İlk Türk Devletlerinde Devlet Anlayışı

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-27-2012

İlk türk devletlerinde devlet anlayışıyla alakalı kafanıza takılan sorular varsa tüm soruların cevaplarını bu yazımızdan öğrenebilirsiniz Umarız yardımcı olabilmişizdir

Türk devletlerinin göçebe yaşam tarzına sahip olmasına rağmen hızlı bir şekilde teşkilatlanması nedeni ile birçok devlet kurmuşlardır

Böylece devlet yıkılsa bile hızlı bir şekilde yenisini kurmuşlardır

İlk Türklerde ülke hanedanın ortak malı sayılması, hanedan üyeleri arasında kavgalara yol açardı

Ama bu kavgaların iyi yönü olduğu gibi kötü yanları da oluyordu

İyi yanı bu çekişmelerde iyi olanın ülkeyi yönetmesiydi

Fakat kötü tarafı bu kavgaların yönetimde yardımcı olan hanedan üyeleri ile çekişmenin yönetime zarar vermesiydi

Güçlü olan kişinin devletin başına gelmesi ile şad ünvanını yani hükümdarlık ünvanını alırdı

Şadın hükümdar olarak görevi ülkeyi birlik ve baraberlik içinde tutmak, halkın barış ve huzurunu sağlamaktı

Şada bu gücünü tanrı tarafından verildiğine inanılıyordu

Hükümdara devleti yönetmenin tanrı tarafından verildiği inancına ‘kut’ denilmektedir

Kut babadan oğula geçmektedir

İlk Türk devletlerinde devlet ikili şekilde yani doğu ve batı olarak yönetilmiştir

Sağ kısmı şad, sol kısmı ise yabgu yönetirdi

Bu iki yönetici arasında uyum hakimdi fakat esas yönetim şadın olduğu bölge idi

Türklerde hükümdarlığın belirli sembolleri vardı

Bunları görelim şimdi

- Otağ ( Çadır )

- Tuğ ( Sancak )

- Bayrak

- Taht

- Ferman

- Para bastırma gibi sembolleri vardı

Hükümdarların ayrıca şad haricinde kullandığı sembolleri vardı

Bunlar;

Şanyü
Kağan
Hakan
Han
Yabğu
Tan-hu gibi ünvanlar kullanmışlardır

İlk Türk devletlerinde yönetimde hükümdar eşide görev almıştır

Hükümdar eşine hatın denirdi ve Hatun hükümdar yardımcısıdır

Hatun meclis toplantılarına da katılırdı

Bu Türk devletlerinde kadına önem verildiği ve kadının toplumda üst düzeyde görev aldığı görülmüştür

Yönetimde meclis denilen kurultayın olması demokratik bir yapı olduğunu gösterir

Meclise toy, kurultay ve kengeş gibi isimler verilmiştir

Toy meclisinde devlet kararları alınırdı ve hükümdar başkanlık ederdi

Bazen hükümdarın kararlarının red edildiği görülmüştür

Çünkü hükümdarında uyması gereken kurallar vardı herkes töreye uymak zorundaydı

Yazan : Yener BERKTAŞ

07-27-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İlk Türk Devletlerinde Devlet Anlayışı İlk türk devletlerinde devlet anlayışıyla alakalı kafanıza takılan sorular varsa tüm soruların cevaplarını bu yazımızdan öğrenebilirsiniz Umarız yardımcı olabilmişizdir Türk devletlerinin göçebe yaşam tarzına sahip olmasına rağmen hızlı bir şekilde teşkilatlanması nedeni ile birçok devlet kurmuşlardırBöylece devlet yıkılsa bile hızlı bir şekilde yenisini kurmuşlardır İlk Türklerde ülke hanedanın ortak malı sayılması, hanedan üyeleri arasında kavgalara yol açardıAma bu kavgaların iyi yönü olduğu gibi kötü yanları da oluyorduİyi yanı bu çekişmelerde iyi olanın ülkeyi yönetmesiydiFakat kötü tarafı bu kavgaların yönetimde yardımcı olan hanedan üyeleri ile çekişmenin yönetime zarar vermesiydi Güçlü olan kişinin devletin başına gelmesi ile şad ünvanını yani hükümdarlık ünvanını alırdıŞadın hükümdar olarak görevi ülkeyi birlik ve baraberlik içinde tutmak, halkın barış ve huzurunu sağlamaktıŞada bu gücünü tanrı tarafından verildiğine inanılıyorduHükümdara devleti yönetmenin tanrı tarafından verildiği inancına ‘kut’ denilmektedirKut babadan oğula geçmektedir İlk Türk devletlerinde devlet ikili şekilde yani doğu ve batı olarak yönetilmiştirSağ kısmı şad, sol kısmı ise yabgu yönetirdiBu iki yönetici arasında uyum hakimdi fakat esas yönetim şadın olduğu bölge idi Türklerde hükümdarlığın belirli sembolleri vardıBunları görelim şimdi - Otağ ( Çadır ) - Tuğ ( Sancak ) - Bayrak - Taht - Ferman - Para bastırma gibi sembolleri vardı Hükümdarların ayrıca şad haricinde kullandığı sembolleri vardıBunlar; Şanyü Kağan Hakan Han Yabğu Tan-hu gibi ünvanlar kullanmışlardır İlk Türk devletlerinde yönetimde hükümdar eşide görev almıştırHükümdar eşine hatın denirdi ve Hatun hükümdar yardımcısıdır Hatun meclis toplantılarına da katılırdıBu Türk devletlerinde kadına önem verildiği ve kadının toplumda üst düzeyde görev aldığı görülmüştür Yönetimde meclis denilen kurultayın olması demokratik bir yapı olduğunu gösterir Meclise toy, kurultay ve kengeş gibi isimler verilmiştirToy meclisinde devlet kararları alınırdı ve hükümdar başkanlık ederdiBazen hükümdarın kararlarının red edildiği görülmüştür Çünkü hükümdarında uyması gereken kurallar vardı herkes töreye uymak zorundaydı Yazan : Yener BERKTAŞ