Pelvik İltihabi Hastalık (Pid)

Pelvik İltihabi Hastalık (PID)

[/b]

Kadın yaşantısı içinde en az dikkat çeken ama belki de
kadının beden ve ruh sağlığına en fazla zarar verme
olasılığı olan hastalık grubu pelvik enfeksiyonlardır Hem
enfeksiyon anında yarattığı şikayetler hem de sekelleri
nedeni ile kadınları zor durumda bırakabilir Çok ileri
vakalarda hayatı tehdit edebilecek tablolar yaratabilir Sadece
ABD'de her yıl 1 milyon kadının PID geçirdiği, ve 100000
den fazla kadının bu nedenle infertilite problemi yaşadığı
thmin edilmektedir Ayrıca binlerce dış gebelik vakası da bu
nedenle ortaya çıkmaktadır

Pelvik iltihabi hastalık ya da pelvik enfeksiyon dendiğinde
overler, tüpler, uterus ve bunların etrafındaki yumuşak
dokulardan kaynaklanan enfeksiyonlar anlaşılır Eskiden
PID'nin sadece cinsel yolla bulaşan hastalıkların özellikle
de gonorenin neden olduğu enfeksiyonlar olduğu
düşünülürken günümüzde polimikrobik yani birden fazla
patojen etkenin birarada hareket etmesi ile ortaya çıktığı
bilinmektedir Alt üreme sisteminde (******, serviks vb)
normalde bulunan ancak hastalık yaratmayan bakterilerin herhangi
bir şekilde yukarılara doğru ilerlemesi ile hastalık ortaya
çıkarsa buna assendan enfeksiyon ya da aşağıdan çıkan
enfeksiyon denir

Mikroorganizmaların pelvik organlara kan yolu ile, lenf
sistemi ile ya da komşu organlardan geçerek ulaşmalarına ve
enfeksiyon yaratmalarına ise dessendan enfeksiyon ya da
yukarıdan inen enfeksiyon denir Pelvik enfeksiyonların
tamamına yakını assendan enfeksiyonlardır Dessandan
enfeksiyon olarak ülkemizde en sık görülen hastalık pelvik
tüberkülozdur

PID en çok cinsel yönden aktif genç kadınları etkiler En
sık tutulan organ tüpler olduğu için hastalığa akut
salpenjit (salpingitis) adı da verilir ABD Hastalık Kontrol
dairesinin tahminlerine göre 1970'li yıllarda üreme çağına
girmiş olan her 2 kadından birisi 2000 yılına kadar farkında
olmadan ya da olarak en az 1 defa akut salpenjit atağı
geçirmiş olacaktır

PID ciddi yan etki potansiyeli taşıyan bir hastalıktır
Tek bir kez PID geçiren kadınlarda infertilite %12 civarında
olurken, 3 PID atağı geçirenlerde bu oran %65'e kadar
yükselebilmektedir

Yine dış gebelik riski de bu kadınlarda 6-10 kat
artmaktadır Tek bir kez akut salpenjit geçiren ve bu nedenle
tedavi edilen hastaların %20'sinde kronik pelvik ağrı ortaya
çıkmaktadır Ayrıca daha önce PID geçirenlerde yeniden PID
geçirme olasılığı hiç geçirmeyenlere göre oldukça
yükselmektedir

Pelvik enfeksiyonlar genelde mikst enfeksiyonlardır Yani
aynı anda birden fazla mikroorganizma hastalığa neden
olmaktadır En sık üretilen etken gonore ve klamidyadır
Bunlar dışında A grubu streptokoklar, anaerob bakteriler,
nadiren bazı mantar türleri ve tüberküloz da pelvik iltihabi
hastalık etkeni olabilir

Risk Faktörleri

PID en çok sosyoekonomik düzeyi düşük, birden fazla ****üel
partneri olan, genel sağlık durumu bozuk, partneri birden fazla
partner ile birlikte olan, genç kadınlarda görülür Ancak
cinsel açıdan aktif olan her kadın PID için adaydır Bir
başka risk faktörü de spiral (RİA) kullanımıdır
******daki mikroorganizmalar spiralin ipi sayesinde yukarılara
tırmanabilirler Bu nedenle PID'den korunma açısından
kullanılan spiralin türü de önemli rol oynar Ucuz ancak
uygun olmayan ip bulunduran spiraller tercih edilmemelidir
Ayrıca spiral takılırken ******daki mikroorganizmalar
yukarılara taşınabilir Bu nedenle aktif ******l ya da
servikal enfeksiyon varlığında spiral takılmamalıdır

Belirtiler ve Tanı

PID belirti vermeden sessizce de seyredebilir Belirtiler
olacaksa genelde adet kanamasından hemen sonra başlar PID
dışında pekçok hastalık da benzer şikayetler
yaratacağından ayırıcı tanı çok önemlidir Hatalı
şekilde PID tanısı konmuş bir apandisit vakası hayati
tehlikeler doğurabilir

Tanıda ananmnez, muayene ve labovatuar bulguları birarada
değerlendirilmelidir PID tanısı için aşağıdaki 5 yakınma
ve bulgunun hepsinin olması gerekir


Karın ve/veya kasık ağrısı
Karında hassasiyet
Jinekolojik muayene esnasında serviks hareketlerinde
hassasiyet
Jinekolojik muayene esnasında rahimde hassasiyet
Jinekolojik muayene esnasında adneksiyel alanda
hassasiyet


Bu bulgulara ek olarak aşağıdaki bulgulardan en az birinin
de olması gerekir


38 derece ya da daha fazla ateş
Serviks kültüründe gram negatif diplokok bakteriler
Kan sayımında lökosit sayısının 10000 ya da
üstünde olması
Periton sıvısında lökosit
İltihabi pelvik kitle


Ağrı ve hassasiyet hastalarda en sık görülen
yakınmadır Genelde her iki kasıkta ya da yaygın olarak
kasıkta bulunur Adet sancısını taklit eder şekilden
apandisiti taklit edecek kadar şiddetliye kadar uzanan bir
genişlikte görülebilir Kramp tarzında gelip geçici değil
genelde süreklidir

Tanı için şart olmamakla beraber hastaların %40'ında 38
derece yada daha yüksek ateş görülür

******l akıntı, rahim iltihabı ya da PID'ye ek olarak
vajinit varsa görülür PID tanısı için gerekli değildir

İlerlemiş vakalarda karın zarlarının iritasyonu sonucu
bulantı ve kusmalar olabilir Abse ortaya çıkarsa muayenede
ele gelen pelvik kitle olabilir Bazen Tubalar ve overleri içine
alan büyük yapışıklıklar jinekolojik muayenede kitle olarak
algılanabilir

Pelvik enfeksiyondan şüphelenilen hastadan detaylı bir
anamnez alınmalıdır Burada hastanın son adet tarihi, adet
düzeni, kullandığı doğum kontrol yöntemi, cinsel yaşam
öyküsü değerlendirilir Daha önce benzer bir enfeksiyon
geçirip geçirmediği sorgulanır Anamnezden sonra genel bir
sistemik muayene yapılmalıdır Burada hastanın nabzı ve
tansiyonu önemlidir Ateş ölçümü mutlaka yapılmalıdır
Daha sonra hastanın karın muayenesi yapılır Burada elde
edilecek bulgular hastalığın yayılım derecesi ve şiddeti
hakkında değerli bilgiler verir Muayene dikkatli bir
jinekolojik inceleme ile sona erer

Laboratuvar olarak hastadan kan sayımı istenir Burada
kandaki beyaz küre sayısı (lökosit) önemlidir Ayrıca
sedimentasyon ve C-reaktif protein gibi enfeksiyon
belirteçlerinin varlığı aranır

******l akıntı olması halinde ****** kültürü alınır
Akıntı yok ise ve PID düşünülüyor ise rahim ağzından
kültür alınması faydalı olabilir ancak şart değildir
Muayenede ele gelen kitle var ise ultrasonografi yapılabilir
ancak PID tanısında ultrasonografinin yeri yoktur

Zaman zaman hastalardan anamnez alırken daha önce
utrasona girdim yumurtalıklarımda iltihap olduğu
söylendi şeklinde ifadeler duymaktayız Bunun
gerçekle ilgisi yoktur Ultrason ile over ya da tuba iltihabı
tanısı konamaz ! Ancak tubalarda abse ya da kitle
oluşumu varsa bu saptanabilir

Olası bir dış gebeliği ekarte etmek için mutlaka gebelik
testi yapılmalıdır

Komplikasyonlar

Pelvik enfeksiyonların en önemli komplikasyonu ileride çocuk
sahibi olmada güçlük ya da başka bir deyişle
kısırlıktır Her geçirilen enfeksiyon üreme organlarında
hasara ve yapışıklığa neden olabilir Bu yapışıklıklar
tüplerde tıkanıklığa ve tüplerin hareketinde azalmaya neden
olarak bu etkiyi yaratır Aynı nedenlerden dolayı pelvik
enfeksiyon geçirenlerde ektopik gebelik riski de 6-10 kat artar

Tuboovarian abse ya da pelvik kitle meydana gelirse,
enfeksiyon kana ve vücuda yayılabilir ve hayatı tehdit eden
boyutlara ulaşabilir Birkez PID geçirenlerde hastalığın
tekrar etme olasılığıda normale göre çok yükselir

Tedavi

Pelvik enfeksiyonlarda tedavi hastanın durumuna ve hastalığın
şiddetine göre planlanır Hafif olgularda ayaktan tedavi
verilebilir Bu amaçla ağızdan alınan ya da enjeksiyon
şeklinde verilen antibiyotikler kullanılırAyaktan tedavi
genelde ateşi fazla yüksek olmayan, karın muayenesinde ciddi
karin zarı iltihabı bulguları bulunmayan vakalarda
uygulanırHastaya antibiyotiklere ilave olarak ağrı kesici
ilaçlar da verilebilir Bu hastalarda yatak istirahati
iyileşmeyi hızlandırır Tedavi süresince cinsel ilişki
yasaklanırTedavi en az 7-10 gün sürmelidir

Şiddetli vakalarda ise hastaneye yatarak tedavi ya da bazı
durumlarda ameliyat gerekebilir:


Teşhisin kesin olmadığı
İltihabi kitle saptanan
Ayaktan tedavinin yetersiz kaldığı (tedavi
başlangıcından sonra 48-72 saat içinde bulguların
lemdiği vakalar) vakalarda hastaneye yatırmak
gerekir


Çok nadir olmasına rağmen hastanedeki tedaviye de cevap
vermeyen vakalarda, veya kitle saptanıp da tedaviyle kitlenin
küçülmediği hallerde cerrahi tedavi düşünülebilir
Özellikle abse varlığında antibiyotik ile akut dönem
bastırıldıktan sonra cerrahi olarak absenin boşaltılması
düşünülebilir

Spiral bulunan hastalarda bu çıkarılmalıdır Bazı
yazarlar hemen enfeksiyon saptanır saptanmaz çıkarılmasını
önerirken bazı yazarlar ise antibiyotik tedavisine
başladıktan 48 saat sonra çıkartılmasını önermektedirler


Tüm tedavi yöntemlerini takiben 1 hafta sonra hastanın
kontrole çağırılarak yeniden değerlendirilmesi gereklidir

Pelvik enfeksiyonların türleri

Pelvik enfeksiyonlar tutulan organa göre
isimlendirilir

Endometrit : Endometriumun
enfeksiyonudurDüşük, doğum ya da küretaj sonrası ortaya
çıkabilir Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda PID yaparken
önce hafif ve geçici bir endometrite neden olabilirler

Parametrit : Uterusu yerinde tutan destek bağların
enfeksiyonudur Doğum sonrası enfeksiyonları takiben ortaya
çıkar Şiddetli disparonia (cinsel ilişki esnasında ağrı)
görülür Muayenede parametriumda kısalma, kalınlaşma ve
hassasiyet saptanır

Piyometrit : Rahim içinde iltihabi sıvı
birikmesidir

Salpenjit : Tubaların iltihabıdır Akut veya
kronik olabilir Yeterli tedaviye rağmen 6 hafta içinde durum
yinelenirse tekrarlayan salpenjit adı verilir Kronik salpenjit
ise aktif olarak sürekli devam eden hastalığı tanımlar
Karın içerisinde yaygın yapışıklıklar ve sürekli ağrı
bulunur

Kaynak: DrAlper Mumcu