|
Prof. Dr. Sinsi
|
İman Nedir ? Ve İman Hakkında Geniş Bilgiler...
KAZA VE KADERE İMAN
A) KAZA VE KADER
Kaza ve kadere inanmak, iman esaslarından altıncısı ve sonuncusudur
Alemdeki canlı cansız her varlığın, güneşin, ayın ve yıldızların yoktan yaratıldığını biliyoruz Bütün bunların belirli bir düzen ve ölçüler içerisinde hareket ettiğini ve değişip durduğunu, zamanı gelince de yok olduğunu görüyoruz Bu ince düzen bu sürekli oluş ve yaratılış bir tesadüfün eseri olamaz İşte bütün bunları yapan sonsuz bir güç vardır ki, o da Allah’tır Onun bilgisi dışında hiçbir şey olamaz Başlangıçtan sonsuza kadar ne olacaksa o, hepsini bilir
Âlemde vuku bulan, cereyan eden her şey Allah'ın kaza ve kaderiyledir Her şey, Allah'ın ilim, irade ve kudretinin eseridir, ilâhi kanuna tabidir Her şeyde sebepler, bir takım ölçüler mevcuttur, bütün bunlar Allah'ın kaza ve kaderine uygun olarak meydana gelir Allah bir sebep ve hikmete uygun olarak yaratır
Kader, bir şeyin ölçüsüdür Her varlık bir ilâhi ölçüye bağlıdır Âlemdeki düzen ve istikrar, devamlılık ilâhi kaza ve kaderle mümkün olmaktadır
Rabbımızın, olacakların hepsini, önceden bilip takdir etmesine (ölçüp, biçip belirli kılmasına) KADER denir Bu, Allah’ın ilim sıfatının sonucudur
Yüce Allah’ın takdir ettiği şeylerin zamanı gelince, Onun tarafından yaratılıp ortaya çıkmasına ise, KAZA denir Bu da, Allah’ın irade, kudret ve yaratma sıfatlarının sonucudur şu halde kaza ve kadere iman, Allah’ın ilim, irade, kudret ve yaratma (Tekvîn) sıfatlarına inanmak demektir
B) KAZA VE KADERLE İLGİLİ AYET VE HADİSLER
"şüphesiz ki biz, her şeyi bir kader (ölçü) ile yarattık" (Kamer/49),
"Allah her şeyi yaratmış ve her birine belirli bir nizam vererek, onun kaderini tayin ve takdir etmiştir" (Furkan/2),
"Yeryüzünde ve sizin başınıza gelen her hangi bir olay yoktur ki, biz onu yaratmadan önce o, kitapta bulunmasın Doğrusu bunu bilmek Allah'a kolaydır" (Hadid/22),
"Ölümü aranızda biz tayin ettik" (Vakıa/60),
"Bu sebeple yıllarca Medyen halkı içinde kaldın Sonra da bir takdire göre buraya geldin ey Musa!" (Taha/40),
Peygamber Efendimiz (sav)den HzÖmer (ra)ın rivayet ettiği, Cibril hadisi diye bilinen hadis-i şerifte, iman, İslâm ve ihsanın ne olduğunu Cebrail’e anlatırken iman konusunda şu ifadeyi kullanmıştır: "İman, Allah'a, meleklerine, kitaplarına, Peygamberlerine, ahiret gününe, kadere, hayrın ve şerrin Allah'tan olduğuna inanmaktır" (Müslim/İman),
Bu hadiste kadere inanmanın iman esaslarından olduğu açıkça belirtiliyor Bununla birlikte ilâhi bir sır olarak kabul edilen kaza ve kader konusunda Peygamberimiz, fazla konuşulmamasını, münakaşa edilmemesini, bu konuya fazla dalınmamasını tavsiye etmiştir
C) İRADE
Kaza ve kadere iman, insanın durumunu tespit ve tayinde büyük önem kazanır Her şeyden önce insanın iradesinin olup olmadığı söz konusu edilir
İrade; istek, arzu, eğilim, kast, sevgi ve benzeri anlamlara gelir Bir sıfat olarak kabul edilir Bu sıfatla canlı fiillerini yapar Her hangi bir işin meydana gelmesinde irade sıfatı ilk ve en önemli rolü oynar İrade, istek olmayınca iş meydana gelmez
İradeyi anlamanın iki yolu vardır:
Allah'ın ve insanın iradesi,
İnsanın iradesi
a) Allah'ın ve insanın iradesi
Allah'ın iradesinin olduğu ve bu iradenin her şeyi kuşattığı malumdur Allah mutlak irade sahibidir Bu ilâhi iradenin varlığına akıl ve nakil (ayet ve hadisler) şahitlik etmektedir Âlemde hiçbir şey, Allah'ın mutlak iradesinin dışında değildir
İlâhi iradenin her şeyde hükümran ve söz sahibi olması bakımından, Allah'ın irade ve meşietine "Külli irade" denebilir Bu bakımdan ilâhi irade, insanın iradesini de kuşatır
İnsanın da iradesi vardır İnsan bazen istekli, bazen isteksiz olur; bazen bir işi yapmak ister, bazen istemez Bunlar onun iradesinin varlığının delilidir İnsanın bu tarzda anlaşılan iradesi, Allah'ın yüce, mutlak, tarifi imkânsız iradesinin yanında çok küçük bir iradedir Bu bakımdan insanın bu iradesine, Allah'ın külli, mutlak iradesi yanında "Cüz'i irade" denebilir
b) İnsanın iradesi
İnsanın iradesinin olduğu kesindir Bu irade, insan tek başına ele alındığında bağımsızdır, hürdür, bütündür, küldür
İnsanda ortaya çıkan hareketler iki türlüdür:
1- İhtiyarî fiiller: Yapmak ve yapmamak kulun elindedir Kul irade-i cüziyesi ile bunu ister Allah (cc) da yaratır O yüzden kul, ihtiyari fiillerden (kendi yaptığı işlerden) sorumlu olur Okumak, ders çalışmak, namaz kılmak, içki içmek gibi İnsan, kendisinde bulunan ve bir bütün olarak kabul edilen iradesini kullanarak bu hareketleri yapar ve bunları kendisi için iradi fiil haline getirir Sözgelimi insanın önünde "camiye gitmek veya gitmemek" şeklinde iki tercih bulunsa, insanın bunlardan birini tercih etmesi istense, bu taktirde insanda hem külli iradenin, hem cüz'i iradenin varlığı görülür Söz konusu insan, camiye gidip gitmeme noktasında külli, ikisinden birini tercih ettiğinde ise cüz'i iradesini kullanma halindedir
Gerçekte insanın hayatı sürekli bir tercihler zinciri şeklinde devam edip gitmektedir İnsan kendisinde bulunan irade-i cüz'iyesiyle Allah'ın emirlerine uygun veya ters tercihlerde bulunur Allah (cc) da kulun tercihine uygun olarak o fiilleri yapma kudreti halk eder O fiilleri isteyen ve yapan kul, fiillerinden de sorumlu olur Bu fiillerinde kendisi tercih yaptığından fiillerinde mecbur değildir Böylece tercihler hayat boyu kulun amellerini oluşturur
2- Gayr-i ihtiyarî fiiller (refleks hareketler): İnsanların kendi iradesi ve isteği olmadan sırf Allah’ın yaratması ile olan hareketlerdir: İnsanın acıkması, hasta olması, unutması ve yanılması gibi şeylerdir
D) KAZA VE KADER KONUSUNDA GÖRÜŞLER
Kaza ve kader konusu, insan zihnini meşgul eden konuların başında gelir Bu konuyla ilgili olarak ilk devirlerden itibaren çeşitli görüşler ortaya atılmıştır Kaza ve kader konusunda başlıca üç görüş vardır:
a) Ehl-i Sünnetin görüşü
Ehl-i Sünnete göre insan, belli ölçülere göre hareket eden hür bir varlıktır O, işlerini kendi irade ve ihtiyariyle yapar Zorunlu fiiller dışında kendi isteğine bağlı olarak yaptığı işlerin emir olanlarından mükâfat, yasak olanlarından ceza görecektir Allah'ın teklifleri, sevap ve ikabını gerektirecek işler bellidir İnsan bunları seçme ve yapmada serbesttir
Burada iki husus ortaya çıkmaktadır:
İnsan kendi irade ve ihtiyariyle yaptığı zorunlu olmayan fiillerden, başka bir deyimle, isteğe bağlı olarak seçimini kendi kendisinin yaptığı işlerden sorumludur Bu fiillerin tümü teklif dairesine girer, sevap veya ikabı, mükâfat veya cezayı gerektirir
Tek yaratıcı ancak Allah'tır İnsanı, fiillerini ve her şeyi yaratan Allah’tır Çünkü "Allah her şeyin yaratanıdır" (Zümer / 62), "Sizi ve işlediklerinizi yaratan Allah'tır" (Saffat / 96)
İnsanda yaratma vasfı yoktur O, fiilini seçme hürriyetine sahiptir İnsanın seçimine göre yaratma Allah'a aittir İnsan ancak kâsibtir, müktesiptir, fiillerini kesb eder, kazanır
b) Cebriyenin görüşü
Ehl-i Sünnetin dışında yer alan Cebriye'ye göre insan fiillerinde yaptığı işlerde mecburdur İnsanın iradesi, gücü yoktur O fiillerini zorunlu olarak yapar İnsanın fiilleriyle münasebeti, çöpün rüzgârla olan münasebeti gibidir Fiiller insana nispet edilir Kulların hareketleri cansız varlıkların hareketleri gibidir Kulun fiillerinde ihtiyar sahibi olması, mucit ve halık olmasını gerektirir Halbuki yaratıcılık yalnız Allah'a aittir
Bu fırka, kaza ve kaderi nazara alarak kulun fiillerini yapmada mecbur olduğu görüşünü ileri sürmüştür Bununla Allah Tealâyı acizden tenzihe çalışırken diğer taraftan Allah Tealâya zulüm isnat etmişlerdir
Bu görüşe göre insan, değersiz, şuursuz, akılsız, iradesiz bir varlık durumuna düşüyor O âdeta cansız bir varlık haline geliyor Böylece dinin, Peygamberin, kitabın, teklifin, ceza ve mükâfatın hiç bir değeri kalmıyor Bu görüş sahipleri zaten zamanla yok olup gitmişlerdir Ama zaman zaman hayatta aynı görüşü benimseyenlerle karşılaşmak mümkündür
c) Mutezile’nin görüşü
Mutezile, Cebriyenin görüşünün tam tersini savunur Mutezileye göre insan irade ve güç sahibidir ,kendi fiillerinin yaraticisidir Onlara göre insan, kendi fiillerini yaratirsa ancak hür ve sorumlu olur, ceza ve mükâfat ancak böyle tahakkuk eder
Mutezilenin bu konudaki görüşünde aşiriliga gittigi görülüyor Gerçekte insan cüz'i bir irade sahibidir Allah’ın bahşettiği bir kudretle fiillerini yapar; ama asla yaratıcı değildir, kendi fiillerinin halıkı olamaz İnsan dilediğini seçme ve yapma hakkına sahiptir Ama hiç bir zaman mutlak irade ve mutlak güç sahibi değildir
Görüldüğü gibi, Ehl-i Sünnetin bu konudaki görüşü aşırılıktan uzak, Kur'an ve sünnetin ruhuna uygun orta bir yolu temsil etmektir
E) HAYIR VE ŞER
Dinimizin, iyi, güzel ve yararlı gördüğü söz, düşünce ve davranışlara "HAYIR"; kötü, çirkin veya zararlı gördüklerine de "ŞER" denir Dinimize göre; hayrı da, şerri de yaratan Yüce Allah’tır
Yüce Allah hayra razıdır; fakat şerre razı değildirYani Rabbımız, kötülüklerimizi beğenmeyerek iyiliklerimizi ise beğenerek yaratır Çünkü Onun bilgisi ve yaratması dışında hiçbir şey olamaz
F) İYİYE VE DOĞRUYA YÖNELME
Bir insan, "Allah böyle takdir etmiş, ben ne yapabilirim" deyip kötü davranışlarda bulunamayacağı gibi, tembel tembel de oturamaz Çünkü insan, cüz’î irade dediğimiz güçle, iyiyi veya kötüyü kendisi seçer Yüce Allah, emir ve yasaklarıyla iyi ve kötü yolu göstermiş ve "İyi olana gidin, kötü olandan uzaklaşın" demiş; bu iki yoldan birini seçmekte insanı serbest bırakmıştır İyi ve kötü yollardan birini seçmek insanın kendi isteğiyledir Allah, insanın bu isteğine göre iyi ve kötüyü yaratır Böyle olunca isteyen ve istemeyen insandır, yaratan ise Allah’tır Bunun için insana, irade ve gücünü kullanarak yaptığı davranışlardan sorumlu tutulacağı, âhiret gününde niçin kötü yolu seçtiğinin sorulacağı bildirilmiştir İradesini iyiye, doğruya yöneltip iyi ve yararlı davranışlarda bulunanlar mükâfatını görecekler, kötüye yönelip kötü ve zararlı davranışlarda bulunanlar, tövbe etmeden ölürlerse cezasını çekeceklerdir
Kötü çirkin davranışlarda bulunanlar, dünyada da bu kötü davranışlarının cezasını görürler Bunun için insana yaraşan iradesini iyi, doğru ve yararlı olana yönelterek güzel davranışlarda bulunmak ve bu sayede hem dünyada hem de âhirette mutlu olmaktır Dinimizin bütün emir ve yasakları insanın cüz’î iradesine yön vermek içindir
G) TEVEKKÜL
Bir amaca ulaşabilmek için gerekli olan bütün tedbirleri aldiktan sonra Allah’a güvenmeye ve sonrasını Ona bırakmaya "Tevekkül" denir Meselâ: Bir çiftçi önce tarlasını zamanında sürer, tohumu eker ve gerekli bütün yapım işlerini yapar, sonra da Allah’a tevekkül eder Yani "Takdir ne ise o olur, ben üzerime düşeni yaptim" diyebilir Yoksa bunlarin hiç birini yapmadan "kader ne ise öyle olur, ben Allah’a güveniyorum" demek, tevekkül değil tembelliktir
Başka bir örnek daha verelim: Meselâ, bir öğrenci derslerine hiç çalışmadan "kaderim ne ise o olur, Allah dilerse sınıfımı geçerim" diyerek işi Allah’a bırakamaz Böyle bir davranış hem Allah’a karşi gelmek olur, hem de kader inanci ile uyuşmaz Halbuki önce derslere en iyi şekilde çalişmak, bütün konulari ögrenmek, işi ondan sonra Allah’a bırakmak, Onun yardımını dilemek gerekir ki, işte bu tevekkül olur
H) FERT HAYATI YÖNÜNDEN ÖNEMİ
Hayır ve şer, kaza ve kader, kâinatta olup biten şeylerin hepsi belirli kanunlar, belli sebepler ve ölçülü miktarlar dairesinde cereyan etmektedir Allah her şeyi iradesiyle yaratır, var olan ve olup biten her şey Allah’ın bilgisi ve iradesi altındadır
İşte kaza ve kadere, hayır ve şerre iman, bu inancın sahibini daima çalışmaya ve emek harcamaya sevk eder Çünkü kişi önüne ne çıkacağını, ileride ne olacağını bilmediğinden kendisini çalışmaya memur bilir Doğuşundan itibaren kişinin kaderinin ne olduğu belli değildir O bakımdan insana çalışmak ve kaderin var olduğuna inanmak düşer
Kadere iman, insanlar felâketlerle baş başa kaldıkları zaman bir teselli kaynağı olur İnsan üzüntülü olduğu zaman kaza ve kadere olan imanı onun imdadına yetişir Arzu ettiği bir şeye kavuşamadığı ve ümitlerinin arasına engeller girdiği zaman, Allah’ın takdirine olan imanı ve güveni ona destek olur, ümitsizliğe düşmez Olanların bir ilâhî takdir gereği olduğunu bilir ve üzülmez
Kişi işlerinde başarılı olunca sevinir Bu sevinci ile birlikte şımarmaz Fazla sevinçten dolayı hayat dengesini kaybedip gururlanmaz Alçak gönüllü olmayı elden bırakmaz Bütün bu çalışma ve gayretlerin sonunda bunların Allah’ın bir lütfü ve takdiri olduğunu hatırdan çıkarmaz Kur’an-ı Kerîm bu hususu bize şöyle belirtiyor:
"Size yeryüzünde veya nefislerinizde bir belâ dokunmaz ki, ancak o sizi yaratmazdan önce yazılmış olmasın Ve bu da Allah’a göre kolaydır Bunu önceden mukadder ve yazılı olduğunu bilip elinizden çıkan (kaybettiğiniz) şeylerden dolayı üzüntüye düşmeyiniz ve elinize girenle de (kazandığınızdan dolayı) sevinip şımarmamanız için size beyan ettik Allah övünen ve kibirlenenleri asla sevmez" ( Hadid sûresi /22 - 23 âıetler)
Kadere iman, insanda kahramanlık ve yiğitlik duygularını kuvvetlendirir İşlerin Allah’ın takdir ettiği gibi olacağına imanı olan kimse yılmaz ve korkmaz
Cömertlik ve iyilik hislerini arttırır, insanı eli açık yapar İnsan düşünür, madem ki rızklar bellidir, Allah herkesin rızkını çalışmasına, çabasına göre takdir etmiştir Aç kalırım endişesiyle cimrilik yapmaz, cömert olur, düşkünlere yardım eder, muhtaçları ve yoksulları maddî ve manevî yönlerden destekler
Kâinatta bütün işlerin Cenab-ı Hak’kın elinde olduğuna imanı olan kimse en güzel ahlâk sahibi olmaya çalışır Ölümden korkmaz, her zaman hakkı, adaleti, eşitliği, insan hak ve hürriyetlerini savunur Her ne pahasına olursa olsun, Allah’ın emirlerine uyar ve yasaklarından kaçınır
İnsana bir felâket ve üzüntü geldiği zaman, hüzün ve kederden kendisini helâk etmez İlâhî takdire razı olur
Demek ki, yeryüzünde olup biten her şey, ilâhî bilgi ve takdir çerçevesindedir
___________________________________________
İSRA VE Mİ'RAÇ
A) İSRA VE Mİ'RACIN ANLAMI
İsra lügatte, gece yürüyüşü demektir Miraç ise lügatte, yükseğe çıkmak ve merdiven manalarına gelir
İslâm ıstılahında ise, Peygamber (sav)in Mekke'de Mescid-i Ha-ramdan Mescid-i Aksa'ya oradan da yüce makamlara çıkartılması hadisesidir
Miraç, hicretten bir buçuk sene evvel Recep ayının 27 gecesi vuku bulmuştur
B) Mİ'RAÇLA İLGİLİ TANIMLAR
Konunun daha iyi anlaşılması için bazı terimler üzerinde duralım:
İsra: Yürümek demektir Geçişli fiil olduğu için "geceleyin yürüttü" manasına gelir
Mescid-i Haram: Kâbeyi çevreleyen ve Harem-i şerif denen mesciddir Yeryüzünde ilk defa inşa edilen mabet budur
Mescid-i Aksa: Kudüs’teki Beytü'l - Makdistir Kâbeden sonra yeryüzünde yapılan ikinci mabeddir Aksa denilmesi Kâbe'ye bir aylık mesafede bulunmasındandır Mescid-i Aksa, Peygamberlerin toplandığı, ilâhi vahiylerin indiği mübarek bir yer olduğu için, Miraçta Peygamberimizin yol uğrağı olmuştur
Beytü'l Mamur: Yedinci kat gökteki melekler tarafından tavaf edilen mabeddir
Sidretü'l Münteha: Arşın sağında bir ağaçtır ki, ne melek, ne başka bir şey ondan ötesine asla geçemezler
Refref: Mahiyetini aklımızın kavrayamayacağı bir vasıtadır
Kaab-ı kavseyn: İki yay miktarı kadar bir mesafedir
C) Mİ'RAÇ NE ŞEKİLDE VUKU BULMUŞTUR?
Miraç hakkında Cenab-ı Hak Kur'an-ı Kerimde şöyle buyurmaktadır:
"Bir gece, kendisine ayetlerimizden bir kısmını gösterelim diye (Muhammet) kulunu Mescid-i Haramdan, çevresini mübarek kıldığımız Mescid-i Aksa’ya götüren Allah noksan sıfatlardan münezzehtir; </B>erçekten işitendir, görendir" (Isra suresi:1)
Miraç hadisesi Ebu Hureyre, Ebu Zer, Ebu Said-i Hudri, Enes b Sa'saa tarafından bizzat Rasülüllah (sa</B>en rivayet edilmiştir Bu rivayetler, Buhari, Müslim ve Nesaai gibi Kütüb-ü Sitte'nin meşhur kitaplarında mevcuttur Biz, bu değişik rivayetleri birleştirerek nakledeceğiz
Peygamberimiz (sav), şöyle buyurmuşlardır:
"Bir gece, halam ümmü Haninin evinde (bir riva</B> göre Kâbede) iken Cebrail (as) geldi "Ey muhterem Nebi! yarlıgayıcı olan Rabbin huzuruna varmak için kalk, melekler seni bekliyor" dedi Göğsümü göbeğime kadar yardı Kalbimi çıkarıp, iman dolu bir altın tasta yıkadı Tekrar yerine koydu Bundan sonra katırdan küçük ve merkepten büyük, beyaz renkte Burak adında bir hayvana bindirildim Bu hayvan, her adımını, gözün görebildiği son noktaya atıyordu Bir anda Mescid-i Aksaya geldik, Cebrail Burakı, bütün Peygamberlerin, hayvanlarını başladıkları bir halkaya başladı Mescitte diğer Peygamberlerin ruhları temessül etti Bize selâm verdiler Ben de selâmlarına karşılık verdim Cebrail bana, "Öne geç ve nebilere iki rekât namaz kıldır" dedi Ben de imam olup namazı kıldırdım Cebrail bana biri süt, biri şarap dolu iki kap getirdi Ben sütü içince "yaratılışına uygun olanı seçtin" dedi "
Ebu Said-i Hudrinin rivayetine göre, Peygamber Efendimiz şöyle devam ettiler:
"Bundan sonra bir Mi'rac (merdiven) getirildi ki, ben ondan güzel bir şey görmedim O mi'rac, ölülerinizin, ölürken gözlerini diktikleri şeydir Ölülerin ruhları da bu merdivenden yukarı çıkar Cebrail beni bu merdivenden HAFAZA kapısına kadar çıkardı yeni dünya semasına kadar bir anda geldik Burada Cebrail, semanın açılmasını istedi ve orada şöyle bir konuşma geçti İçerden soruldu:
- Sen kimsin?
- Ben Cebrail’im
- Yanındaki kim?
- Muhammet (sav)
- Yaa! O, resul olarak gönderildi mi?
- Evet
Hemen kapıyı açtılar ve beni selâmladılar Bir de ne göreyim semayı muhafaza eden İsmail isminde müvekkel büyük bir melek yanında yetmiş bin melek ve o meleklerden her birinin yanında da yüz bin melek var
"Bunlardan ayrılınca; bünyesi yaratılışından beri hiç değişmemiş bir adamın yanına geldim Kendisine zürriyetinin ruhları arz edilince; mümin ruhu ise, "ne güzel, ne hoştur! Bunun kitabını İlliyyin'de kılın!" diyor; kâfir ruhu ise, "ne kötü ruh, ne fena rayiha! Bunun kitabını Siccil'de kılın" diyor"
"'Ya Cebrail, bu kimdir' diye sorduğunda "Baban Âdemdir" diye cevap verdi O, bana selâm verdi ve 'hoş geldin ey salih nebi, ey salih evlât" diye karşıladı"
"Burada bana Cehennem gösterildi Orada, çeşitli şekillerde azab gören kavimler gördüm Dudakları deve dudağı gibi bir kavim gördüm ki, başlarına birtakım memurlar konmuş, dudaklarını kesiyorlar Bunların kim olduklarını sorunca Cebrail, yetim malı yiyenler olduklarını söyledi Yine orada cife (pislik) yiyen zinakârlar, kendi etlerini yiyen gıybetçiler, yerlerde ve Firavun hanedanının ayakları altında çiğnenen faizciler, baş aşağı ayaklarından asılmış, zina eden ve çocuklarını öldüren kadınlar gördüm"
"Sonra ikinci semaya çıktık Orada Yusuf (as) ile buluştuk Yanında ümmetinden kendisine tabi olanlar da vardı Yüzü ayın on dördü gibiydi Onunla da selâmlaştık"
Peygamber Efendimiz, üçüncü semada iki teyze zade Yahya ve İsa (as) ile; dördüncü semada idris (as) ile, beşinci semada Harun (as) ile ve altıncı semada Hz Musa (as) ile görüştü Onların da hepsi "Hoş geldin ey salih kardeş, salih nebi" dediler
Resul-i Ekrem, anlatmaya devam ediyor:
"Daha sonra yedinci semaya geçtik Orada İbrahim (as) ile buluştum Sırtını Beytü'l Mamura dayamış; beni selâmladı "Hoş geldin ey salih nebi! Hoş geldin ey salih evlât" dedi Burada bana denildi ki, "işte senin ve ümmetinin mekânı" Sonra Beytü'l Mamura girdim, içinde namaz kıldım Bu beyti her gün yetmiş bin melek tavaf eder ve bir daha kıyamete kadar tavaf için bunlara sıra gelmez"
Peygamber Efendimiz, burayı anlatırken şu âyet-i kerimeyi okudular:
"Rabbinin askerlerinin (adedini) ancak Rabbin bilir" (el - Müddesir/31)
Peygamberimiz yedinci semada gördüklerini anlatmaya devam ediyor:
"Burayı gezerken bir ağaç gördüm ki, bir yaprağı bir ümmeti bürür Ağacın kökünden bir memba akıyor ve ikiye ayrılıyordu Cebrail'e bunu sorduğumda dedi ki: 'şu rahmet nehri, şu da Allah (cc)'ın sana verdiği Kevser Havzıdır' Rahmet nehrinde yıkandım Geçmiş ve gelecek günahlarım affedildi Sonra, Kevser yolunu tutarak Cennete girdim Orada göz görmedik, kulak işitmedik, beşerin hayal ve hatırına gelemeyecek olan şeyler gördüm
"Bundan sonra Sidretü'l Münteha'ya kadar çıktık Sidre'den yükselince Cebrail durakladı ve 'Ya Muhammet, yemin ederim ki, ben buradan bir karış ileri geçersem yanarım Benim buradan ileriye geçmeye takatim yoktur' dedi"
Resul-ü Ekrem, lâhut aleminin bu en yüksek yerinde Refref denilen bir vasıta ile Allah'ın dilediği yere geldi Bir rivayette, Peygamberimiz şöyle buyururlar:
"Sidre'den sonra öyle bir yere yükseldim ki, kaza ve kaderi yazan kalemlerin çıkardıkları sesleri duydum Arşın altına geldiğimde, Arşın üstüne baktım; ne zaman var, ne mekân, nede cihet Rabbimin şu lâhuti sesini işittim; 'Yaklaş ey Muhammet! Ben de Kâbe Kavseyn miktarı yaklaştım Rabbimin ilhamı ile şunları okudum: 'Ettehiyyatü lillâhi, vessalâvatü, vettaıibatü' (En güzel tahiyye Allah'a mahsustur Bedeni ve mali ibadetler de Ona layık ve mahsustur) Bunun üzerine Allah (cc) şu mukabelede bulundu: "Esselâmü aleyke eyyühennebiyyü ve rahmetullahi veberekâtühü" (Ey Nebi, selâm sana olsun, Allah'ın rahmeti ve bereketi de sana olsun Ben tekrar; 'Esselâmü aleyna ve alâ ibadillâhissalihin, eşhedü en lâ ilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdühü ve rasülühü' (Selâm bizim ve Allah'ın salih kullarının üzerine olsun Ben şahadet ederim ki, Allah birdir Ondan başka ilah yoktur Yine şahadet ederim ki, Muhammet, Allah'ın kulu ve elçisidir) dedim"
Rasülüllah Efendimiz, Rabbinden birçok vahiyler alarak, aynı yollardan geri döndü Hz Musanın yanına gelince; Hz Musa, "Allah sana neler emretti" diye sordu Peygamberimiz de elli vakit namazla emr olunduğunu söyledi Hz Musa, "Ya Rasûlâllah, elli vakit namaz çoktur Bu, senin ümmetine aşır gelir, yapamazlar Rabbine iltica et de hafifletsin" dedi Bunun üzerine Hz Muhammet (sav) tekrar geri dönüp namazın hafiflemesini istedi Önce on vakit kaldırdı Peygamberimiz Hz Musanın yanına gelip durumu bildirince; Hz Musa, bunun da çok olacağını söyledi Bu minval üzere Peygamberimiz birkaç kere geri dönerek Rabbine iltica etti Böılece; namaz beş vakte kadar indirildi
D) Mİ'RAÇ HADİSESİNİN MEKKEDEKI AKİSLERİ
Peygamberimiz Hz Muhammet (sav) Mekke'ye döndüğünde, müşahedelerini anlatmaya başlayınca, Kureyşliler fitne krizlerine tutulup deli divane oldular Kimi, Ebu Bekir (ra)'a koşuyor; kimi, ellerini çırpıyor; imanı zayıf olanlardan irtidat edenler oluyor, bu olağanüstü mucizeyi bir türlü akıllarına sığdıramıyorlardı Hz Ebubekir gibi iman sahipleri ise, "Evet Mi'raç haktır Eğer Muhammet (sav) bunları demişse, doğru söylüyor ve ben bundan daha büyüklerini de kabul ederim" diyorlardı Hz Ebubekir, Peygamberimizin yanına gelmiş, Miracı bizzat kendilerinden dinlemiş; Allah'ın Resulü anlattıkça, "Doğru söylüyorsun ya Resulüllah" diyerek tasdik etmiştir Peygamberimiz de, "Sen sıddıksın ya Eba Bekir" diyerek; ona "Sıddik" unvanını vermiştir
Cabir ve Ebu Hüreyre (ra)nin, Resulüllah (sav)'den rivayet ettiklerine göre Peygamberimiz bu hususta şöyle buyurmuşlardır:
"Ben, saba</B>in İsra ve Miracı anlatınca Kureyşliler beni tekzip etti Bana, gidip geldiğim yerlerden ve Mescid-i Aksa'dan sorular sordular Halbuki ben Mescid'i Aksa'nın hiç bir özelliğini tespit etmemiştim Bu sebepten müşkül durumda kalıyordum Allah (cc), bana Mescid-i Aksa'yı gösterdi Ben de Kureyşlilerin bütün sorularına cevap verdim" (Müslim)
Sahih rivayetlere göre; Kureyşliler, Mescid-i Aksa'nın kapı, pencere ve cihet gibi her özelliğini soruyorlar; Peygamberimiz de teker teker cevap veriyordu Buna rağmen buna da inanmadılar "Biz sana Şam'dan gelmekte olan develerimizi soracağız; bize onlardan haber ver" dediler Peygamberimiz şöyle cevap verdi: "Evet, falan kimselerin kervanına rastladım 'Revha' isimli mevkide idi Bir deve yitirmişler, onu arıyorlardı Iüğleri arasında bir su kabı vardı Susadım, o kabı alıp su içtim ve kabı yerine koydum Geldiklerinde sorun bakalım, suyu bulabilmişler mi" O anda kervan, Peygamberimize gösterildi O da, kervanın kemiyet ve keyfiyetine dair haber verdi ve şöyle buyurdu: "İçlerinden 'Cemel-i Evrak' (yani karam tırak beyaz bir deve) önde olarak, falan gün güneşin doğmasıyla beraber gelecekler:" Peygamberimizin haber vermiş olduğu o gün; müşrikler sabahın erken saatlerinde "Seniyye" tepesine doğru çıktılar Güneş ne zaman doğacak da Muhammet (sav)'i yalancı çıkaracağız diye, bekliyorlardı Derken; içlerinden birisi, "Güneş doğdu" diye haykırdı Tam o sırada bir diğeri de, "İşte kervan geliyor, önlerinde Cemel-i Evrak, tıpkı söylediği gibi" diye bağırdı Bu da ayrı bir mucize olmuştu Hal böyle iken, müşrikler yine iman etmediler "Bu açık bir sihirdir" dediler
E) RASULÜLLAH'IN Mİ'RAÇTAKI BİNEKLERİ
Kütüb-ü Sitte ve diğer hadis kitaplarında Mi'rac hadislerinin çeşitli rivayetleri vardır Bu hadislerde Peygamberimizin Mi'rac esnasındaki binitleri anlatılır Âlâmî Tefsirinde Alûsî'nin nakline göre, Rasülullah'ın binitleri beş tanedir:
1- Burak: Mescid-i Haram'dan, Mescid-i Aksa'ya kadar
2- Mi'rac (Merdiven): Mescid-i Aksa'dan dünya semasına kadar
3- Meleklerin kanadı: Dünya semasından yedinci semaya kadar
4- Cibril: Yedinci semadan, Sidre-i Münteha'ya kadar
5- Refref: Sidre-i Münteha'dan Kaabe Kavseyn'e kadar
F) PEYGAMBERİMİZE Mİ'RAÇTA VERİLEN İHSANLAR
Müslim'in rivayetine göre, Mi'raç'ta Rasülullaha üç şey verildi:
1- Her gün elli vakit sevabına denk, beş vakit namaz,
2- Bakara sûresinin son âyetleri,
3- Ümmetimden, hiç bir şeyi Allah'a ortak koşmayanlara cennet müjdesi
Bunlardan başka Mi'raç hadisesini anlatan el-İsra suresi ile itikat, ahlâk, iktisat gibi cemiyet nizamının bel kemiği olan, milletleri huzur içinde yaşatıp mihnet, zillet ve buhrandan kurtaran şu esaslar vahiy ve tebliğ edilmiştir:
- "Allah ile beraber diğer bir ilah edinme Sonra kınanmış ve kendi başına bırakılmış olursun" (İsra/22)
- "Rabbin kendinden başkasına kulluk etmeyin, ana-babaya iyi muamele edin, diye hükmetti" (İsra/23)
- "Hısıma, yoksula, yolda kalmışa hakkını ver Gereksiz yere saçıp savurma" (İsra/26)
- "Zira, israf ile saçıp savuranlar, şeytanların dostlarıdırlar şeytan ise çok nankördür" (İsra/27)
- "Eli sıkı olma! Büsbütün eli açık da olma Sonra kınanır, (kaybettiklerinin) hasretini çeker kalırsın" (İsra/29)
- "Geçim endişesi ile çocuklarınızın canına kıymayın Biz, onların da, sizin de rızkınızı veririz Onları öldürmek, gerçekten büyük bir suçtur" (İsra/31)
- "Zinaya yaklaşmayın Zira o, bir hayasızlıktır ve çok kötü bir yoldur" (İsra/32)
- "Haklı bir sebep olmadıkça Allah'ın muhterem kıldığı cana kıymayın bir kimse zulmen öldürülürse, onun velisine (mirasçısına, hakkını alması için) yetki verdik Ancak bu veli de kısasta ileri gitmesin Zaten (kendisine bu yetki verilmekle) o, yardıma mazhar olmuştur" (İsra/33)
- "Yetimin malına, rüştüne erinceye kadar, tam bir iyi niyet taşımaksızın yaklaşmayın Verdiğiniz sözü de yerine getirin Çünkü verilen söz, sorumluluğu gerektirir" (İsra/34)
- "Ölçtüğünüz zaman tastamam ölçün ve doğru terazi ile tartın Bu, hem daha iyidir hem de neticesi bakımından daha güzeldir" (İsra/35)
- "Hakkında bilgin bulunmayan şeyin ardına düşme Çünkü kulak, göz ve gönül, bunların hepsi yaptığından sorumludur" (İsra/36)
- "Yeryüzünde böbürlenerek dolaşma Çünkü sen (aşırlık ve azametinle) ne yeri yarabilir, ne de dağlarla ululuk yarışına girebilirsin" (İsra/37)
G) Mİ'RACIN HİKMETİ
Allah (cc), mekân ve zamandan münezzeh ve cismaniyetten beri olduğundan, Hz Peygamber (sav)in semalara çıkarılması; (haşa) Allah ile bir makam-ı muallada buluşup şereflenmesi değildir Böyle bir inanç yanlıştır
"Ancak, Resul-i Ekrem (sav)in böyle yüce bir makama çıkarılması; mücerret melekût-i ilâhiyeyi temaşa etmek, birtakım hakikat ve sırlara muttali olmak ve kendisine has müstesna bir atıfet-i sübhaniyeye mazhar olmak hikmetine müstenittir" (Ö Nasuhi Bilmen, Muvazzah İlm-i Kelâm/235)
Miraçla, Resulüllah (sav) Efendimize birçok şeyler gösterilmiştir Bunlardan bazıları şunlardır:
Burak'a bindirilmesi, Mescid-i Aksa'yı görmesi, burada enbiyanın temessül etmesi, nebilerin makamlarını görmesi, her biriyle konuşması, cennet ve cehennemin hallerini görmesi, Sidre'yi geçip m</B>ut-i ilahiyeden nice hayret verici şeyleri müşahede etmesi Ayrıca Mi'raç hadisesiyle imanı sağlam olanlarla imanı zayıf olanlar birbirinden ayırt edilmiştir (Tefsir-i Allame Ebu's Suud, "Tefsir-i Kebirin kenarında" 5/544)
"(Ve bu gece yolculuğunu) Ona (O Peygambere), ayetlerimizden bazısını gösterelim diye (yaptırdık)" (İsra/1) ayetini izah ederken Fahruddin-i Razi Tefsir-i Kebir'inde şu hususları sıralamaktadır:
1- Cennetin mükafatları çok büyük, Cehennemin ateşi ise pek şiddetlidir Allah (cc) dünyada iken Resulüne (sav) bunları gösterdi ki, kıyamet günü bunları ilk görüşü olmasın ve kıyamet günü kalbi Cennetin rağbeti, Cehennemin dehşeti ile meşgul bulunmasın Ancak kalbi şefaatle meşgul olsun
2- Resulüllah (sav)in Mi'raç gecesi Peygamberleri ve melekleri müşahedesi, hem kendisinin, hem de onların yükselmelerinin sebebidir
3- Peygamberimiz, semavatın, Arş ve Kürsünün hallerini müşahede edince, bu alemin ahvali ve korkuları onun gözünde küçülür Bu itibarla, Allah yoluna daveti ve İslam davasına çalışması, kalbinde daha da kuvvetlenir Allah'ın düşmanlarına iltifatı kalmaz Bütün zorluklara rağmen, cihatta sebatı sonsuz olur
İbn Atiye gibi bazı müfessirler ise, bu ayet-i kerimeyi şöyle tefsir etmişlerdir:
"Mi'raç, sadece Peygambere ayet ve ibret göstermekten ibaret değil; aynı zamanda, Peygamberin kendini kâinata bir delil olarak göstermektir" (Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kuran Dili 5/3152)
H) Mİ'RAÇ RUH İLE Mİ, BEDEN İLE Mİ OLMUŞTUR?
Mi'racın vukuu hakkında selef ve halef ittifak etmiş oldukları halde, Mi'racın keyfiyeti, yani ne şekilde olduğu hususunda aralarında bazı ihtilaflar vardır
Seleften Hz Ayşe ve Hz Muaviye, tabiundan Hasenu'l Basri ve Muhammet İbn-u İshak gibi zatlar, miracın yalnız ruhani olduğuna kail olmuşlardır Hz Ayşe (ra), "Muhammet (sav)in cesedi, Mi'rac gecesi ayrılır olmadı" diyor Muaviye (ra) de kendisine Mi'raç sorulunca, "Salih bir rüyadır" demiştir
Selef ve halefin ekserisi ile cumhur-u ulema ise, Mi'racın ruh ve cesetle olduğunu kabul etmişler ve hususta kuvvetli deliller getirmişlerdir Hz Muaviye'nin sözünü, "Baş gözüyle görüştür"; Hz Ayşe'nin sözünü de "Ceset ruhtan ayrılmadı, beraber Mi'raç etti" diye tevil etmişlerdir
Gerçi, Mi'racın ruh ile olduğuna delalet eden haber vardır Cesetle olduğuna delalet eden hadisler de vardır ve ikinci şıkkı takviye eden vesikalar daha fazladır Bu hadisler arasında çelişki bulunmadığını belirtmek için, Fatih Sultan Mehmed'in hocalarından âlim Hızır Bey, Akait Manzumesi (Beyit 56'da)'nde şöyle demektedir:
"Mi'raç, birkaç defa vuku bulmuştur Âlimlere göre, bu tekrar sebebiyle, hadisler arasındaki tearuz ortadan kalkar"
Yani Peygamberimizin miracı bir kere değildir Ruhani olarak, nice kereler vaki olmuştur Cismani olarak ise bir kere vuku bulmuştur ki, İsra suresindeki ayetin delalet ettiği mi'raç budur Böylece hadisler arasındaki ihtilaf bertaraf olmuş olur
I) Mİ'RACIN SÜBUT DELİLLERİ
Mi'racın vukuunu gösteren deliller hususunda Hızır Bey (55 beyitte), şöyle demektedir:
"Peygamberin Miracının, bedeni ile ve uyanıkken olduğu keyfiyeti ayetle, meşhur hadis ve haber-i ehad ile sabittir"
Meşhur âlim Aliyyü'l Kaari bu hususta şöıle demektedir:
"Mi'racın Mekke'den Mescid-i Aksa'ya kadarki kısmı kitapla sabittir Bunu inkâr eden kâfir olur Mescid-i Aksa'dan semaya kadarki kısmı meşhur hadislerle sabittir Bunu inkâr eden kimse bidatçi olur Semadan Cennete, Arşa ve Maverayı Aleme çıkış ise haber-i ehad ile sabittir Bunu inkâr eden ise hata etmiş olur" (Aliyyü'l Kari, şerh-i Emali/20)
Allâme-i Sâni Saadettin Teftezani ise şöyle demektedir:
"Resulüllahın Miracı, uyanık halinde ve bedeni ile olmuştur Mescid-i Haram'dan Mescid-i Aksa'ya kadar olan kısmı kitapla sabittir Delili kesindir Semaya kadar Mi'raç ise, meşhurdur Semadan arşa ve diğer yerlere gitmesi ise, haber-i ehad ile sabittir" (Teftezani, şerhu'l Akait/174)
|