NÂBÎ

1642'de Urfa'da doğdu Asıl ismi Yusuf İyi bir öğrenim gördü Farsça ve Arapça öğrendi 24-25 yaşında İstanbul'a geldi Muhasip Mustafa Paşa'nın öhce divan katibi, sonra kethüdası oldu Mustafa Paşa ile birlikte 1671'daki Lehistan seferine katıldı Yazdığı "Fetih-nâme-i Kamançina" adlı risaleyle padişahın ilgisini çekti 1678'de hacca gitti Dönüşündü sunduğu "Tuhfet-ül Haremeyn" adlı eseriyle padişahtan samur kürk armağanı aldı Mustafa Paşa'nın ölümünden sonra Halep'e yerleşti Sadrazam Baltalı Mehmet Paşa'nın yardımını aldı Paşanın samzaram olmasından sonra onunla birlikte İstanbul'a geldi "Şeyh-üş-şuara" ünvanıyla itibar gördü 6 padişah devri gördükten sonra 10 Nisan 1712'de yaşamını yitirdi Eserlerinde daha çok hikmet ve derb-i mesel tarzını seçti Şiirlerinde duygulardan çok düşünceler hakimdir Çağının acı, çirkin, aksak yanlarını akıcı, zarif ve sade bir dille eleştirir Türkçe divanının yanısıra Farsça bir divançesi var Hayrî-nâme adlı eseri, oğlu Ebu'l-hayr Mehmed Çelebi için yazılmış öğretici, ahlai bir öğütler kitabı Diğer eserleri şöyle: Hayr-âbâd (Mesnevi), Terceme-i Hadîs-i Erbâin, SÛr-nâme, Zeyl-i Siyer-i Veysî, Münşeât


KIT'A

Erzân metâ'-ı fazl ü hüner tâ o denlü kim

Bin ma'rifet zemânede bir âferînedir

Ebnâ'yı dehr her hünere âferîn verir

Yâ Râb bu âferîn ne tükenmez hazinedir


(Mef'ûlü fâilâtü mefâîlü fâilün)


GAZEL

Bir devlet içün çehre temennâdan usandık

Bir vasl içün ağyâra müdârâdan usandık


Hicrân çekerek zevk-ı mülâkaatı unutduk

Mahmûr olarak lezzet-i sahbâdan usandık


Düşdük katı çokdan heves-i devlete ammâ

Ol dâiye-i dağdağa-farmâdan usandık


Yazýlým Dili gamla dahi dest ü giribândan usanmaz

Bir yâr içün ağyâr ile gavgaadan usandık


Nâbi ol âfetin ahvâlini nakl it

Efsâne-i Mecnûn ile Leylâ'dan usandık


(Mef'ûlü mefâîlü mefâîlü faûlün)


GAZEL

Bâğ-ı dehrin hem hazânın hem bahârın görmüşüz

Bir neşâtın da gamın da rûzgârın görmüşüz


Çok da mağrûr olma kim mey-hâne-i ikbâlde

Biz hezârân mest-i mağrûrun humârın görmüşüz


Top-ı âh-ı inkisâra pây-dâr olmaz yine

Kişver-i câhın nice sengin hisârın görmüşüz


Bir hurûşiyle eder bin hâne-i ikbâli pest

Ehl-i derdin seyl-i eşk-i inkisârın görmüşüz


Bir hadeng-i cân-güdâz-ı âhdır ser-mâyesi

Biz bu meydânın nice çâbük-süvârın görmüşüz


Bir gün eyler dest-beste pây-gâhı cây-gâh

Bî-aded mağrûr-ı sadr-ı i'tibârın görmüşüz


Kâse-i deryûzeye tebdil olur câm-ı murâd

Biz bu bezmin Nâbiyâ çok bâde-hârın görmüşüz


(Fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün)