Hitit Mitolojisi Hakkında

Hitit Mitolojisi

Hititlerde özgün bir mitolojiden söz etmek oldukça güçtür Hitit efsaneleri çok güçlü o bir şekilde Hurri, Hatti ve Mezopotamya etkisinde kalmıştır Hitilerden günümüze gelen efsanelerde bu etki açıkça görülmektedir Ancak bir başka gerçek de Hitit efsanelerinin Yunan mitolojisine kadar sürekliliğini koruduğudur

Günümüze gelen belli başlı Hitit mitoslarına göz atarsak bu etkileri daha iyi görebiliriz

Hitit dini gibi mitolojisi de büyük ölçüde Hatti ve Hurri etkisinde kalmış, ayrıca Mezopotamya kaynaklarından esinlenmiştir Gök Tanrısı Telipinu'nun İlluyanka Ejderi ile savaşı efsanesi Hatti kökenlidir Buna karşılık Gök Krallığı ve Ulikummi destanları Hurrilerden gelmiştir

Tanrı ile ejder İlluyanka'nın dövüşmesi, ilkbaharın başlangıcında kutlanan bir festivalde canlandırılırdı Festival, kış aylarının durgunluğundan sonra dünyanın yeniden canlanışını kutlamaktadır Dövüş ritüelinde ise, hayatın ölüm, iyiliğin de kötülük üzerindeki zaferi simgelenmiştir İlluyanka mitosu bir anlatımda şöyledir: Ejder İlluyanka yaptığı savaşta Gök Tanrısını yener ve onun yüreği ile gözlerini alır Gök Tanrısı ejderden öç almak için Arm adlı bir ölümlünün kızıyla evlenir ve ondan bir oğlu olur Oğlu büyüyünce ejderin kızıyla evlenir ve babasının yüreği ve gözlerini geri alır Gök Tanrısı eski gücüne kavuşunca ejderle savaşmaya gider; ancak orada oğlu da vardır Oğlu babasına "beni de öldür" diye bağırır Bunun üzerine Gök Tanrısı ejder İlluyanka ile birlikte oğlunu da öldürür

İlluyanka Efsanesi Hititlerden Yunan mitolojisine geçmiştir Zeus ile Typhon arasında geçen savaşta, İlluyanka Efsanesinin ana ögeleri bulunmaktadır Yunan anlatısında; Typhon, Tanrı Zeus'un yüreğini ve gözlerini değil, kollarının ve bacaklarının kas liflerini alır Ejderin gözcülüğünü yapan kızını Aigipan adlı bir kadın oyalarken, Tanrı Hermes kas liflerini geri alır Efsanenin Anadolu'dan geldiğini yer adları açığa vurmaktadır Typhon'un oturduğu yer Mersin yakınlarındaki Korykos mağarasıdır Adı geçen Casius dağı ise Antakya yakınlarındadır

Hattiler
Hititler'i incelemeye başlamadan önce, Hitit göçlerinden önce aynı yerlerde uygarlık kurmuş olan ve Hititler'i büyük ölçüde etkilemiş olan Hatti uygarlığını incelemek gerekmektedir
Yaklaşık MÖ 2500-1700 yılları arasında Anadolu'da büyük bir uygarlık oluşturmuş Hattiler hakkında bilgilerimiz oldukça sınırlıdır
Hattiler Anadolu'nun yerli halkı olarak kabul edilmekle beraber, göçlerle geldiklerini - hatta Türk kökenli olduklarını- savunanlar da vardır
Yapılan araştırmalar Hititler'in uygarlık ve inanç/mitoloji bakımından Hattiler'den oldukça etkilendiklerini ortaya koymuştur
Hititler kendilerini başka isimle anmalarına rağmen, ülkelerine Hatti ülkesi demeleri ve din ile ilgili tabletlerde rahibin Hatti dilinde konuştuğunu belirtmeleri bu etkiyi göstermektedir Ayrıca özel isimlerin bir çoğu da Hatti dilinden gelmektedir
Hatti uygarlığına ait en önemli eserler Alacahöyük'te bulunmuştur 1935'de Atatürk'ün himayesinde başlayan kazılarda bugün Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenen güneş kursları, heykelcikler, altın kupalar bir çok eser bulunmuştur
Yapılan kazılarda ölülerin hocker pozisyonunda bulunması (ana rahminde olduğu gibi, cenin vaziyetinde) , toprak ve yeniden dirilme kültlerini varlığını, dolayısıyla da ana tanrıça kültünün varlığını göstermektedir
Bir başka buluntu yeri de Tokat Horoztepe'dir Burada da ana tanrıçaya ait idoller ve tören zilleri bulunmuştur Ancak buluntuların büyük bölümü yurt dışına kaçırılmıştır
Hattiler'e ait süsleme ve bezeme şekillerinin Anadolu'nun bir çok yerinde görülmesi bu uygarlığın ne kadar yayılmış olduğunu ve önemini göstermektedir
Hatti halkı, hayvan biçimli tanrıların kültünü geliştirmiş, özellikle de boğa en önemli simge olmuştur Boğa ile gök/güneş kurslarının birlikteliği boğa/gök ilişkisini düşündürtmüştür Buna göre boğa en büyük gök tanrıyı temsil etmektedir
Hattiler Hititler'le kaynaşmış, Hatti uygarlığı Hitit uygarlığı içinde yaşamaya devam etmiştir
__________________