İlahi Dinlerde Örtünme :

B Sosyolojik ve Psikolojik Açıdan Örtünme :

Benlik bilincinin gelişmesini etkileyen toplumsal etkenlerden biri olan giysinin insanları birbirinden farklılaştırarak, onlara belirli bir davranış şekli ve benlik duygusu kazandırdığı kanıtlanmıştır[url=http://wwwmuminecom/#_ftn1] Örtünme ve giyinme, toplum içerisinde kişinin yerine göre kimliğini, statüsünü ve hatta ahlaki konumunu belirleyiciliği itibarıyla sosyal bir olgu niteliğindedir

Dinin giyim konusunda aldığı tedbirlerde sosyal yönün etkisi büyüktür Namazda örtünmenin gerekliliği hariç diğer örtünme talepleri sosyal alan içinde söz konusu edilmiştir Haya duygusu sebebiyle örtünme gereği duyma Hz Adem ve Havva’nın kendilerini çıplak hissettikleri andan itibaren insan arası ilişkilerde kendisini göstermiştir[url=http://wwwmuminecom/#_ftn2]

Yine “gayri müslimlere muhalefet” adı altında kişinin toplum içinde dini kimliğini ortaya koyacak kıyafet tercihi ve böylece başka din mensuplarıyla özdeşleşmenin engellenmesi yine giyimin sosyal yönlerinden birisini teşkil eder

Öte yandan dil kullanılmadan gerçekleştirilen iletişim türlerine dilsiz iletişim denilmektedir ki bunun başlıca örneği kişinin giyinme ve süslenme yoluyla başkalarına bir takım anlamlar iletmesidir[url=http://wwwmuminecom/#_ftn3] Bu itibarla örneğin giyimin kibir, övünme, gösteriş gibi olumsuz duygulara alet edilmesi sosyal alanda istenmeyen etkileşimlerin oluşmasına neden olabilmektedir Yine modern toplum kültürü cinselliği tahrik edici araçlar ortaya çıkarmakta ve bunları sosyal alana taşımaktadır[url=http://wwwmuminecom/#_ftn4] Böylece dilsiz iletişim “moda” adı altında cinsel çağrışımlarda da kullanılmaktadır Dinin sosyal alanda uygulanmasını istediği giyim tarzında ise olumsuz duygu ve cinsel çağrışımlara yer verilmediği görülmektedir

Dinin örtünme konusunda ortaya koyduğu hükümlere psikolojik açıdan bakıldığında ise şu tespitler yapılabilir:

Ayette elbise hakkında özellikle “ziynet” tabirinin kullanılması, hoş bir görüntü arzetmeyi çağrıştırmakta, hoş bir görüntünün insanda oluşturacağı güzel duygulara zemin hazırlanmaktadır Bunun yanında aşırı lüks, şöhret ve kibir elbisesi yasak kılınmış, böylelikle muhtaç kimselerin kalbinde oluşabilecek olumsuz duygu ve düşüncelere engel olunmuştur
Öte yandan duygusal ve narin bir yaratılışa sahip olan kadınlara yönelik örtünme uygulamasının hikmetlerine bakıldığında, kadının duygusal açıdan rahatsız edilmesinin önlenmesinin de esas alındığı, ayrıca erkek ve kadında oluşabilecek yersiz cinsel etkileşim ve sonuçlarının göz önünde bulundurulduğu gözlenir

Ayrıca çıplaklığın hangi düzeyde kişileri rahatsız ettiği ve anormal karşılandığı konusunda bakış açılarının değiştiği ve bir çok yerde insanların açık da olsa alışılagelen giyim tarzını uygulamaktan rahatsızlık duymadıkları söylenebilir Ancak dinine bağlı kişiler açısından bakıldığında durum değişmektedir Dindar bir erkek veya kadının avret olarak belirlenen yerlerini açmaktan çekindiği ve bundan psikolojik bir rahatsızlık duyduğu aşikardır

Erich Fromm, herhangi bir cinsel eylemin nerede ve ne derecede meşru olduğunun neyin “tabii” ve neyin de “gayri tabii” olduğunu ortaya koyan dinsel ve ideolojik düşüncelere göre belirlendiğini ifade eder[url=http://wwwmuminecom/#_ftn5] Buradan çıkarılabilecek sonuç, dine mensup kişilerin dinen belirlenen ölçülerin dışında bir giyim tarzını “gayrı tabii” olarak algıladığı, dolayısıyla o elbiseyi giyinmekten rahatsızlık duyduğu gerçeğidir

Dinin gösterdiği tarzın dışında bir davranışın normalde insan ve toplum duygusuna zarar vereceği tezi önemlidir Ahlaki olgular içinde örtünmenin de bulunduğu göz önünde bulundurulursa haliyle buna da bir ölçü getirilecektir Bu ölçünün kimin tarafından belirleneceği tartışmasında, özellikle yaratıcı tarafından ortaya konulduğu gerçeğine paralel olarak, dini bakış açısı tabiilik arzetmektedir Bunun yanında çıplaklığın gayri tabii olduğu akıl ile de kavranabilir

Elbisedeki diğer psikolojik etkiler, elbise tarzı konusunda erkeğin kadına, kadının erkeğe benzemesi (teşebbüh), ayrıca müslümanın gayri müslimlere has kıyafeti benimsemesi şeklinde ortaya çıkmakta ve yasaklanan bu hususlarda gösterilecek ihmalin psikolojik olumsuzlukları da beraberinde getirdiği görülmektedir


[url=http://wwwmuminecom/#_ftnref1] Barlas Tolan, Toplum Bilimlerine Giriş - Sosyoloji ve Sosyal Psikoloji, Gazi Üniv Yayınları, Ankara 1985, s418

[url=http://wwwmuminecom/#_ftnref2] Ümid Meriç, “Sosyolojik Açıdan Kılık Kıyafet ve İslam’da Örtünme”, Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi-2, (“İslam’da Kılık Kıyafet ve Örtünme” özel sayısı), İslami İlimler Araştırma Vakfı Yayınları-9, İstanbul 1991, s31

[url=http://wwwmuminecom/#_ftnref3] Tolan, age, s422

[url=http://wwwmuminecom/#_ftnref4] Sulhi Dönmezer, Sosyoloji, 8 bs, Savaş Yayınları, Ankara 1982, s219

[url=http://wwwmuminecom/#_ftnref5] Erich Fromm, Cinsellik ve Cinsel Sapmalar, çev: Aydın Arıtan, Arıtan yayınevi, İstanbul 1998, s 34