|
Prof. Dr. Sinsi
|
Havuç Nedir - Havuç Yetiştiriciliği
Havuç Yetiştiriciliği
Besinlerimiz arasında belki de bedenimize en yararlı sayılan ve sözgelişi Belçika'da çocukları yemeleri konusunda yüreklendirmek için meyve sınıfına sokulan Havuç'u veren bitkisi, Maydanozgiller'dendir Anayurdunun Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika olduğu savunulan havuç, günümüzde dünyanın pek çok yeri ile Türkiye'de bol bol yetiştirilmektedir Bugün makbul sayılan havucun, birçok yabani türünün yıllarca süren seleksiyonları sonucunda elde edilmiş 8 önemli çeşidi vardır
50-100 cm kadar boylanan havuç, ikiyıllık bir kültür bitkisidir Birinci yılında toprak altında bulunan ve yenilen etki kökleri ile toprak üstü yaprak ve saplarını geliştirir İkinci yılında bitkinin çiçek ve tohumları oluşur Bazı yabani havuçlarla birkaç kültür türünde bitki biryıllık olarak gelişmekte, aynı yıl içinde bitkinin tüm bölümleri oluşabilmektedir Bitkinin besin yönünden pek zengin etli, şişkin kökü, çeşitli biçim, renk ve büyüklüklerde olur Kökün ortasında bulunan ve halk arasında odun denilen özü de çeşitli çaplarda ve özelliklerdedir Bu tür, özün bulunmadığı havuç türü elde edilememiştir
Havuç köklerinin rengi genellikle sarı, turuncu ya da çeşitli tonlarıyla pembedir Ülkemizde Hatay ilimizin Samandağı yöresinde, koyu vişne çürüğü renkli pek nadir görülen havuçlar yetiştirilmektedir Havuç bitkisinin oluklu gövdesi ve dereotununkine benzeyen ince yaprakları vardır Erselik özellikli çiçekleri, 60-100 cm uzunluktaki sapın ucunda şemsiye biçiminde oluşur Beyaz ya da ender olarak yeşilimtırak renklidir
Havuç tohumları küçük, sarımtırak kurşuni renkli ve hafif çengellidir Havuç kökleri çiğ (pişirilmemiş) olarak yenildiği gibi yemeklere ve salatalara katılarak, suyu çıkarılarak, tatlıları ile turşusu yapılarak bol bol tüketilir
BESİN DEĞERLERİ
100 gr taze havucun içerdiği önemli besin değerleri şunlardır: 30-42 kalori; 1,1 gr protein; 9,7 gr karbonhidrat; 0 kolesterol; 0,2 gr yağ; l gr lif; 36 mgr fosfor; 37 mgr kalsiyum; 0,7 mgr demir; 47 mgr sodyum; 341 mgr potasyum: 23 mgr magnezyum; 8115-11000 IU A vitamini: 0,06 mgr B1 vitamini; 0,05 mgr B2 vitamini; 06 mgr B3 vitamini: 015 mgr B6 vitamini: 7,6 mcgr folik asit: 6-8 mgr C vitamini ve 0,6 mgr E vitamini
SAĞLIĞIMIZA YARARLARI
Yukarıda sayılan gerçekten çok dirimsel besin değerlerinin yanı sıra;
o Havuç, düzenli olarak yenildiğinde, sigara içen kişileri de içermek üzere, bedenin akciğer kanserine yakalanma rizikosunu en aza indirgemektedir: Ayrıca havucu sık ve bol tüketen kişilerin gırtlak, mesane (idrar kesesi), rahmin boyun bölümü, kalınbağırsak, prostat ve yemek borusu kanserlerine yakalanma rizikosunun %50 oranında; menopoz döneminin sonrasını yaşayan kadınlarda, göğüs kanserlerine yakalanma rizikosunun %20 oranında azaldığı yapılan araştırmalar sonucunda saptanmıştır
o Kalbin dostu da olan havuç, kandaki kolesterol düzeyini düşürmenin en kolay yoludur
Araştırmalar, havuç yemenin kolesterolde önemli düşmelere neden olduğunu, havuç yemeyi bırakan kişilerde kısa sürede kolesterolün eski düzeyine yükseldiğini göstermiştir
o Havuç bazı türden gıda zehirlenmelerini önler
o Ayrıca, yapılan araştırmalar, havucun menenjit ve ansefalit (beyin iltihabı) ile gebelikte fetüse geçerek düşüğe neden olan listerya adlı maddenin etkilerini yok ettiğini göstermiştir
o Havuç, içerdiği yüksek lif oranıyla peklik (kabızlık) çekenlere iyi gelmektedir
o Kaynatılarak içilen havucun suyu diyareye iyi gelir
o Ayrıca halk arasında, havucun sindirimi kolaylaştırıcı, gaz söktürücü, idrarı artırıcı, kurt düşürücü, aybaşı olayını kolaylaştırıcı ve hatta gebeliği önleyici, afrodizyak (cinsel gücü artırıcı) etkileri bulunduğuna uzun yıllardır inanılmaktadır
Bütün bu dirimsel önem taşıyan etkilerinden yararlanılmak üzere kişiler özgürce ve bol bol havuç yemelidir Piyasada toz şeklinde de satılan havucun günlük diyetimizde sıklıkla yer alması, sağlığımıza büyük fayda sağlayacaktır
BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ
Havuç bitkisi tohumlarıyla çoğaltılır Tohumlar bölgenin iklim koşullarına göre, şubattan kasıma kadar ya önce yastıklara ekilip fideleri yetiştirilip daha sonra bu fideler havucun asıl yatağına şaşırtılır ya da ekim, iklim ve toprak koşullarının uygun olduğu zamanda doğrudan doğruya bitkinin asıl yatağına yapılır Hafif çengelli olan havuç tohumları birbirine takıldığından, ekimden önce bunlar bir torba ya da avuç içinde ovalanarak birbirinden ayrılmalıdır
Havuç tohumları toprakta kesinlikle 2 cm'den derine ekilmemelidir Sıralara ekilen tohumlar çimlendikten sonra, zayıf fideler sökülerek seyreltilir Fide ekiminde, sıra üzerinde fide aralığı 5-10 cm olarak bırakılır
BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ
Mim isteği: Havuç, ılıman serin iklimlerin bitkisidir Kısa gün bitkisi olarak da kabul edilen havuç az ışık, yüksek toprak nemi ve nispeten düşük sıcaklıklarda en iyi gelişmeyi gösterip yüksek ürün verimi sağlamaktadır En uygun havuç rengi 15,5-21 derece sıcaklıklarda oluşmakta, bunun altı ve üstü sıcaklık derecelerinde ürün kötü bir renk almaktadır Belirtilen bu sıcaklık derecelerinde ayrıca en uzun kökler oluşmaktadır
Toprak isteği: Havuç bitkisi derin, gevşek bünyeli, geçirgen, organik madde yönünden zengin, uygun oranda kireç içeren kumlu-tınlı ya da tınlı-kumlu topraklarda en iyi sonucu verir Yüksek toprak asiditesine karşı oldukça duyarlıdır En uygun toprak pH'ı 6,5-7,5 arasıdır Kireci fakir topraklara yeterli oranda sönmüş kirecin verilmesi gerekir
Toprak işleme: Havucun yetiştirildiği toprak derin kazılmalı ve çok dikkatle işlenmelidir Aksi takdirde çatallaşan havuç kökleri ürün değerini yitirir Havucun toprağındaki yabani otlar elle ya da çapalamayla temizlenmelidir
Sulama: Havuç bitkisi makul düzeyde suyu sever Çimlenmeye başlamasından hasat sonuna dek, belli aralıklarla düzenli olarak, ayrıca her çapalamadan sonra mutlaka sulanmalıdır
Gübreleme: Öncelikle potas ve ikinci derecede fosfora gereksinim duyan havuç bitkisi, özellikle taze çiftlik gübresinden hiç hoşlanmaz Böyle gübre verilirse ürün verimi düşer ve bitki birinci yılında tohuma kalkma (yani çiçek açıp bitki verme ve kökünü ikmal etme) eğilimi gösterir
Hasat (Derim): Havuç bitkisi, köklerinin sertleşmesine olanak tanınmadan hasat edilmelidir En rahat yenilen havuçları elde etmek için, köklerin normal iriliğinin 1/3 ve en çok 1/2'sine ulaşıldığında hasadın yapılması gerekir Hasat, bir gün önce sulanan topraktaki bitkilerin elle sökülmesiyle yapılır Sokumun ardından hemen kökün üst kısmı kesilip çıkarılır
Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Gelişme döneminde havuç bitkisinde zararlı ve hastalıklar görüldüğünde, bunlarla, tarım uzmanlarına danışılarak ve uygun tarım koruma ilaçları kullanılarak zamanında, eksiksiz ve aksatılmadan mücadele sürdürülmelidir
DİKKATLI HASAT
Havuçlar normal iriliklerini aldıkları vakit, köklerin fazla sertleşmesine meydan bırakmadan hasat edilmelidir Havuçların kolayca topraktan çıkarılabilmesi için bir gün önceden sulanması çok faydalıdır Havuçlar çatal veya kürek bel veya çapa ile toprak kazılarak hasat edilirler Yapraklar kesilir, atılır, çıkan havuç kökleri topraklı olduklarından bol suda yıkanır, iriliklerine göre demet yapılarak pazara gönderilir
HAVUÇ ZARARLILARI
Havuç sineği (Gül psillası) ( Psila rosae F Dipt Psilidae)
Yaprak pireleri (Leafhoper (Empoasca fabae [Harris]) HomCicadellidae)
Havuç Yetiştiriciliğinde Sarı Yapışkan Tuzakların Kullanılması , önemli zararlılarla mücadelenizi kolaylaştırır
Firmamız tarafından Üretilen
Sarı Yapışkan Tuzaklar
Korum ve Kontrol Genel Müdürlüğü Tarafından KAPAR® SYT Ticari ismi ile 22052006 Tarih ve 5526 Ruhsat No ile Ruhsatlandırılmıştır
Sarı Yapışkan Tuzaklar ; Gelişmiş ülkelerde havuç yetiştiriciliğinde başarı ile kullanılmaktadırSYT Tuzakları havuç tarlalarında yerden 1 m yükseğe 10 m aralıklarla asınız
Siyah Havuç
Siyah havuç kökü sebze olarak kullanılan bir bitkidir Yaprakları çok parçalı, çiçekleri ise şemsiye biçiminde bir arada, küçük, beyaz ve sıktır Siyah havucun derin yumuşak ve kumlu topraklarda iyi yetiştiği tarım uzmanlarınca gözlenmiştir Türkiye'de havucu %100 e yakın verimlilikle üreten bölge İç Anadolu ve Konya yöresidir Siyah havuç üretiminde ise Ereğli ilçesi Türkiye genelinde üretimiyle öncü konumdadır
|