|
Prof. Dr. Sinsi
|
Pedagoji Ders Notları-Devinimsel Alan İle İlgili Hedef Ve Davranış Yazma
Bu alan, öğrenilmiş becerilerin kodlandığı alandır Kişi kaslarını, vücut organlarından birini ya da birkaçını veya tümünü kullanarak bazı davranışlar ortaya koyabilir Bu tür davranışlar doğuştan şifrelenmiş, geçici ya da öğrenilmiş olabilir Devinişsel (psikomotor) olanın kapsamına, öğrenilmiş beceriler girer Sözgelişi; gözümüze şiddetli bir ışık gelince göz kapaklarımızı hemen kaparız Bu tür davranış da fizikidir, fakat öğrenilmiş değildir; çünkü göz kapağı bu davranışı otomatik olarak yapar Yani bu davranış doğuştan şifrelenmiştir Geçici davranışa örnek olarak, sarhoş bir adamın yaptıkları verilebilir Gerçi içki içmeyi kişi sonradan öğrenmiştir; fakat gösterilen davranış geçicidir; içkinin etkisi kalkınca, bu tür davranışları göstermez Oysa otomobili çalıştıracak kişi sırasıyla “kapıyı açar, şoför koltuğuna oturur, emniyet kemerini bağlar, vitesi boşa alır, kontağı açar ve marşa basar” Bir otomobilin çalıştırılması, koşullar değişmedikçe her zaman böyle olabilir Bu örnekte de görüldüğü gibi davranışlar öğrenilmiştir ve süreklidir
Bu beceriler de diğer alanlarda olduğu gibi aşamalı şekilde sıralanmıştır Sosyal bilgiler dersinde “harita, kroki, plan çizme, anket uygulama, vak’a incelemesi yapma, görüşme yapma” gibi etkinlikler devinişsel alanın kapsamı içindedir Bu alan bilişsel ve duyuşsal alanla iç içedir Ayrıca kişi, bu alanla ilgili davranışları çeşitli düzeylerde öğrenebilir Bu davranışlar basitten karmaşığa, kolaydan zora, bir organın hareketinden daha çok organın koordineli hareketine doğru aşamalı olarak sıralanabilir Kişi bu davranışları taklit ederek gösterebilir Daha ileri düzeyde onları otomatik olarak yapabilir En üst düzeyde ise, kişi etkili ve verimli yeni bir davranış örüntüsü gosterebilir
Kişi, devinişsel alanla ilgili bir davranışı öğrenirken, önce o davranışı gözler, yani gelen uyarıcıları algılar Sonra aynı davranışı tekrar etmeye çalışır Bu işe “kılavuzlanmış faaliyet” denebilir Daha sonra beceri haline getirebilir Bu becerileri yeni durumlara uydurabilir En üst basamakta ise, bu becerileri kullanarak yenı ürünler ortaya koyabilir Kişinin davranışı gözlemesi, yani algılaması ilk basamaktır; çünkü gözlenmeyen, algılanmayan bir davranış öğrenilemez Uyarılmadan sonra, kişinin o davranışı, kılavuz denetiminde, ya da örneği göz önünde tutarak tekrarlaması gerekir Tekrarlama, gözlemeden, uyarıImadan daha karmaşık ve zor bir basamaktır Öğrenci tekrarlaya tekrarlaya, davranışı beceri haline getirebilir Beceri halindekı davranış, otomatik olarak istenilen nitelik, süre ve yeterlikte yapılabilir Bir davranışın bu özeliklerle donanık olması, tekrarlanması daha zor ve karmaşıktır Üstelik kişi kılavuzlama etkinlikleri olmadan, davranışı beceri haline getiremez Öğrenci bu becerileri elde ettikten sonra, o beceriyi, ilk kez karşılaştığı yeni bir durumda da kullanabilir Tüm bu basamaklardan sonra kişi, devinişsel alanda yeni bir davranış modelleri oluşturabilir, yaratabilir Bu son basa-mağa ulaşabilmesi için kendinden önceki dört basamağı hakkıyla geçmesi gerekebilir Veysel Sönmez tarafından devinişsel alan; basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, bir organın hareketinden koordineli harekete ve birbirinin ön koşulu olacak şekilde bilişsel, duyuşsal ve sezgisel alanın basamakları da göz önüne alınarak aşağıda belirtilen şekilde aşamalı olarak sınıflandırılmıştır:
100 UYARILMA
110 Algılama
12 0 Bedensel Kurulma
200 KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMA
210 Kılavuzlayanla Yapma
22 0 Kendi Kendine Yapma
300 BECERİ HALİNE GETİRME
310 İstenilen Nitelikte Yapma
32 0 İstenilen Nitelik ve Sürede Yapma
33 0 İstenilen Nitelik, Süre ve Yeterlikte Yapma
400 DURUMA UYDURMA
500 YARATMA
100 UYARILMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta kişi, doğru becerinin nasıl yapıldığını önce dikkatlice izler; sonra o davranışı yapmak için hazırlanır Bu nedenden dolayı, devinişsel alanla ilgili davranış modelleri veya örnekleri kişiye önce gerektiği gibi sunulmalıdır Uyarılma; bilişsel olanın bilgi, duyuşsal alanın alma ve sezgisel alanın farkına varma basamağıyla iç içedir Bu basamakta öğrenci edilgen, davranışı örnek olarak yapan kişi ise etkendir Sözgelişi; Sosyal Bilgiler dersinde harita çizme becerisinin kazandırılmasında, haritanın nasıl çizildiğini önce öğretmen gösterir; öğrenci onu dikkatlice izler; daha sonra haritayı çizmek için vücudunu, elini ve parmaklarını uygun duruma getirir Aynı şekilde müzik dersinde, öğretmen mandolin çalabilme hedefini öğrencilere kazandırmak istediğinde, önce mandolinin ne olduğunu anlatmalıdır Adını söylemesi (bilişsel alanın bilgi); öğrencilerin mandolinden gelen uyarıcıların farkına varması (duyuşsal alanın alma ve sezgisel alanın farkına varma); öğretmenin mandolinin kurallarına uygun olarak nasıl çalındığını yeter sayıda çalıp göstermesi ise, öğrencinin uyarılmasıdır Deviniş-sel alanda bir becerinin öğretilmesi; yalnız müzik dersi için değil; aynı zamanda beden eğitimi, iş ve teknik eğitimi, ev ekonomisi, sekreterlik vb becerilerin ağır bastığı tüm alanlarda da geçerlidir
110 Algılama
Bu basamakta becerinin nasıl yapıldığı öğrenci tarafından dikkatlice izlenmelidir Davranış örüntülerinin, modellerinin tümünü farketme söz konusudur Örneğin, bir sesin hangi enstrümana ait olduğunu yazma/söyleme, maddenin renginden, kokusundan ne olduğunu yazma/ söyleme gibi davranışlar algılama basamağına girebilir
Hedef
İlköğretim 5 sınıf: Fen Bilgisi dersinde temel doğal maddeleri çeşitli duyu organları ile tanıyabilme
Davranışlar:
1 Verilen bir temel doğal maddenin ne olduğunu iki duyu organını kullanarak yazma/ söyleme
2 Verilen bir temel doğal maddenin renginden (görünümünden, sesinden, tadından, kokusundan) ne olduğunu yazma/söyleme
3 Gözleri kapalıyken verilen bir doğal maddenin ne olduğunu, diğer duyu organlarını kullanarak yazma/söyleme
Hedefler
İlköğretim 4 Sınıf: Müzik dersinde herhangi bir enstrümanın çalınışını izleyebilme,
İlköğretimde tüm sınıflar: Beden eğitimi dersinde vücut hareketlerini gözleyebilme,
Teknik eğitim: Ağaç işleri dersinde araç-gereçleri duyu organları ile tanıyabilme,
Bir güç kaynağındaki çalışmayı izieyebilme,
Sağlık koleji: İlk yardım hizmetlerini izleyebilme,
Lise 1 Sınıf: Kimya dersinde element filizlerini duyu organları ile tanıyabilme
12 Bedensel Kuruluş
Belli bir davranış için vücudu, organları ya da her ikisini birlikte, istenilen davranışın gerektirdiği biçime getirme işidir Bu basamaktaki davranışlar zihinsel ve duyuşsal kurulma ile birlikte olabilir; fakat bu tür davranışların bu basamakta daha çok devinişsel yönleri söz konusudur
Kişi bu basamakta, davranışların tümünü değil; başlangıç için gerektirdiği biçim-de göstermelidir Örneğin yüz metre koşuda bir kişinin koşmaya başlamadan önce, “sağ ayağını ileri atma, sol ayağını gergin halde geride parmak uçlarında tutma, eğilme, her iki elin parmaklarını başlangıç çizgisine yerleştirme, başını ileri kaldırma” gibi davranışların tümü bedensel kuruluş için örnek olarak veriIebilir
Hedef
Tüm okullar: Beden eğitimi dersinde kısa mesafe koşuları için vücudu hazır duruma getirebilme
Davranışlar:
1 Yarışın başlangıç çizgisine gelme
2 Eğilme
3 Her iki eli başlangıç çizgisine uygun biçimde yerleştirme
4 Ayaklarını uygun biçimde yerleştirme
5 Başı uygun biçimde tutma
|