Cicim Dokuma - Cicim Zilli Nedir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-07-2012

Cicim ve zilli kelimelerini ilk duyduğumuzda bize gerçekte kullanıldığı yerler ile alakası olmayan anlamlar çağrıştırır

Cicim kelimesini sevdiğimiz insanlara içten hitap ettiğimizde zilli kelimesini de hoş tavırları olan biraz işveli biraz nazlı birazda albenisi olan kişiler için kullanırız

Cicim ve zilli yada teknik söylenişi ile sili kültürümüzde yüzyıllardır var olan kilimlerimizin çadırların sofra bezlerinin yastıkların ve namazlağların içinde geçen düğüm atma şeklinin isimleridir

Bu tanımların verilişinin kökleri pek bilinmemekle birlikte ortaya çıkan motifler doğayı insanı ve yaşamı yorumlayış biçimimizi anlatmaktadır

Dokumacılığın yapıldığı her ilde faklılıklar gözetmektedir

Ancak hala Yörüklerin konar göçer yaşadıkları veya tamamen yerleşik hayata geçtikleri bölgelerde en belirgin motifleri bulunmaktadır

Cicim motifleri dokumaya ayrı bir işleme yapılmış havası katarken zilli dokuma daha çok günlük ağır işlerde kullanılan dokumalara uygun olarak biraz daha kabadır

İşte bu iki dokuma türünü size anlatmamızdaki en önemli neden hem günlük hayatta kullandığımız kelimelerin gerçekte kullanıldıkları anlamlarını bir nebze olsa anlatabilmek hem de kültürümüzdeki zarifliklerin ve gündelik yaşantımızın dokumalara nasıl döküldüğü hakkında fikir aktarmak istememizdendir

Cicim Dokuma

Çözgü atkı iplikleri arasına renkli desen iplikleri atılarak sıkıştırılmak suretiyle meydana getirilen dokuma türüdür

Cicim tersten yapılan dokumadır

Atkısı kıl olanları da oldukça yaygındır

Dokumanın yüzeyinde sonradan iğne ile işlenmiş gibi kabarık desenler oluşturmaktadır

Cicim dokumacılığında desenler oluşturulurken atkı iplikleri ile desen iplikleri sıra takip etmektedir

Atkı ipliği atıldıktan sonra yapılacak desene göre desen ipliği bir veya birden fazlı çözgü ipliği üzerinden atlatılarak desen oluşturulmaktadır

Cicim dokumalarda dokumanın yüzeyinde meydana getirilen desenler ipliğin kalınlığına inceliğine serpme motifler halinde oluşuna göre değişik görünüm almaktadır

Cicim dokuma ile; heybe sofra altı gelin çuvalı hurç minder divan örtüsü tandır örtüsü namazlağ yaygı yastık vb

yapılmaktadır

Cicim atkı yüzlü veya bezayağı tekniğiyle dokunmaktadır

Desen ipinin atılış şekline göre iki veya üç cicim çeşitleri görülmektedir

Zilli (Sili) Dokuma

Her desen ipliği kendi desen alanındaenine üç üstten bir alttan atlayarak geçirilmektedir

Sıra tamamlandıktan sonra bir veya birkaç atkı atılarak sıkıştırılmaktadır

Verev desenlerde üç üstten bir alttan yapılan işlemler her sırada çözgü ipliği kaydırılarak devam ettirilmektedir

Bazen hem dik hem de verev dokuma birlikte olduğu gibi cicim tekniği ile karışık olarak yapılanları da görülmektedir

Kalın kaba görünümlü zilinin çözgüsü genellikle kıldan hazırlanmaktadır

Yörük köylerinde hala dokunmakta olan zillilerin dokuma tekniğine her desen uygulanamadığından eski desenlerde değişiklik görülmektedir

Zili dokumalar çeşitli çadır eşyası ekin çuvalları minder yastık yaygı gibi dokumalarda tercih edilmektedir

Dokuma özelliklerine göre; düz çapraz çerçeveli damalı zili gibi çeşitleri bulunmaktadır

10-07-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Cicim Dokuma - Cicim Zilli Nedir? Cicim ve zilli kelimelerini ilk duyduğumuzda bize gerçekte kullanıldığı yerler ile alakası olmayan anlamlar çağrıştırır Cicim kelimesini sevdiğimiz insanlara içten hitap ettiğimizde zilli kelimesini de hoş tavırları olan biraz işveli biraz nazlı birazda albenisi olan kişiler için kullanırız Cicim ve zilli yada teknik söylenişi ile sili kültürümüzde yüzyıllardır var olan kilimlerimizin çadırların sofra bezlerinin yastıkların ve namazlağların içinde geçen düğüm atma şeklinin isimleridir Bu tanımların verilişinin kökleri pek bilinmemekle birlikte ortaya çıkan motifler doğayı insanı ve yaşamı yorumlayış biçimimizi anlatmaktadır Dokumacılığın yapıldığı her ilde faklılıklar gözetmektedir Ancak hala Yörüklerin konar göçer yaşadıkları veya tamamen yerleşik hayata geçtikleri bölgelerde en belirgin motifleri bulunmaktadır Cicim motifleri dokumaya ayrı bir işleme yapılmış havası katarken zilli dokuma daha çok günlük ağır işlerde kullanılan dokumalara uygun olarak biraz daha kabadır İşte bu iki dokuma türünü size anlatmamızdaki en önemli neden hem günlük hayatta kullandığımız kelimelerin gerçekte kullanıldıkları anlamlarını bir nebze olsa anlatabilmek hem de kültürümüzdeki zarifliklerin ve gündelik yaşantımızın dokumalara nasıl döküldüğü hakkında fikir aktarmak istememizdendir Cicim Dokuma Çözgü atkı iplikleri arasına renkli desen iplikleri atılarak sıkıştırılmak suretiyle meydana getirilen dokuma türüdürCicim tersten yapılan dokumadırAtkısı kıl olanları da oldukça yaygındırDokumanın yüzeyinde sonradan iğne ile işlenmiş gibi kabarık desenler oluşturmaktadırCicim dokumacılığında desenler oluşturulurken atkı iplikleri ile desen iplikleri sıra takip etmektedirAtkı ipliği atıldıktan sonra yapılacak desene göre desen ipliği bir veya birden fazlı çözgü ipliği üzerinden atlatılarak desen oluşturulmaktadır Cicim dokumalarda dokumanın yüzeyinde meydana getirilen desenler ipliğin kalınlığına inceliğine serpme motifler halinde oluşuna göre değişik görünüm almaktadırCicim dokuma ile; heybe sofra altı gelin çuvalı hurç minder divan örtüsü tandır örtüsü namazlağ yaygı yastık vb yapılmaktadırCicim atkı yüzlü veya bezayağı tekniğiyle dokunmaktadır Desen ipinin atılış şekline göre iki veya üç cicim çeşitleri görülmektedir Zilli (Sili) Dokuma Her desen ipliği kendi desen alanındaenine üç üstten bir alttan atlayarak geçirilmektedirSıra tamamlandıktan sonra bir veya birkaç atkı atılarak sıkıştırılmaktadırVerev desenlerde üç üstten bir alttan yapılan işlemler her sırada çözgü ipliği kaydırılarak devam ettirilmektedirBazen hem dik hem de verev dokuma birlikte olduğu gibi cicim tekniği ile karışık olarak yapılanları da görülmektedir Kalın kaba görünümlü zilinin çözgüsü genellikle kıldan hazırlanmaktadırYörük köylerinde hala dokunmakta olan zillilerin dokuma tekniğine her desen uygulanamadığından eski desenlerde değişiklik görülmektedirZili dokumalar çeşitli çadır eşyası ekin çuvalları minder yastık yaygı gibi dokumalarda tercih edilmektedirDokuma özelliklerine göre; düz çapraz çerçeveli damalı zili gibi çeşitleri bulunmaktadır