Timur-Timurlenk Kimdir?

Cengiz Han'dan sonra Asya'da ortaya çıkmış en büyük fatih olan (1336-1405) Timur'un ele geçirdiği topraklar doğuda Türkistan'a, güneydoğu'da Hindistan içlerine, güneybatıda Irak'a, batıda Kafkasya'ya ve Doğu Anadolu'ya kadar uzanıyordu Ama kurduğu devlet onun ölümünden sonra ancak bir yüzyıl yaşayabilmiştir Timur, Çağatay Hanlığı topraklarında yaşayan bir boy beyinin oğluydu, ama hükümdar olduktan sonra saray tarihçileri ailesinin Cengiz Han'ın soyundan geldiğini ileri sürmüşlerdir Timur'un gençlik yılları Çağatay Hanlığı'nın karışıklıklar içinde bulunduğu bir dönemde geçti

Timur da boylar arasındaki çatışmalara katıldı Bunların birinde ayağından yaralanıp sakat kaldığından Aksak Timur ya da Timur-ı Leng (Timurlenk) olarak anılır oldu 1350'lerin başında hizmetine girdiği Semerkant Emiri Kazgan Han'ın kızıyla evlenerek güç kazanmaya çalıştı 1363'te kayınbiraderi Herat Emiri Hüseyin'le ortak hareket etmeye başladı Bir ordu oluşturmayı başarınca da ilk olarak kayınbiraderini safdışı etti (1369) Bu arada Çağatay Hanı Tuğluk'un da gözüne girerek, hanın oğlu olan Türkistan valisi İlyas Hoca'nın vezirliğine ve danışmanlığına atandı

Timur bu görevinden yararlanarak iyice zayıflamış durumdaki Çağatay Hanlığı'na son verdi ve Semerkant'ı ele geçirerek hükümdarlığını ilan etti (1370) İlk seferlerini Harezm'e ve Horasan'a karşı düzenleyen Timur daha sonra İran'ın fethine girişti 1383'te sınırlarını Azerbaycan'a kadar genişletmişti Bunu, Doğu Anadolu'da Karakoyunlu, Irak'ta Celayirli egemenliği altındaki önemli bazı merkezleri alması izledi 1390'ların başında Güney İran'daki Muzafferiler'i ortadan kaldırdı 1395'te hızla kuzeye yönelerek en büyük rakibi olarak gördüğü Altınordu Hükümdarı Toktamış'ı yenilgiye uğrattı

Astrahan'ı ele geçirip Moskova'ya kadar ilerledi 1398'de Hindistan'a düzenlediği seferde Delhi'yi alması Tuğluklular'ın çöküşünü hızlandırdığı gibi, Timur'a büyük maddi kazanç da sağladı Timur 1400'lerin başına kadar birkaç kez Anadolu'nun doğusuna gelmiş, ama asıl seferlerini Kafkasya'ya ve Irak'a karşı düzenlemişti 1400'de başlattığı batı seferi sırasında Celayirli ve Karakoyunlu hükümdarlarının Osmanlı Devleti'ne sığınması Timur'u Anadolu'ya yöneltti Sivas'a kadar ilerleyip kenti yakıp yıkan Timur Suriye'ye çekildi 1402'de ikinci kez Anadolu'ya girince Osmanlı Hükümdarı Yıldırım Bayezid'le karşı karşıya geldi Ankara Savaşı'nda Yıldırım Bayezid'i ağır bir yenilgiye uğratıp tutsak ettikten sonra İzmir'e kadar ilerledi

O güne kadar Osmanlı egemenliğini kabul etmiş bütün Anadolu Bey-likleri'ne bağımsızlıklannı geri vererek Osmanlı Devleti'ni yıkımın eşiğine getirdi 1403'te Anadolu'dan çekildikten sonra bu kez Çin'e yönelik bir seferin hazırlıklarına girişti Ama yorgun ve hastaydı Nitekim seferin başlamasından kısa bir süre sonra öldü Semerkant'ta gömüldüğü türbe İslam sanatının en güzel örneklerindendir Timur büyük bir fatih, usta bir savaşçı olduğu kadar bilim ve sanatın koruyucusu olarak da ün kazanmıştır Bu özelliğini ondan sonra gelen hükümdarlar da sürdürmüş, Timurlular döneminde başta minyatür sanatı olmak üzere, birçok sanat dalında ve kültür alanında önemli atılımlar gerçekleşmiştir (Ayrıca bak Anadolu Beylikleri; Fetret Dönemi; TİMUR İMPARATORLUĞU; YILDIRIM BA-YEZİD)

__________________