Rıza Tevfik Bölükbaşı - Kimdir Kısaca Hayatı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Rıza Tevfik Bölükbaşı (1869, Bulgaristan -1949, İstanbul) Türk şâir, felsefeci ve devlet adamı

Hece vezninde yazdığı şiirlerle tanınan Tevfik Rıza Bölükbaşı, felsefeye merakı nedeniyle Filozof Rıza olarak anılırdı

Tıp eğitimi gören Tevfik Rıza, Osmanlı döneminde milletvekilliği, Milli Eğitim Bakanlığı da yapan çok yönlü bir kişilikti

Politikadaki tutarsızlıkları ve ateşli kişilik yapısı nedeniyle olaylarla dolu bir ömür sürdü

Sevr Antlaşması’nı imzalayan Osmanlı delegesi olarak Yüzellilikler arasında yer aldığı için uzun yıllar sürgünde yaşadı; gurbet acısını, şiirlerinde dile getirdi

//

Hayatı

1869’da günümüzde Bulgaristan sınırları içinde bulunan o yıllarda ise Edirne vilayetine bağlı bir kaza olan Cesir (Mustafapaşa)'da doğdu

Babası Mülkiye kaymakamlarından Hoca Mehmet Tevfik, annesi Kafkas muhacirlerinden Münire Hanım idi

Babasının isteği üzerine İstanbul’da bir Musevi okulunda okudu

İspanyolca ve Fransızca öğrendi

Babasının kaymakamlık yaptığı Gelibolu’da rüştiyeyi(ortaokul) bitirdi

Galatasaray Lisesi’nden mezun oldu

Öğrenci hareketlerine katıldığı için Mülkiye’den kovulduktan sonra 1890’da Tıbbiye’ye girdi

Tıp eğitimi sırasında da birkaç defa hapse girdi, çıktı, hapiste mahkumları isyana teşvik etti

Okulu 1899’da bitirip doktor olabildi

Tıbbiye yıllarında tanıştığı Ayşe Sıdıka Hanım ile evlenerek 3 kız çocuğu sahibi oldu, ancak eşini 1903’te çocukları henüz 3, 4 ve 7 yaşlarında iken tüberkülozdan kaybetti

1907’de İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne girdi ve bir yıl sonra Edirne mebusu olarak Osmanlı parlamentosuna girdi

Bir süre sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti ile anlaşmazlığa düştü

Balkan Harbi’nin İttihatçılar yüzünden çıktığına inanıyor, devletin Birinci Dünya Savaşı’na girmesine karşı çıkıyordu

İttihatçılarla mücadele için 1912’de Hürriyet ve İtilaf Partisi'ne girdi

Bu sırada Sultan II

Abdülhamit’ten özür dileyen bir şiir de yazdı

1918’de son Osmanlı kabinesinde Maarif Nâzırı (Eğitim Bakanı) olarak bulundu

1919’da Şûra-yı Devlet (Danıştay) Reisliği yaptı

Darülfünun’da felsefe dersleri verdi

Felsefenin eğitim sisteminde yer alması için çabaladı

Osmanlı delegesi olarak, Sevr Antlaşması'nı (1920) imzaladı

Bu nedenle Yüzellilikler listesinde yer aldı ve 1922’de yurtdışına kaçtı

Sürgün yıllarında Hicaz, Amerika, Ürdün ve Lübnan' da yaşadı, Af Kanunu’nan yararlanarak 1943’de kendi ifadesiyle hesaplaşmak için değil, vedalaşmak için yurda döndü

31 Aralık 1949’da, felç tedavisi için yattığı İstanbul Gureba Hastanesi’nde zatürreden öldü

Mezarı, Zincirlikuyu Asri Mezarlığı’nda bulunmaktadır

Şairliği

Türk şiirinde hece vezninin yaygınlaşmasına katkıda bulunan şairlerimizden biridir

1914’ten sonra yetişen Beş Hececiler’i de etkilemiştir

Şiirlerinde halk şairlerinin diline yakın bir dil kullanmıştır

Hece veznini ısrarla savunsa da aruz ve heceyi birlikte kullanmış, en çok koşma nazım şeklinde şiirler yazmıştır

Çocukluğundan beri başına gelenler ve özellikle gurbette geçen yıllarının izleri şiirlerine bezginlik, hüzün ve kötümserlik halinde hissedilir

İçli şiirler yazan Bölükbaşı, didaktik(öğretici) şiiri hiçbir zaman benimsememiştir

Eserleri

Tevfik Bölükbaşı, bütün şiirlerini tek kitabı olan Serab-ı Ömrüm adlı kitabında bir araya getirmiştir

Bu kitap, 1934’de Lefkoşa’da basıldı

Halk edebiyatının tanıtılması ile ilgili çalışmalar da yapan Bölükbaşı’nın Hayyam çevirileri, Tevfik Fikret hakkında incelemesi ve yarım kalmış Felsefe dersleri adlı yapıtları vardır

Bazı anılarını Biraz da Ben Konuşayım adıyla kaleme almıştır

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Rıza Tevfik Bölükbaşı - Kimdir Kısaca Hayatı Rıza Tevfik Bölükbaşı (1869, Bulgaristan -1949, İstanbul) Türk şâir, felsefeci ve devlet adamı Hece vezninde yazdığı şiirlerle tanınan Tevfik Rıza Bölükbaşı, felsefeye merakı nedeniyle Filozof Rıza olarak anılırdı Tıp eğitimi gören Tevfik Rıza, Osmanlı döneminde milletvekilliği, Milli Eğitim Bakanlığı da yapan çok yönlü bir kişilikti Politikadaki tutarsızlıkları ve ateşli kişilik yapısı nedeniyle olaylarla dolu bir ömür sürdü Sevr Antlaşması’nı imzalayan Osmanlı delegesi olarak Yüzellilikler arasında yer aldığı için uzun yıllar sürgünde yaşadı; gurbet acısını, şiirlerinde dile getirdi // Hayatı 1869’da günümüzde Bulgaristan sınırları içinde bulunan o yıllarda ise Edirne vilayetine bağlı bir kaza olan Cesir (Mustafapaşa)'da doğdu Babası Mülkiye kaymakamlarından Hoca Mehmet Tevfik, annesi Kafkas muhacirlerinden Münire Hanım idi Babasının isteği üzerine İstanbul’da bir Musevi okulunda okudu İspanyolca ve Fransızca öğrendi Babasının kaymakamlık yaptığı Gelibolu’da rüştiyeyi(ortaokul) bitirdi Galatasaray Lisesi’nden mezun oldu Öğrenci hareketlerine katıldığı için Mülkiye’den kovulduktan sonra 1890’da Tıbbiye’ye girdi Tıp eğitimi sırasında da birkaç defa hapse girdi, çıktı, hapiste mahkumları isyana teşvik etti Okulu 1899’da bitirip doktor olabildi Tıbbiye yıllarında tanıştığı Ayşe Sıdıka Hanım ile evlenerek 3 kız çocuğu sahibi oldu, ancak eşini 1903’te çocukları henüz 3, 4 ve 7 yaşlarında iken tüberkülozdan kaybetti 1907’de İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne girdi ve bir yıl sonra Edirne mebusu olarak Osmanlı parlamentosuna girdi Bir süre sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti ile anlaşmazlığa düştü Balkan Harbi’nin İttihatçılar yüzünden çıktığına inanıyor, devletin Birinci Dünya Savaşı’na girmesine karşı çıkıyordu İttihatçılarla mücadele için 1912’de Hürriyet ve İtilaf Partisi'ne girdi Bu sırada Sultan II Abdülhamit’ten özür dileyen bir şiir de yazdı 1918’de son Osmanlı kabinesinde Maarif Nâzırı (Eğitim Bakanı) olarak bulundu 1919’da Şûra-yı Devlet (Danıştay) Reisliği yaptı Darülfünun’da felsefe dersleri verdi Felsefenin eğitim sisteminde yer alması için çabaladı Osmanlı delegesi olarak, Sevr Antlaşması'nı (1920) imzaladı Bu nedenle Yüzellilikler listesinde yer aldı ve 1922’de yurtdışına kaçtı Sürgün yıllarında Hicaz, Amerika, Ürdün ve Lübnan' da yaşadı, Af Kanunu’nan yararlanarak 1943’de kendi ifadesiyle hesaplaşmak için değil, vedalaşmak için yurda döndü 31 Aralık 1949’da, felç tedavisi için yattığı İstanbul Gureba Hastanesi’nde zatürreden öldü Mezarı, Zincirlikuyu Asri Mezarlığı’nda bulunmaktadır Şairliği Türk şiirinde hece vezninin yaygınlaşmasına katkıda bulunan şairlerimizden biridir 1914’ten sonra yetişen Beş Hececiler’i de etkilemiştir Şiirlerinde halk şairlerinin diline yakın bir dil kullanmıştır Hece veznini ısrarla savunsa da aruz ve heceyi birlikte kullanmış, en çok koşma nazım şeklinde şiirler yazmıştır Çocukluğundan beri başına gelenler ve özellikle gurbette geçen yıllarının izleri şiirlerine bezginlik, hüzün ve kötümserlik halinde hissedilir İçli şiirler yazan Bölükbaşı, didaktik(öğretici) şiiri hiçbir zaman benimsememiştir Eserleri Tevfik Bölükbaşı, bütün şiirlerini tek kitabı olan Serab-ı Ömrüm adlı kitabında bir araya getirmiştir Bu kitap, 1934’de Lefkoşa’da basıldı Halk edebiyatının tanıtılması ile ilgili çalışmalar da yapan Bölükbaşı’nın Hayyam çevirileri, Tevfik Fikret hakkında incelemesi ve yarım kalmış Felsefe dersleri adlı yapıtları vardır Bazı anılarını Biraz da Ben Konuşayım adıyla kaleme almıştır