Meyve Lifleri
 

Meyve Lifleri <div id="post_message_6580">Bazı tropik ve subtropık ülkelerde, bazı bitkilerin meyvelerinde lif bulunmakta ve bunlardan değişik amaçlarla yararlamlmaktadır.Ancak bunların hem çeşitleri hemde üretim miktarları azdır. Kullanım alanları da fazla değildir. Bu bölümde başlıca meyve lifleri hakkında kısaca bilgi verilecektir.

Kapok ( Ceiba pentandra gaertn.) Lifleri
Çeşitli literatürde kapok adı altında değişik liflerden söz edilmekte ise de esas kapok lifleri Bombaceae familyasına dahil Ceiba pentandra gaertn Den elde edilen liflerdir. Bu bitkinin sinonimi Ceiba caseaira medic., Boınbax pentandrum L. Eriodeııdrum enfractuosum D.C. dir. Bu bitkiden elde edilen liflere "Kapok" veya "Java kapoğu" denilmektedir.

Bitki tropik Amerika, Doğu Afrika, Batı Afrika, Hindistan, Seylan. Filipinler ve Endonezya'nın doğal bitkisidir. Genel olarak ekvatorun 15 derece kuzey ve güneyinde kalan bölgeler iyi kapok ürünü elde edilen bölgelerdir. Deniz seviyesinden 450 m kadar yükseklekte yetişenleri en fazla verim ve en iyi kalite ürün verenlerdir.

Kapok Ziraatı Ve Hasadı
Ağaç şeklinde olan bitkinin gövdesi 120-150 cm. yüksekliği 15-30 m dır (Şekil 190). Doğal olarak yetişebildiği gibijifi için de özel olarak yetiştirilmektedir Ziraatı için genellikle nehir kenarlarındaki düz araziler uygundur. Üretimi tohum veya sürgünden yapılır. Tohumla üretim daha yaygındar. Derin kök salması ile kuvvetli rüzgarlara karşı koyabilmededir.

En fazla üretiminin yapıldığı Endonezya'da kapok ağacı mayıs ayı ortalarında çiçek açmağa başlar. Bütün çiçeklerin açılması, pamukta olduğu gibi aynı anda olmaz. Çiçeklerin tamamen açılması l av sürer. Bu nedenle meyvelerin olgunlaşması da değişik zamanlarda olııı Masat eylül ayından kasım ayına kadar sürer.

Bitki, tohumun ekiminden itibaren 2.4. yılda ürün vermeye başlar.
Fakat en randımanlı verim 7-10 yıllar arasındadır. verim 40 kg olup, verim 60 kg ma çıkarsa çok iyi sayılır. Bir dekarda yaklaş.k 30 kapak ağaç, bulunur. Liflen ağacın kapsülleri yani meyveleri içinde oluşur Her kapsül 5 bölmelidir. 10-15 cm uzunluğunda olan kapsüller büyükçe bir muzu andırır. Kapsülün yaklaşık %,7 si liftir. Kapsüller olgunlaşıp iriliği alıp çatladığı zaman hasat edilir. Bu devrede kapsüllerin renk yeşilden kahverengine döner Hasat, kapsüllerin teker teker toplamım şeklinde yapılır. Bu işlem pamukta olduğu gibi, 2-3 seferde yapıl,, Olgu. olmayan kapsüllerin toplanması, kaliteyi düşürür Diğer yandan lifler kapsıı1 çeperinin içine doğru yapışık olduğundan olgun olmayan liflen çekip almak zor olur ve çekme sırasında lifler kopabilir. O bakımdan hasat zamanını izı belirlemek ve olgun kozaları hasat etmek önemlidir.

Liflerin elde Edilmesi
Kapsüller toplanır toplanmaz arabalarla lif ayırma yerlerine yetinin ve geniş tablalar üzerine serilir. İyi çatlamış ve olgun kapsüllerden lirler elle kolayca çıkarılabilir. Kapsüllerin her bölmesinde liderle birlikte tohumlar bulumu. Dolayisiyle lifler tohumla birilikte çıkarılmış olur. Kapok tohumları büyükçe karabiber gibi olup % 25 oranında yağ içerir.

Tohumla birlikte alınan liflerin tohumlardan ayrılmasını sağlamak için çeşitli usuller uygulanmaktadır. Örneğin lifler elle ayrılabıldığı gibi makmalarla da ayrılmaktadır.

Elle ayırmada lifler, tahta sopalarla hafif dövülerek gevşetilir. Daha sonra eleklerden geçirilerek tohumlar elek altında toplanır. Bu sırada çok fazla lif de etrafa yayıldığından işçiler maske kullanmak zorundadır.

Makina ile liflerin ayrılması , pamukta kullanılan merdaneli çırçır makinalarına benzer aletlerle olur. Lifler bir taraftan verilir, silindirler aksi yönde dönerken arkaya geçen lifler hava akımı ile çekilerek temiz bir yere yığılır. Tohumlar ise merdanelerin ön tarafında toplanır. Bu makınaların verimliliği gelişmişlik durumlarına göre günde 200-1000 kg liftir.

Elde edilen lifler pamukta olduğu gibi balyalanır. Ancak basıncın çok fazla olmaması gerekir. Çok fazla basınçta liflerin elastikiyeti ve diğer bazı özellikleri bozulabilmektedir. Az basınçta ise, büyük hacimli balyaların elde edilmesi taşıma masraflarını arttırır. Ortalama basınç 5 kg/cm2 olmalıdır Balyalar genellikle 15-55 kg ağırlığında ve 0.2-0.6 m2 hacimlidedir ~5 kg ağırlığında olanları da vardır. Balyalamada jüt çuvallar kullanılır.

Kapok Liflerinin Özellikleri
Kapok lifleri tek hücredir Mikroskopta, uzunluğuna ince kordelalar şeklinde görülür Enine kesiti ise oval veya yuvarlaktır Olgun olmayanlar, pamuk liflerinin olgun olmayanları gibi, yani çubuk şeklinde görülür Olgun liflerde dahi lumen geniş, çeper dardır Lif uzunluğu 7-32 mm, ortama 18 mm, lif inceliği 30-36 mikrondur Kapok liflen son derece parlak, krem-sarı renkte, ipeğimsi bir görünüşe sahiptir Özgül ağırlığı 30 Co de 0.0388 olup çok hafiftir.

Kapok lifleri hafif olmaları nedeni ile denizcilikle, can kurtaran yelek ve simitlerinin yapımında tercih edilir. Bu alanda tercih edilişlerinin bir başka nedeni rutubeti çok ax emmesidir. Rezılvenslen çok iyi olduğundan yatak,şilte, yastık, mobilyalarda da dolgu olarak kullanılır Ayrıca pilot elbiselerinin yapımında da kullanılmaktadır. Sıcaklığı geçirimi düşük olduğundan izole edici olarak kullanılır. Ses izolasyonunda da tercih edilir.

Kapok hilen ince mukavemete sahiptir.
Kimyasal yapısında bulunan bazı maddelerin oranları pamukla karşılaştırılarak aşağıdaki Tablo da verilmiştir.

Kapok Ve Pamuğun Karşılaştırmalı Kimyasal Analizi

Bileşikler Kapok PamukSelülöz 63.6 94.0Lignin 13.0 -Pentozanlar 23.0 5.0Kül 1.3 1.4 __________________