|
Prof. Dr. Sinsi
|
Küçükbaş Ve Büyükbaş Hayvancılık - Küçükbaş Ve Büyükbaş Hayvancılık Nerelerde Yapılır
Küçükbaş Ve Büyükbaş Hayvancılık - Küçükbaş Ve Büyükbaş Hayvancılık Nerelerde Yapılır
Küçükbaş Ve Büyükbaş Hayvancılık - Küçükbaş Ve Büyükbaş Hayvancılık Nerelerde Yapılır
Büyükbaş Hayvancılık
Türkiye, 11 789000 baş sığır varlığı ile önemli bir potansiyele sahip olmakla birlikte hayvan başına verimin düşük olduğu da bilinen bir gerçektir Bunun pek çok ve genelde birbirine bağlı nedenleri vardır Başlıcaları sığır populasyonunun genelde düşük verimli yerli ırklardan oluşması, başta kaba yem olmak üzere yem üretiminin yetersizliği, yem fiyatları ile ürün fiyatları arasındaki dengesizlik, hastalık ve zararlılarla etkin bir mücadelenin yapılamaması, pazarlama zincirinin uzunluğu,üreticiler arasındaki örgütlenmenin yetersizliği, kredi ve teşviklerin yetersizliği şeklinde sıralanabilir
Türkiye sığır varlığı 1928 yılından 1984 yılına kadar sürekli bir artış göstermiş, fakat 1984 yılında yapılan ilk genel hayvan sayımı sonuçlarına göre ani bir azalma olmuştur Söz konusu yıldan günümüze kadar ise, önemli bir değişiklik olmamasına rağmen, az da olsa bir düşüş gözlenmektedir Bu durum Türkiye’de son yıllarda üretimi arttırmak için sığır sayısını arttırmak yerine, birim hayvan başına verimi arttırma çabalarının bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır
Türkiye’de sığır ıslahı çalışmaları başlangıçta yerli ırkların seleksiyon yoluyla verimlerinin arttırılması şeklinde yürütülmüş; daha sonra bunun yetersiz olduğu anlaşılınca yurt dışından kültür ırkı sığır ithal edilmeye başlanmıştır Ciddi anlamda ithallere 1925 yılında başlanmıştır 1958 yılında ise Dünya Kliseler Birliği’nin hibesi ile Esmer, Siyah Alaca, Jersey, Aberdeen Angus ve Hereford sığırları ülkemize getirilmiştir Bundan sonra da sığır ithali çalışmaları hız kazanmıştır Sığır ithalleri 1987 yılına kadar az da olsa devam etmekle birlikte, bu yılda gerek devlet eliyle,gerekse özel sektör tarafından gebe düve ithalleri hız kazanmıştır Türkiye’de sığırcılığın geliştirilmesi için mevcut sığır populasyonu içerisinde yüksek verimli kültür ırklarının oranlarının arttırtılması ve yerli sığırlarımızın yüksek verimli kültür ırkı sığırlarla melezlenmesi hedeflenmiştir Ne var ki ithaller tüm hızıyla sürerken, ülkemizin coğrafi özellikleri ve hayvanların yetiştirilecekleri işletme şartları yeterince dikkate alınmadığından istenilen başarıya ulaşılamamıştır
Sığır ıslahı çalışmaları, kültür ırklarının ithali ile yeni bir boyut kazanmış ve yerli ırkların melezleme yolu ile ıslahı yanında, kültür ırklarının da saf olarak yetiştirilmesi amaçlanmıştır Melezlemelerde doğal aşımın yanında,1925 yılından itibaren uygulanmaya başlanan yapay tohumlamanın da etkisi olmuştur Ancak yapay tohumlamdan istenilen başarının elde edildiğini sölemek mümkün değildir
Genel hatlarıyla ele alınan ve mevcut durumu ortaya konulmaya çalışılan sığırcılığın ülke ihtiyaçlarına cevap verecek düzeye getirilmesi için belirtilen sorunların bir an önce ele alınıp çözüme kavuşturulması gereklidir
Bunun için;
1) Halen tahminen 1997 yılı itibariyle %45’i yerli ırklardan oluşan sığır populasyonumuzun bir an önce ciddi bir melezleme programıyla ele alınarak melez genotiplerin sayısının arttırılması gereklidir
2) Yapay tohumlama uygulaması ülkemizde uzun yıllardan beri yapılmasına rağmen,yeterli etkinlikte değildir Tarım ve Köyişleri Bakanlı’nın yeterli desteğinin sağlanması yanında, özel sektörün de bu konuya daha etkin katılımı sağlanmalıdır Bununla birlikte,daha önce uygulanmış olan köylere boğa barınakları kurmak suretiyle tabii tohumlamanın da etkinliği arttırılmalıdır
3) Damızlık boğaların seçiminde bilimsel yöntemlere başvurulmalı ve ülkemizde döl kontrolü çalışmaları başlatılmalıdır Bu konuda Tarım Bakanlığına bağlı üretim kuruluşlarının (TIGEM) potansiyelinden yararlanmak mümkündür
4) Damızlık dişi hayvan ithali durdurulmalı veya kontrollü şartlarda en az düzeyde yapılmalıdır Bunun yerine,yerli sığırlarımızın tohumlanmasında kullanılmak üzere döl kontrolü yapılmış boğalardan elde edilen sperma veya embriyo ithali yapılmalıdır
5) Yeni kurulacak işletmelerin ihtiyaç duydukları damızlıkları yurt içi kaynaklardan temin etmeleri konusunda teşvikler uygulanmalıdır
6) Ülkemiz,coğrafi yapı ve iklim açısından oldukça farklı bölgelere sahip olduğundan,kültür ırklarının adaptasyon yetenekleri de dikkate alınarak melezleme programlarının bölgesel bazda ele alınması gereklidir
7) Ülke genelinde özel sektör entansif sığır yetiştiriciliğine teşvik edilmelidir
8) Kaba yem açığını gidermek amacıyla yem bitkileri üretimi desteklenmeli, silaj yapımı ve kullanımı konusunda yetiştiriciler bilinçlendirilmelidir Kesif yeme,önce önceden olduğu gibi sübvansiyon uygulanmalıdır
9) Besiciliğe teşvik ve subvansiyon uygulanmalı, verilen kredilerin etkin denetimi yapılmalıdır
10) Yıllardır gündemde olan et ithalatına son verilmeli ve üreticiyi koruyacak tedbirler alınmalıdır Ancak,üretim-tüketim dengesi sonucu tüketiciye ucuz et temini gerçekleştirilemiyorsa ve bu nedenle mutlaka hayvansal ürünler ithal etmek gerekiyorsa; canlı hayvan ithal edilerek,daha sağlıklı ve imalat sanayinin hammaddesini de sağlayacak bir ithalat rejimi ele alınmalıdır
11) Gerek et,gerek süt üreticilerine uygulanacak subvansıyonlar üretimi artırıcı yönde olmalı ve bu teşvikler miktar esasına göre değil, satış fiyatının belli bir oranı şeklinde olmalıdır
12) Aracıların ortadan kaldırılması amacıyla; üreticilerin, birlik ve kooperatifler vasıtasıyla örgütlenmesi teşvik edilmelidir
13) Hastalık ve zararlılara karşı etkin bir mücadele yapılmalı, bu amaçla ülkesel bazda ciddi programlar uygulanmalıdır
14) Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İl ve İlçe örgütlerinin yetiştiricileri bilinçlendirmek amacıyla demonstrasyon çalışmalarına ağırlık vermesi gereklidir
15) Özellikle batı bölgelerimizde uygulanan ve bir özel ıslah ve üretim modeli olan ANAFI benzeri projelerin uygulamaya konulması gerekir
Konu başlıkları- Süt Sığırlarının Doğum, Buzağılama, Tohumlama ve Sürüden Ayrılma Kayıtları
- Soykütüğü Belgesi
- Islah Programı
- Damızlık Süt Sığırlarında Soykütüğü Talimatı
- Damızlık Olarak Kullanılan Boğa ve İneklerin Döl Verimi
- Damızlık Değer Tahmini
- Suni Tohumlama
- Sığırların Süngerimsi Beyin Hastalığı
BÜYÜKBAŞ HAYVANCILIKİNEK
Büyük baş hayvanlar içinde en fazla sığır(inek, öküz ,dana, manda) yetiştiriciliği vardır Sığırlar içinde de en fazla inek yetiştirilmektedir Bütün bölgelerimizde inek yetiştiriciliği vardır Ama en fazla Karadeniz Bölgesinin kıyı kesimi ile Doğu Anadolu Bölgesinde Erzurum-Kars Bölümünde gelişmiştir Karadeniz Bölgesinde gelişmesi yağışların fazla olmasından dolayı çayırların fazla olmasıdır Erzurum-Kars bölümünde gelişmesi yaz yağışlarıyla oluşan gür ot ve çayırlıklardır İnek yetiştiriciliği ayrıca şeker fabrikaları çevresinde de gelişmiştir Şeker pancarı küspesinin hayvan yemi olarak kullanılmasından dolayı MANDA
Bol sulu bataklık ve göl kenarlarında beslenir Yurdumuzda başta Karadeniz Bölgesi kıyı kesimi olmak üzere G Marmara bölümünde yetiştiriciliği yaygındır Et kalitesi düşük olduğundan yetiştiriciliği fazla gelişmemiştir
*** Büyükbaş hayvancılık Doğu Bölgelerimizde mera hayvancılığı şeklinde iken Batı Bölgelerimizde ahır hayvancılığı şeklindedir
Büyükbaş Hayvancılık Tarım Takvimi OCAK - Elde bulunan sığırların , yetiştirme ve hastalıkları yönünden , sağlık kontrolleri yaptırılarak, sığır kadrosu belirlenir Özellikle tüberküloz, paratüberküloz testleri ile , Brucellosis yönünden serolojik yoklamalar ve mastitis taraması yapılır
- Hayvanlar şimdiki durumları ve verimlerine göre gruplara ayrılarak , bakım ve yemleme programları saptanır
- Sağlıklı ve yüksek verimli yavru elde edebilmek için , ineklerin suni tohumlamasına başlanır Bu mümkün olmadığı takdirde , veteriner kontrolünden geçmiş iyi nitelikli ve sağlıklı bir boğa ile doğal tohumlama yapılır
- Şecere , verim ve sağlık kartları aylık olarak işlenir
- Buzağı bölmelerindeki iç ısının 10-12 C,sığırların bulunduğu bölümdeki sıcaklığın ise 16-18C arsında tutulmasına çalışılır Havalandırma kontrol altında tutulur
- Uygun hava koşullarında , hayvanlar ahır dışına çıkarılır Ahır içi temizlenip %3 lük sodalı sıcak su ile yıkanır
ŞUBAT - Sert ve rüzgarlı olmayan yağışsız günlerde ,sığırlar tımar edildikten sonra ahır dışına çıkarılır Rutubetli ,temizlenmemiş taban ve toprak zeminlerin birçok mikroorganizmaların çoğalmalarına ortam hazırladığı ne bunların hayvanların sağlık durumlarının bozulmasına neden olduğu bilincine varılarak , diğer işler bittiğinde , derhal ahır temizlenip, zemine yataklık serilir(Sap,saman , talaş gibi yataklıklar aynı zamanda hayvanlarda ısı kaybını da önler )
- Kanatlı ve eklem bacaklı zararlılar, kış aylarında alçak basınçlı ve sıcak ahırlarda saklanırlar Pencere, kapı ve vantilasyon yolu ile hava değiştirilir ve bu yolla zararlıların ahırda yerleşmeleri engellenir
- Hayvanlar içeri alınırken ,ısı kontrolü yapılmalıdır(Hayvanların fizyolojik uyum sağlamaları için,iç ve dış ısı arasında fazla bir fark olmamalıdır)
- Sığırların yeşil yem ihtiyaçları , silaj yemler veya hayvan pancarı ile karşılanmaya başlanır
- 4-8 aylık dişi danalara S19 aşısı , doğumları yaklaşan sığırlara septisemi aşısı yapılırBütün sığırlara nokra için paraziter ilaçlama uygulanır
- Sığırlar haftada bir kere veteriner hekim kontrolünden geçirilirDoğum yapacak sığırlar ayrılır;hasta hayvan varsa ,derhal tedavisi yapılırDoğum yapacak inekler, doğumlarına iki ay kala sütten kesilerek kuruya alınır
MART - Periyodik olarak sığırların tohumlanmasına devam edilir Gelişmesi iyi 18-22 aylık Holştayn düveler ile, 18-24 aylık Montofon düvelerde ilk defa tohumlamaya verilir(Tohumlamada yararlanılacak boğalar, 18 ayını doldurmadan, yetiştirme hastalıkları yönünden testleri ile verim kayıtları incelenmeden, tohumlamada kullanılmamalıdır Her fırsatta suni tohumlamadan yararlanma yoluna gidilmelidir)
- Bütün sığır materyaline şarbon, yanıkara, gerektiğinde sığır vebası aşıları yapılır
- Nokra mücadelesine devam edilmelidirDanaların septisemi serumu, numaralama ve boynuz köreltme işlemine devam edilirDoğan buzağıların göbek kordonu temiz bir makasla kesilir,günde iki defa tentürdiyot döküp gazlı bezle fazla sıkılmadan bağlanır
- Sığırların rasyonlarında enerji ihtiyaçları iyi dengelenmeli, geçici de olsa, noksan besleme yapılmamalıdır Gebeliğin ilk aylarında besleme kaba yemlere dayalı olabilir İki yaşına gelmiş dişi materyali de fazla beslememelidir Çünkü,fazla besleme nedeniyle, cinsel bezler yağlandığından, üreme gücü azalır
- Bu ayki çalışmalarda secere, verim ve sağlık kartları işlenir
NİSAN - Sığırlar mevsim koşulları uygun olacağından , meradan dikkatli bir şekilde yararlandırılır Sığırların yem ihtiyaçları verim, mera ve gelişme durumları gözönüne alınarak hesaplanır
- Sığırlara şap aşısı uygulanır
- Yemlik ve su kaynaklarının temizliği ve ilaçlaması yapılır Gübrelikler kaldırılır
- Ahır koşullarının sağlıklı olması sağlanır
- Meme hastalıkları yönünden devamlı kontrol yapılır Sağım süresince , birbirini izleyen iki ay arasında %5-10 olan süt azalması miktarı, bundan daha fazla miktarda olduğunda, sağım hatası ve beslenme hatası yanında, bir hastalık olasılığı düşünülmeli;varsa iyileştirme yoluna gidilmelidir
- Nokra mücadelesi titizlikle sürdürülür
MAYIS - Tohumlamaya devam edilir Doğuran inekler doğumlarından iki ay sonra , boğaya verilir
- Erkek danalar ve sürüye katılması istenmeyen dişi dana ve düvelerin vücut ağırlıkları en az 400-450 kg olduğunda, kasaba sevk edilirKilo almayanların besisine çalışılır
- Ahır yemlemesinden tamamen mera hayvancılığına geçilirMeraya , çiğ ve kırağı kalktıktan sonra çıkılmalı, sakin ve rahat bir otlatma sağlanmalı;parazit yumurtaları genellikle rutubetli çayır ve mera kısımlarında bulunduğundan, böyle yerlerde hayvan otlatılmamalıdır
- Hayvanlar iç parazitlere karşı ilaçlanırGübrelikte biriken gübre uzak bir yere götürülür veya satılır
- Aylık verim ve sağlık kontrolleri yapılır;kartlara işlenir
HAZİRAN - Doğum sonrası sağım ve çiftleştirme işleri sürdürülür
- Parazit durumuna göre, dikkatli olarak iç paraziter ilaçlama yapılır Günlük tımar işleri aksatılmadan yürütülür
- 4-8 aylık dişi danalara S-9 aşısı uygulanır
- Doğan buzağıların boynuz köreltmesi ve kulak numaralama işlemleri yapılır
- Mera gıda ihtiyacını karşılayabilecek durumda olduğundan, mera otlatılmasına geçilir Yalnız, 10 kg’dan fazla süt veren sığırlara kesif yem ve nitelikleri bozulmamış kaba yem ile takviye yapılır Ocak ayında doğan buzağılar erkek ve dişi ayrı ayrı sürüler halinde meralandırılır Ot ve yem yemeğe alışan buzağılara verilen süt azaltılır ve su verilmeye başlanır
- Ahırlar temizlenerek badana ve dezenfeksiyonları yapılır
TEMMUZ - Mera ihtiyacın tamamını karşılayacak durumda olduğunda; kısıtlı yemleme uygulanır
- Sağılan ineklerde meme hastalığına dikkat edilmelidir Meme, meme başları ve süt sekresyonu sık sık kontrol edilmeli; sağım saatlerinin aynı saatlerde ve eşit aralıklarla yapılmasına çaba gösterilmelidir
- Hayvanlar ahıra alındığında sabah- akşam iki defa tımar edilir Ahır temizliği ve dezenfeksiyonu yapılır 6-8 baş hayvana 20cm çaplı baca olacak şekilde ahırda havalandırma sağlanır
- Gebe ineklere septisemi aşısı uygulanır Gebeliğin son günlerinde olan ineklerin gıdaları sulu, hazmı kolay, yumuşak ve gaz yapmayacak yiyeceklerden düzenlenir
- Aylık verim ve sağlık kontrolleri yapılarak kartlarına işlenir
AĞUSTOS - Ahır besisi yapılanların dışındaki diğer sığırlarda mera hayvancılığına devam edilir Gebe ineklerin gebelikleri ilerlediğinde, meralandırılmalarına özen gösterilir Gerektiği takdirde suni meralardan yararlanılır
- Theileriosis hastalığına karşı koruyucu aşılama yapılır
- Bir yaşına gelmiş erkek ve dişi hayvanlara tüberculin uygulanır
- Günde sekizer saatlik aralarla üç defa sağım yapmaya çalışılır (Bu yöntem fazla süt verimli sığırlarda kesinlikle uygulanmalıdır Böyle sığırlar ilave yemler ile beslenmelidir)
- Damızlık boğaların spermaları kontrol edilir
- 7-8 haftalık buzağılara erken sütten kesim düşünülebilir Normal olarak 12-16 haftalık oluncaya kadar süt verilir
EYLÜL - Gebe ineklere iyi bir bakım gösterilmelidir Doğumlarına 1,5-2 ay kala sığırlar sütten kurutulmaya başlanılmıştır Doğum locaları ve buzağı bölmeleri yeniden gözden geçirilerek noksanlıklar tamamlanıp, dezenfeksiyonları yapılır
- Herhangi bir nedenle yavru atımı görüldüğünde, böyle hayvanlar derhal tecrit edilerek, gerekli araştırmalar yapılmalı; bulaşıcı bir hastalık durumunda, etkin önlemler alınmalıdır
- 4-8 aylık dişi danalara Br S 19 aşıları uygulanır
- Doğumu yaklaşan sığırlara, buzağı septisemi aşısı uygulanır
- Kış ayları için gerekli gıda ihtiyaçları sağlanır Silaj çukurları doldurulup, üzerleri tekniğine uygun bir şekilde kapatılıp, kış sezonuna hazır bir duruma getirilir
- Aylık kayıtlar tutulur
EKİM - Şap ve yanıkara aşıları yapılır
- Tüberküloz, paratüberküloz testleri ve brucellosis yönünden serolojik yoklamalar yapılır
- Çevrede görülen salgın hastalıklara karşı gerekli tedbirler alınır
- Ay içinde nokra mücadelesi yapılır
- Genç hayvanlar ile yaşlılar ayrı meralarda otlatılır, ayrı ahırlarda barındırılır
- Aylık verim kontrolleri yapılarak, kayıtları tutulur
KASIM - Tohumlama ve tohum hizmetlerine devam edilir
- Mevsim ve işletme koşullarına göre, yem değişikliğine-hayvan alıştırılarak geçilir
- Gebeliğin son üç ayında, ananın daha yoğun bir şekilde beslenmesine çalışılır(İlk aylarda 5 kg, son ayda 10kg süt veriminde verildiği kalite ve miktarında yem verilmeli, yalnız kesif yem miktarı titizlikle dengelenmelidir)
- Doğum sonrası görülebilecek meme iltihabı ve diğer hastalıklar için, bir önlem olmak üzere, gebe analara antibiyotik kürü uygulanmalı; yemlere mineral karması katılmalıdır
- Bu ayın ortalarına kadar nokra mücadelesi yapılır
ARALIK - Değişen hava durumuna göre, ahır iç sıcaklığı en az 15-20C olacak şekilde, kapı ve pencereler kapatılır Yataklıklar sık sık değiştirilip, yerine kuru iki kat yataklık serilir
- Hasta hayvan olursa, tecrit bölmesine alınır Salgın hastalık görüldüğünde, gerektiği şekilde işlemler yapılır
- Hayvanların kışlık yem, ot ve yataklık muhafaza yerleri, kar ve yağmur suları girmeyecek şekilde, kapalı tutulur Bu konuda, gerektiğinde ahır tavanı çatı aralığından faydalanılabilir
- Damızlık kadronun %10’u kasaplık, %10’u da damızlık olarak satılacak şekilde ayarlanılarak, yeni yetiştirme yılına geçilir
- Hayvanların yaşama ve verim payları çok iyi hesap edilerek, içinde enerji ve mineral maddeleri içeren kaliteli yemlerle beslenmelidir
- Yıl sonunda mali hesaplar çıkarılır
|