Gök Boşluğunda Bir Dünya-Düşünce Tarihi

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-22-2012

GÖK BOŞLUĞUNDA BİR DÜNYA

Milyonlarca yıl önce, gök boşluğunda sıcak bir gaz bulutu belirdi

Bu bulut, uzun bir gelişme sonunda dünyamız olacak

Biz insanlar, acı ve tatlı bütün serüvenlerimizi onun üstünde yaşayacağız:

Öykümüz, güneşin parlak ışıkları altında renklenen bu bulutla başlıyor

Sıcaklığın bulutumuzdaki hidrojen ve oksijen bireşimini göğe uçurduğunu varsayıyoruz

Yaşamımızın gerçekleşmesi için gereken su kalın bir bulut halinde dünyamızı çevrelemiş olmalı

Yoksa dünyamız soğuyamazdı

Bu, öylesine kalın bir buluttu ki güneş ışınlarının dünyamıza ulaşmasına engel oluyordu

Dünyamız karanlıktı, bundan ötürü de soğuması hızlanmıştı

Soğuma, milyonlarca yıl sürmüştür herhalde

Isı, kaynama derecesinin altına düştüğü zaman, dünyamızı çevreleyen bulut sağanaklar halinde boşanmaya başlamıştır

Böyle olmasaydı suyu nereden bulabilirdik?

Dünyamızdaki boşluklar sularla dolmuştur

Yağmurların tuzsuz olduğunu biliyoruz

Tuz, okyanuslara, uzun jeolojik çağlar boyunca kara parçalarından taşınmıştır

SUDA BİR HÜCRE

Canlılığın gerçekleşebilmesi için hücre (cellule) yaşamına elverişli bir ortam oluşmalıydı

İşte, canlılığın ilk adımı olan hücre, okyanusların bu tuzlu sularında gerçekleşmiş olmalı

Bilgin Oparin, hidrokarbonların, tuzlu suyun etkisiyle inorganik karbon bileşimlerinden meydana geldiğini tanıtlamış bulunuyor

Okyanuslarda erimiş olarak bulunan hidrokarbonların birbirleriyle birleşerek gittikçe daha gelişmiş bileşikler meydana getirmiş olmaları düşünülebilir

Kimya laboratuvarlarında yapılabilen bu bileşiklerin, geniş okyanus laboratuvarlarında da yapılabileceği yadsınamaz

Bu bileşiklerin içinde, canlılığın temel özdeği olan proteinler de vardır

Proteinler, amino asitler denilen çok küçük parçacıklardan meydana gelmişlerdir

İçlerinde karbon, hidrojen, oksijen, azot ve kimi durumlarda da fosfor ve kükürtlü elementler bulunur

Canlılığın en gerekli özdeği olan enzimler de proteinlerden başka bir şey değildirler

Canlı hücrenin plazmasının büyük bölümü proteindir

Bütün canlı organizmaların bileşimini meydana getiren bu canlı özdeğe protoplazma denir

En küçüğünden en büyüğüne kadar bütün canlılar, içlerinde protoplazma bulunan hücrelerden dokunmuştur

İnsanın varlaşabilmesi için tuzlu sular gerekiyordu

YAŞAMAK

Yaşamak, devimlilik (hareketlilik) demek

Taşıyla toprağıyla, göğüyle yıldızıyla tüm evren yaşamakta

Ama biz insanlar bu deyimi, gözlerimizle görebildiğimiz kımıltılar ölçüsünde kullanmışız

Bitkilerle hayvanları canlı, bunların dışındaki tüm nesneleri cansız saymışız

Öyle olsun

Biz de, gerçekte henüz bir başlangıç olduğu halde bizlere pek uzun gelen insanlık serüvenimizde bu yanlış anlamı sürdüreceğiz

Bu anlamda yaşam, protein özdeğinin varlık biçimidir ve bütün gizleri çözümlenmiştir:

Yaşam, bir özdeğin (maddenin) başka bir özdekten bir şeyler alması ve başka özdeklere bir şeyler vermesiyle gerçekleşiyor

Canlanma, böylesine bir alışverişle başlamaktadır

Bu alışverişi sağlayan da doğanın yansıma (in’ikas, reflexion) özelliğidir

Doğada her nesne başka nesneleri yansıtır ve başka nesnelerde yansır

Cansız doğada bu yansıma, örneğin suyun güneşi yansıtması ve güneşin suda yansıması gibi, pasif bir olgudur

Bu pasif yansıma, uzun bir gelişme süreci sonunda, protein özdeğinde aktif bir yansımaya ulaşmıştır

Protein özdeği, artık çevresinin etkilerine aktif tepkiler göstermeye başlıyor ve bunu yaparken de yeniden kazanmak zorunda bulunduğu bir enerji harcıyor

Demek ki bu enerjiyi çevresinden geri alma yeteneğini oluşturmaktan başka çıkar bir yolu yok

Protein özdeğinin çevresiyle bu sürekli özdek alışverişi mayalanma (fermentation) özelliğini oluşturmuştur

Mayalanma da, zorunlu olarak, metabolizma (değiştirme ve dönüştürme) olayını gerçekleştiriyor

Metabolizma çelişkili bir süreçtir, hem özümler hem ayrıştırır

Bir yandan besinsel özdekler canlı dokulara dönüştürülürken, öbür yandan canlı dokular cansız özdeklere dönüştürülür

Soğuyan gaz bulutundaki o güzelim yaşam, böylelikle başlar: Cansız doğadaki yansıma, bu canlı organizmanın oluşumuyla yaşambilimsel (biyolojik) bir yansımaya, uyarılganlığa (tenbih yeteneğine) dönüşmüştür

Canlı organizmanın gelişmesi, zamanla, daha yüksek bir yansıtma biçimi olan duyum (ihsas)’ları oluşturacaktır

Giderek, çok daha yetkin bir yansıtma aracı olan sinir sistemleri meydana gelecektir

Canlı organizmanın en gelişmiş biçimi olan insandaysa düşünme ve bilgi edinme süreci, çok özelleşmiş bulunan bu sinirler aracılığıyla başlar

İnsanın dışında bulunan tüm nesnel gerçeklik bu sinirler aracılığıyla yansır ve bilgileşir

Ne var ki, kısaca özetlediğimiz bu pek açık ve yalın sonuca varmak için, yüzlerce bilginin bilimsel çabaları ve bulguları gerekmiştir

*
Orhan Hançerlioğlu

07-22-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Gök Boşluğunda Bir Dünya-Düşünce Tarihi GÖK BOŞLUĞUNDA BİR DÜNYA Milyonlarca yıl önce, gök boşluğunda sıcak bir gaz bulutu belirdi Bu bulut, uzun bir gelişme sonunda dünyamız olacak Biz insanlar, acı ve tatlı bütün serüvenlerimizi onun üstünde yaşayacağız: Öykümüz, güneşin parlak ışıkları altında renklenen bu bulutla başlıyor Sıcaklığın bulutumuzdaki hidrojen ve oksijen bireşimini göğe uçurduğunu varsayıyoruz Yaşamımızın gerçekleşmesi için gereken su kalın bir bulut halinde dünyamızı çevrelemiş olmalı Yoksa dünyamız soğuyamazdı Bu, öylesine kalın bir buluttu ki güneş ışınlarının dünyamıza ulaşmasına engel oluyordu Dünyamız karanlıktı, bundan ötürü de soğuması hızlanmıştı Soğuma, milyonlarca yıl sürmüştür herhalde Isı, kaynama derecesinin altına düştüğü zaman, dünyamızı çevreleyen bulut sağanaklar halinde boşanmaya başlamıştır Böyle olmasaydı suyu nereden bulabilirdik? Dünyamızdaki boşluklar sularla dolmuştur Yağmurların tuzsuz olduğunu biliyoruz Tuz, okyanuslara, uzun jeolojik çağlar boyunca kara parçalarından taşınmıştır SUDA BİR HÜCRE Canlılığın gerçekleşebilmesi için hücre (cellule) yaşamına elverişli bir ortam oluşmalıydı İşte, canlılığın ilk adımı olan hücre, okyanusların bu tuzlu sularında gerçekleşmiş olmalı Bilgin Oparin, hidrokarbonların, tuzlu suyun etkisiyle inorganik karbon bileşimlerinden meydana geldiğini tanıtlamış bulunuyor Okyanuslarda erimiş olarak bulunan hidrokarbonların birbirleriyle birleşerek gittikçe daha gelişmiş bileşikler meydana getirmiş olmaları düşünülebilir Kimya laboratuvarlarında yapılabilen bu bileşiklerin, geniş okyanus laboratuvarlarında da yapılabileceği yadsınamaz Bu bileşiklerin içinde, canlılığın temel özdeği olan proteinler de vardır Proteinler, amino asitler denilen çok küçük parçacıklardan meydana gelmişlerdir İçlerinde karbon, hidrojen, oksijen, azot ve kimi durumlarda da fosfor ve kükürtlü elementler bulunur Canlılığın en gerekli özdeği olan enzimler de proteinlerden başka bir şey değildirler Canlı hücrenin plazmasının büyük bölümü proteindir Bütün canlı organizmaların bileşimini meydana getiren bu canlı özdeğe protoplazma denir En küçüğünden en büyüğüne kadar bütün canlılar, içlerinde protoplazma bulunan hücrelerden dokunmuştur İnsanın varlaşabilmesi için tuzlu sular gerekiyordu YAŞAMAK Yaşamak, devimlilik (hareketlilik) demek Taşıyla toprağıyla, göğüyle yıldızıyla tüm evren yaşamakta Ama biz insanlar bu deyimi, gözlerimizle görebildiğimiz kımıltılar ölçüsünde kullanmışız Bitkilerle hayvanları canlı, bunların dışındaki tüm nesneleri cansız saymışız Öyle olsun Biz de, gerçekte henüz bir başlangıç olduğu halde bizlere pek uzun gelen insanlık serüvenimizde bu yanlış anlamı sürdüreceğiz Bu anlamda yaşam, protein özdeğinin varlık biçimidir ve bütün gizleri çözümlenmiştir: Yaşam, bir özdeğin (maddenin) başka bir özdekten bir şeyler alması ve başka özdeklere bir şeyler vermesiyle gerçekleşiyor Canlanma, böylesine bir alışverişle başlamaktadır Bu alışverişi sağlayan da doğanın yansıma (in’ikas, reflexion) özelliğidir Doğada her nesne başka nesneleri yansıtır ve başka nesnelerde yansır Cansız doğada bu yansıma, örneğin suyun güneşi yansıtması ve güneşin suda yansıması gibi, pasif bir olgudur Bu pasif yansıma, uzun bir gelişme süreci sonunda, protein özdeğinde aktif bir yansımaya ulaşmıştır Protein özdeği, artık çevresinin etkilerine aktif tepkiler göstermeye başlıyor ve bunu yaparken de yeniden kazanmak zorunda bulunduğu bir enerji harcıyor Demek ki bu enerjiyi çevresinden geri alma yeteneğini oluşturmaktan başka çıkar bir yolu yok Protein özdeğinin çevresiyle bu sürekli özdek alışverişi mayalanma (fermentation) özelliğini oluşturmuştur Mayalanma da, zorunlu olarak, metabolizma (değiştirme ve dönüştürme) olayını gerçekleştiriyor Metabolizma çelişkili bir süreçtir, hem özümler hem ayrıştırır Bir yandan besinsel özdekler canlı dokulara dönüştürülürken, öbür yandan canlı dokular cansız özdeklere dönüştürülür Soğuyan gaz bulutundaki o güzelim yaşam, böylelikle başlar: Cansız doğadaki yansıma, bu canlı organizmanın oluşumuyla yaşambilimsel (biyolojik) bir yansımaya, uyarılganlığa (tenbih yeteneğine) dönüşmüştür Canlı organizmanın gelişmesi, zamanla, daha yüksek bir yansıtma biçimi olan duyum (ihsas)’ları oluşturacaktır Giderek, çok daha yetkin bir yansıtma aracı olan sinir sistemleri meydana gelecektir Canlı organizmanın en gelişmiş biçimi olan insandaysa düşünme ve bilgi edinme süreci, çok özelleşmiş bulunan bu sinirler aracılığıyla başlar İnsanın dışında bulunan tüm nesnel gerçeklik bu sinirler aracılığıyla yansır ve bilgileşir Ne var ki, kısaca özetlediğimiz bu pek açık ve yalın sonuca varmak için, yüzlerce bilginin bilimsel çabaları ve bulguları gerekmiştir * Orhan Hançerlioğlu