oluşturan bir diğer unsurdur
6) padişahlığın olduğu dönem
kişiler: Tahir Zühre kara diken bahçıvan büyücü padişah anne baba
mekânlar: saray zindan şat nehri Mardin kalesi billur köşk
177 6soru zaman: padişahlığın olduğu dönem
kişiler: tahir zühre karadiken bahçıvan büyücü padişah anne baba
mekanlar:saray zindan şat nehri mardin kalesi billur köşk
kahramanlar
çile çeken:tahir, zühre
Aşık:tahir
Halk ozanı:Tahir
Sevgil:zühre
Sadık:Tahir,Zühre
Fedakar:Tahir
Düşman:Karadiken
Büyücü:belli boncuk
Kindar: padişah ve karadiken
Zalim:Padişah
Güç sahibi: padişah
Vefalı dost:Bahçivan başı
İlahi güç:Allah
Mücadeleci:Tahir
2-) Padişahla vezirin diyar diyar gezmesi ve bir dervişle karşılaşmaları
3-) Padişahın bir vezirin de çocuğunun olması
5-) Padişahın karısının "Belliboncuk" a büyü yaptırması
6-) Padişah'ın zühre'yi "Billurköşk" ten alıp saraya kapatması
Zühre'nin babasından yeni bir köşk yaptırmasını istemesi
10-) Karadiken'in haber vermesi, Tahir'in yakalanması
12-) Zühre'nin de köşke kapanması
13-) Kervancı Keloğlan'ın Zühre'nin mektubunu Tahir'e ulaştırması
15-) Tahir'in Şat (Dicle) ırmağına atılması
17-) Çöl beyinin üç kızının Tahir'e aşık olması
1 Tahir'in ak sakallı bir pirin yardımıyla memleketine dönmesi
20-) Tahir ile Zühre'nin kaçmayı kararlaştırması
21-) Padişahın Tahir'e içinde Zühre geçmeyen bir türkü söyletmek istemesi
b-)Olay grafiğindeki çıkışlar hikayedeki olumlu olayları, inişler ise olumsuz olayları göstermektedir Bu iniş ve çıkışlar hikayedki olay bütünlüğünün birer parçasıdır Okuyucu ya da dinleyicinin olay örgüsüne katılmasını sağlayan önemli göstergelerdir Çünkü olay örgüsündeki düğümler dikkatin uyanık kalmasındaki en önemli öğelerdir
sayfa178
1etkinlik
Halk Hikayesi: Kerem İle Aslı
Mesnevi: Hüsn ü Aşk
Kerem ile Aslı hikayesinde aşk, Hüsn ü Aşk'ta ise ilahi aşk konusu işlenmiştir Her iki metinde de ilahi bakış açısına sahip anlatıcı vardır Halk hikayesi manzum-mensur karışık olarak yazılmış, mesnevi ise manzum olarak kaleme alınmıştır Halk hikayesinde sade bir dil kullanılmış iken mesnevide Arapça ve Farsça kökenli sözcüklere yer verilmiştir
8)dinleyıcıde etkıyı arttıran saz eslıgınde soylenen hal edb urunu olan bu şiirler tahır ıle zuhrenın karşılıklı konusma bolumlerıdır
8-b)aşk cumle: aşk için olmelı aşk o zaman
8-c)ewrenseldır cunku ask teması dunyada çok işlenir
9-)ewlenme geceleri,dugun gecelerı
10)anonım halk edb
10-b)mekanlar azcok bellıdır,manzum ve nesır kullanılmıs,kişiler tamamn hayal deıldır,olaganustu olaylar kısmen bulunur, olaylar gercegı yansıtır
11-)o zaman kı yonetım anlayışıyla bizim zamanımızın yonetım anlayısı farklıdır
12-)ilahi bakış acısı
13)tahır ** zuhrenın olumu
13-b)ask duygusu
14)kahretmek beddua etmek el ayak cekmek kulaklarına ınanamak
2a) Mecnun: Aşık
Leyla: Sevgili
Nevhel: Yardımsever
Zeyd: Dost
İbn-i Selam: Aşık
Mecnun'un Babası: Şefkatli
Leyla'nın annesi ve babası: Zalim
b) Leyla: Hikayenin baş kahramanlarından birisi
Zeyd: İkinci derece kahramanlardan birisi
Nevhel: İkinci derece kahramanlardan birisi
İbn-i Selam: İkinci derece kahramanlardan birisi
Mecnun'un babası: İkinci derece kahramanlardan birisi
Leyla'nın annesi ve babası: İkinci derece kahramanlardan birisi
SAYFA 183
2a) Mecnun: Aşık
Leyla: Sevgili
Nevhel: Yardımsever
Zeyd: Dost
İbn-i Selam: Aşık
Mecnun'un Babası: Şefkatli
Leyla'nın annesi ve babası: Zalim
b) Leyla: Hikayenin baş kahramanlarından birisi
Zeyd: İkinci derece kahramanlardan birisi
Nevhel: İkinci derece kahramanlardan birisi
İbn-i Selam: İkinci derece kahramanlardan birisi
Mecnun'un babası: İkinci derece kahramanlardan birisi
Leyla'nın annesi ve babası: İkinci derece kahramanlardan birisi
1etkinlik Sayfa 2:
4Muratın Bağdat Seferi: İranın Revan'ı geri almak istemesi sebep olmuştur
Sefer sırasında Anadoludaki isyancılar temizlendiBağdat ve Musul Osmanlılara katıldıKasr-ı Şirin Antlaşması imzalandıTürk-İran sınırı bugünkü şekliyle çizildi
Şehzade Mustafa'nın öldürülmesi: Devlet idaresinde ilk defa kadın nüfuzu Kanuni'nin eşi Hürrem Sultan ile girmiş ve son derece zarar vermiştirKanuni'nin damadı Rüstem paşa ve eşi Hürrem Sultan'ın padişahı yanıltmaları sonucu(iftira üzerine) gerçekleşen haksız bir olaydır
2Dünya Savaşı'nda Atom Bombası Atılması: 1945'te ABD hava kuvvetlerinin bir bombardıman uçağı Hiroşima kenti üzerine ilk atom bombasını attıÜç gün sonra gücü azaltılmış bir atom bombası da Nagasaki'ye atıldıBu bombalar Hiroşima'da 200bin, Nagasaki'de 80bin kişinin ölümüne yol açtı
İnceleme sayfa 5:
1soru:
1Metin: Osman gazi'nin beylik isteyişi anlatılıyor
2Metin: Osmanlıların Oğuzların Kayı Boyundan gelen bir Uç beyliği olduğu ve Osman Gazi'nin Ahilerle ilişkisi ile devletin kuruluşuna katkısı olan kişilerden bahsedilmektedir
3Metin: Göktürk Yazıtlarından alınan bilgiler, 1 Göktürk Devletinin kuruluşunu ve yıkılışını hazırlayan sebepleri anlatmaktadır
4Metin: 1Göktürk devletinin kuruluş aşaması ve bağımsızlığını nasıl kazandığı anlatılmaktadır
3soru:
1 ve 3metin edebi; 2 ve 4metin tarihidir
5soru:
Edebiyat ve tarih birbirinden ayrılamayan ve birbirinin ürün ve verilerini kullanan bilim dallarıdırTarihin edebiyata kaynaklık edebileceği gibi edebiyat da konusunu tarihten alabilir
6soru:
Edebi eserler tarihe kaynaklık edebilen önemli belgelerdendirBunun yanın da edebiyat da edebi eserlerin açıklanmasında tarihin verilerinden yararlanabilir
1Etkinlik Sayfa 8:
Edebi eser yazıldığı dönemde yaşanan sosyal ve siyasi olayları yansıtırBu tarihi gerçek olaylar edebi eserlerde yazarın duyguları da katılarak anlatılır
2Etkinlik Sayfa 2 ve 9:
Destan: İslamiyet öncesi türk edebiyatı döneminin sözlü edebiyat bölümünde ortaya çıkmıştır
Halk Hikayesi: Destan döneminin sonunda İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı Döneminde ortaya çıkmıştır
Mesnevi: İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı döneminin Divan edebiyatı bölümünde ortaya çıkmıştır
Roman: Batı etkisindeki Türk edebiyatı döneminin Tanzimat Edebiyatı bölümünde ortaya çıkmıştır
|