Diabet/Şeker Hastaliği 7
 

Sayfa: 7/7
Diabet ve Beslenme
Diyet,

diabet tedavisinin vazgeçilmez bir parçası. Medikal tedaviye eşlik eden diyet tedavisi, Tip 2 diabetlilerde bazen tedavinin tümünü de oluşturabilmektedir.

Diyet tedavisinde en önemli görev hastaya düşer. Diyet konusunda gerektiği gibi bilgilenen bir diabetlinin diyetini çok daha başarıyla sürdürebileceğini

öngörüyoruz.

Diabet açısından diyet tedavisinin amaçlarını şöyle sıralayabiliriz:
Diabetlinin tüm hayatı boyunca uygulayabileceği ideal beslenme programını oluşturmak,

Hiperglisemi ve hipoglisemiyi önlemek

İdeal vücut ağırlığını sağlamak ve korumak,

Hastalıkla ilgili olarak uzun dönemde gelişebilecek komplikasyonları önlemek,

Tip 1 diabetlilerde çocukluk ve adolesan döneminde normal büyüme ve gelişmeyi sağlamak,

Diabetik gebe ve emziklilerde yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlamak, kısaca hastanın yaşam kalitesini artırmak ve yaşam süresini uzatmak.
Tip 1 ve Tip 2 diabetliler için diyet
Diyette iki ayrı tip diabet için farklı hedefler söz konusudur. Diyetin temel hedefi uygun vücut ağırlığını sağlamak ve sürdürmektir.

Tip 1 diabetlilerin genellikle genç , zayıf ya da ideal kilosunda olduklarını görürüz. O halde Tip 1 diabette diyetin temel hedefi ideal kilonun

sürdürülmesine yardımcı olmalıdır. Bu hastaların günlük kalori gereksinimleri tespit edilerek düzenli aralıklarla beslenmeleri sağlanmalıdır. Diyetin diabetle

ilgili önemli hedeflerinden diğer bazılar ise şöyle sıralanabilir: Çocukların büyüme ve gelişmesini sağlamak, hiper ve hipoglisemileri önlemek. İnsüline

bağımlı olmayan Tip 2 diabetlilerin % 80 - 85inin ideal kilolarının üzerinde olduklarını görürüz. Bu gibi Tip 2 diabetliler için diyetin temel hedefi ideal

kiloya indirmektir. Diyet tedavisi ile normal kilosuna inen hastaların da kilolarını koruyabilecekleri bir kalori tespit edilerek, tedaviye devam edilir.

Diyet, diabetlinin yaşına, boyuna, kilosuna, fiziksel aktivite düzeyine, kullandığı ilaçlara, beslenme alışkanlıklarına ve fizyolojik şartlara uygun

olarak hazırlanır. Günlük kalori miktarı ve alınacak enerji, hastayı ideal vücut ağırlığına ulaştıracak biçimde ayarlanır. Bireyin bazal metabolizma hızı (BMH),

fiziksel aktivite ve besinlerin termik etkisi toplam enerji harcamasını belirler. Ancak yaş, cins, boy-ağırlık, büyüme-gelişme, enfeksiyon, fiziksel

aktivite, diyetin bileşimi gibi etmenler bazal metabolizmayı etkilediğinden değişik aktivite düzeyleri için ağırlığa göre enerji gereksiniminin hesaplanması

daha pratik bir yöntemdir.
Diabetlinin diyeti için besin öğelerinin oranlarını sıralamak gerekirse:
Günlük enerjinin % 55-60ı karbonhidratlardan sağlanmalı. Bu oranın 2/3ü kompleks karbonhidratlar olmalı.

Diyetin posa içeriği yetişkinlerde 25 - 30 gr. çocuklarda ise günlük 15 gr. olmalı. Posa içeriği yüksek olan yiyecekler kan

şekerinin daha geç ve yavaş yükselmesini sağlar.

Günlük enerjinin proteinden gelen oranı % 15-20yi geçmemelidir. Fakat diabetin komplikasyonları göz önüne alındığında

genellikle % 12-15 uygulanır. Protein miktarı yetişkinler için 0.8 gr/kg/gün, çocuklar için ise 1.5 gr/kg/güne kadar düşürülür.

Vücut ağırlığı ve kan lipidleri normal olan diabetlilerde enerjinin % 30u yağlardan oluşmalı ve kolestrol alımı 300

mg/gün olacak şekilde diyet düzenlenmelidir.

Günlük sodyum alımı 3 gr/gün veya her 1000 cal/gün için 1 gr. olarak hesaplanır. Nefropati ve hipertansiyon varsa sodyum alımı 2

gr/gün olarak kısıtlanır.

Kontrolsüz, şişman, hiperlipidemili diabetlilerde ***** alımı yasaklanır. Diabeti ayarlı olan, komplikasyon gelişmemiş

diabetikler, günlük total kalori içinde hesaplanarak, ölçülü olarak ***** alabilirler, ancak aç kalan veya öğün atlayan kişilerde ***** alımı

hipoglisemiye neden olabilir.

Diabetlilerin vitamin, mineral ihtiyacı diabetli olmayan kişilerle aynıdır.

Öğünler 5 - 6 kez olacak şekilde, hastanın yaşam şekli ve beslenme alışkanlıkları gözönüne alınarak hesaplanır.
Diyete nasıl başlayacağız?

Diabetli olduğunuzu öğrendiğinizde sizden ilk istenen

şeylerden biri yemek alışkanlıklarınızı değiştirmenizdir. Bu, sevdiğiniz her yiyecekten uzak, yasaklarla dolu, katı bir rejim anlamında değildir. Sağlıklı,

planlı ve ölçülü yemek yeme düzenidir sizden istenen.
Diabetli olsun olmasın tüm sağlıklı insanların,

Rafine şeker (çay şekeri, bal, tatlı, meşrubat

vb.) hamur işi yiyecek tüketimini kısıtlaması, Sebzeler ve kepekli ekmek gibi bol posa içeren

yiyecekleri tercih etmesi, Az az ve sık sık yemek yemesi, Doymuş yağ ve kolestrolden zengin olan et, süt,

yoğurt, peynir, yumurta gibi yiyecekleri belirli bir miktarda tüketmesi, Sigara, ***** ve aşırı tuz kullanmaması gerekir.
Diabette temel sorun pankreastan salgılanan insülin hormonunun yetersizliğidir. Uzun süre aç kalındığında kontrol kaybedilerek bir

sonraki öğünde fazla yiyecek alınır. Pankreas, bu aşırı alıma yetecek insülini sağlayamaz. Bu da kan dengesini bozar. 2.5 - 3 saat aralıklarla düzenli yemek

yemeniz bu sorunu ortadan kaldıracaktır. Bir günde yemeniz gereken yiyecekleri Tip 2 diabetli iseniz 3 ana 2 - 3 ara öğünde; Tip 1 diabetli iseniz 3 ara öğünde

almanız gerekir. Ana öğünlerde belirli bir miktar yemeye alıştığınızdan, bunların bir kısmını ara öğüne kaydırmak başlangıçta size zor gelebilir. Ancak

zamanla bu düzenin sizi hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü) ve hiperglisemilerden (kan şekeri yüksekliği) koruduğunu fark edeceksiniz. Azar azar ve sık sık

beslenme, genellikle vücut ağırlığı fazla olan diabetlilerin kilo vermesi için de önemlidir.
Yemek düzeni bozulursa

Mesleğiniz ya da özel bir davet sebebiyle yemek düzeninizde

meydana gelebilecek değişiklikleri önceden alacağınız önlemlerle kontrolü sürdürebilirsiniz. Bir diabetli olarak o gün ya da gecede yiyeceklerinize çok

dikkat etmeniz gerekir. Diyelim ki yarın bir davet var. O zaman gün içinde akşam biraz daha fazla yemek tüketmek amacıyla öğün atlamamanız gerekir.

Yiyeceklerinizi yine 5 - 6 öğüne bölerek tüketmelisiniz. Bu özel günde sabah kahvaltınızı zamanında yapıp öğle yemeğinizi ve ikindi öğününüzü de yemelisiniz.

Öncelikle şeker ve şekerli yiyeceklerden, kızartmalardan uzak durmanız gerekir. İçki içmeyi düşünüyorsanız bir kadehi en az bir saatte tüketin. Bira ve şarabın

dışında bir içki seçmeye dikkat edin. Tüm yiyecek ve içecekleri bir anda değil, bir akşama ya da yemek önce ve sonrasına yayarak tüketmelisiniz.
Diyeti sürekli kılmak için öneriler

Diyet yaparken karşılaşılan en önemli problemlerden biri de

bir süre sonra diyetin hastaya monoton gelmeye başlamasıdır. Diyet uzmanlarının da asıl görevi size, sevdiğiniz yiyecekleri içeren, sizi sıkmayacak bir diyet

programı hazırlamaktır. Bu amaçla hazırlanan değişim listelerini iyice incelemeniz, diyetinizi monotonluktan çıkaracaktır. Diyet uzmanınız tarafından

size verilen diyet listesine ek olarak bir değişim listesi de verilir.
Bu listeyi iyice incelerseniz, ev dışında da yenilen yiyeceklerin değişim karşılıklarını kontrol edebilirsiniz. Yine de şu uyarıları

yapmayı gerekli görüyoruz:

Fast food yiyecekleri mümkün olduğu kadar az tüketiniz.

Yağda kızartılmış yiyecekler yerine ızgara olanları tercih ediniz.

Milföy hamuru çok yağlı olduğu için, milföyden yapılmış börekleri yemeyiniz.

Börekleri de mümkün olduğu kadar evde kendiniz yapınız.

Kaynak :
Türk Diabet Cemiyeti

Prof. Dr. Celal Öker Sk. No: 10

80230 Harbiye / İSTANBUL
Tel: 0212 233 60 86 - 87

0212 230 49 00

Fax: 0212 248 55 23