Voltaire Kimdir? (1694-1778)
 

Voltaire-Fransız Yazar Ve Düşünür
 

Voltaire18. yüzyılda, Fransız Devrimi'ni (1789-99) hazırlayan yıllarda yaşayan Fransız yazar ve düşünürlerin en büyüklerinden olan (1694-1778) François-Marie Arouet'nin takma adıdır. Uzun bir yaşam süren Voltaire, insanın özgür olma ve istediği gibi düşünme hakkına sahip olduğunu savunmaktan hiç yılmadı. İnsanların yaşamlarını baskı altına aldığı için hükümetine karşı çıktı. İnanç özgürlüğüne izin vermediğini düşündüğü için kiliseyi de eleştirdi. İçinde yaşadığı toplumun tüm çürük noktalarını vurguladı ve Fransız Devrimi'ni hazırlayan ortamın kurulmasına yardım etti (bak. FRANSIZ DEVRİMİ). François-Marie Arouet Paris'te doğdu.

Paris'te, Louis-le-Grand adlı Cizvit okulunda edebiyatı ve tiyatroyu sevmeyi öğrendi. Keskin zekâsı ve ince nükteleriyle Paris sosyetesinin gözdesi oldu. Ne var ki, yazılarında alay ettiği güçlü kişilerle başı hep derde girdi. Paris'ten sürüldüğünde ve Bastille'e hapsedildiğinde daha 24 yaşında bile değildi. İlk oyunu olan Oedipe'in 1718'deki başarısının ardından Voltaire adını aldı. 1726'dan 1729'a kadar sürgün olarak yaşadığı İngiltere'de, düşünce ve inançların büyük bir hoşgörüyle karşılandığı bir toplum buldu. Voltaire Fransa'ya döndüğünde ilgisini tarih ve felsefeye yöneltti. Düşünce tarihinde bir dönüm noktası olan Lettres philosophiques (1734; "Felsefe Mektupları") adlı yapıtında dinsel ve siyasal kurumlan eleştirdiği için hakkında tutuklama emri çıkartılan Voltaire, kaçarak bir dostunun Champagne'daki, Cirey'de bulunan şatosuna sığındı. Burada 15 yıl süreyle bilimsel çalışmalar yürüttü, yazılar yazdı, zaman zaman Avrupa'nın çeşitli kentlerine yolculuk etti ve Madame du Châtelet ile birlikte yaşadı.

Prusya Kralı II. Friedrich (Büyük Friedrich) birkaç yıldır Voltaire'i sarayına çağırıyordu. 1740'larda bazı oyunlarının fazla beğenilmemesi ve Madame du Châtelet'nin ölümü üzerine Voltaire 1750'de bu daveti kabul ederek üç yılını Berlin'de geçirdi. Ne var ki, kralla sık sık tartıştı ve sonunda Cenova'ya gitti. Voltaire 1759'da, en ünlü yapıtı olan kısa romanı Kandid" (Candide ou de l'optimisme) yazdı. Romanda Candide adlı bir gençle arkadaşı Doktor Pangloss öyle büyük talihsizliklerle karşılaşırlar ki, Candide tıpkı filozof Leibniz gibi, yaşadığı dünyanın "tüm dünyaların en iyisi" olduğuna inanamaz. Yolculuklara çıkmaktan vazgeçer ve sonunda mutluluğun gizinin "kendi bahçesini işlemek" olduğunu keşfeder. Voltaire 1778'in başlarında, 83 yaşındayken irine adlı oyununun provaları için Paris'e döndüğünde büyük bir coşkuyla karşılandı. Bunun üzerine heyecanlanan ve hastalanan Voltaire kısa bir süre sonra öldü. Bugün birçok yapıtından yalnızca birkaçı okunsa da, Voltaire yazarlığı ve yaşamıyla Fransız edebiyatındaki yerini korumaktadır.

Cevap : Voltaire Kimdir? (1694-1778)
 

Voltaire, François: 1694-1778 yılları arasında yaşamış olan ünlü Fransız denemecisi, tarihçi ve filozofu.


‘Benim mesleğim, tüm düşündüklerimi yazmaktır’ diyen Voltaire 99 cilt eser vermiştir. Aydınlanmanın en önemli düşünürlerinden biri olan filozof, metafizik, din, siyaset ve ahlâkla ilgili görüşlerini, yazmış olduğu Dictionnaire Philosophique [Felsefe Sözlüğü]’nde ifade etmiştir. Voltaire’in diğer temel eserleri, Traitsurla Tolrance [Hoşgörü Üzerine İnceleme] ve Candide [İyimserlik Üstüne]’dir.


Voltaire Aydınlanma felsefesinin yeni hümanizminin en önemli temsilcisi, hatta sözcüsüdür. Ruhun ebedi saadetinden ziyade, bu dünyadaki mutluluğuna, metafizik yerine fiziğe, soyut fikirlerden çok gündelik yaşama önem vermiş olan filozof, Fransız Devriminin getireceği insan haklarının savunuculuğunu yapmıştır. Aydınlanmanın kimi aşırılıklarından sakınmaya da özen gösteren Voltaire’in burjuva düşünüşünün hem dinamizminin ve hem de sınırlamalarının en canlı örneği olduğu söylenir.


Bütün kötülüklerin kaynağı olan siyasi rejim türüne, bağnazlığın kaynağı olan dinlere ve insanları düş kırıklığına uğratmış olan metafiziğe şiddetle karşı çıkmış olan Voltaire, ateist değil de, bir deistti. O, insanların din yoluyla baskı altında tutulmalarına şiddetle karşı çıkmış ve Hıristiyanlığı bu bakımdan eleştirmiştir. Voltaire, birtakım inanç kavgaları içinde bulunan, vergi vermeyen ve birçok yurttaşı, manastırlarda her tür haktan yoksun bırakan bir dinin yanı başında, hiçbir yönetimin güçlü olamayacağını iddia etmiştir. O, ekonomik yaşama büyük bir önem vermiş, yaşadığı dönemde, dinin ticarete Voltaire’e göre, dinin egemen olduğu yerde, ahlâk da olamaz ve insana doğanın önerdiği amaçların bağımsızlığı düşüncesine aykırı düşen hiçbir dinin değeri yoktur.


İnsanın doğası itibariyle bir hayvan olduğunu, uygarlığın, kurmuş olduğu düzenle, insanın vahşi içgüdülerini yumuşatmak ve zincir altında tutmak için varlığa geldiğini ve uygarlığın idaresi altındaki insanın, vahşi, doğal haline göre, çok daha iyi bir yaratık olduğunu, kurumları meydana getiren insan olsa bile, kurumların da insanları disiplin altına aldığını savunan Voltaire, kralın despotizmine ve soyluların imtiyazlarına da karşı çıkmıştır. Voltaire’in felsefesi bu yönleriyle olumsuz bir felsefe gibi görünse de, o, ilerleme ve insanın gelişimi için beslediği sarsılmaz inancı, despotizme, savaşa, hoşgörüsüzlüğe, işkenceye, eşitsizlik ve adaletsizliklere yönelik eleştirileri ve eyleme çağrısıyla, aynı zamanda olumlu ve yapıcı bir felsefedir. Voltaire, dünyada çok fazla kötülük bulunduğunu öne sürerek, Leibnizin ‘dünyamızın mümkün dünyaların en iyisi olduğu’ görüşünde ifadesini bulan iyimser bakış açısına da karşı çıkmıştır