İhtiyaç Halinde- Diğer Üç Mezhepten Birisini Taklit Etmek Caiz Midir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-11-2012

İhtiyaç halinde- diğer üç mezhepten birisini taklit etmek caiz midir?
Hakkında İhtiyaç halinde- diğer üç mezhepten birisini taklit etmek caiz midir?

Sual: İhtiyaç halinde- diğer üç mezhepten birisini taklit etmek caiz midir?
CEVAP
Elbette caizdir

Fıkıh kitaplarında bildiriliyor ki:
Bir kimse- kendi mezhebine göre yapamadığı veya güçlükle yaptığı bir işi- başka bir mezhepte yapılması kolay ise- o mezhebin şartlarına uyarak- bu işi- o mezhebe göre yapması caizdir

(Redd-ül Muhtar- Mizan- Hadika- Berika)

Abdest ve gusülde- başka mezhebi taklit etmek için- o mezhebin şartlarına da- mümkün olduğu kadar uymak lazımdır

O konudaki şartlarına sebepsiz uymazsa- taklit caiz olmaz

Kendi mezhebine uymayan işi yaptıktan sonra bile- taklit yapmak caiz olur

İmam-ı Ebu Yusuf’a- Cuma’yı kıldıktan sonra- guslettiği kuyuda fare ölüsü görüldüğünü bildirdiler- yani abdest aldığı suyun necis olduğunu söylediler

O da- (Şafii kardeşlerimize göre- guslümüz sahihtir) buyurdu

(Hadika) [Müctehid- müctehidi taklit edemez

Bir müctehid olan İmam-ı Ebu Yusuf’un ictihadı- burada İmam-ı Şafii’ye uygun gelmiştir

]

Zaruret olsa da- olmasa da- harac [zorluk- sıkıntı] olduğu zaman- diğer üç mezhepten biri taklit edilir

(Redd-ül Muhtar)

Bir Hanefi’nin kendi mezhebine göre yapamadığı bir işi- yapabilmesi için Şafii’yi taklitte bir beis yoktur

(Bahr-ür-raık- Neh-rül-faik)

Şafii âlimleri- kendi mezheplerinde yapılması güç şeylerin Hanefi’ye göre yapılmasına fetva vermişlerdir

(Mektubat-ı Rabbani)

Zaruret olmasa da- bir ibadeti yapmakta güçlük olunca- bunu yapmak için- başka mezhebi taklit caizdir

(Mizan- Fetava-i Hayriyye- Fetava-i Hadisiyye- Mafüvat)

Tâbi olduğu mezhebe uyarak- bir işi yaparken- harac hasıl olursa- bu iş- diğer üç mezhepten- harac bulunmayan birini taklit ederek yapılır

(İbni Emir Hac)

İkinci mezhebe göre de- özrü olanın- üçüncü mezhebi taklidi caizdir

(İbni Hümam)

Herkes- kendine kolay gelen- dilediği bir mezhebe uyabilir

Bir işini- bir mezhebe- başka işini- başka mezhebe göre yapabilir

Ancak bir işin hepsini- bir mezhebin o konudaki bütün şartlarına uyarak yapması gerekir

(Redd-ül Muhtar)

Bir Hanefi- kendi mezhebine göre yapamadığı bir işi- başka bir mezhebi taklit ederek yapabilir

Bu işi yaparken o mezhebin şartlarını da yerine getirmesi gerekir

Harac [güçlük] olmadan ve şartlarını yapmadan taklit ederse- buna telfîk denir ki caiz değildir

(S Ebediyye 135)

İbni Âbidin’de diyor ki- (Zaruret olmasa da- harac olunca- diğer üç mezhepten biri taklit edilir

) Bir işin- bir ibadetin sahih olması için- dört mezhepten birine uygun olması lazımdır

Bir ibadeti yaparken- şartlarından biri bir mezhebe- başka biri de başka mezhebe uygun olursa- bu ibadet sahih olmaz

Mesela- deriden kan akarsa- Hanefi’de abdest bozulur- Şafii‘de bozulmaz

Bir erkek- yabancı kadının derisine dokununca- Şafii’de- abdesti bozulur

Hanefi’de bozulmaz

Derisinden kan aksa ve kadına da dokunsa- her iki mezhebe göre abdesti bozulur

Bu abdest ile kıldığı namaz sahih olmaz

Bu kimse- iki mezhebi Telfîk etmekte- karıştırmaktadır

Böyle kimsenin ibadetinin sahih olmayacağı sözbirliği ile bildirilmiştir

Bir ibadetin bir şartı bir mezhebe- başka şartı da başka mezhebe göre sahih olursa- bu ibadet sahih olmaz

Fakat bir kimse- bir ibadeti- bir işi- bir mezhebin bütün şartlarına uyarak yapıp bitirdikten sonra- bunu tekrar yaparken veya başka bir ibadeti- başka bir işi yaparken- başka mezhebin şartlarına uyarak yapması- âlimlerin çoğuna göre sahih olur

İhtiyaç olduğu zaman yapmak ise- sözbirliği ile sahih olur

Hatta bir mezhebin şartlarına uyarak yapılan bir işin- bir ibadetin bu mezhebe göre sahih olmadığı- başka bir mezhebe göre sahih olduğu sonradan anlaşılsa- o mezhebe göre sahih olduğunu düşününce- o mezhebi taklit etmiş olur

O işi sahih olur

(S Ebediyye 889)

Başka bir mezhebi taklit etmek- mezhepten çıkmak veya mezhep değiştirmek demek değildir

İhtiyaç halinde- o konuda o mezhebin hükmüyle amel etmektir

(Seadet-i Ebediyye)

Dört mezhepten birini taklit etmeyen dalalete düşer- zındık olur- başkalarını da yoldan çıkarmakta şeytana yardımcı olur

(Mizan-ül-kübra)

Farklı ictihadlar rahmettir
Bazı art niyetliler- “Kur’an varken sünnete- Peygamberin açıklamalarına ihtiyaç yok diyorlar

Halbuki Allahü teâlâ buyurdu ki:
(Resule itaat- Allah’a itaattir) [Nisa 80]
(Resul ne emretmişse ona uyun!) [Haşr 7]
(İndirdiğim Kur’anı insanlara açıkla!) [Nahl 44]

Bazıları da- Kur’an ve hadis varken- âlimlere- mezheplere uymak gerekmez diyorlar

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Ümmetimin âlimlerinin farklı ictihadları- mezheplere ayrılması rahmettir) [Nasr El-Makdısi- Beyheki]

(Âlimlere uyun

) [Deylemi]
(Âlimler- Peygamberlerin vârisleridir) [Tirmizi]

Resulullah efendimiz- Kur'an-ı kerimde kısa ve kapalı olarak bildirilenleri açıklamasaydı- Kur'an-ı kerim kapalı kalırdı

Hadis-i şerifler olmasaydı- namazların kaç rekat olduğu- nasıl kılınacağı- rüku ve secdede okunacak tesbihler- cenaze ve bayram namazlarının kılınış şekli- zekat nisabı- orucun- haccın farzları- hukuk bilgileri bilinmezdi

Yani hiçbir âlim- bunları Kur'an-ı kerimden bulup çıkaramazdı

Bunları Peygamber efendimiz açıklamıştır

Mezhep imamları- hadis-i şerifleri açıklamasaydı- sünnet kapalı kalırdı

Sünneti- müctehid âlimler açıklamış- böylece mezhepler meydana çıkmıştır

Her Müslüman- durumuna göre- kendisine kolay gelen mezhebi seçer

Allahü teâlâ dileseydi- Kur’an-ı kerimde ve hadis-i şeriflerde- her şey açıkça bildirilirdi

Böylece- mezhepler hasıl olmazdı

Kıyamete kadar- dünyanın her yerinde- her iklim ve şartta- her Müslüman için tek bir nizam olurdu

Müslümanların hâlleri- yaşamaları güç olurdu

Bir Müslüman- kendi mezhebine göre ibadet yaparken- bir meşakkat hasıl olursa- başka bir mezhebe uyarak- bu işi kolayca yapar

Birkaç örnek verelim:

Şafii’de- kadın eline dokunmak abdesti bozar- Hanefi ve Maliki’de bozulmaz

Hacda bu iki mezhepten birisi taklit edilirse- abdest bozulmadan tavaf yapılır

Bu bir rahmettir

Seferde iken- üç mezhepte iki namazı cem etmek caizdir

Namazlarını kaçırma tehlikesi varsa- Hanefiler- bu 3 mezhepten birini taklit ederek iki namazı cem ederek kılabilir

Bu da bir rahmettir

Mukimken de- iki namazı cem etmek gerektirecek durumlar olabilir

O zaman da Hanbeli mezhebi taklit edilir

Bu da bir rahmettir

Kitaplarda- (Yolda- nakil vasıtalarında [dolmuşta- otobüste]- alış verişte [pazarda- markette] kadınlara dokunma ihtimali olan Şafii- Hanefi veya Maliki’yi taklit etmeli) deniyor

Demek ki- yeniden abdest almak harac- yani meşakkat- zorluk oluyor

Sırf yeniden abdest almamak için başka mezhep taklit edilebiliyor

Birkaç örnek verelim:

1- Hacda kadınlara dokunma ihtimali olduğu için Şafiilerin abdestli durması zordur

Hanefi taklit edilir

2- Şafii bir doktor- kadınlara dokununca abdesti bozulacağı için Hanefi’yi taklit eder

3- Şafii bir genç- bir kız kaçırsa- kızın babası razı olmazsa- Şafii’de- velisinin rızası olmadıkça evlenmesi caiz olmaz

Hanefi’yi taklit ederek velisiz de evlenebilir

4- Şafii’de zekat 8 sınıfa verilir- üç sınıfa verilse de caizdir

Ancak üç sınıfı bulmak da zordur

Hanefi taklit edilerek bir sınıfa verilir

5- Bir Hanefi’nin- evlendiği kızla süt kardeş olduğu ortaya çıkarsa- eğer bir iki kere emmişse- Şafii taklit edilip evliliğe devam edilir: Çünkü Şafii’de süt kardeş olmak için ayrı zamanlarda 5 kere doya doya emmek gerekir

10-11-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İhtiyaç Halinde- Diğer Üç Mezhepten Birisini Taklit Etmek Caiz Midir? *İhtiyaç halinde- diğer üç mezhepten birisini taklit etmek caiz midir?* Hakkında *İhtiyaç halinde- diğer üç mezhepten birisini taklit etmek caiz midir?* Sual: İhtiyaç halinde- diğer üç mezhepten birisini taklit etmek caiz midir? CEVAP Elbette caizdir Fıkıh kitaplarında bildiriliyor ki: Bir kimse- kendi mezhebine göre yapamadığı veya güçlükle yaptığı bir işi- başka bir mezhepte yapılması kolay ise- o mezhebin şartlarına uyarak- bu işi- o mezhebe göre yapması caizdir (Redd-ül Muhtar- Mizan- Hadika- Berika) Abdest ve gusülde- başka mezhebi taklit etmek için- o mezhebin şartlarına da- mümkün olduğu kadar uymak lazımdır O konudaki şartlarına sebepsiz uymazsa- taklit caiz olmaz Kendi mezhebine uymayan işi yaptıktan sonra bile- taklit yapmak caiz olur İmam-ı Ebu Yusuf’a- Cuma’yı kıldıktan sonra- guslettiği kuyuda fare ölüsü görüldüğünü bildirdiler- yani abdest aldığı suyun necis olduğunu söylediler O da- (Şafii kardeşlerimize göre- guslümüz sahihtir) buyurdu (Hadika) [Müctehid- müctehidi taklit edemez Bir müctehid olan İmam-ı Ebu Yusuf’un ictihadı- burada İmam-ı Şafii’ye uygun gelmiştir] Zaruret olsa da- olmasa da- harac [zorluk- sıkıntı] olduğu zaman- diğer üç mezhepten biri taklit edilir (Redd-ül Muhtar) Bir Hanefi’nin kendi mezhebine göre yapamadığı bir işi- yapabilmesi için Şafii’yi taklitte bir beis yoktur (Bahr-ür-raık- Neh-rül-faik) Şafii âlimleri- kendi mezheplerinde yapılması güç şeylerin Hanefi’ye göre yapılmasına fetva vermişlerdir (Mektubat-ı Rabbani) Zaruret olmasa da- bir ibadeti yapmakta güçlük olunca- bunu yapmak için- başka mezhebi taklit caizdir (Mizan- Fetava-i Hayriyye- Fetava-i Hadisiyye- Mafüvat) Tâbi olduğu mezhebe uyarak- bir işi yaparken- harac hasıl olursa- bu iş- diğer üç mezhepten- harac bulunmayan birini taklit ederek yapılır (İbni Emir Hac) İkinci mezhebe göre de- özrü olanın- üçüncü mezhebi taklidi caizdir (İbni Hümam) Herkes- kendine kolay gelen- dilediği bir mezhebe uyabilir Bir işini- bir mezhebe- başka işini- başka mezhebe göre yapabilir Ancak bir işin hepsini- bir mezhebin o konudaki bütün şartlarına uyarak yapması gerekir (Redd-ül Muhtar) Bir Hanefi- kendi mezhebine göre yapamadığı bir işi- başka bir mezhebi taklit ederek yapabilir Bu işi yaparken o mezhebin şartlarını da yerine getirmesi gerekir Harac [güçlük] olmadan ve şartlarını yapmadan taklit ederse- buna telfîk denir ki caiz değildir (S Ebediyye 135) İbni Âbidin’de diyor ki- (Zaruret olmasa da- harac olunca- diğer üç mezhepten biri taklit edilir) Bir işin- bir ibadetin sahih olması için- dört mezhepten birine uygun olması lazımdır Bir ibadeti yaparken- şartlarından biri bir mezhebe- başka biri de başka mezhebe uygun olursa- bu ibadet sahih olmaz Mesela- deriden kan akarsa- Hanefi’de abdest bozulur- Şafii‘de bozulmaz Bir erkek- yabancı kadının derisine dokununca- Şafii’de- abdesti bozulur Hanefi’de bozulmaz Derisinden kan aksa ve kadına da dokunsa- her iki mezhebe göre abdesti bozulur Bu abdest ile kıldığı namaz sahih olmaz Bu kimse- iki mezhebi Telfîk etmekte- karıştırmaktadır Böyle kimsenin ibadetinin sahih olmayacağı sözbirliği ile bildirilmiştir Bir ibadetin bir şartı bir mezhebe- başka şartı da başka mezhebe göre sahih olursa- bu ibadet sahih olmaz Fakat bir kimse- bir ibadeti- bir işi- bir mezhebin bütün şartlarına uyarak yapıp bitirdikten sonra- bunu tekrar yaparken veya başka bir ibadeti- başka bir işi yaparken- başka mezhebin şartlarına uyarak yapması- âlimlerin çoğuna göre sahih olur İhtiyaç olduğu zaman yapmak ise- sözbirliği ile sahih olur Hatta bir mezhebin şartlarına uyarak yapılan bir işin- bir ibadetin bu mezhebe göre sahih olmadığı- başka bir mezhebe göre sahih olduğu sonradan anlaşılsa- o mezhebe göre sahih olduğunu düşününce- o mezhebi taklit etmiş olur O işi sahih olur (S Ebediyye 889) Başka bir mezhebi taklit etmek- mezhepten çıkmak veya mezhep değiştirmek demek değildir İhtiyaç halinde- o konuda o mezhebin hükmüyle amel etmektir (Seadet-i Ebediyye) Dört mezhepten birini taklit etmeyen dalalete düşer- zındık olur- başkalarını da yoldan çıkarmakta şeytana yardımcı olur (Mizan-ül-kübra) Farklı ictihadlar rahmettir Bazı art niyetliler- “Kur’an varken sünnete- Peygamberin açıklamalarına ihtiyaç yok diyorlar Halbuki Allahü teâlâ buyurdu ki: (Resule itaat- Allah’a itaattir) [Nisa 80] (Resul ne emretmişse ona uyun!) [Haşr 7] (İndirdiğim Kur’anı insanlara açıkla!) [Nahl 44] Bazıları da- Kur’an ve hadis varken- âlimlere- mezheplere uymak gerekmez diyorlar Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: (Ümmetimin âlimlerinin farklı ictihadları- mezheplere ayrılması rahmettir) [Nasr El-Makdısi- Beyheki] (Âlimlere uyun) [Deylemi] (Âlimler- Peygamberlerin vârisleridir) [Tirmizi] Resulullah efendimiz- Kur'an-ı kerimde kısa ve kapalı olarak bildirilenleri açıklamasaydı- Kur'an-ı kerim kapalı kalırdı Hadis-i şerifler olmasaydı- namazların kaç rekat olduğu- nasıl kılınacağı- rüku ve secdede okunacak tesbihler- cenaze ve bayram namazlarının kılınış şekli- zekat nisabı- orucun- haccın farzları- hukuk bilgileri bilinmezdi Yani hiçbir âlim- bunları Kur'an-ı kerimden bulup çıkaramazdı Bunları Peygamber efendimiz açıklamıştır Mezhep imamları- hadis-i şerifleri açıklamasaydı- sünnet kapalı kalırdı Sünneti- müctehid âlimler açıklamış- böylece mezhepler meydana çıkmıştır Her Müslüman- durumuna göre- kendisine kolay gelen mezhebi seçer Allahü teâlâ dileseydi- Kur’an-ı kerimde ve hadis-i şeriflerde- her şey açıkça bildirilirdi Böylece- mezhepler hasıl olmazdı Kıyamete kadar- dünyanın her yerinde- her iklim ve şartta- her Müslüman için tek bir nizam olurdu Müslümanların hâlleri- yaşamaları güç olurdu Bir Müslüman- kendi mezhebine göre ibadet yaparken- bir meşakkat hasıl olursa- başka bir mezhebe uyarak- bu işi kolayca yapar Birkaç örnek verelim: Şafii’de- kadın eline dokunmak abdesti bozar- Hanefi ve Maliki’de bozulmaz Hacda bu iki mezhepten birisi taklit edilirse- abdest bozulmadan tavaf yapılır Bu bir rahmettir Seferde iken- üç mezhepte iki namazı cem etmek caizdir Namazlarını kaçırma tehlikesi varsa- Hanefiler- bu 3 mezhepten birini taklit ederek iki namazı cem ederek kılabilir Bu da bir rahmettir Mukimken de- iki namazı cem etmek gerektirecek durumlar olabilir O zaman da Hanbeli mezhebi taklit edilir Bu da bir rahmettir Kitaplarda- (Yolda- nakil vasıtalarında [dolmuşta- otobüste]- alış verişte [pazarda- markette] kadınlara dokunma ihtimali olan Şafii- Hanefi veya Maliki’yi taklit etmeli) deniyor Demek ki- yeniden abdest almak harac- yani meşakkat- zorluk oluyor Sırf yeniden abdest almamak için başka mezhep taklit edilebiliyor Birkaç örnek verelim: 1- Hacda kadınlara dokunma ihtimali olduğu için Şafiilerin abdestli durması zordur Hanefi taklit edilir 2- Şafii bir doktor- kadınlara dokununca abdesti bozulacağı için Hanefi’yi taklit eder 3- Şafii bir genç- bir kız kaçırsa- kızın babası razı olmazsa- Şafii’de- velisinin rızası olmadıkça evlenmesi caiz olmaz Hanefi’yi taklit ederek velisiz de evlenebilir 4- Şafii’de zekat 8 sınıfa verilir- üç sınıfa verilse de caizdir Ancak üç sınıfı bulmak da zordur Hanefi taklit edilerek bir sınıfa verilir 5- Bir Hanefi’nin- evlendiği kızla süt kardeş olduğu ortaya çıkarsa- eğer bir iki kere emmişse- Şafii taklit edilip evliliğe devam edilir: Çünkü Şafii’de süt kardeş olmak için ayrı zamanlarda 5 kere doya doya emmek gerekir