Cevap : Fifo, Lifo, Ortalama Maliyet Yöntemleri

**Şengül Şirin** · 06-15-2009

Bu satışlara ilişkin her satıştan sonra yapılacak muhasebe kaydı ise;

______________3

12

2000_________________
621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ HESABI 100

000

153 TİCARİ MALLAR HESABI 100

000

Ticari mal satışına ilişkin maliyet kaydı
_____________12

12

2000__________________
621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ HESABI 132

000

153 TİCARİ MALLAR HESABI 132

000

Ticari mal satışına ilişkin maliyet kaydı
______________16

12

2000__________________
621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ HESABI 168

000

153 TİCARİ MALLAR HESABI 168

000

Ticari mal satışına ilişkin maliyet kaydı
______________ ______________________
şeklinde olacaktır

d Sürekli Envanter ve Lifo Yöntemine Göre Stokların Maliyeti

1

12

2000 Tarihli devirden kalan 100 Adet X 800 = 80

000

TL
2

12

2000 Tarihli Alıştan kalan 10 Adet X 1000 = 10

000

TL
15

12

2000 Tarihli Alıştan kalan 10 Adet X 1200 = 12

000

TL

Toplam stokta kalan ticari mal tutarı 102000 TL dir

31

12

2000 Tarihli ticari mal hesabının büyük defter görünümü ise;

153 TİCARİ MALLAR HESABI
Borç Alacak
__________________________________________________ _______
1

12

2000 Devir 80

000

3

12

2000 Satış 100

000

2

12

2000 Alış 110

000

12

2000 Satış 132

000

12

2000 Alış 132

000

16

12

2000 Satış 168

000

15

12

2000 Alış 180

000

Toplam 502000 400000

şeklinde olacaktır

Muhasebe kaydı işletmenin gerçek stoklarını göstermektedir

Kısaca;
Fiili ticari mal stoku 102000 = Kaydi ticari mal stoku (502000 - 400000) = 102000 TL dir

Yukarıdaki uygulamada görüldüğü gibi mal alım satım işlemlerinin kaydında kullanılan Aralıklı envanter kayıt yönteminde satışların maliyeti 402000TL stokların maliyeti ise 100000 TL olurken; Sürekli envanter kayıt yönteminde satışların maliyeti 400000TL, stokların maliyeti de 102000TL olmaktadır

Dolaysıyla enflasyonist ortamlarda sürekli envanter ve Lifo yöntemine göre yapılan değerlemede stokların maliyeti; aralıklı envanter yöntemine göre, daha gerçekçi bir değerle gösterilmiş olmaktadır

Buna karşılık aralıklı envanter yönteminde satışların maliyeti, sürekli envanter yöntemine göre daha fazla çıkmaktadır

Bu durum ise, enflasyon etkisinin giderilmesinde sadece Lifo yöntemi kullanılması değil, aynı zamanda işletmelerin mal alım satım işlemlerinde muhasebe kayıtlarına esas aldığı sürekli veya aralıklı envanter kayıt yöntemlerinin kullanılmasına göre de bu etkiler farklı gözükmektedir

4 SONUÇ

Enflasyonist ortamda ticari işletmelerin mevcut stoklarını stok değerleme yöntemlerinden birine göre değerlemeleri gerekecektir

Çünkü enflasyonist ortamda alınan ticari malların fiyatları değişik tarihlerde farklı fiyatlarla satın alınmasından dolayı bu malların satış yada stok maliyetleri hesaplanırken ticari malların stoklara giriş fiyatlarının ne olduğunun tespit edilmesi gerekir

Diğer bir ifadeyle satılan yada stokta kalan ticari malların maliyetleri hesaplanırken; ilk satın alınan malın fiyatı mı?, son satın alınan malın fiyatı mı? yada ortalama fiyatın mı dikkate alınacağı sorusu ortaya çıkmaktadır

İşte bu nedenle satılan veya stokta kalan ticari malların maliyeti; işletmelerin yapısına uygun olarak stok değerleme yöntemlerinden biri esas alınarak hesaplanmaktadır

Stok değerleme yöntemlerinin kullanılmaması ancak; fiyatlar genel seviyesinde bir değişme olmamasına bağlıdır

Çünkü; değişik tarihlerde işletmenin deposuna yada ambarına giren ticari mallardan ister ilk alınan, isterse son alınan ticari malın hepsinin alış fiyatı aynı olacağından satış yada stok maliyetleri de değişmeyecektir

Enflasyonun var olduğu dönemlerde enflasyon etkisinin ortadan kaldırılması amacıyla kullanılan stok değerleme yöntemlerinden Lifo ya göre hesaplanan ticari mal maliyeti aynı zamanda işletmenin mal alım satım işlemlerinde muhasebe kayıtlarına esas aldığı sürekli veya aralıklı envanter kayıt yöntemlerinin kullanılmasına göre de değişkenlik kazanmaktadır

Diğer taraftan Fifo yöntemi uygulayan işletmelerde sürekli envanter ve aralıklı envanter kayıt yöntemi aynı sonucu verir

Ancak Lifo ve Fifo dışında dönem sonu sayım esasında ortalama maliyet kullanılması, sürekli envanter yönteminde ise hareketli ortalama maliyet kullanılması söz konusu olduğundan stok ve satış maliyeti rakamları iki yöntemde de farklı sonuçlar verecektir

Şüphesiz hareketli ortalama yöntemi gerçek maliyete en yakın değerleri gösterecektir

5 YARARLANILAN KAYNAKLAR

AKDOĞAN, N, TENKER, N: Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Lebib Yalkın Yayınları, 5 Baskı, İstanbul, 1997
ALTUĞ, O: Maliyet Muhasebesi, Türkmen Kitabevi Yayın No:126, İstanbul, 1999
ATAMAN, Ü: Muhasebede Dönem İçi İşlemleri, Türkmen Kitabevi, Yayın No: 65 İstanbul, 1997

06-15-2009	#2
Şengül Şirin	Cevap : Fifo, Lifo, Ortalama Maliyet Yöntemleri Bu satışlara ilişkin her satıştan sonra yapılacak muhasebe kaydı ise; ______________3122000_________________ 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ HESABI 100000 153 TİCARİ MALLAR HESABI 100000 Ticari mal satışına ilişkin maliyet kaydı _____________12122000__________________ 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ HESABI 132000 153 TİCARİ MALLAR HESABI 132000 Ticari mal satışına ilişkin maliyet kaydı ______________16122000__________________ 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ HESABI 168000 153 TİCARİ MALLAR HESABI 168000 Ticari mal satışına ilişkin maliyet kaydı ______________ ______________________ şeklinde olacaktır d Sürekli Envanter ve Lifo Yöntemine Göre Stokların Maliyeti 1122000 Tarihli devirden kalan 100 Adet X 800 = 80000TL 2122000 Tarihli Alıştan kalan 10 Adet X 1000 = 10000TL 15122000 Tarihli Alıştan kalan 10 Adet X 1200 = 12000TL Toplam stokta kalan ticari mal tutarı 102000 TL dir 31122000 Tarihli ticari mal hesabının büyük defter görünümü ise; 153 TİCARİ MALLAR HESABI Borç Alacak __________________________________________________ _______ 1122000 Devir 80000 3122000 Satış 100000 2122000 Alış 110000 12122000 Satış 132000 12122000 Alış 132000 16122000 Satış 168000 15122000 Alış 180000 Toplam 502000 400000 şeklinde olacaktır Muhasebe kaydı işletmenin gerçek stoklarını göstermektedir Kısaca; Fiili ticari mal stoku 102000 = Kaydi ticari mal stoku (502000 - 400000) = 102000 TL dir Yukarıdaki uygulamada görüldüğü gibi mal alım satım işlemlerinin kaydında kullanılan Aralıklı envanter kayıt yönteminde satışların maliyeti 402000TL stokların maliyeti ise 100000 TL olurken; Sürekli envanter kayıt yönteminde satışların maliyeti 400000TL, stokların maliyeti de 102000TL olmaktadır Dolaysıyla enflasyonist ortamlarda sürekli envanter ve Lifo yöntemine göre yapılan değerlemede stokların maliyeti; aralıklı envanter yöntemine göre, daha gerçekçi bir değerle gösterilmiş olmaktadır Buna karşılık aralıklı envanter yönteminde satışların maliyeti, sürekli envanter yöntemine göre daha fazla çıkmaktadır Bu durum ise, enflasyon etkisinin giderilmesinde sadece Lifo yöntemi kullanılması değil, aynı zamanda işletmelerin mal alım satım işlemlerinde muhasebe kayıtlarına esas aldığı sürekli veya aralıklı envanter kayıt yöntemlerinin kullanılmasına göre de bu etkiler farklı gözükmektedir 4 SONUÇ Enflasyonist ortamda ticari işletmelerin mevcut stoklarını stok değerleme yöntemlerinden birine göre değerlemeleri gerekecektir Çünkü enflasyonist ortamda alınan ticari malların fiyatları değişik tarihlerde farklı fiyatlarla satın alınmasından dolayı bu malların satış yada stok maliyetleri hesaplanırken ticari malların stoklara giriş fiyatlarının ne olduğunun tespit edilmesi gerekir Diğer bir ifadeyle satılan yada stokta kalan ticari malların maliyetleri hesaplanırken; ilk satın alınan malın fiyatı mı?, son satın alınan malın fiyatı mı? yada ortalama fiyatın mı dikkate alınacağı sorusu ortaya çıkmaktadır İşte bu nedenle satılan veya stokta kalan ticari malların maliyeti; işletmelerin yapısına uygun olarak stok değerleme yöntemlerinden biri esas alınarak hesaplanmaktadır Stok değerleme yöntemlerinin kullanılmaması ancak; fiyatlar genel seviyesinde bir değişme olmamasına bağlıdır Çünkü; değişik tarihlerde işletmenin deposuna yada ambarına giren ticari mallardan ister ilk alınan, isterse son alınan ticari malın hepsinin alış fiyatı aynı olacağından satış yada stok maliyetleri de değişmeyecektir Enflasyonun var olduğu dönemlerde enflasyon etkisinin ortadan kaldırılması amacıyla kullanılan stok değerleme yöntemlerinden Lifo ya göre hesaplanan ticari mal maliyeti aynı zamanda işletmenin mal alım satım işlemlerinde muhasebe kayıtlarına esas aldığı sürekli veya aralıklı envanter kayıt yöntemlerinin kullanılmasına göre de değişkenlik kazanmaktadır Diğer taraftan Fifo yöntemi uygulayan işletmelerde sürekli envanter ve aralıklı envanter kayıt yöntemi aynı sonucu verir Ancak Lifo ve Fifo dışında dönem sonu sayım esasında ortalama maliyet kullanılması, sürekli envanter yönteminde ise hareketli ortalama maliyet kullanılması söz konusu olduğundan stok ve satış maliyeti rakamları iki yöntemde de farklı sonuçlar verecektir Şüphesiz hareketli ortalama yöntemi gerçek maliyete en yakın değerleri gösterecektir 5 YARARLANILAN KAYNAKLAR AKDOĞAN, N, TENKER, N: Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Lebib Yalkın Yayınları, 5 Baskı, İstanbul, 1997 ALTUĞ, O: Maliyet Muhasebesi, Türkmen Kitabevi Yayın No:126, İstanbul, 1999 ATAMAN, Ü: Muhasebede Dönem İçi İşlemleri, Türkmen Kitabevi, Yayın No: 65 İstanbul, 1997 __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır